Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 listopada 2015r.

Sąd Okręgowy w Siedlcach IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 25 listopada 2015r. w S.

odwołania K. M.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

z dnia 31 stycznia 2014 r. Nr (...)

w sprawie K. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

o prawo do emerytury

zmienia zaskarżoną decyzję i ustala K. M. prawo do emerytury od dnia 1 grudnia 2013 roku.

Sygn. akt IV U 473/14

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 31 stycznia 2014 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S., działając na podstawie art. 184 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1440 ze zm.) oraz przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8 poz. 43 ze zm.), odmówił K. M. prawa do emerytury wskazując, że ubezpieczony nie udowodnił, iż do dnia 1 stycznia 1999 r. ma wymagany staż ubezpieczeniowy w wymiarze 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych oraz staż pracy w warunkach szczególnych w wymiarze 15 lat. Organ rentowy przyjął za udowodniony przez ubezpieczonego na datę 1 stycznia 1999 r. okres nieskładkowy wynoszący 2 miesiące i 18 dni, zaś okresy składkowe w wysokości 23 lat, 4 miesięcy i 3 dni, tj. łącznie 23 lata, 6 miesiące i 21 dni, w tym staż pracy w warunkach szczególnych w wymiarze 14 lat, 1 miesiąca i 15 dni (decyzja z 31.01.2014 r., k. 28-28v a.e.).

W wyniku ponownego rozpoznania sprawy, decyzją z dnia 28 marca 2014 r. organ rentowy zaliczył okres pracy ubezpieczonego w gospodarstwie rolnym rodziców od 25.06.1972 r. do 14.09.1973 r. Do stażu pracy nie został natomiast zaliczony okres pracy w gospodarstwie rolnym od 18.10.1969 r. do 24.06.1972 r., gdyż praca w gospodarstwie rolnym i jednoczesne pobieranie nauki w szkole w innej miejscowości (dojazd do szkoły, uczestniczenie w zajęciach, przygotowywanie się do zajęć) wykluczają przyjęcie, że praca ta była wykonywana stale w wymiarze znaczącym dla funkcjonowania gospodarstwa. Doraźna pomoc w wykonywaniu typowych obowiązków domowych, zwyczajowo wymaganych od dzieci jako członków rodziny rolnika nie stanowi, w ocenie organu rentowego, stałej pracy w gospodarstwie rolnym zaliczanej do stażu ubezpieczeniowego. Ostatecznie w decyzji z dnia 28 marca 2014 r. organ rentowy przyjął za udowodniony staż ubezpieczeniowy uzupełniony pracą w gospodarstwie rolnym w łącznym wymiarze 24 lat, 9 miesięcy i 10 dni (decyzja z 28.03.2014 r., k. 43-43v a.e.)

Odwołanie od decyzji z dnia 31.01.2014 r. wniósł K. M., wnosząc o zaliczenie zatrudnienia w Okręgowym Zakładzie (...) w P. Oddział M. oraz w Spółdzielni (...) w M. jako pracy w szczególnych warunkach (odwołanie k. 1).

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, wskazując, iż ubezpieczony nie udowodnił na dzień 1 stycznia 1999 r. co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych oraz 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych. Jednocześnie wyjaśniono, że do pracy w szczególnych warunkach nie zaliczono okresu zatrudnienia w Okręgowym Zakładzie (...) w P. Oddział Eksploatacyjny w M., bowiem ze świadectwa pracy wynika, że w okresie od 7.05.1976 r. do 31.10.1977 r. ubezpieczony zatrudniony był na stanowiskach mechanika samochodowego i operatora. Ze świadectwa pracy wystawionego przez Spółdzielnię (...) w M. wynika natomiast, że K. M. był zatrudniony w ww. zakładzie pracy w okresie od 24.05.1978 r. do 02.09.1978 r. na stanowisku maszynisty ładowarki jednonaczyniowej. Tym samym wnioskodawca nie przedstawił stosownych świadectw wykonywania pracy w szczególnych warunkach (odpowiedź na odwołanie k. 2-4).

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Ubezpieczony K. M., ur. (...), w dniu 10 grudnia 2013 r. wystąpił do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z wnioskiem o ustalenie prawa do emerytury. Wskazał w nim, iż nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego.

Na podstawie przedłożonych do wniosku dokumentów, jak również na podstawie dokumentów dołączonych do wniosku z dnia 10.03.2014 r., organ rentowy po ponownym rozpoznaniu sprawy decyzją z dnia 28.03.2014 r. ustalił, że na dzień 1 stycznia 1999 r. ubezpieczony udowodnił staż ubezpieczeniowy uzupełniony okresem pracy w gospodarstwie rolnym rodziców w łącznym wymiarze 24 lat, 9 miesięcy i 10 dni, z czego okresy składkowe wynoszą 23 lata, 4 miesiące i 2 dni, okresy nieskładkowe 2 miesiące i 18 dni, zaś uzupełniający okres pracy w gospodarstwie rolnym – 1 rok, 2 miesiące i 20 dni. Do stażu pracy w szczególnych warunkach ostatecznie zaliczono 14 lat, 1 miesiąc i 15 dni.

