Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 kwietnia 2016r.

Sąd Okręgowy w Siedlcach IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 12 kwietnia 2016r. w S.

odwołania Z. B.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

z dnia 22 maja 2015 r. Nr (...)

w sprawie Z. B.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

o prawo do emerytury

I. zmienia zaskarżoną decyzję i ustala prawo Z. B. do emerytury od 2 maja 2015 roku;

II. zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. na rzecz ubezpieczonego Z. B. kwotę 60 (sześćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt: IV U 851/15 UZASADNIENIE

Decyzją z 22 maja 2015r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S., działając na podstawie art.184 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze odmówił Z. B. prawa do emerytury wskazując, że ubezpieczony nie udowodnił, iż do dnia 1 stycznia 1999r. osiągnął 25-letni okres ubezpieczenia oraz 15-letni staż pracy w szczególnych warunkach, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Organ rentowy podniósł, że do 25-letniego okresu składkowego i nieskładkowego nie został zaliczony okres pracy w gospodarstwie rolnym rodziców od 2 maja 1971r. do 31 sierpnia 1971r., od 1 września 1974r. do 4 września 1974r., od 11 kwietnia 1978r. do 10 maja 1978r., od 11 grudnia 1978r. do 20 lutego 1979r. oraz od 15 kwietnia 1979r. do 14 maja 1979r., gdyż w tym okresie ubezpieczony mieszkał w S., gdzie uczęszczał do szkoły, a gospodarstwo rolne mieściło się w innych miejscowościach niż miejsce zamieszkania. Praca w gospodarstwie rolnym rodziców nie miała charakteru pracy stałej, a stanowiła doraźną pomoc wymaganą od dziecka.

Odwołanie od w/w decyzji złożył Z. B. wnosząc o jej zmianę i ustalenie mu prawa do emerytury. W uzasadnieniu odwołania wskazał m.in., że wbrew twierdzeniom organu rentowego do ogólnego stażu pracy zaliczyć należy okresy jego pracy w gospodarstwie rolnym rodziców od 2 maja 1971r. do 31 sierpnia 1971r., od 1 września 1974r. do 4 września 1974r., od 11 kwietnia 1978r. do 20 lutego 1979r. oraz od 15 kwietnia 1979r. do 14 maja 1979r., gdyż w tych okresach stale pracował w gospodarstwie rolnym rodziców, które było oddalone od miejsca zamieszkania o zaledwie 3 km. W zakresie pracy w szczególnych warunkach ubezpieczony wskazał, że do stażu pracy w takich warunkach należy zaliczyć okres pracy w Przedsiębiorstwie (...) Oddział w S. od 15 maja 1979r. do 31 grudnia 1980r., gdzie pracował na stanowisku operatora spycharki – maszynisty koparek i ładowarek jedno i wielonaczyniowych, a także wyłączony przez organ rentowy ze stażu pracy w szczególnych warunkach okres pracy w Ubojni (...) s.c. w J. od 1 lipca 1993r. do 30 września 1993r., którym to okresie wbrew ustaleniom organu rentowego nie przebywał on na urlopie bezpłatnym, a pracował bezpośrednio przy uboju zwierząt (odwołanie k.1-4 akt sprawy).

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie powołując się na przepisy prawa i uzasadnienie zawarte w zaskarżonej decyzji (odpowiedź organu rentowego na odwołanie k.5-6 akt sprawy).

Sąd ustalił, co następuje:

Ubezpieczony Z. B. w dniu 2 maja 2015r. ukończył 60-ty rok życia. Uprzednio – w dniu 8 kwietnia 2015r. wystąpił do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. z wnioskiem o ustalenie prawa do emerytury (wniosek o emeryturę z 8 kwietnia 2015r. k.1 akt emerytalnych). Na podstawie przedłożonych do wniosku dokumentów organ rentowy ustalił, że na dzień 1 stycznia 1999r. ubezpieczony udowodnił staż ubezpieczeniowy w wymiarze 24 lata, 3 miesiące i 10 dni, z czego okresy składkowe wynoszą 24 lata, 2 miesiące i 12 dni, a okresy nieskładkowe 28 dni. Ponadto organ rentowy ustalił, że do 1 stycznia 1999r. ubezpieczony wykazał staż pracy w szczególnym charakterze w wymiarze 13 lat, 4 miesięcy i 11 dni (świadectwa wykonywania prac w szczególnych warunkach k.21, 28 44, 46, 49, 51, 53 akt emerytalnych)

