Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 lipca 2016r.

Sąd Okręgowy w Szczecinie w IV Wydziale Karnym Odwoławczym

w składzie:

przy udziale Prokuratora Prok. Okr. Katarzyny Okomskiej-Misiuny

po rozpoznaniu w dniu 5 lipca 2016r.

sprawy K. A.

o wydanie wyroku łącznego

na skutek apelacji wniesionych przez skazanego i jego obrońcę

od wyroku Sądu Rejonowego wG.

z dnia 23 maja 2006r. sygn. II K 46/06

I.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

- uchyla rozstrzygnięcie o karze łącznej pozbawienia wolności zawarte
w punkcie I części dyspozytywnej oraz rozstrzygnięcie o umorzeniu postępowania zawarte w punkcie II części dyspozytywnej,

- na podstawie art. 85 kk i art. 86 § 1 kk łączy kary pozbawienia wolności orzeczone wobec skazanego wyrokami opisanymi w punktach I i III części wstępnej i wymierza mu karę łączną 1 (jednego) roku i 10 (dziesięciu) miesięcy pozbawienia wolności,

- na podstawie art. 85 kk i art. 86 § 1 kk łączy kary pozbawienia wolności orzeczone wobec skazanego wyrokami opisanymi w punktach II, IV, V i VI części wstępnej i wymierza mu karę łączną 3 (trzech) lat i 2 (dwóch) miesięcy pozbawienia wolności,

- na poczet wyżej orzeczonych kar łącznych pozbawienia wolności zalicza skazanemu wykonane kary jednostkowe orzeczone wyrokami objętymi tymi karami łącznymi,

- na podstawie art. 572 kpk umarza postępowanie karne w przedmiocie objęcia karą łączną wyroku opisanego w punkcie VII części wstępnej,

- wskazuje, że zgodnie z art. 4 § 1 kk rozstrzygnięcia w przedmiotowej sprawie oparte są o przepisy Kodeksu karnego obowiązujące przed dniem 01 lipca 2015r.,

II.  w pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy,

III.  zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. A. K. kwotę 147,60 (sto czterdzieści siedem i 60/100) złotych, w tym 27,60 (dwadzieścia siedem
i 60/100) złotych podatku VAT, tytułem kosztów nieopłaconej obrony z urzędu skazanego przed Sądem Okręgowym jako drugą instancją w sprawie o wydanie wyroku łącznego,

IV.  zwalnia skazanego od ponoszenia na rzecz Skarbu Państwa wydatków związanych z postępowaniem odwoławczym.

SSO Jacek Szreder SSO Ryszard Małachowski SSO Beata Marzec

Sygn. akt IV Ka 397 / 16

UZASADNIENIE

K. A. został skazany prawomocnymi wyrokami:

I.  Sądu Rejonowego w G.z dnia 12.09.2000r., w sprawie II K 279 / 00, za czyn z art. 286 § 1 kk w związku z art. 91 § 1 kk, popełniony w okresie od 27.12.1999r. do 30.03.2000r., na karę 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności, której wykonanie warunkowo zawieszono na okres próby 3 lat.

Postanowieniem Sądu Rejonowego w G. z dnia 11.12. 2002r. w sprawie II Ko 692/02 zarządzono wykonanie powyższej kary pozbawienia wolności.

II.  Sądu Rejonowego w K. z dnia 18.12.2001r., w sprawie II K 808 / 01, za czyn popełniony 15.02.2001r. z art. 286 § 1 kk w zb. z art. 297 § 1 kk na karę 1 roku pozbawienia wolności, której wykonanie warunkowo zawieszono na okres próby 4 lat.

Postanowieniem Sądu Rejonowego w G. z dnia 21.03.2005r. w sprawie II Ko 59 / 05 zarządzono wykonanie powyższej kary pozbawienia wolności.

III.  Sądu Rejonowego w G. z dnia 04.04.2002r., w sprawie II K 13 / 02, za czyn popełniony w dniu 21.06.2000r. z art. 286 § 1 kk, na karę 1 roku i 3 miesięcy pozbawienia wolności.