K. M. w okresie od 17.10.1953 r. do 16.12.1991 r. był zameldowany w S., gdzie jego rodzice J. i S. prowadzili gospodarstwo rolne o powierzchni około 4 ha (poświadczenie o adresach i okresach zameldowania, k. 34 a.e., zaświadczenie, k. 35 a.e.). Po ukończeniu szkoły podstawowej ubezpieczony przez rok kontynuował naukę w Technikum Geodezyjnym w Ż., a następnie przeniósł się do (...) Szkoły Zawodowej w S., którą ukończył 24 czerwca 1972 r. (wyjaśnienia ubezpieczonego, k. 10-10v a.s.; kopia świadectwa ukończenia (...), k. 36 a.e.). Ubezpieczony po ukończeniu 16-tego roku życia wykonywał pracę w gospodarstwie rolnym rodziców zarówno w czasie roku szkolnego (po powrocie ze szkoły), jak i w okresie wakacji – wykonując czynności podczas żniw czy sianokosów, a także przy wykopkach. Ubezpieczony w okresie wakacyjnym nigdzie nie wyjeżdżał, lecz pracował i pomagał rodzicom w pracach polowych. W gospodarstwie rolnym pracował ubezpieczony, jego ojciec i dziadek. Matka i siostra ubezpieczonego z uwagi na stan zdrowia nie mogły wykonywać czynności w gospodarstwie. Najwięcej czasu pracom gospodarczym poświęcali dziadek ubezpieczonego i ubezpieczony K. M., gdyż ojciec wnioskodawcy był zatrudniony w Urzędzie Gminy jako agronom. Gospodarstwo rolne rodziców ubezpieczonego położone było w S., a obecnie jest to S.. Szkoła ubezpieczonego w S. była oddalona od jego miejsca zamieszkania o około 1,5 km. Ze szkoły wnioskodawca wracał koło godziny 13-14, a następnie przystępował do swoich obowiązków w gospodarstwie (zeznania świadka S. Z., k. 35-35v a.s.; zeznania świadka K. K., k. 41-41v a.s.; zeznania ubezpieczonego, k. 43-43v a.s.).

W okresie od 7 maja 1976 r. ubezpieczony był zatrudniony w Okręgowym Zakładzie (...) w P. Oddział Eksploatacyjny w M. na stanowisku mechanika samochodowego. Od dnia 1 września 1976 r. powierzono ubezpieczonemu obowiązki pomocnika maszynisty, zaś od 5 września 1977 r. – zaopatrzeniowca. Pierwsza umowa o pracę ubezpieczonego w Okręgowym Zakładzie (...) w P. została rozwiązana z dniem 31 października 1977 r. K. M. w ww. zakładzie pracy został ponownie zatrudniony od dnia 20 września 1979 r. na stanowisku maszynisty koparki, a po zakończeniu okresu próbnego od dnia 4 października 1979 r. w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał czynności operatora koparki do końca zatrudnienia, tj. do 24 maja 1980 r. (dokumenty zgromadzone w aktach osobowych; zeznania świadka K. W., k. 23v a.s.; zeznania ubezpieczonego, k. 43v a.s.).

W okresie od 24 maja 1978 r. do 2 września 1978 r. ubezpieczony był zatrudniony w Spółdzielni (...) Oddział w M. na stanowisku maszynisty ładowarki jednonaczyniowej, wykonując czynności rozładunkowe przy wagonach z wapnem, węglem, nawozami (dokumenty zgromadzone w aktach osobowych; zeznania świadka W. G., k. 23v; zeznania ubezpieczonego, k. 43v a.s.)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie K. M. jest zasadne i zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 184 ust.1 i 2 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego przewidzianego w art.32, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy, tj. w dniu 1 stycznia 1999 r. osiągnęli okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn oraz osiągnęli okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27 ustawy, a także nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyli wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa. W myśl przywołanego wyżej art. 32 ust. 1 i 4 ustawy pracownikom zatrudnionym w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przysługuje emerytura w wieku 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn, a w myśl przywołanego wyżej art. 27 ustawy wymagany okres składkowy i nieskładkowy wynosi co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn. Zgodnie z § 4 ust.1 pkt 3 rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A załącznika do rozporządzenia, nabywa prawo do emerytury w w/w wieku jeżeli ma wymagany okres zatrudnienia (co najmniej 20 lat kobieta), w tym co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych. Ponadto zgodnie z § 2 ust.1 przedmiotowego rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS przy ustalaniu prawa do emerytury oraz przy obliczaniu jej wysokości uwzględnia się również następujące okresy, traktując je, z zastrzeżeniem art. 56, jak okresy składkowe przypadające przed dniem 1 stycznia 1983 r. okresy pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia, jeżeli okresy składkowe i nieskładkowe, ustalone na zasadach określonych w art. 5-7, są krótsze od okresu wymaganego do przyznania emerytury, w zakresie niezbędnym do uzupełnienia tego okresu.

