Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 12 czerwca 2014 r. powódka (...) spółka akcyjna w S. wniosła o zasądzenie od pozwanego R. L. kwoty 710 343,61 złotych z ustawowymi odsetkami od dnia 29 września 2012 roku i kosztami procesu według norm przepisanych. W uzasadnieniu powódka podała, że strony łączyła umowa z dnia 1 marca 2011 roku, której przedmiotem było wykonanie prac budowlanych na zadaniu inwestycyjnym, na którym powódka występowała jako generalny wykonawca – partner konsorcjum. Pozwany miał realizować prace jako podwykonawca powódki. W ramach tej umowy na pozwanym ciążył obowiązek zakupu niezbędnych materiałów budowlanych. Z uwagi na to, że pozwany nie wywiązywał się z płatności na rzecz dostawcy, powódka zawarła porozumienie, na podstawie którego ustalono, że w sytuacji gdy pozwany nie dokona zapłaty za materiały, zapłaty tej dokona powódka, a zapłacona kwota zostanie uwzględniona w rozliczeniu między stronami. Ostatecznie strony ustaliły, że powódka będzie płatnikiem faktur za materiały zamówione u dostawców przez pozwanego. Nadto powódka udostępniła pozwanemu odpłatnie swoich pracowników. Mimo powyższego pozwany nie dotrzymywał terminów umownych a ostatecznie zaprzestał wykonywania robót zleconych na podstawie umowy. Wobec tego powódka naliczyła pozwanemu kary umowne w kwocie 837 284,00 zł za opóźnienie w wykonaniu robót sieciowych oraz w kwocie 338 594,40 zł wyliczonej na dzień 5 września 2012 r. za 93 dni opóźnienia w wykonaniu całości robót. Powódka dokonała płatności za materiały, których koszty miał zgodnie z umową ponieść pozwany a także naliczyła wynagrodzenie za użyczenie pozwanemu swoich pracowników. Łączna wysokość zobowiązania pozwanego wobec powódki wynosi 1 704 282,01 złotych jednak z uwagi na trudną sytuację finansową pozwanego i brak realnych możliwości szybkiego i skutecznego wyegzekwowania tej kwoty, powódka niniejszym pozwem dochodziła części swojego roszczenia tj. kwoty 710 343,61 zł na którą składa się kwota 339 909,05 zł tytułem należności z faktur wystawionych przez powoda na pozwanego za materiały zakupione celem realizacji umowy w części niezrealizowanej przez pozwanego oraz pracowników opłaconych przez powoda wykonujących prace do jakich wykonania zobowiązany był pozwany, kwota 188 394,56 zł tytułem zapłaty od spółki (...) za wystawione faktury na pozwanego, kwoty 182 040,00 złotych tytułem części należnej kary umownej z tytułu opóźnienia w terminach realizacji robót tj. za 50 dni opóźnienia zamiast za 323 dni opóźnienia. W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów procesu według norm przepisanych, nadto podniósł zarzut potrącenia. W uzasadnieniu pozwany podniósł, że powódka nie wykazała, iż dokonała płatności na rzecz spółki (...) w określonej wysokości ani też nie przedstawiła dokumentu świadczącego o dokonanym potrąceniu. Nadto, zdaniem pozwanego ani z umowy ani z aneksu do umowy lub porozumień nie wynika, że spółka (...) będzie wystawiała faktury bezpośrednio na rzecz powódki, która to zdaniem pozwanego miała występować tylko jako płatnik wystawionych przez spółkę (...) faktur na rzecz pozwanego. Pozwany zakwestionował też wysokość roszczenia za materiały i pracowników albowiem powódka nie przedstawiła żadnego dowodu pozwalającego na określenie wysokości i sposobu naliczenia tych należności. Podnosząc zarzut potrącenia pozwany wskazał, że przysługuje mu względem powódki wierzytelność w kwocie 1 179 923,99 zł stanowiąca różnicę pomiędzy umowną wysokością wynagrodzenia pozwanego w kwocie 1 820 400,30 zł brutto a wysokością rzeczywistych wpłat powódki na rzecz pozwanego w kwocie 640 476,31 zł. Pozwany zakwestionował też należność z tytułu kary umownej albowiem nie dopuścił się on zwłoki wskazując, że powódka nieprawidłowo przyjęła termin zakończenia prac jako dzień 30 maja 2011 r., podczas gdy termin umowny zakreślony był do 30 maja 2012 r. Poza tym pozwany stanął na stanowisku, że zwłoka w wykonaniu prac powinna być rozpatrywana w oparciu o terminy określone w harmonogramie kontraktu głównego. Podobnie pozwany zakwestionował termin zakończenia robót sieciowych wskazując, że termin 30 sierpnia 2011 r. to termin rozpoczęcia a nie zakończenia robót sieciowych, zaś ich zakończenie było niemożliwe z przyczyn technicznych leżących po stronie innych podwykonawców. Jako żądanie ewentualne pozwany podniósł zarzut miarkowania kary umownej, gdyż jego zdaniem jej kwota 1 175 978,40 zł jest rażąco wygórowana bowiem stanowi kwotę zbliżoną do wartości netto kontraktu.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 1 marca 2011 r. powódka (...) spółka akcyjna w S. zawarła z pozwanym R. L. umowę, na podstawie której pozwany zobowiązał się wykonać roboty sieci zewnętrznych kanalizacji sanitarnej i deszczowej dla etapu II na zadaniu inwestycyjnym pod nazwą: „Przebudowa ulic (...) do al. (...) – Etap I i II” w zakresie określonym w Tabeli (...) Rozliczeniowych stanowiącej Załącznik nr 1 do umowy, zgodnie z dokumentacją projektową, specyfikacją techniczną z uwzględnieniem odpowiedzi na pytania oferentów oraz modyfikacjami inwestora. Powódka w ramach tej umowy występowała jako generalny wykonawca, inwestorem była Gmina M. S. natomiast pozwany wykonywał prace jako podwykonawca. Przedmiot umowy obejmował wykonanie wszelkich prac podstawowych i pomocniczych mających na celu kompleksową realizację przedmiotu umowy łącznie z pracami przygotowawczymi i pomocniczymi, oznakowaniem robót, wykonaniem niezbędnych pomiarów i badań, dokumentacji powykonawczej i innych robót zgodnie z wymogami specyfikacji technicznych, dokumentacji projektowej, warunków kontraktu głównego. Zakres prac obejmował przebudowę kanalizacji sanitarnej – Etap II, budowę kanalizacji deszczowej – Etap II (§ 2 ust.2). Na podstawie § 2 ust. 4 pkt 6 pozwany zobowiązał się wykonać przedmiot umowy z własnych materiałów, przy użyciu zapewnionego we własnym zakresie personelu, sprzętu i urządzeń, które będą sprawne i gwarantujące wykonanie prac w standardach wymaganych kontraktem głównym. W § 3 strony ustaliły, że pozwany wykona roboty sieciowe bez regulacji studni próbami i kamerowaniem do 30 sierpnia 2011 r., zaś całość robót do 30 maja 2012 r. Pozwany miał obowiązek zrealizować roboty w terminach określonych dla tych robót w Harmonogramie Kontraktu Głównego, z zachowaniem terminów pośrednich, określonych w tym harmonogramie. Strony ustaliły, że jeżeli z jakiejkolwiek przyczyny, leżącej po stronie pozwanego, tempo wykonania przez pozwanego robót lub ich części będzie odbiegało od harmonogramu robót uznane przez wykonawcę za zbyt powolne, pozwany będzie zobowiązany do podjęcia na koszt własny wszelkich niezbędnych działań, w tym działań wymaganych przez wykonawcę mających na celu przyspieszenie postępu wykonania robót. W razie nie wykonania zaleceń wykonawca miał prawo na koszt i ryzyko pozwanego jako podwykonawcy zlecić wykonanie robót stronie trzeciej (§ 3 ust. 4). Strony ustaliły w § ust. 1 wynagrodzenie w kwocie 1 480 00,25 zł netto, w tym: 508 861,56 zł za przebudowę kanalizacji sanitarnej – Etap II, 971 138,44 zł za budowę kanalizacji deszczowej – Etap II. Ostateczne wynagrodzenie miało zostać określone jako iloczyn ilości wykonanych robót – według rzeczywistego obmiaru robót potwierdzonego przez kierownika budowy wykonawcy, po uprzednim zatwierdzeniu tych robót przez inżyniera i cen jednostkowych określonych w poszczególnych pozycjach Tabeli (...) Rozliczeniowych. Rozliczenie przedmiotu umowy miało nastąpić na podstawie faktur przejściowych i faktury końcowej wystawionych przez pozwanego. Wartość robót rozliczania fakturami przejściowymi nie mogła przekroczyć 90 % wartości przedmiotu umowy (§ 5 ust. 1 i 2). Podstawą do wystawienia przez pozwanego faktury przejściowej miał być zatwierdzony przez powódkę protokół zaawansowania robót. Faktura końcowa miała zostać wystawiona przez pozwanego po wykonaniu przez niego całego przedmiotu umowy, wykonaniu przez pozwanego wszystkich zobowiązań wynikających z umowy, protokolarnym odbiorze technicznym/końcowym przedmiotu umowy przez powódkę jako wykonawcę (§ 5 ust. 6 i 7). W § 16 ust. 1 a) strony ustaliły, że pozwany zapłaci powódce kary umowne między innymi za niedotrzymanie z winy pozwanego terminu zakończenia przedmiotu umowy lub niedotrzymanie terminów poszczególnych części przedmiotu umowy określnych w umowie i/lub w harmonogramie – w wysokości 0,2 % wynagrodzenia umownego brutto za każdy dzień opóźnienia.