IV.  Sądu Rejonowego wK. z dnia 15.04.2002r., w sprawie II K 821 / 01, za czyn popełniony dnia 04.12.2000r. z art. 18 § 3 kk w zw. z art. 286 § 1 kk i w zw. z art. 270 § 1 kk, na karę 1 roku pozbawienia wolności i karę grzywny w wysokości 50 stawek dziennych przyjmując, że jedna stawka dzienna jest równoważna kwocie 20 zł.

Wykonanie orzeczonej akry pozbawienia wolności warunkowo zawieszono skazanemu na okres próby 3 lat.

Postanowieniem Sądu Rejonowego w G. z dnia 21.03.2005r., w sprawie II Ko 58 / 05, zarządzono wykonanie powyższej kary pozbawienia wolności.

V. Sądu Rejonowego wG. z dnia 07.05.2002r., w sprawie II K 2 / 02, za czyn popełniony w dniu 05.12.2000r. z art. 18 § 3 kk w zw. z art. 286 § 1 kk w zb. z art. 297 § 1 kk i art.270 § l kk na karę 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności.

VI. Sądu Rejonowego w G. z dnia 16.07.2002r., w sprawie II K 115 / 02, za czyn popełniony dnia 11.09.2001r. z art. 297 § 1 kk w zb. z art. 270 § 1 kk w zw. z art. 13 § 1 kk i art. 286 § 1 kk na karę 1 roku i 10 miesięcy pozbawienia wolności.

Wyroki w sprawach II K 2 / 02, II K 13 / 02 i II K 115 / 02 zostały objęte wyrokiem łącznym Sądu Rejonowego wG. z dnia 17.06.2003r., w sprawie II K 65 / 03, zmienionym wyrokiem Sądu Okręgowego w S. z dnia 25.09.2003r., w sprawie IV Ka 1422 / 03 i orzeczono karę łączną 3 lat pozbawienia wolności

VII. Sądu Rejonowego w G.w dnia 25.05.2004r., w sprawie II K 232 / 03, za czyn popełniony w dniu 24.06.2002r. z art. 286 § 1 kk w zw. z art. 297 § 1 kk na karę 1 roku i 4 miesięcy pozbawienia wolności.

Sąd Rejonowy w G.wyrokiem łącznym z dnia 23 maja 2006r., sygn. akt II K 46 / 06, połączył wyroki Sądu Rejonowego w (...) z dnia 18.12.2001r. w sprawie II K 808 / 01, Sądu Rejonowego w G. z dnia 04.04.2002r. w sprawie II K 13 / 02, Sądu Rejonowego w K. z dnia 15.04.2002r., w sprawie II K 821 / 01, Sądu Rejonowego w G. z dnia 07.05.2002r. w sprawie II K 2 / 02, Sądu Rejonowego wG. z dnia 16.07.2002r. w sprawie II K 115 / 02 i na mocy art. 85 kk i art. 86 § 1 kk w miejsce orzeczonych kar pozbawienia wolności wymierzył skazanemu K. A. karę łączną 5 lat pozbawienia wolności.

Na mocy art. 572 kpk umorzył postępowanie w przedmiocie objęcia wyrokiem łącznym wyroków Sądu Rejonowego w G. z dnia 12.09.2000r. w sprawie II K 279 / 00 oraz z dnia 25.04.2004r. w sprawie II K 232 / 03.

Zwolnił skazanego od zwrotu Skarbowi Państwa wyłożonych wydatków w sprawie.

Apelacje od powyższego wyroku łącznego wnieśli skazany i jego obrońca.