Rozstrzygnięcie niniejszej sprawy wymagało ustalenia, czy ubezpieczony do dnia 1 stycznia 1999 r. spełnił przesłankę wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego w wymiarze co najmniej 25 lat oraz przesłankę 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Poza sporem pozostawało bowiem, że ubezpieczony osiągnął wymagany ustawą wiek z dniem 17 października 2013r. oraz nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego.

Jak wskazuje się w doktrynie i orzecznictwie, aby można było zaliczyć okresy pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia traktując je jako okresy składkowe, ubezpieczony musi wykazać, iż pracował w gospodarstwie rolnym rodziców co najmniej 4 godziny dziennie. Analiza zebranego w niniejszej sprawie materiału dowodowego pozwoliła na stwierdzenie, iż do uznanego przez organ rentowy stażu ubezpieczeniowego należy doliczyć okres pracy K. M. w gospodarstwie rolnym rodziców po ukończeniu 16-tego roku życia, tj. od 18 października 1969 r. do 24 czerwca 1972 r. Co prawda ubezpieczony w tym czasie uczęszczał do szkoły, jednak była to niewielka odległość (około 1,5 km), zaś po zakończeniu zajęć w szkole codziennie przez ponad 4 godziny intensywnie pracował w gospodarstwie rolnym rodziców. Sąd obdarzył w tym zakresie wiarygodnością zeznania złożone przez ubezpieczonego oraz zeznania świadków S. Z. i K. K.. W ocenie Sądu nietrafnym jest zarzut organu rentowego, jakoby pobieranie nauki w szkole znajdującej się w innej miejscowości niż miejsce położenia gospodarstwa rolnego wykluczało jednoczesną pracę ubezpieczonego w gospodarstwie stale i w wymiarze znaczącym dla funkcjonowania tego gospodarstwa. Jak już bowiem wskazano odległość pomiędzy domem a szkołą była niewielka, zaś ubezpieczony wracał ze szkoły koło godz. 13-14. Wynika stąd, iż pobyt w szkole nie uniemożliwiał ubezpieczonemu wykonywania pracy w gospodarstwie rolnym rodziców we wskazanym wyżej wymiarze.

Tym samym, w ocenie Sądu nie ma przeszkód, by sporny okres zaliczyć uzupełniająco, stosownie do treści art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, do ogólnego stażu ubezpieczeniowego K. M., w koniecznym dla niego zakresie, tj. tak, aby, po zsumowaniu z okresem uznanym przez ZUS, posiadał łącznie 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych.

Przechodząc do kwestii stażu pracy w szczególnych warunkach, to organ rentowy uznał ubezpieczonemu 14 lat, 1 miesiąc i 15 dni. Z zeznań świadków W. G. i K. W. oraz ubezpieczonego wynika, iż w Okręgowym Zakładzie (...) w P. Oddział Eksploatacji w M. oraz w Spółdzielni (...) w M. K. M. pracował głównie jako maszynista ciężkiego sprzętu budowalnego. Sąd dał wiarę zeznaniom wyżej wskazanych, bowiem znajdują one potwierdzenie w dokumentach zgromadzonych w aktach osobowych, z których wynika, że w Okręgowym Zakładzie (...) w P. Oddział Eksploatacji w M. jako maszynista koparki ubezpieczony przepracował 8 miesięcy i 4 dni, a w Spółdzielni (...) w M. jako maszynista ładowarki 3 miesiące i 9 dni. Pracę ubezpieczonego ww. zakładach pracy w wymienionych okresach należy zaliczyć do pracy w szczególnych warunkach, gdyż odpowiada rodzajowo pracy wskazanej w wykazie A, dziale V poz. 3 załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Co za tym idzie, po doliczeniu ww. okresów zatrudnienia na stanowisku maszynisty ciężkiego sprzętu budowalnego (tj. 11 miesięcy i 13 dni) do stażu pracy w szczególnych warunkach uznanego dotychczas przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. (14 lat, 1 miesiąc i 15 dni), ubezpieczony niewątpliwie udowodnił wymagane przepisami co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Powyższe rozważania pozwalają stwierdzić, iż ubezpieczony na dzień 1.01.1999 r. udowodnił co najmniej 15-letni okres pracy w szczególnych warunkach oraz posiada okresy składkowe i nieskładkowe (uzupełnione pracą w gospodarstwie rolnym) w wymiarze 25 lat. Nie budzi zatem wątpliwości Sądu, że w chwili złożenia wniosku ubezpieczony spełnił wszystkie przesłanki do uzyskania prawa do emerytury w obniżonym wieku wymienione w § 3 i § 4 ust. 1 pkt 1 i 3 powołanego rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. oraz art. 184 ust. 1 i 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Mając na uwadze powyższe, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., Sąd zmienił zaskarżoną decyzję i ustalił K. M. prawo do emerytury od dnia 1 grudnia 2013 r., tj. od miesiąca złożenia wniosku o emeryturę.