Z uwagi na brak wymaganego ustawą okresu ubezpieczenia w wymiarze co najmniej 25 lat oraz stażu pracy w szczególnych warunkach w wymiarze co najmniej 15 lat decyzją z 22 maja 2015r. organ rentowy odmówił ubezpieczonemu przyznania emerytury (decyzja z 25 maja 2015r. k.87 akt emerytalnych).

Ubezpieczony urodził się w dniu (...) w S.. Rodzice ubezpieczonego I. i K. małż. B. w latach 70-tych XX wieku byli właścicielami gospodarstwa rolnego o powierzchni 8,92 ha położonego na terenie wsi P. i P. gmina S.. Własność tego gospodarstwa nabyli w trybie ustawy z 26 października 1971r. o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych (zaświadczenie Starostwa Powiatowego w S. z 16 stycznia 2015r. k.13 akt emerytalnych). Ubezpieczony od urodzenia mieszkał z rodzicami w S. przy ul (...). Znajdował się tam dom oraz zabudowania gospodarcze (poświadczenie zameldowania z 12 stycznia 2015r. k.14 akt emerytalnych). Miejscowości P. i P., w których znajdowały się nieruchomości rolne rodziców ubezpieczonego znajdują się zaraz za granicami miasta S. - do 2 km od ówczesnego miejsca zamieszkania ubezpieczonego i jego rodziców i dojazd do tych nieruchomości – pól, pastwisk odbywał się w zależności od potrzeby wozem konnym lub rowerem. W czerwcu 1970r. ubezpieczony ukończył szkołę podstawową. Następnie rozpoczął naukę w (...) Szkole Zawodowej (...) w (...) Zakładu (...) w S. (...). W trakcie tej nauki od 1 września 1971r. do 31 sierpnia 1974r. był zatrudniony w Zakładzie (...) jako pracownik młodociany na stanowisku ślusarza-mechanika (świadectwo pracy z 12 grudnia 2001r. k.19 akt emerytalnych). W okresie od ukończenia 16. roku życia, co nastąpiło w dniu 2 maja 1971r. do 31 sierpnia 1971r. ,tj. do podjęcia w/w pierwszej pracy zawodowej (łącznie 4 miesiące) ubezpieczony pracował w prowadzonym przez rodziców gospodarstwie rolnym. W gospodarstwie uprawiane było zboże, ziemniaki, buraki oraz prowadzona była hodowla zwierząt – około 10 sztuk trzody chlewnej równocześnie, 4 krowy, kilka sztuk cieląt, drób, 2 konie do prac polowych. Oboje rodzice ubezpieczonego pracowali wyłącznie w gospodarstwie rolnym. W/w okresie 4 miesięcy ubezpieczony stale – codziennie pomagał rodzicom w pracy na gospodarstwie. W tym czasie był najstarszym dzieckiem w domu, gdyż starsza siostra była już zamężna, jeden ze starszych braci był żonaty, a drugi starszy brat został księdzem. Ubezpieczony przestępował do pracy jeszcze przed pójściem do szkoły, kiedy to wyganiał krowy na pastwisko i kontynuował ją po powrocie ze szkoły - około godziny 13-14 i prace te wykonywał do godzin wieczornych. Pracował przy tzw. obrządku ,tj. przy przygotowywaniu paszy dla zwierząt i karmieniu zwierząt, przy dojeniu krów oraz wykonywał inne potrzebne prace w gospodarstwie rolnym, a w sezonie prac polowych – wolnym od nauki wykonywał wszystkie prace polowe nawet po kilkanaście godzin (sianokosy, żniwa, sprężynowanie, bronowanie). Z uwagi na dużą powierzchnię gospodarstwa i brak mechanizacji w rozpatrywanym okresie praca ubezpieczonego miała istotne znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania tego gospodarstwa. Ubezpieczony pracował w gospodarstwie rolnym rodziców również w okresie od 1 do 4 września 1974r. (4 dni) ,tj. w przerwie po zakończeniu w/w pracy Zakładzie (...), a przed podjęciem od 5 września 1974r. pracy w Przedsiębiorstwie (...) w W. (świadectwo pracy z 27 grudnia 1978r. k.20 akt emerytalnych). Na stałej codziennej pracy w gospodarstwie rolnym rodziców upłynął ubezpieczonemu również okres od 11 kwietnia 1978r. do 10 maja 1978r. ,tj. (1) miesiąc po odbyciu zasadniczej służby wojskowej a przed powrotem do pracy w w/w Przedsiębiorstwie (...) w W.. Pracę w gospodarstwie rolnym ubezpieczony wykonywał również w okresie od 11 grudnia 1978r. do 20 lutego 1979r. (2 miesiące i 10 dni) ,tj. po zakończeniu pracy w Przedsiębiorstwie (...) w W. a przed podjęciem od 21 lutego 1979r. kolejnego zatrudnienia w Państwowym Ośrodku (...) w S. (świadectwo pracy z 14 kwietnia 1979r. k.23 akt emerytalnych), a także w okresie od 15 kwietnia 1979r. do 14 maja 1979r. (1 miesiąc) ,tj. po zakończeniu pracy w Państwowym Ośrodku (...) w S. a przed podjęciem od 15 maja 1979r. kolejnego zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) Oddział w S. (świadectwo pracy z 1 stycznia 1981r. k.24 akt emerytalnych). We wszystkich wyszczególnionych wyżej okresach w wymiarze 4 miesiące, 4 dni, 1 miesiąc, 2 miesiące i 10 dni oraz 1 miesiąc, co łącznie stanowi 8 miesięcy i 14 dni ubezpieczony zamieszkiwał wraz z rodzicami i stale – codziennie przez co najmniej 4 godziny dziennie pracował w gospodarstwie rolnym (zeznania świadków: J. T. k.23v-24, E. F. k.24 oraz zeznania ubezpieczonego k.34 i k.22v-23 akt sprawy).