Dowód: umowa (k. 27 – 41) wraz z załącznikami (k. 42 – 49).

Powódka miała zakończyć prace na inwestycji i oddać je inwestorowi na przełomie sierpnia/września 2012 r.

Dowód: zeznania świadka J. G. (k. 478 – 483), zeznania świadka G. B. (k. 483 – 487), zeznania świadka T. W. (k. 487 – 489), zeznania świadka T. W. (k. 487 – 489).

Niemalże od początku obowiązywania umowy pozwany miał problem z wykonywaniem prac w terminie, z uwagi na zbyt mały potencjał na ich wykonanie, brak odpowiedniej ilości ludzi, sprzętu, pieniędzy na zakup materiałów.

Dowód: zeznania świadka J. G. (k. 478 – 483), zeznania świadka G. B. (k. 483 – 487), zeznania świadka T. W. (k. 487 – 489),

W celu realizacji prac zleconych przez powódkę pozwany dokonywał zakupów niezbędnych materiałów budowlanych od (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S. jednak nie wywiązywał się z płatności za dostarczone przez spółkę (...) materiały. Z tego względu podmiot ten wstrzymał pozwanemu dostawy materiałów. W tej sytuacji powódka postanowiła pomóc pozwanemu, gdyż sama chciała uniknąć obowiązku zapłaty kar umownych inwestorowi. W dniu 16 maja 2011 r. powódka, pozwany i spółka (...) zawarły porozumienie na podstawie, którego spółka (...) nadal miała sprzedawać pozwanemu materiały do wykonania umowy łacącej powódkę i pozwanego. Strony tego porozumienia ustaliły, że w sytuacji gdy pozwany nie dokona zapłaty za sprzedany towar, zapłaty kwot wynikających z faktur wystawionych na rzecz pozwanego przez spółkę (...) z tytułu materiałów dostarczonych na inwestycję objętą umową z dnia 1 marca 2011 r. dokona powódka, W wyniku powyższego powódka zobowiązała się zapłacić pozwanemu jego wynagrodzenie odpowiednio pomniejszone o kwotę zapłaconą na rzecz spółki (...). Powódka i pozwany mieli w tym zakresie dokonać stosownych kompensat. Spółka (...) dostarczała materiały na inwestycję objętą umową z dnia 1 marca 2011 r. na zlecenie pozwanego. Spółka ta nigdy nie dostarczała materiałów na tę inwestycję dla innego podmiotu niż dla pozwanego. Nigdy też nie dostarczała materiałów zamówionych przez pozwanego na inną inwestycję niż dotyczącą ul. (...). Ustalono taką procedurę, że pracownicy spółki (...) przesyłali faksem zamówienie pozwanego do powódki, jeśli zaakceptował je dyrektor powodowej spółki wówczas odsyłał spółce i dopiero wtedy wydawano pozwanemu towar. Zamówione materiały odbierał ojciec pozwanego W. L. lub inny pracownik pozwanego.

Dowód: porozumienie (k. 50 – 52), zeznania świadka J. G. (k. 478 – 483), zeznania świadka M. B. (k. 516 – 518), zeznania świadka T. C. (1) (k. 518 – 519), wydania zewnętrzne (k. 292 – 295), przesłuchanie reprezentanta powódki M. K. (1) (k. 553 – 555), przesłuchanie pozwanego R. L. (k. 555 – 558)

W związku z opóźnieniem pozwanego w realizacji robót w zakresie kanalizacji deszczowej w ulicy (...), brakiem realizacji robót w przedłużeniu ulicy (...) brakiem dokończenia wpustów w ul. (...) powódka zwróciła się do pozwanego o przedstawienie programu naprawczego do 20 czerwca 2011 r. Jednocześnie wskazano, że postawa pozwanego powodowała opóźnienia w realizacji całego zadania. Pozwany nie był też w stanie zapłacić za wynajęty przez niego sprzęt niezbędny do wykonywania zleconych prac. Z uwagi na to usługodawcy zgłosili powódce, że chcą opuścić plac budowy. W tej sytuacji w dniu 31 sierpnia 2011 r. powódka i pozwany zawarły aneks nr (...) do umowy, w którym ustaliły, że powódka będzie płatnikiem faktur wystawionych przez spółkę (...) na rzecz pozwanego z tytułu zakupionych przez niego materiałów do wykonania prac objętych umową z dnia 1 marca 2011 r., których wykaz stanowi załącznik nr 1 do aneksu a obejmuje on kwotę 560 536,00 zł. Kwoty te miały być kompensowane przez powódkę z jakimikolwiek najbliższymi należnościami pozwanego wynikającymi z umowy, no co pozwany wyraził nieodwołalną i bezwarunkową zgodę. Pozwany zobowiązał się niezwłocznie przekazać kopię otrzymanej od spółki (...) faktury do powódki. Strony ustaliły też, że pozwany nie miał prawa bez zezwolenia zabrać z terenu budowy żadnych materiałów lub urządzeń. W postanowieniach § 2 strony ustaliły, że w związku z opóźnieniami w realizacji robót powódka miała udostępnić pozwanemu odpłatnie pracowników do realizacji robót objętych umową. Pozwany miał zapłacić powódce wynagrodzenie w wysokości: 30 złotych/rbg za brygadzistę, natomiast za pozostałych pracowników – 25 zł za 1 rbg za pracownika. Pozwany wyraził zgodę na dokonanie kompensaty należności wynikających z faktur wystawionych przez powódkę z jakimikolwiek należnościami pozwanego wynikającymi z umowy.

