Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 października 2013 r.

Sąd Okręgowy w Białymstoku II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 3 października 2013 r. w Białymstoku

na rozprawie

sprawy z powództwa Syndyka Masy Upadłości (...) Spółdzielni (...) w upadłości likwidacyjnej z siedzibą w O.

przeciwko J. P.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Bielsku Podlaskim

z dnia 22 marca 2013 r. sygn. akt I C 911/12

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 90 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu odwoławczym.

UZASADNIENIE

Powód Syndyk Masy Upadłości (...) Spółdzielni (...) w upadłości likwidacyjnej w O. domagał się zasądzenia od pozwanego J. P. kwoty 2.913,24 zł z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz wnosił o zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych.

Nakazem zapłaty wydanym w postępowaniu upominawczym w dniu 30.10.2012 r. Sąd Rejonowy w Bielsku Podlaskim orzekł zgodnie z żądaniem pozwu i rozstrzygnął o kosztach procesu.

Pozwany J. P. w sprzeciwie od w/w nakazu zapłaty wnosił o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych.

Wyrokiem z dnia 22.03.2013 r. Sąd Rejonowy w Bielsku Podlaskim zasądził od pozwanego J. P. na rzecz powoda Syndyka Masy Upadłości (...) Spółdzielni (...) w upadłości likwidacyjnej w O. kwotę 913,24 zł wraz z ustawowymi odsetkami w wysokości 13% w stosunku rocznym liczonymi od dnia 15.10.2012 r. do dnia zapłaty. Oddalił powództwo w pozostałym zakresie. Ponadto zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 73 zł tytułem zwrotu części opłaty od pozwu. Sąd zniósł wzajemnie pomiędzy stronami koszty zastępstwa procesowego.

Sąd I instancji uznał za bezsporne w sprawie, że pozwany J. P. jest członkiem (...) Spółdzielni (...) z siedzibą w O.. W dniu 27.05.2008 r. pozwany złożył deklarację członkowską przystąpienia do tej Spółdzielni, zaś 12.06.2008 r. decyzją zarządu (...) Spółdzielnia (...) z siedzibą w O. przyjęła go w poczet członków. W przedmiotowej deklaracji członkowskiej pozwany nie sprecyzował kwotowo wysokości wnoszonych udziałów dokonując wpisu „udziały potrącać z mleka".

Z poczynionych przez Sąd Rejonowy ustaleń wynika, że na datę nawiązania przez pozwanego stosunku członkostwa w (...) Spółdzielni (...) z siedzibą w O. obowiązywał statut z dnia 20.05.2006 r., który został przyjęty do akt rejestrowych KRS zarządzeniem Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy w W. z dnia 9.11.2006 r. Następnie, w dniu 29.10.2009 r. (...) Spółdzielnia (...) z siedzibą w O. przyjęła kolejny statut, który został zarejestrowany w postępowaniu rejestrowym postanowieniem z dnia 18.01.2010 r. przez Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy w W.. W §12 ust.1 w/w statutu postanowiono, że udział obowiązkowy wynosi 2.000 zł, zaś zgodnie z ust. 2 członek Spółdzielni zobowiązany jest do wpłaty 1 udziału, jeśli dostarcza do 15 000 litrów mleka rocznie (pkt a), 2 udziałów, jeśli dostarcza do 30 000 litrów mleka rocznie (pkt b).

W dalszej kolejności Sąd I instancji ustalił, że pozwany J. P. w okresie od 1.05.2008 r. do 31.10.2009 r. dostarczył do (...) Spółdzielni (...) z siedzibą w O. mleko w następujących ilościach: od 1.05.2008 r. do 31.12.2008 r. -16 888 litrów mleka, w tym w maju 2615 litrów, od 1.01.2009 r. do 30.04.2009 r. -10 285 litrów mleka i od 1.05.2009 r. do 31.10.2009 r. -15 059 litrów mleka. Pozwanemu potrącono z wypłat za mleko na pokrycie udziałów łącznie kwotę 1.086,76 zł, w tym za okres od 1.05.2008 r. do 31.12.2008 r. kwotę 675,36 zł i za okres od 1.01.2009 r. do 30.04.2009 r. kwotę 411,40 zł.