Skazany wskazał, że Sąd I instancji rozpoznający sprawę nie zastosował się do wytycznych Sądu odwoławczego udzielonych przy wydaniu orzeczenia uchylającego zaskarżony wyrok. Podniósł, iż tenże Sąd niekorzystnie dla niego połączył kary w poszczególnych wyrokach, gdyż łączeniu także podlegała sprawa o sygn. akt II K 232 / 03. Nadto wymierzona mu kara łączna jest rażąco niewspółmiernie surowa. Stawiając powyższe zarzuty wniósł o objęcie karą łączną także kary orzeczonej wyrokiem wydanym w sprawie II K 232 / 03 i wymierzenie mu kary łącznej 3 lat pozbawienia wolności.

Obrońca skazanego skarżąc wyrok w całości zarzucił mu naruszenie art. 85 kk, który miał wpływ na treść wyroku, polegający na nieuwzględnieniu w wyroku łącznym wyroków z poprzednio wydanego wyroku łącznego, łącząc dwa wyroki łączne i wydając tym samym karę łączną.

Powołując się na powyższe obrońca skazanego wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i wymierzenie skazanemu kary łącznej w wymiarze 3 lat, ewentualnie uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Sąd odwoławczy zważył, co następuje:

Obydwie apelacje okazały się częściowo zasadne.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że rolą Sądu Okręgowego ponownie rozpoznającego sprawę, na skutek wznowienia prawomocnie zakończonego postępowania sądowego i uchylenia przez Sąd Apelacyjny wS.wyrokiem z dnia 3 marca 2016r., sygn. akt II AKo 170 / 15, wyroku Sądu Okręgowego wS.z dnia 22 kwietnia 2008r., sygn. akt IV Ka 293 / 08, było - stosownie do wskazań zawartych w wyroku Sądu Apelacyjnego - wyznaczenie dla skazanego K. A. w postępowaniu odwoławczym obrońcy z urzędu. Wskazać bowiem należy, że K. A. z powodu upośledzenia umysłowego został w 2004r. uznany za osobę niepełnosprawną psychicznie, a jego schorzenie sklasyfikowano jako 01-U. Skazany od dzieciństwa cierpi na zaburzenia psychiczne związane z upośledzeniem umysłowym, które maja charakter trwały, co skutkowało wydaniem wobec niego orzeczenia o niepełnosprawności – akta sprawy o sygn. II AKo 91 / 12, k. 19.

W przedmiotowej sprawie Sędzia Sądu I instancji prawidłowo, w oparciu o art. 79 § 1 pkt 3 kpk i art. 81 § 1 kpk, wyznaczył K. A. obrońcę z urzędu ( zarządzenie z dnia 11 kwietnia 2006r., k. 172 ), a obrońca ten był obecny na rozprawie w przedmiocie wydania wyroku łącznego przez Sąd Rejonowy ( k. 180 ). W toku jednak postępowania odwoławczego, zainicjowanego apelacjami wniesionymi przez skazanego i jego obrońcę, zarządzeniem z dnia 1 września 2006r. cofnięto K. A. obrońcę z urzędu wskazując jako podstawę ustanie okoliczności, dla których został on wyznaczony ( k. 227 ). Analiza akt niniejszej sprawy prowadzi zaś do wniosku, że powyższe zarządzenie o cofnięciu wyznaczenia obrońcy z urzędu zostało wydane na skutek uwzględnienia prośby skazanego w tym przedmiocie z dnia 23 czerwca 2006r., w treści której K. A. wskazał na „niepotrzebne tracenie państwowych funduszy” ( k. 221 ). Konsekwencją powyższego było wydanie przez Sąd Okręgowy wS. wyroku na rozprawie apelacyjnej w dniu 22 kwietnia 2008r., sygn. akt IV Ka 293 / 08, pod nieobecność K. A., który nie był reprezentowany przez obrońcę.

Wskazać zaś należy, że stosownie do treści art. 79 § 3 kpk, w wypadku, gdy zachodzi uzasadniona wątpliwość co do poczytalności oskarżonego / skazanego ( art. 79 § 1 pkt 3 kpk ), udział obrońcy jest obowiązkowy w rozprawie oraz w tych posiedzeniach, w których obowiązkowy jest udział oskarżonego.