Dowód: pismo z dnia 16 czerwca 2011 r. (k. 53 – 54), aneks nr (...) (k. 55 -56) wraz z załącznikiem (k. 57), notatka (k. 296), zeznania świadka J. G. (k. 478 – 483), zeznania świadka G. B. (k. 483 – 487), zeznania świadka T. C. (1) (k. 518 – 519), przesłuchanie reprezentanta powódki M. K. (1) (k. 553 – 555), przesłuchanie pozwanego R. L. (k. 555 – 558).

Mimo powyższego pozwany w dalszym ciągu nie dotrzymywał terminów umownych a opóźnienia narastały. Wobec tego powódka skierowała ponownie pismo do pozwanej wzywające do przedstawienia programu naprawczego do dnia 3 listopada 2011 r., w którym należało szczegółowo rozpisać sposób w jaki pozwany planował realizować roboty, przy założeniu zakończenia robót sieciowych (bez regulacji studni) do 14 listopada 2011 r. Jednocześnie wskazano, że postawa pozwanego powodowała opóźnienia w realizacji całego zadania m.in. brak możliwości wykonywania robót torowych w uzgodnionych w harmonogramie z zamawiającym terminach realizacyjnych w ul. (...). W związku z tym powódka wezwała pozwanego do zintensyfikowania prac. Powódka poinformowała, że w celu przyspieszenia prac wprowadziła wykonanie zastępcze dla wykonania kanalizacji deszczowej na odcinku od szpitala do NFZ.

Dowód: pismo z dnia 28 października 2011 r. (k. 58 – 59), zeznania świadka J. G. (k. 478 – 483), zeznania świadka G. B. (k. 483 – 487),

W dniu 8 listopada 2011 r. strony zawarły kolejny aneks do umowy, w którym zmieniono zasady kompensaty wzajemnych wierzytelności w ten sposób, że kompensata, czyli potrącenie wierzytelności przysługujących powódce od pozwanego z tytułu płatności za materiały budowlane nabywane przez pozwanego od spółki (...) oraz z tytułu odpłatnego udostępniania pracowników, z wierzytelnościami przysługującymi pozwanemu od powódki z tytułu wykonanych robót budowlanych, została ograniczona do 72 % każdej faktury VAT wystawionej przez pozwanego po dniu 7 października 2011 r.

Dowód: aneks nr (...) (k. 60).

W piśmie z dnia 28 grudnia 2011 r. powódka poinformowała pozwanego, że celem nadrobienia powstałych zaległości wprowadziła wykonawcę zastępczego na odcinku kanalizacji sanitarnej w ul. (...) ok. 70 – 100 mb w cenie jednostkowej 700 zł/mb oraz na odcinku kanalizacji deszczowej w ul. (...) ok. 50 mb w cenie jednostkowej 700 zł/mb. Wezwała przy tym pozwanego do zintensyfikowania prac na pozostałych odcinkach. Powódka zapewniła też odpłatnie pozwanemu swój sprzęt. W piśmie z dnia 30 grudnia 2011 r. pozwany złożył u powódki zamówienie na wynajem koparki i koparko – ładowarki za cenę 110 zł/m-g za koparkę kołową oraz 80 zł/m-g za koparko – ładowarkę. Na co powódka wyraziła zgodę.

Dowód: pismo z dnia 28 grudnia 2011 r. (k. 256), zamówienie (k. 258), zeznania świadka J. G. (k. 478 – 483), zeznania świadka G. B. (k. 483 – 487), przesłuchanie pozwanego R. L. (k. 555 – 558).

W piśmie z dnia 23 stycznia 2012 r. w związku z niezrealizowaniem robót sieciowych powódka wezwała pozwanego do kontynuowania robót i ponownego rozpoczęcia robót na ul. (...) w terminie do 27 stycznia 2012 r. i zakończenie robot na tym odcinku do 25 lutego 2012 r. Powódka wezwała też do kontynuacji robót w zakresie kanalizacji deszczowej i zakończenia robót na odcinku przejściowym do pętli tramwajowej w terminie do 10 lutego 2012 r. pod rygorem wprowadzenia wykonawcy zastępczego na koszt i ryzyko pozwanego. Ponadto w piśmie z tego samego dnia powódka, z uwagi na to, że należności pozwanego za materiały zakupione w hurtowni, wynajęcie sprzętu, zakup piasku zasypowego i wynajem transportu, które na dzień 31 grudnia 2011 r. wynosiły 399 472,38 zł i znacznie przekroczyły zobowiązania (saldo ujemne 69 951,83 zł), wstrzymała płatności wynikające z umowy. W piśmie z dnia 2 marca 2012 r. powódka poinformowała pozwanego, że w związku z niezrealizowaniem prac w terminach wynikających z § 3 pkt 1 umowy wprowadziła wykonawcę zastępczego na koszt i ryzyko pozwanego na odcinku kanalizacji deszczowej w ul. (...) przy pętli tramwajowej oraz na odwodnienie parkingu przy Szpitalu Wojewódzkim. W piśmie z dnia 4 kwietnia 2012 r. powódka ponownie wezwała pozwanego do dokończenia robót w zakresie regulacji studni, montażu włazów, robót wykończeniowych przy separatorze w ul. (...) i badań sprawdzających wykonanych odcinków, do 10 kwietnia 2012 r. pod rygorem wprowadzenia wykonawcy zastępczego na te roboty na koszt i ryzyko pozwanego.

Dowód: pismo z dnia 23 stycznia 2012 r. (k. 61), pismo z dnia 4 kwietnia 2012 r. (k. 62), pismo z dnia 2 marca 2012 r. (k. 63), pismo z dnia 23 stycznia 2012 r. (k. 257), zeznania świadka J. G. (k. 478 – 483), zeznania świadka G. B. (k. 483 – 487),

Pozwany zakończył roboty sieciowe w dniu 18 kwietnia 2012 r. Pozostałe roboty były w toku. W piśmie z dnia 23 sierpnia 2012 r. pozwany zgłosił gotowość do odbioru końcowego prac zrealizowanych w ramach umowy z dnia 1 marca 2011 roku. W odpowiedzi na powyższe powódka nie potwierdziła zakończenia robót. Ostatecznie prace zlecone pozwanemu w ramach umowy z dnia 1 marca 2011 roku nie zostały wykonane w całości. Pozwany nie dokonał odbiorów prac ze (...), nie wykonał robót budowlanych w postaci odtworzenia nawierzchni, ogrodzenia, zamknięcia bramą, piaskowników. Na dzień 3 września 2012 r. pozostał do wykonania montaż zasów w separatorach, zagospodarowanie terenu przy separatorach. Poza tym na budowie pozostawiono elementy betonowe i gruz betonowy. Pozwany nie wykonał także dokumentacji powykonawczej, którą ostatecznie sporządziła powódka.