Ubezpieczony był zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) Oddział w S. w okresie od 15 maja 1979r. do 31 grudnia 1980r., a zatem przez 1 rok, 7 miesięcy i 15 dni, w pełnym wymiarze czasu pracy (świadectwo pracy z 1 stycznia 1981r. k.24 akt emerytalnych). Przez cały ten okres zatrudnienia ubezpieczony pracował na stanowisku operatora spycharki i wykonywał prace przy melioracji ,tj. prace ziemne przygotowujące teren do robót melioracyjnych i prace pomelioracyjne polegające na spychaniu ziemi, plantowaniu ziemi, niwelowaniu terenu. Ubezpieczony pracował na spycharce typu DT-25. Zimą jeżeli nie były prowadzone prace przygotowawcze do melioracji ubezpieczony pracował spycharką na żwirowni odkrywkowej albo przy odśnieżaniu dróg. Uprawnienia operatora ciężkiego sprzętu budowlanego ubezpieczony zdobył w okresie służby wojskowej (kopia książki operatora k.29-30 akt sprawy zeznania świadków: S. P. k.24, Z. K. (1) k.24v i Z. K. (2) k.33v-34 akt sprawy oraz zeznania ubezpieczonego k.34 i k.22v-23 akt sprawy).

W okresie od 1 grudnia 1992r. do 31 grudnia 1993r., a zatem przez 1 rok i 1 miesiąc ubezpieczony rok ubezpieczony był zatrudniony Ubojni (...).C w J. na stanowisku ubojowego zwierząt (świadectwo pracy z 3 stycznia 1994r. k.48 akt emerytalnych). W okresie tego zatrudnienia ubezpieczony przez cały okres wykonywał pracę w szczególnych warunkach – bezpośrednio przy uboju zwierząt, a nie tylko w okresie od 1 grudnia 1992r. do 30 czerwca 1993r. i od 1 października 1993r. do 31 grudnia 1993r., jak wykazał pracodawca w świadectwie wykonywania prac w szczególnych z 28 sierpnia 2012r. (na k.49 akt emerytalnych). W aktach osobowych ubezpieczonego znajdują się jego wnioski o udzielenie urlopu bezpłatnego na okres od 1 lipca 1993r. do 31 sierpnia 1993r. oraz od 1 września 1993r. do 30 września 1993r. Faktycznie jednak ubezpieczony nie korzystał z urlopu bezpłatnego. W tych samych datach, w których ubezpieczony występował o udzielenie urlopu bezpłatnego ,tj. 30 czerwca 1993r. i 1 września 1993r. pracodawca zawierał z ubezpieczonym umowy o pracę na czas określony - w dniu 1 lipca 1993r. na okres od 1 lipca do 31 sierpnia 1993r. i w dniu 1 września 1993r. na okres od 1 września do 31 grudnia 1993r. (kopie umów o pracę k.19-20 akt sprawy). W spornym (nieuznanym przez organ rentowy) okresie od 1 lipca 1993r. do 30 września 1993r. ubezpieczony wykonywał pracę w pełnym wymiarze czasu pracy, a wnioski o urlop bezpłatny były składane „na wypadek” braku pracy (zeznania świadka – wspólnika Ubojni (...) k.24v-25 akt sprawy oraz zeznania ubezpieczonego k.34 i k.23 akt sprawy).

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie Z. B. podlegało uwzględnieniu.

Zgodnie z art.184 ust.1 i 2 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2009r. Nr 153, poz.1227 ze zm.) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego przewidzianego w art.32, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy ,tj. w dniu 1 stycznia 1999r. osiągnęli okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn oraz osiągnęli okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art.27 ustawy, a także nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyli wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa. W myśl przywołanego wyżej art.32 ust.1 i 4 ustawy pracownikom zatrudnionym w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przysługuje emerytura w wieku 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn, a