Sąd Rejonowy dalej ustalił, iż uchwałą Nr (...) Zarządu (...) Spółdzielni (...) z siedzibą w O. z dnia 16.04.2009 r. wstrzymano z dniem 1.05.2009 r. potrącanie za udziały członkowskie. Uchwała weszła w życie z dniem podjęcia. Następnie, uchwałą Nr (...) Zebranie Przedstawicieli Członków (...) Spółdzielni (...) z siedzibą w O. z dnia 21.06.2009 r. postanowiło pokryć stratę w kwocie 18 923 401,58 zł z funduszu zasobowego kwotą 5 049972,52 zł i w pozostałej części z funduszu udziałowego.

Sąd Rejonowy miał na uwadze, że postanowieniem z dnia 11.05.2010 r. Sąd Rejonowy w Ostrołęce ogłosił upadłość (...) Spółdzielni (...) z siedzibą w O. i jako syndyka masy upadłości wyznaczył J. M..

Sąd I instancji stwierdzając, że powództwo zasługiwało na uwzględnienie w części przytoczył treść art. 16§1 ustawy z dnia 16 września 1982 r. prawo spółdzielcze (Dz.U.2003.188.1848 j.t.), zgodnie z którym warunkiem przyjęcia na członka jest złożenie deklaracji. Deklaracja powinna być złożona pod nieważnością w formie pisemnej. Podpisana przez przystępującego do spółdzielni deklaracja powinna zawierać jego imię i nazwisko oraz miejsce zamieszkania, a jeżeli przystępujący jest osobą prawną - jej nazwę i siedzibę, ilość zadeklarowanych udziałów, dane dotyczące wkładów, jeżeli statut ich wnoszenie przewiduje, a także inne dane przewidziane w statucie. W formie pisemnej deklaruje się także dalsze udziały, jak i wszelkie zmiany danych zawartych w deklaracji (§2). Członek może w deklaracji lub w odrębnym pisemnym oświadczeniu złożonym spółdzielni wskazać osobę, której spółdzielnia obowiązana jest po jego śmierci wypłacić udziały. Prawo z tego tytułu nie należy do spadku (§3). W dalszej kolejności Sąd Rejonowy powołał § 9 ust. 1 statutu (...) Spółdzielni (...) w O. obowiązującego w dniu złożenia przez pozwanego deklaracji członkowskiej, wskazując, że do obowiązków członka należało, m.in. zadeklarowanie i wpłacenie udziałów oraz wpisowego w wysokości określonej w statucie, zaś zgodnie z § 12 udział obowiązkowy wynosił 4.000 złotych i był uzależniony od ilości dostarczonego mleka z roku ubiegłego.

W ocenie Sądu I instancji pomiędzy pozwanym a (...) Spółdzielnią (...) w O. w dniu 12.06.2008 r. doszło do nawiązania stosunku członkostwa.

Argumentując powyższą ocenę Sąd ten stanął na stanowisku, że jakkolwiek w deklaracji członkowskiej złożonej przez pozwanego w dniu 27.05.2008 r. nie sprecyzowano kwotowo ilości zadeklarowanych przez pozwanego udziałów, tym niemniej brak podania wysokości pieniężnej udziału nie jest dotknięty rygorem nieważności, albowiem tę kwestię regulował statut Spółdzielni obowiązujący w dacie składania deklaracji. Zresztą zapis znajdujący się w deklaracji członkowskiej „udziały potrącać z mleka" świadczy o tym, że pozwany znał regulacje odnoszące się do kwestii gromadzenia udziałów i wzajemnych rozliczeń.

W ocenie Sądu Rejonowego o skuteczności przystąpienia pozwanego do powodowej Spółdzielni świadczy również uchwała zarządu Spółdzielni z dnia 12.06.2008 r. o przyjęciu go na członka Spółdzielni. Sąd I instancji podkreślił , że do czasu wytoczenia przez Syndyka Masy Upadłości (...) Spółdzielni (...) w upadłości likwidacyjnej w O. powództwa w niniejszej sprawie pozwany nie podejmował żadnych kroków mających na celu stwierdzenie nieważności przedmiotowej uchwały, a poprzez czynności faktyczne potwierdził, że uważał się za pełnoprawnego członka (...) Spółdzielni (...) w O.. Żadna ze stron sporu nie kwestionowała, że pozwany co najmniej od momentu przyjęcia go w poczet członków Spółdzielni zdawał do (...) Spółdzielni (...) w O. mleko, otrzymywał faktury, w których ujmowano kwotę do potrącenia na udziały członkowskie oraz był podawany aktualny stan tych udziałów, trudno zatem uznać, że stosunek członkostwa nie został nawiązany. Pozwany w żadnym okresie członkostwa nie negował prawidłowości i zasadności dokonywanych potrąceń.