Dowód: pismo z dnia 23 sierpnia 2012 roku (k. 253), pismo z dnia 3 września 2012 roku (k. 254), pismo z dnia 18 kwietnia 2012 r. (k. 255), zeznania świadka J. G. (k. 478 – 483), G. B. (k. 483 – 487), zeznania świadka T. W. (k. 487 – 489), przesłuchanie reprezentanta powódki M. K. (1) (k. 553 – 555), przesłuchanie pozwanego R. L. (k. 555 – 558)

Nie było przeszkód ze strony innych wykonawców, które uniemożliwiałyby terminowe wykonanie robót przez pozwanego. Prace pozwanego stanowiły pierwsze prace na budowie, od których zaczyna się roboty a rozbiórka nawierzchni wykonywana była na sygnał pozwanego. To prace pozwanego wytyczały prace innych podwykonawców, z wyjątkiem prac rozbiórkowych. Po pracach zleconych pozwanemu do wykonania pozostał szereg innych robót, które miały trwać jeszcze kilka miesięcy. W umowie z pozwanym ustalono dwa terminy, z których pierwszy jest terminem na wykonanie całej sieci ze studzienkami ale bez zwieńczenia wysokościowego, bez zamknięcia. Drugi termin dotyczy robót, wykonywanych przy robotach asfaltowych. Pozwany miał powrócić do prac, gdy położona została nawierzchnia.

Dowód: umowa z dnia 21 lutego 2011 r. (k. 261 – 275) z załącznikami (k. 276 – 287), świadka J. G. (k. 478 – 483), zeznania świadka G. B. (k. 483 – 487), zeznania świadka T. W. (k. 487 – 489), zeznania świadka B. B. (k. 489).

Powódka dokonywała płatności za faktury wystawione przez spółkę (...), za materiały, których koszty miał ponieść pierwotnie pozwany. W piśmie z dnia 1 lutego 2012 r. spółka (...) poinformowała powódkę o wysokości zadłużenia pozwanego za nieopłacone faktury z tytułu sprzedaży materiałów a w piśmie z dnia 30 marca 2912 r. wezwała powódkę do zapłaty kwoty 273 919,56 złotych za sprzedany pozwanemu towar zgodnie z porozumieniem z 16 maja 2011 r. Powyższa kwotę powódka uiściła w dniu 2 kwietnia 2012 r. Łącznie powódka uregulowała należności w kwocie 728 923,58 złotych, przy czym część należności została rozliczona z pozwanym w drodze kompensaty.

Dowód: rozliczenie z dnia 5 września 2012 r. (k. 64), wykaz należności (k. 67 - 68), faktury VAT wraz z dowodami wydania (k. 78 – 82, 99 – 109, 121 – 122, 141 – 146, 149 – 151, 155, 157 – 159, 161 - 165), wezwanie do zapłaty z 30 marca 2012 r. (k. 166 – 167), polecenia przelewów (k. 245 – 247), pismo z dnia 1 lutego 2012 r. (k. 248 – 249), wezwanie do zapłaty z 20 marca 2012 r. (k. 250), polecenie przelewu (k. 251), wykaz należności (k. 252), zestawienie materiałów (k. 575), zeznania świadka J. G. (k. 478 – 483), zeznania świadka G. B. (k. 483 – 487).

Oprócz wykonawców zastępczych powódka wynajmowała pozwanemu swój sprzęt, dokonywała u innych dostawców zakupu materiałów budowlanych, których koszty zgodnie z umową miał ponieść pozwany, a także wprowadziła własnych pracowników aby dokończyć przedmiot umowy. W związku z tym powódka poniosła koszty usług, w tym obsługi geodezyjnej i laboratoryjnej, koszty zakupu piasku nasypowego w ilości 3480 ton, materiałów budowlanych i transportu, najmu sprzętu i paliwa do zagęszczarki. Nadto powódka poniosła koszty pracy pracowników powódki za 159 roboczogodzin brygadzisty i 501 roboczogodzin pracy pozostałych pracowników w kwocie 21 272,85 zł. Z tej kwoty pozwany zapłacił jedynie 4 544 zł. Łącznie powódka poniosła koszty pracowników, zakupu materiałów, wynajmu sprzętu na kwotę 344 453,05 zł.

Dowód: rozliczenie z dnia 5 września 2012 r. (k. 64), wykaz należności (k. 67 - 68), faktury VAT z załącznikami (k. 69 - 78, 83 - 94, 97 – 98, 109 – 118, 120, 124 – 140, 147, 152 – 153, 155 – 156, 160), wykazy (k. 70, 95 – 96, 154,), noty obciążeniowe (k. 119, 148), zestawienie nierozliczonych transakcji sprzedaży (k. 574), zeznania świadka J. G. (k. 478 – 483), zeznania świadka G. B. (k. 483 – 487), pisemna opinia biegłego sądowego M. K. (2) (k. 600 – 607).

Wszystkie faktury wystawiane przez kontrahentów za materiały, usługi, sprzęt (wynajmem koparek, szalunków), w tym przez spółkę (...) były dokładnie weryfikowane przez pracowników powódki, którzy sprawdzali czy materiał, który był opisany w fakturach był potrzebny do wykonania zleconych pozwanemu prac. Sprawdzano też zgodność z zamówieniami, które częściowo były składane przez pozwanego częściowo przez powódkę. Z kolei godziny pracy pracowników powódki na rzecz pozwanego potwierdzał ojciec pozwanego W. L., który był przedstawiony pracownikowi powódki jako osoba sprawująca nadzór nad pracownikami pozwanego.

Dowód: zeznania świadka J. G. (k. 478 – 483), zeznania świadka G. B. (k. 483 – 487).

Wszystkie wykonane prace i użyte materiały stanowią podstawowe elementy uzbrojenia ulicy i pozostają w bezpośrednim związku z pracami, które miały być wykonane na podstawie umowy jaka łączyła powódkę i pozwanego z dnia 1 marca 2011 r. Przyjęta stawka za jedną roboczogodzinę na poziomie 30 zł odpowiada normalnym cenom na rynku w tym zakresie.

Dowód: dziennik budowy (k. 297 – 432), dokumentacja projektowa (k. 576), pisemna opinia biegłego sądowego M. K. (2) (k. 600 – 607), ustna uzupełniająca opinia biegłego sądowego M. K. (2) (k. 624 – 624 verte).

W odpowiedzi na prośbę powódki związaną z koniecznością rozliczenia końcowego kontraktu z inwestorem, pozwany w piśmie z dnia 11 lutego 2013 r. złożył oświadczenie, że wszystkie należności za podzlecone roboty zostały uregulowane przez wykonawcę, czyli powódkę.