w myśl przywołanego wyżej art.27 ustawy wymagany okres składkowy i nieskładkowy wynosi co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn. Zgodnie z §4 ust.1 pkt 3 rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz.43 ze zm.) pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A załącznika do rozporządzenia, nabywa prawo do emerytury w w/w wieku jeżeli ma wymagany okres zatrudnienia (co najmniej 25 lat mężczyzna), w tym co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych. Ponadto zgodnie z §2 ust.1 przedmiotowego rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku.

Rozstrzygnięcie niniejszej sprawy wymagało zbadania, czy ubezpieczony spełnia przesłankę wymaganego ogólnego stażu ubezpieczenia w wymiarze co najmniej 25 lat, a także stażu pracy w szczególnych warunkach w wymiarze co najmniej 15 lat. Ubezpieczony podnosił, że posiada 25-letni okres ubezpieczenia, gdyż do okresu zatrudnienia uwzględnionego przez organ rentowy w wymiarze 24 lata, 3 miesiące i 10 dni należy zaliczyć wymienione wyżej okresy pracy w gospodarstwie rolnym rodziców poczynając od ukończenia przez niego 16. roku życia ,tj. od 2 maja 1971r. Analizując okoliczności sprawy Sąd doszedł do przekonania, że twierdzenie ubezpieczonego zasługuje na uwzględnienie, gdyż przeprowadzone przez Sąd postępowanie dowodowe dało podstawy do ustalenia, że w/w okresach w łącznym wymiarze 8 miesięcy i 14 dni ubezpieczony stale – codziennie w wymiarze co najmniej 4 godziny dziennie pracował w gospodarstwie rolnym swoich rodziców. Sąd nie podzielił stanowiska organu rentowego, że za niezaliczeniem wskazanych okresów do okresu wymaganego do emerytury przemawia fakt, że ubezpieczony mieszkał wówczas wraz z rodzicami w S., a gospodarstwo rolne znajdowało się w miejscowościach P. i P.. Organ rentowy całkowicie pominął okoliczność, że faktyczna odległość od miejsca zamieszkania do nieruchomości rolnych wynosiła około 2 km. (...) te znajdowały się bowiem na terenie wsi bezpośrednio sąsiadujących z S., a wskazana odległość niejednokrotnie występuje również w przypadku gospodarstw rolnych położonych na terenie jednej wsi, nie zawsze bowiem nieruchomości rolne położone są przy domu rolnika. Całkowicie niezasadny okazał się również argument organu rentowego, ze ubezpieczony nie udowodnił, że rodzice opłacali składki na Fundusz Ubezpieczenia Społecznego (...). Wymóg taki nie wynika bowiem z przepisów ustawy i stanowi dowolną interpretację organu rentowego. Ze spójnych i logicznych zeznań świadków – (...) oraz S., sąsiadujących z ówczesnym miejscem zamieszkania ubezpieczonego wynika bezpornie we we wskazanych okresach ubezpieczony stale – codziennie przez co najmniej 4 godziny dziennie pracował w gospodarstwie rolnym rodziców, którego powierzchnia wynosiła blisko 9 ha, a zatem był dość znaczna jak na lata 70-te XX wieku. Prowadzona w nim uprawa ziemi oraz hodowla zwierząt wymagała dużego codziennego nakładu pracy, dlatego nie może być wątpliwości, że praca ubezpieczonego miała istotne znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania tego gospodarstwa. Mając na uwadze powyższe, zgodnie z art.10 ust.1 pkt 3 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych Sąd uznał, że wymienione wcześniej okres pracy ubezpieczonego w gospodarstwie rolnym w wymiarze 8 miesięcy i 14 dni podlegają doliczeniu do okresu wymaganego do emerytury, sprawiając że ubezpieczony legitymuje się wymaganym 25-letnim okresem ubezpieczenia.