Mając na uwadze powyższe, a także treść wskazań Sądu Apelacyjnego, należało wyznaczyć K. A. obrońcę z urzędu, co też Sąd Okręgowy w niniejszym postępowaniu uczynił ( k. 574 ), a obrońca był obecny na rozprawie apelacyjnej, na której nastąpiło ogłoszenie wyroku.

Podejmując natomiast rozważania w kwestii zarzutów podniesionych przez apelujących, a odnoszących się tak co do sposobu połączenia węzłem kary łącznej kar jednostkowych, jak i wymiaru orzeczonej kary łącznej, wskazać należy w pierwszej kolejności, że Sąd Rejonowy nieprawidłowo uznał, że pierwszym wyrokiem w rozumieniu art. 85 kk ( w brzmieniu obowiązującym w dacie orzekania przez Sąd Rejonowy ), jest wyrok w sprawie o sygn. akt II K 808 / 01, albowiem zawarty w dyspozycji przepisu art. 85 kk zwrot „ zanim zapadł pierwszy wyrok " odnosi się do pierwszego chronologicznie wyroku, który zapadł przed popełnieniem przez sprawcę kolejnego ( kolejnych ) przestępstwa ( tak: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 8 marca 2011r., II KK 312 / 10 ). Wskazać zaś należy, że przed datą wydania ww. wyroku, to jest przed dniem 18. 12. 2001r., zapadł w stosunku do K. A. wyrok Sądu Rejonowego w G. z dnia 12. 09. 2000r. w sprawie II K 279 / 00, czyn zaś objęty wyrokiem Sądu Rejonowego w G. z dnia 04. 04. 2002r., w sprawie II K 13 / 02, popełniony został w dniu 21. 06. 2000r., a zatem przed datą wyroku w sprawie II K 279 / 00. Mając na uwadze powyższe należało przyjąć, że cezurę czasową zamykającą pierwszy z realnych zbiegów przestępstw stanowi data 12. 09. 2000r., to jest data wydania wyroku przez Sąd Rejonowy w G.w sprawie II K 279 / 00 i połączyć karę pozbawienia wolności wymierzoną tym wyrokiem z karą pozbawienia wolności wymierzoną za czyn objęty wyrokiem wydanym w sprawie o sygn. akt II K 13 / 02.

W konsekwencji, drugi realny zbieg przestępstw tworzą przestępstwa objęte wyrokami wydanymi w sprawach o sygn. akt: II K 808 / 1, II K 821 / 01, II K 2 / 02, II K 115 / 02, jako że czyny objęte tymi wyrokami zostały popełnione przed datą wydania wyroku przez Sąd Rejonowy w (...) w sprawie II K 808 / 01, to jest przed dniem 18. 12. 2001r.

Odnosząc się natomiast do zarzutu skazanego, że węzłem kary łącznej Sąd Rejonowy winien był objąć także wyrok wydany w sprawie o sygn. akt II K 232 / 03, wskazać należy, że czyn objęty tym wyrokiem został popełniony w dniu 24. 06. 2002r., a zatem po datach wydania wyroków w sprawach o sygn. akt II K 279 / 00 ( 12. 09. 2000r. ) oraz II K 808 / 01 ( 18. 12. 2001r. ) – stanowiących cezury czasowe zamykające dwa z ustalonych w niniejszej sprawie realnych zbiegów przestępstw. Wobec powyższego należało umorzyć postępowanie karne w przedmiocie objęcia karą łączną wyroku opisanego w punkcie VII części wstępnej zaskarżonego wyroku.