Dowód: pismo z dnia 22 stycznia 2013 r. (k. 243), pismo z dnia 11 lutego 2013 roku (k. 244), zeznania świadka J. G. (k. 478 – 483).

W związku z nieterminowym wykonaniem prac powódka w dniu 31 sierpnia 2012 r. wystawiła pozwanemu notę obciążeniową z tytułu kary umownej na kwotę 1 175 978,40 złotych. Na wysokość tej kary składała się kwot 837 383,00 zł za 230 dni opóźnienia w wykonaniu robót sieciowych tj. od 31 sierpnia 2011 roku do 18 kwietnia 2012 roku) oraz kwota 338 594,40 zł za 93 dni opóźnienia w związku z niewykonaniem całości robót wyliczona na dzień 31 sierpnia 2012 r.

Dowód: pismo z dnia 5 września 2012 r. (k. 64), nota obciążeniowa z dowodem nadania (k. 65 – 66).

W piśmie z dnia 19 września 2012 r. powódka wezwała pozwanego do zapłaty w terminie 7 dni kwoty 1 704 282, 01 zł, na którą to kwotę składała się należność 339 909,05 zł z tytułu refaktur, 1 175 978,40 zł z tytułu noty obciążeniowej, 188 394,56 zł z tytułu zapłaty na rzecz spółki (...). Pozwany odebrał wezwanie w dniu 21 września 2012 r.

Dowód: wezwanie z dnia 19 września 2012 r. (k. 168 – 169).

W piśmie z dnia 8 października 2012 r. pozwany zaproponował dobrowolne uregulowanie należności i przedstawił projekt ugody. Powódka nie wyraziła zgody na zawarcie ugody i w piśmie z dnia 29 stycznia 2013 r. skierowała do pozwanego kolejne wezwanie do zapłaty. Pozwany przedstawił kolejny projekt ugody, który także nie uzyskał aprobaty powódki, która ponownie wezwała pozwanego do zapłaty. W odpowiedzi pozwany nadesłał kolejny projekt ugody, na zawarcie której powódka nie wyraziła zgody.

Dowód: pismo z dnia 8 października 2012 r. (k. 170 – 171, 259 – 260), projekt ugody (k. 172 – 174), wezwanie do zapłaty (k. 175), projekt ugody (k. 176 – 179), przedsądowe wezwanie do zapłaty z dowodem nadania (k. 180 – 182), projekt ugody (k. 183 – 186).

W związku z wykonywanymi pracami pozwany wystawił powódce faktury VAT na łączną kwotę 1 427 004,13 zł. Powódka zapłaciła na rzecz pozwanego część należności wynikających z tych faktów na łączną kwotę 640 476,31 zł.

Dowód: polecenia przelewów (k. 210 – 216), faktury VAT (k. 217 – 225).

Sąd zważył co następuje:

Powództwo okazało się uzasadnione.