Zdaniem Sądu I instancji, skuteczności przystąpienia przez pozwanego do (...) Spółdzielni (...) w O. nie podważa fakt, że w deklaracji z dnia 27.05.2008 r. złożonej przez J. P. znalazło się odniesienie do statutu z dnia 24.03.1995 r., skoro podstawę potrącania na udziały za dostarczane mleko oraz zasady naliczania udziałów stanowił każdorazowo § 12 statutu w brzmieniu obowiązującym w każdym okresie członkostwa (zmieniała się wyłącznie wysokość udziału obowiązkowego oraz ilość litrów mleka rzutująca na ilość udziałów obowiązkowych).

Sąd Rejonowy stwierdził, że konsekwencją przyjęcia nawiązania pomiędzy pozwanym a (...) Spółdzielnią (...) w O. stosunku członkostwa był obowiązek pozwanego wnoszenia do Spółdzielni udziałów obowiązkowych, których ilość uzależniona była od ilości mleka w roku ubiegłym, a pokrycie udziałów do 30.04.2009 r. odbywało się - zgodnie z § 12 pkt 2 lit. I statutu spółdzielni - poprzez potrącanie z wypłat za mleko 0,04 zł z ceny każdego dostarczonego litra mleka. Pozwany jako członek Spółdzielni winien także uczestniczyć w pokrywaniu strat do wysokości zadeklarowanych udziałów (art. 192 ustawy prawo spółdzielcze). Ostatecznie pozwany nie kwestionował łącznej kwoty dokonanych potrąceń określonych przez powoda na 1.086,76 zł.

Sąd I instancji uznał jednak, że analiza postanowień statutów Spółdzielni zarówno z dnia 20.05.2006 r., jak i z dnia 29.10.2009 r. daje podstawę do przyjęcia, że pozwanemu można przypisać obowiązek zgromadzenia jednego udziału w okresie objętym pozwem. Wprawdzie zakres partycypacji członków Spółdzielni w stratach za 2009 roku uzależniony był od ilości dostarczonego mleka w 2008 roku, jednakże nie ulega wątpliwości, że uwzględnieniu powinno podlegać wyłącznie mleko dostarczone przez pozwanego J. P. od dnia 12.06.2008 r., tj. od momentu przyjęcia go w poczet członków spółdzielni. Sąd Rejonowy nie zgodził się ze stanowiskiem powoda, że na ustalenie ilości obowiązkowych udziałów wpływa jedynie ilość dostarczonego mleka w roku poprzedzającym, a nie członkostwo. Nie ulega bowiem wątpliwości, że zarówno przepisy prawa spółdzielczego, jak i regulacje wewnętrzne obowiązujące w (...) Spółdzielni (...) w O. w postaci statutu Spółdzielni odnoszą się do praw i obowiązków jej członków. Od tego dopiero momentu powstaje obowiązek wniesienia wpisowego oraz wpłat na udziały.

Sąd Rejonowy uznał ostatecznie, że skoro pozwany J. P. od momentu nawiązania stosunku członkostwa w (...) Spółdzielni (...) w O. dostarczył w 2008 roku poniżej 15000 litrów mleka, a mianowicie 14 269 litrów, to w tej sytuacji, w myśl postanowień statutu z dnia 29.10.2009 r. i uchwały Nr (...) Nadzwyczajnego Zebrania Przedstawicieli Członków (...) Spółdzielni (...) z dnia 29.10.2009 r., był on zobligowany do zgromadzenia w 2009 roku jednego udziału, którego wartość obowiązkowa wynosiła 2000 zł.

Zatem skoro pozwanemu na pokrycie tego udziału potrącono już kwotę 1.086,76 zł, to do zapłaty pozostała kwota 913,24 zł, którą Sąd Rejonowy zasądził od pozwanego na rzecz powoda na mocy wyżej powołanych przepisów, oddalając powództwo w pozostałym zakresie.

O odsetkach Sąd I instancji orzekł zasądzając je w wysokości ustawowej od dnia 15.10.2012 r., tj. od daty wniesienia pozwu.