Ustalając wymiar pierwszej kary łącznej Sąd Okręgowy miał na względzie, że węzłem tej kary łącznej objęte zostają kary jednostkowe wymierzone wobec K. A. w sprawach II K 279 / 00 – kara 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności, w sprawie zaś o sygn. akt II K 13 / 02 – 1 rok i 3 miesiące pozbawienia wolności, a zatem wymiar tej kary łącznej pozbawienia wolności winien mieścić się w granicach od 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności do 2 lat i 9 miesięcy pozbawienia wolności. Mając zatem na uwadze z jednej strony tożsamość kwalifikacji prawnych czynów objętych ww. wyrokami ( obydwa czyny z art. 286 § 1 kk ), dobrą opinię o skazanym z zakładu karnego, stosunkowo bliski związek czasowy pomiędzy czynami, z drugiej zaś strony mając na względzie negatywną opinię kryminologiczno – społeczną o skazanym, należało uznać za zasadne przyjęcie przy wymiarze kary łącznej pozbawienia wolności zasady asperacji, tj. częściowej absorpcji. Wskazać bowiem należy, że kara łączna to szczególna kara wymierzana niejako "na nowo" i jako taka stanowić musi syntetyczną całościową ocenę zachowań sprawcy, będąc właściwą, celową z punktu widzenia prewencyjnego, reakcją na popełnione czyny i jako taka nie może i nie powinna być postrzegana jako instytucja mająca działać na korzyść skazanego, ale jako instytucja gwarantująca racjonalną politykę karania w stosunku do sprawcy wielości - pozostających w realnym zbiegu – przestępstw.

Mając zaś na uwadze, że druga kara łączna objęła kary jednostkowe wymierzone w sprawach o sygn. akt: II K 808 / 01 – 1 rok pozbawienia wolności, II K 821 / 01 - 1 rok pozbawienia wolności, II K 2 / 02 – 1 rok i 6 miesięcy pozbawienia wolności, II K 115 / 02 – 1 rok i 10 miesięcy pozbawienia wolności, jej wymiar winien mieścić się w granicach od 1 roku i 10 miesięcy pozbawienia wolności do 5 lat i 4 miesięcy pozbawienia wolności. Uwzględniając zatem okoliczności związane ze skazanym K. A. oraz popełnionymi przez niego przestępstwami ( wszystkie czyny zakwalifikowane zostały z art. 286 § 1 kk, dwa z nich popełnione zostały w odstępie jednego dnia, dwa kolejne w odstępach kilkumiesięcznych ), a także okoliczność, że czynów tych dopuścił się będąc już uprzednio karanym wyrokiem w sprawie o sygn. akt II K 279 / 00, Sąd Okręgowy uznał za zasadne zastosowanie także zasady częściowej absorpcji i wymierzył karę łączną w wymiarze 3 lat i 2 miesięcy pozbawienia wolności.

Na poczet orzeczonych kar łącznych pozbawienia wolności należało zaliczył skazanemu wykonane kary jednostkowe orzeczone wyrokami objętymi tymi karami łącznymi.

Podstawę rozstrzygnięć w przedmiotowej sprawie, stosownie do treści art. 4 § 1 kk, stanowiły przepisy obowiązujące przed dniem 1 lipca 2015r. jako, że były względniejsze dla skazanego.

Tak argumentując i podzielając częściowo zarzuty apelujących, Sąd Okręgowy, na podstawie art. 437 § 2 kpk, zmienił częściowo wyrok, zaś na podstawie zaś art. 437 § 1 kpk w pozostałej części utrzymał go w mocy.

O zasądzeniu od Skarbu Państwa na rzecz adw. A. K. kosztów nieopłaconej obrony skazanego K. A. z urzędu w postępowaniu odwoławczym Sąd Okręgowy orzekł na podstawie § 14 ust. 5 i § 2 ust 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu ( Dz. U. z 2013, poz. 461 ze zm. ) w zw. z § 22 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu ( Dz. U. z 2015, poz. 1801 ).

Na podstawie art. 624 § 1 kpk w zw. z art. 634 kpk Sąd Okręgowy zwolnił K. A. od obowiązku ponoszenia wydatków związanych z postępowaniem odwoławczym uznając, iż uchybienia zaskarżonego wyroku nie obciążają skazanego, a zatem zasądzenie od niego wydatków byłoby sprzeczne z zasadą słuszności.

SSO Jacek Szreder SSO Ryszard Małachowski SSO Beata Marzec