Przedmiotowym pozwem powódka dochodziła od pozwanego zapłaty należności z tytułu kar umownych za opóźnienia w terminach realizacji umowy w kwocie 182 040,00 zł, kwoty 339 909,05 zł tytułem należności wynikających z faktur wystawionych przez powódkę na rzecz pozwanego za materiały zakupione w celu realizacji umowy, wynajem sprzętu oraz koszt pracowników, którzy wykonali roboty do jakich zobowiązany był pozwany oraz kwoty 188 394,56 zł tytułem zapłaty refaktur za niezbędne do budowy materiały sprzedane przez spółkę (...). Należności te stanowiły koszty ogólnie pojętego wykonania zastępczego, jakie powódka zmuszona została przedsięwziąć, aby uniknąć obciążenia karami umownymi jakie groziły jej ze strony inwestora za niewykonanie w terminie umowy łączącej powódkę jako generalnego wykonawcę z inwestorem, które to niewykonanie stanowiłoby konsekwencję nieterminowego wykonania prac zleconych pozwanemu przez powódkę na podstawie umowy podwykonawczej. Podstawę żądania sformułowanego w pozwie odnośnie kar umownych stanowi art. 483 k.c., według którego można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna). Natomiast podstawę prawną pozostałej części żądania w zakresie roszczeń związanych z wykonawstwem zastępczym stanowi art. 471 § 1 k.c., zgodnie z którym dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest wynikiem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Na gruncie niniejszej sprawy niespornym był fakt, że strony łączyła umowa o roboty budowlane zawarta w dniu 1 marca 2011 r., w ramach której pozwany wykonywał prace jako podwykonawca generalnego wykonawcy, którym była powódka. Spór koncentrował się natomiast na kwestii zasadności naliczenia kary umownej za nieterminowe wykonanie umowy oraz wysokości roszczenia w zakresie kosztów poniesionych za materiały budowlane i usługi niezbędne do realizacji prac w ramach łączącej strony umowy. Pozwany podniósł, że dokumenty przedstawione przez powódkę wymykają się spod kontroli, nie zostały wcześniej doręczone pozwanemu a w konsekwencji nie mógł on ocenić ich zasadności, szczególnie co do roboczogodzin oraz kosztów związanych z zakupionymi materiałami. Odnosząc się w pierwszej kolejności do roszczenia w zakresie kary umownej, wskazać należy, że strony przewidziały ten rodzaj sankcji w § 16 ust. 1 pkt a). Zgodnie z tym postanowieniem za niedotrzymanie, z winy pozwanego, terminu zakończenia przedmiotu umowy lub niedotrzymanie terminów poszczególnych części przedmiotu umowy w umowie i/lub harmonogramie pozwany zapłaci powódce kary umowne w wysokości 0,2 % wynagrodzenia umownego brutto za każdy dzień opóźnienia. Zgodnie z art. 483 k.c. w razie niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania kara umowna należy się wierzycielowi w zastrzeżonej na ten wypadek wysokości bez względu na wysokość poniesionej szkody. Żądanie odszkodowania przenoszącego wysokość zastrzeżonej kary nie jest dopuszczalne, chyba że strony inaczej postanowiły (§ 1). Jeżeli zobowiązanie zostało w znacznej części wykonane, dłużnik może żądać zmniejszenia kary umownej; to samo dotyczy wypadku, gdy kara umowna jest rażąco wygórowana (§ 2). W judykaturze i piśmiennictwie wskazuje się, że zakres odpowiedzialności z tytułu kary umownej pokrywa się w pełni z zakresem ogólnej odpowiedzialności dłużnika za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania (art. 471 k.c.). Kara umowna stanowiąc surogat odszkodowania podlega jednak pewnym modyfikacjom i uproszczeniom wypływającym zarówno z charakteru samej kary umownej, jak i jej celu, którym z jednej strony jest dyscyplinowanie stron stosunku obligacyjnego do wypełnienia wzajemnych świadczeń zgodnie z jego treścią, a z drugiej ułatwienie sytuacji dowodowej strony, na rzecz której taka kara umowna została zastrzeżona. Podstawową przesłankę powstania roszczenia o zapłatę kary umownej stanowi niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania z przyczyn, za które odpowiada strona zobowiązana. Na powodzie, zgodnie z ogólną zasadą rozkładu ciężaru dowodu wyrażoną w art. 6 k.c. ciążył obowiązek wykazania, że w umowie zastrzeżono karę umowną oraz, że nastąpiło nienależyte wykonanie umowy. Zdaniem Sądu nie budzi wątpliwości, że umowa nie została wykonana w ustalonym w niej terminie, przy czym części prac nią objętych pozwany w ogóle nie wykonał. Pozwany zobowiązany był do wykonania robót sieciowych do 30 sierpnia 2011 r. zaś całość robót miała zostać wykonana do 30 maja 2012 r. Z przeprowadzonego postępowania dowodowego wynika jednoznacznie, że pozwany od początku obowiązywania umowy nie dotrzymywał terminów. Powódka wielokrotnie kierowała do pozwanego prośby o zintensyfikowanie prac w związku z opóźnieniami, a miało to miejsce w pismach z 16 czerwca 2011 r., 28 października 2011 r., 28 grudnia 2011 r., 23 stycznia 2012 r., 2 marca 2012 r. i 4 kwietnia 2012 r. Fakt opóźnienia potwierdzają też wszyscy zeznający w sprawie świadkowie. Świadek G. B. zeznała, że od początku były opóźnienia, co z kolei było zależne od organizacji robót przez pozwanego, która była zła (k. 484). Mimo wzywania pozwanego do przyspieszenia prac tak aby dotrzymać umówionych terminów, a także mimo udzielonej przez powódkę pomocy w zakresie udostępnienia swoich pracowników oraz przejęcia płatności za materiały, ostatecznie pozwany zakończył wykonywanie robót sieciowych dopiero 18 kwietnia 2012 r., natomiast pozostałych prac nie wykonał w ogóle. Potwierdzają tę okoliczność zeznania świadków J. G. i G. B., z których wynika, że pozwany nie wykonał należących do jego zakresu prac w postaci odtworzenia nawierzchni, ogrodzenia, zamknięcia bramą, piaskowników, nie zamontował zasuw w separatorach, nie zagospodarował terenu przy separatorach. Poza tym na budowie pozostawiono elementy betonowe i gruz betonowy. Pozwany nie wykonał także dokumentacji powykonawczej, którą ostatecznie sporządziła powódka, nie dokonał też odbioru prac z użytkownikami sieci czyli ze (...). O tym, że pozwany nie dotrzymał terminu na wykonanie całości prac świadczy choćby fakt, iż dopiero w piśmie z dnia 23 sierpnia 2012 r. zgłosił gotowość do odbioru końcowego, którego to zgłoszenia powódka nie zaakceptowała z uwagi na niewykonanie szczegółowo wymienionych wyżej robót objętych umową. Podporządkowanie kary umownej podstawom odpowiedzialności kontraktowej (odpowiedzialność na zasadzie winy) sprawia, że uprawniony korzysta z domniemania winy wyrażonego w art. 471 k.c. Na dłużniku, w tych okolicznościach ciąży obowiązek wykazania, że niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania nastąpiło na skutek okoliczności, za które nie ponosi on odpowiedzialności (tak w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 6 października 2010 r., II CSK 180/10, LEX nr 970070). Podstawową przesłankę powstania roszczenia o zapłatę kary umownej (art. 483 k.c. w związku z art. 471 k.c.) stanowi niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania z przyczyn, za które odpowiada strona zobowiązana. W ocenie Sądu okoliczności faktyczne niniejszej sprawy wskazują, że pozwany ponosi odpowiedzialność za niedotrzymanie umówionych terminów. Nie zaistniała sytuacja, w której prace pozwanego kolidowały z pracami innych wykonawców, w ten sposób, że prace pozostałych wykonawców mogłyby uniemożliwiać pozwanemu sprawną realizację zleconych jemu prac. Przeczą tej tezie zeznania świadków J. G., G. B., T. W. czy B. B., według których prace pozwanego stanowiły pierwsze prace na budowie, od których zaczyna się roboty a rozbiórka nawierzchni wykonywana była na sygnał pozwanego. To prace pozwanego wytyczały prace innych podwykonawców, z wyjątkiem prac rozbiórkowych i nie było obiektywnych