O kosztach procesu Sąd ten rozstrzygnął na podstawie art. 100 k.p.c. w zw. z § 6 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu. (Dz.U.02.163.1349), rozdzielając je po połowie ze względów słuszności. Strony co do zasady utrzymały się w zakresie swoich stanowisk w połowie. Powód domagał się pokrycia dwóch udziałów, natomiast pozwany z ostrożności procesowej uznał prawo powoda do potrącenia kwoty na pokrycie jednego udziału, co znalazło odzwierciedlenie w sentencji wyroku.

Apelację od powyższego wyroku wniósł pozwany zaskarżając go w części w zakresie punktu I . Zarzucił:

1.  naruszenie prawa materialnego – art. 16 ustawy Prawo Spółdzielcze, polegające na niewłaściwym jego zastosowaniu poprzez przyjęcie, że doszło do powstania stosunku członkowstwa pomimo, że złożona przez pozwanego deklaracja członkowska nie zawierała danych, o których mowa w art. 16 § 1 ustawy Prawo Spółdzielcze,

2.  sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego,

3.  naruszenie przepisów postępowania – art. 233 k.p.c. przez nie rozważenie w sposób bezstronny i wszechstronny dowodów, a także nie dokonanie właściwej oceny zebranego materiału dowodowego.

Wskazując na powyższe pozwany wniósł o zmianę zaskarżonego orzeczenia i oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania według norm przepisanych za obie instancje.

SĄD OKRĘGOWY ZWAŻYŁ, CO NASTĘPUJE:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

Analiza przepisów mających zastosowanie przy rozstrzyganiu stanu faktycznego i prawnego zawisłego przed Sądem Okręgowym w przedmiotowej sprawie prowadzi do konieczności nie uwzględnienia zgłaszanych przez skarżącego zarzutów podnoszonych w apelacji. Sąd Rejonowy w Białymstoku orzekając w przedmiotowej sprawie prawidłowo zastosował przepisy kodeksu cywilnego i Sąd Okręgowy podziela jego stanowisko co do ustaleń faktycznych i zastosowanych przepisów prawa cywilnego. Sąd Rejonowy dokonał wszechstronnej analizy materiału dowodowego zaoferowanego przez strony procesu i na jej podstawie wysnuł trafne wnioski. Twierdzenia zawarte w apelacji stanowią jedynie niezasadną polemikę ze stanowiskiem Sądu I instancji i z tego względu nie było podstaw do uwzględnienia apelacji.

W pierwszym rzędzie należy zgodzić się z Sądem I instancji, że zgodnie z art. 16 ustawy z dnia 16 września 1982 roku – Prawo Spółdzielcze (z.U.2003.188. (...).t.), należy przyjąć, że doszło do powstania stosunku członkowstwa pomiędzy stronami. Faktem jest, że złożona przez pozwanego w dniu 27.05.2008 r. deklaracja członkowska nie zawierała wszystkich danych, o których mowa w tymże przepisie, ponieważ nie sprecyzowano kwotowo ilości zadeklarowanych udziałów. Jednakże Sąd Okręgowy podziela zdanie Sądu I instancji, że tę kwestię regulował statut Spółdzielni obowiązujący w dacie składania deklaracji, a zatem brak ten nie jest dotknięty rygorem nieważności. Ponadto niezasadne jest, jak słusznie stwierdził Sąd Rejonowy, kwestionowanie faktu nawiązania stosunku członkowska przez pozwanego. Przeczy temu przede wszystkim uchwała zarządu Spółdzielni z dnia 12.06.2008 r. o przyjęciu J. P. na członka Spółdzielni. Jak trafnie wskazał Sąd Rejonowy powyższe świadczy o skuteczności przystąpienia do Spółdzielni. Nie można pominąć, że pozwany nie podejmował żadnych kroków mających na celu stwierdzenie nieważności przedmiotowej uchwały. Trudno uznać, że stosunek członkowska nie został nawiązany, skoro pozwany zdawał do (...) Spółdzielni (...) w O. mleko, otrzymywał faktury, w których ujmowano kwotę do potrącenia na udziały członkowskie oraz był podawany aktualny stan tych udziałów.

Reasumując, w ocenie Sądu Okręgowego w przedmiotowej sprawie bez wątpienia doszło do nawiązania stosunku członkowstwa pomiędzy stronami, a to z kolei skutkowało obowiązkiem pozwanego zgromadzenia w 2009 roku jednego udziału, którego wartość wynosiła 2.000 złotych. Sąd I instancji zatem prawidłowo przyjął ,iż pozwany J. P. powinien zapłacić na rzecz powoda kwotę 913,24 złote tytułem uzupełnienia wartości obowiązkowej jednego udziału.