W odniesieniu do stażu pracy w szczególnych warunkach ubezpieczony podniósł, że posiada wymagany 15-letni okres zatrudnienia w takich warunkach, a to z tytułu nieuwzględnionego przez organ rentowy zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) Oddział w S., gdzie pracował od 15 maja 1979r. do 31 grudnia 1980r., a zatem przez 1 rok, 7 miesięcy i 15 dni wykonując stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, pracę operatora (maszynisty) ciężkiego sprzętu budowlanego – spycharki, która to praca zaliczana jest do prac w szczególnych warunkach – vide: wykaz A: dział V poz.3 załącznika do w/w rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983r. Fakt wykonywania przez ubezpieczonego tego rodzaju pracy nie budzi wątpliwości w świetle branży wodno- melioracyjnej, do której należy zaliczyć powyższe przedsiębiorstwo, nazwy stanowiska pracy ubezpieczonego wymienionego w świadectwie pracy na k.24 emerytalnych i wreszcie spójnych zeznań świadków oraz samego ubezpieczonego co do rodzaju pracy wykonywanej przez ubezpieczonego w czasie tego zatrudnienia. W przekonaniu Sądu do stażu pracy ubezpieczonego w szczególnych warunkach (jak i do ogólnego stażu ubezpieczonego) należy zaliczyć również okres pracy ubezpieczonego w Ubojni (...) w J. w zakresie 3 miesięcy – od 1 lipca 1993r. do 30 września 1993r., kiedy to ubezpieczony miał przebywać na urlopie bezpłatnym (vide: świadectwa na k.48-49 akt emerytalnych). Wspólnik powyższej ubojni (...) zeznał, że ubezpieczony występował z wnioskami o urlop bezpłatny, ale na urlopach tych nie przebywał, a wnioski były sporządzane na wypadek gdyby nie zbyło zbytu na towar w postaci mięsa - półtuszy (zeznania świadka K. T. k.24v). Zeznania te korespondują z twierdzeniami ubezpieczonego. Podkreślić przy tym należy, że nielogiczne byłoby zawieranie z ubezpieczonym dwóch umów o pracę na czas określony – pierwszej na okres od 1 lipca 1993r. do 31 sierpnia 1993r. i drugiej na okres od 1 września 1993r. do 31 grudnia 1993r. (kopie umów o pracę k.19-20 akt sprawy) tylko po to, aby ubezpieczony przez cały ten okres przebywał na urlopie bezpłatnym.

Mając na uwadze całokształt przedstawionych okoliczności Sąd uznał, że odwołanie ubezpieczonego zasługuje na uwzględnienie i dlatego na podstawie art.477 ¹⁴§2 kpc zmienił zaskarżoną decyzję i ustalił prawo Z. B. do emerytury od 2 maja 2015r. ,tj. od chwili ukończenia przez ubezpieczonego 60. roku życia.

O kosztach procesu Sąd orzekł zgodnie z wynikiem sprawy, na podstawie art. 98§1 i 3 kpc.