przeszkód uniemożliwiających prace pozwanemu. Świadek G. B. nadto zeznała, że termin zakończenia prac sieciowych wyznaczony pozwanemu na sierpień 2011 r. był terminem realnym, gdyby pozwany dysponował odpowiednim sprzętem i stosowną ilością ludzi. Wynika zatem z tych zeznań bezsprzecznie, że nie było przeszkód ze strony innych podwykonawców, które uniemożliwiałyby terminowe wykonanie robót przez pozwanego. Zdaniem Sądu zgromadzony materiał dowodowy, w szczególności zeznania świadków, daje podstawę do przyjęcia, że ziściły się przesłanki naliczenia przez powódkę kary umownej bowiem powódka wykazała, że zastrzeżono w umowie kary umowne, nastąpiło nieterminowe wykonanie umowy, za które odpowiedzialność ponosi pozwany. Zarzuty pozwanego co do braku podstaw do obciążenia karą umowną nie zasługiwały na uwzględnienie. Prawidłowo zatem w oparciu o § 3 ust. 1 pkt a) umowy powódka naliczyła pozwanemu za niedotrzymanie terminu wykonania prac sieciowych karę umowną w kwocie 837 384,00 zł, przyjmując, że pozwana pozostawała w zwłoce 230 dni, tj. od 31 sierpnia 2011 r. do 18 kwietnia 2012 r. z uwzględnieniem stawki określonej w umowie za jeden dzień zwłoki w kwocie 3 640,80 zł (0,2 % x 1 820 400,31 zł). Nie budzi też wątpliwości w tych okolicznościach naliczenie kary umownej za niezakończenie całości robót, które zgodnie z umową miało nastąpić do 30 maja 2012 r. Powódka naliczyła z tego tytułu karę umowną w kwocie 338 594,40 zł za okres od 31 maja 2012 r. do 5 września 2012 roku tj. za 93 dni zwłoki. Uwzględniając żądanie powódki wyrażone w pozwie oraz w piśmie procesowym z dnia 29 wrzenia 2015 r. Sąd zasądził w tym zakresie jedynie kwotę 182 040,00 złotych stanowiącą część należnej powódce kary umownej tj. za 50 dni zwłoki w wykonaniu robót sieciowych. Niezasadny okazał się zarzut miarkowania kary umownej. Wzgląd na autonomię woli podmiotów sprawia, iż przyczyny, dla których zastrzeżono karę umowną, mogą zmierzać do zaspokojenia wszelkich, znanych tylko wierzycielowi, interesów. Podobnie strony posiadają autonomię w zakresie ustalenia wysokości kary umownej, która jednak ograniczona jest przepisem art. 484 § 2 k.c. Zezwala on na obniżenie wysokości kary umownej na żądanie dłużnika, jeżeli zobowiązanie jest w znacznej części wykonane albo gdy kara umowna jest rażąco wygórowana, czyli wówczas, gdy w przekonaniu organu orzekającego istnieje dysproporcja między poniesioną szkodą a wysokością kary umownej. Przy ustalaniu przesłanek miarkowania kary umownej uwzględnić należy okoliczności konkretnej sprawy. Nie można zapominać przy tym, że celem zastrzeżenia kary umownej jest wywarcie na dłużniku presji, żeby on swoje zobowiązanie wykonał w sposób należyty zatem wysokość kary powinna działać na dłużnika mobilizująco. Powódka ostatecznie domagała się zapłaty kary umownej w kwocie 182 040,00 złotych. W ocenie Sądu brak postaw do uznania, że kara umowna w takiej wysokości, przy zastosowaniu stawki na poziomie 0,2 % wynagrodzenia brutto jest rażąco wygórowana. Powyższe uzasadnia fakt, że to powódka w istocie podejmowała kroki, które umożliwiały pozwanemu wykonywanie kontraktu poprzez użyczenie sprzętu, pracowników pomoc w płatnościach za materiały budowlane. Okoliczności sprawy świadczą o tym, że pozwany podjął się zadania, które przerosło jego możliwości finansowe ale także sprzętowe i w zakresie liczby pracowników. W ocenie Sądu, zwłaszcza analiza zeznań świadków prowadzi do wniosku, że pozwany podjął się prac, których nie był w stanie wykonać i tylko dzięki pomocy powódki dotrzymano terminu zakończenia prac ustalonego z inwestorem. Pozwany, jak zeznali świadkowie, miał problemy zarówno z tempem prac jak i jej organizacją, nie był w stanie finansować zleconych mu robót. To powódka swoim działaniem doprowadziła do wykonania umowy tak, że nie została powiększona szkoda, która mogła powstać w wyniku niewykonania lub nienależytego wykonania umowy, konsekwencją czego mogłoby być naliczenie kary umownej powódce przez inwestora. Zdaniem Sądu fakt niewykonania umowy (niedokończenia) jak i wysokość ustalonej przez strony kary umownej nie uzasadnia tego aby ową karę zmiarkować. Nie zmienia tego faktu to, że powódka nie zapłaciła kary umownej inwestorowi. Podkreślić bowiem trzeba, że stało się tak tylko dlatego, że powódka podjęła działania mające niwelować negatywne skutki zaniechań pozwanego, czyli zatrudniła wykonawców zastępczych, jak również wykonywała prace zlecone pozwanego własnymi siłami np. użyczyła pracowników i niezbędny do prac sprzęt. Zdaniem Sądu roszczenie o zapłatę za materiały i usługi zakupione przez powódkę celem realizacji umowy, jak i należności z tytułu sprzedanych pozwanemu przez spółkę (...) materiałów, za które w wyniku porozumienia zapłaciła powódka zasługują na uwzględnienie. Jak już była mowa wyżej źródłem odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanego jest norma art. 471 § 1 k.c. Zgodnie z nią dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest wynikiem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Do ustalenia odpowiedzialności odszkodowawczej dłużnika dochodzić należy stopniowo. Pierwszym elementem tej odpowiedzialności będzie ustalenie, że dłużnik nie wykonał lub nienależycie wykonał zobowiązanie, w dalszej kolejności, że wierzyciel poniósł szkodę, a na koniec, że pomiędzy niewłaściwym zachowaniem dłużnika a szkodą wierzyciela zachodzi normalny związek przyczynowy. Zgodnie z zasadą rozkładu ciężaru dowodu z art. 6 k.c. to na wierzycielu (w tym wypadku powódce) spoczywa ciężar wykazania tych okoliczności, albowiem to on wywodzi z nich skutki prawne. W sprawie niniejszej nie budzi wątpliwości Sądu, że pozwany nie wywiązał się nienależycie z wykonania zobowiązania wynikającego z umowy o roboty budowlane zawartej w dniu 1 marca 2011 r. Na mocy tej umowy pozwany zobowiązał się do realizacji przebudowy kanalizacji sanitarnej i deszczowej w określonych w umowie terminach. Ustalenia Sądu poczynione w oparciu o zgromadzony materiał dowodowy, w szczególności zeznania świadków, pozwalają na twierdzenie, co zostało już wskazane, że pozwany od początku obowiązywania umowy miał problemy z jej realizacją, a mianowicie nie dotrzymywał ustalonych terminów prac, nie był w stanie dostarczyć na budowę, mimo ciążącego w tym zakresie na nim obowiązku, niezbędnych do realizacji prac materiałów. Sytuacji nie poprawiły ani monity powódki ani jej pomoc, a w konsekwencji z uwagi na niemoc pozwanego, aby możliwe było terminowe ukończenie całej inwestycji powódka zmuszona została do wprowadzenia wykonawcy zastępczego oraz poniesienia dodatkowych kosztów, które powinny zgodnie z umową obciążać pozwanego. Zdaniem Sądu okoliczności powyższe niewątpliwie świadczą o nienależytym wykonaniu zobowiązania, które spowodowało szkodę w majątku powódki. Wprawdzie w kodeksie cywilnym brak bliższego określenia pojęcia szkody to jednak przyjmuje się, że pojęcie to obejmuje swoim zakresem zarówno szkodę majątkową, jak też szkodę niematerialną (uszczerbek niematerialny), przy czym ogólnie rzecz ujmując za szkodę materialną uważana jest powstała wbrew woli poszkodowanego różnica między obecnym jego stanem majątkowym a tym stanem, jaki zaistniałby, gdyby nie nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę (orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 11 lipca 1957 r. sygn. akt 2 CR 304/57, OSN 1958/III/ 76 oraz w uchwała Sądu Najwyższego z dnia 22 listopada 1963 r. sygn. akt III PO 31/63, OSNCP 1964/7-8/128). Według art. 361 § 2 k.c., szkoda polega albo na stracie, którą poniósł poszkodowany (damnum emergens), albo pozbawieniu go korzyści, które mógłby uzyskać, gdyby mu szkody nie