W świetle tego co powiedziano, wbrew wywodom apelującego, w sprawie nie sposób dopatrzeć się naruszenia przez Sąd I instancji art. 233 § 1 k.p.c. Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według swego przekonania na podstawie wszechstronnego rozważenia materiału. Jednak ta ocena sędziowska nie może mieć charakteru dowolnego, co gwarantują pewne rozwiązania proceduralne. Przepis art. 233 § 1 k.p.c., przy uwzględnieniu treści art. 328 § 2 k.p.c., nakłada na sąd orzekający obowiązek: po pierwsze – wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału, po drugie – uwzględnienia wszystkich dowodów przeprowadzonych w postępowaniu, po trzecie – skonkretyzowania okoliczności towarzyszących przeprowadzeniu poszczególnych dowodów mających znaczenie dla oceny ich mocy i wiarygodności, po czwarte – wskazania jednoznacznego kryterium oraz argumentacji pozwalającej – wyższej instancji i skarżącemu – na weryfikację dokonanej oceny w przedmiocie uznania dowodu za wiarygodny bądź też jego zdyskwalifikowanie, po piąte – przytoczenia w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia dowodów, na których sąd się oparł, i przyczyn, dla których innym dowodom odmówił wiarygodności (zob. wyr. SN z 29.9.200 r., V CKN 94/00, niepubl.). Ramy swobodnej oceny dowodów muszą być zakreślone wymaganiami prawa procesowego, doświadczenia życiowego, regułami logicznego myślenia oraz pewnego poziomu świadomości prawnej, według których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i ważąc ich moc oraz wiarygodność odnosi je do pozostałego materiału dowodowego. Ustalenia faktyczne dokonane w oparciu o tak ocenione dowody nie mogą wykazywać błędów tak faktycznych, tzn. nie mogą być sprzeczne z treścią dowodów, jak i logicznych (błędności rozumowania i wnioskowania) (wyr. SA w Szczecinie z 20.11.2007 r., III AUa 598/07, niepubl.). Przepis art. 233 § 1 k.p.c. przyznaje sądowi swobodę w ocenie zebranego w sprawie materiału dowodowego, a zarzut naruszenia tego uprawnienia tylko wtedy może być uznany za usprawiedliwiony, jeżeli sąd zaprezentuje rozumowanie sprzeczne z regułami logiki bądź z doświadczeniem życiowym. Dla skuteczności zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. nie wystarcza stwierdzenie o wadliwości dokonanych ustaleń faktycznych, odwołujące się do stanu faktycznego, który w przekonaniu skarżącego odpowiada rzeczywistości. Konieczne jest tu wskazanie przyczyn dyskwalifikujących postępowanie sądu w tym zakresie. W szczególności skarżący powinien wskazać, jakie kryteria oceny naruszył sąd przy ocenie konkretnych dowodów, uznając brak ich wiarygodności i mocy dowodowej lub niesłusznie im je przyznając (zob. post. SN z 23.1.2001 r., IV CKN 970/11, niepubl.). Co więcej, skuteczne postawienie takiego zarzutu wymaga wykazania, że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, to bowiem jedynie może być przeciwstawione uprawnieniu sądu do dokonania swobodnej oceny dowodów. Nie jest natomiast wystarczające przekonanie strony o innej niż przyjął sąd wadze (doniosłości) poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie niż ocena sądu (wyr. SA w Poznaniu z 21.5.2008 r., I ACa 953/07, niepubl.). Zdaniem Sądu Okręgowego, skarżący nie wykazał naruszenia wyżej wskazanych reguł oceny dowodów. Sąd I instancji w sposób klarowny omówił zgromadzony w sprawie materiał dowodowy i jednoznacznie wskazał podstawy swego wnioskowania.

Mając na uwadze powyższe, apelacja podlegała oddaleniu na mocy art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na mocy art. 98 § 1 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c., zgodnie z zasadą ponoszenia odpowiedzialności za wynik procesu. Na koszty te złożyły się koszty zastępstwa procesowego w kwocie 90 zł, których wysokość ustalono w oparciu o § 6 pkt 2 w zw. z § 12 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U.2013.490 j.t.).