wyrządzono (lucrum cessans), gdzie pod pojęciem straty rozumie się pomniejszenie majątku poszkodowanego polegające na uszczupleniu aktywów (np. zniszczenie, utrata lub uszkodzenie określonych składników majątkowych albo obniżenie ich wartości) , albo na przybyciu pasywów (np. powstanie nowych zobowiązań albo ich zwiększenie). Natomiast szkoda związana z utraconymi korzyściami ma zawsze charakter hipotetyczny i z reguły występuje obok rzeczywiście poniesionej straty. Powódka wykazała, że w jej majątku nastąpił uszczerbek w postaci damnum emergens. Według twierdzeń prezentowanych w toku procesu powódka upatruje szkody w majątku w konieczności poniesienia kosztów za materiały i usługi zakupione przez powódkę celem realizacji umowy, jak i należności z tytułu sprzedanych pozwanemu przez spółkę (...) materiałów. W sprawie zostało dowiedzione, po pierwsze, że powódka poniosła koszty materiałów i usług. Powódka wykazała dowodami z dokumentów jak i zeznaniami świadków rodzaj, ilość i wartość usług i materiałów. Po drugie wykazała fakt poniesienia kosztów związanych z zapłatą za pozwanego należności za materiały kupowane od spółki (...). Na okoliczność zakupu materiałów i usług powódka przedstawiła szereg faktur VAT i dowodów wydania materiałów. Wynika z nich, że powódka poniosła m.in. koszty obsługi geodezyjnej, zakupu piasku nasypowego, najmu sprzętu i paliwa do zagęszczarki, prac ziemnych koparką i koparko – ładowarką, wykonania zastępczego regulacji strumienia O. przez firmę (...), wynajmu młota na koparko – ładowarkę, wynajmu samochodu, zakupu materiałów budowalnych. Co istotne, okoliczność konieczności a zarazem faktycznego wynajmu sprzętu w postaci koparki i koparko – ładowarki potwierdza choćby zamówienie złożone przez pozwanego w dniu 30 grudnia 2011 r. w tym właśnie zakresie, w którym określił pozwany także ceny jednostkowe najmu. Nie ulega też wątpliwości, że powódka w związku z opóźnieniami w realizacji robót udostępnić pozwanemu odpłatnie pracowników do realizacji robót objętych umową. W tym zakresie strony zawarły porozumienie, w którym ustalono wynagrodzenie w wysokości: 30 złotych/rbg za brygadzistę, natomiast za pozostałych pracowników – 25 zł za 1 rbg za pracownika. Wszystkie te okoliczności, jak i fakt wprowadzenia wykonawców zastępczych potwierdzają zeznający w sprawie świadkowie J. G., G. B., T. W. czy B. B.. Świadek J. G. zeznał, że pozwany nie wykonał prac z uwagi na zbyt mały potencjał do ich wykonania, potwierdził fakt porozumienia w zakresie zapłaty przez powódkę za materiały i sprzęt, co miało doprowadzić do wykonanie przez powódkę prac w ustalonym z inwestorem terminie. Z zeznań tych wynika, że pomaganie pozwanemu mało na celu uniknięcie obciążenia powódki przez inwestora karami umownymi. Świadek ten potwierdził fakt wprowadzenia wykonawców zastępczych na budowę m.in. firmę (...), jak i fakt wykonywania robót zleconych pozwanemu przez pracowników powódki. Powyższe potwierdzają też załączone do pozwu dokumenty w postaci wykazu pracowników i przepracowanych godzin. Prawidłowość ustalonej stawki na poziomie 30 zł za 1 rbg potwierdził zaś w ustnej uzupełniającej biegły sądowy według, którego jest to średnia cena obowiązująca w tym zakresie na rynku. Z kolei jak wynika z wykazu pracowników i zeznań świadka J. G. i G. B. godziny pracowników powódki potwierdzał ojciec pozwanego. Zebrany materiał dowodowy przesądza też o zasadności roszczenia w zakresie kwot zapłaconych przez powódkę z tytułu sprzedaży materiałów budowlanych przez spółkę (...). Nie było sporne w niniejszej sprawie, że na podstawie porozumienia z dnia 16 maja 2011 r. w przypadku gdy pozwany nie zapłaci za sprzedane materiały powódka miała dokonać tej płatności. Mimo tego pozwany miał nadal trudności finansowe więc strony zawarły aneks nr (...) do umowy, zgodnie z którym powódka miała być płatnikiem faktur za materiały dostarczane przez spółkę (...). Jak wynika z wezwania wystosowanego przez tę spółkę do powódki była ona zobowiązana w świetle powyższych porozumień zapłacić kwotę 273 919,56 złotych za sprzedany pozwanemu towar. Z załączonych do pozwu dowodów przelewów jednoznacznie wynika, że powyższa kwota została przez powódkę zapłacona w dniu 2 kwietnia 2012 r. Poza tym okoliczność rozliczenia się powódki potwierdził również świadek M. B.. Tym samym nie ma wątpliwości, że taki koszt powódka poniosła, nadto obowiązek jego poniesienia wynika z obustronnych porozumień i aneksów do umowy zawieranych w toku realizacji prac. Mając na uwadze ustalony stan faktyczny nie budzi też wątpliwości fakt, że poniesienie przez powódkę kosztów szeroko pojętego wykonawstwa zastępczego w postaci wynajmu sprzętu, pracowników czy zakupu materiałów ma bezpośredni związek przyczynowy z nienależytym wykonaniem zobowiązania przez pozwaną. Gdyby bowiem pozwany dysponował odpowiednimi środkami finansowymi, sprzętem i ilością pracowników nie pozostawałby w opóźnieniu, otrzymywałby od swoich kontrahentów materiał niezbędny do wykonania zleconych prac zaś powódka nie musiałaby podejmować działań pomocowych na rzecz pozwanego w celu wykonania tej części zdania i uniknięcia kar umownych. Powtórzyć należy, że wszyscy świadkowie potwierdzili okoliczności związane z czynnościami wykonawstwa zastępczego. Świadkowie zeznali też, że wszystkie faktury i inne dokumenty wystawiane w związku z tymi usługami i zakupami były dokładnie kontrolowane. Według zeznań świadka J. G. i G. B. wykaz pracowników i przepracowanych przez nich godzin był potwierdzany przez osobę ojca pozwanego W. L.. Nadto z zeznań tych wynika, że pracownicy wykonali roboty wyłącznie na rzecz pozwanego. Jeśli chodzi o faktury to ustalono procedurę, w której wpływały one najpierw do powódki, opisywał je kierownik robót G. B. a potem kontrolował je J. G., który był przedstawicielem powódki (generalnego wykonawcy). Weryfikowano czy materiał opisany w fakturach jest potrzebny do wykonania kanalizacji. Świadek G. B. zeznała, że na bieżąco wszystko było analizowane i na pewno nic co nie wchodziło w zakres prac pozwanego nie zostało uwzględnione. Powyższe zeznania potwierdza świadek M. B. i świadek T. C. (2). Oni również zeznali, że nigdy nie dostarczali na inną inwestycję materiałów zamówionych przez pozwanego, ani też nigdy nie dostarczali na przedmiotowa inwestycję materiałów dla innych kontrahentów. Tym samym nie znajdują uzasadnienia przypuszczenia pozwanego, że materiał dostarczony na budowę, którego kosztem powódka obciążyła pozwanego mógł dotyczyć innych prac niż te objęte łączącą strony umową. Przeczy temu choćby fakt, że jak zeznał świadek T. C. (1) materiały zamówione przez pozwanego odbierali jego pracownicy. Nadto spółka (...) przesyłała faksem zamówienie pozwanego do powódki a tam podlegało ono akceptacji i dopiero wówczas można było wydać towar pozwanemu. W kontekście zeznań wszystkich świadków przesłuchanych w niniejszej sprawie, którzy szczegółowo wskazywali na podwójną kontrolę faktur pod kątem zadań jakie ciążyły na pozwanym zdaniem Sądu nie może budzić wątpliwości, że dostarczone materiały i usługi dotyczyły prac zleconych pozwanemu, a zatem mają bezpośredni związek przyczynowy ze szkodą. Taki wniosek wypływa również z opinii biegłego sądowego M. K. (2), który wskazał, że wykonane na budowie prace i użyte materiały są podstawowe dla uzbrojenia ulicy i pozostają w bezpośrednim związku z pracami, które miały być wykonane. Według biegłego również ilość roboczogodzin nie budzi wątpliwości w kontekście zakresu prac jakie miał wykonać pozwany. Wprawdzie biegły zauważył, że nie wykonano żadnego dokumentu inwentaryzacyjnego, który pozwalałby biegłemu na szczegółowe wskazanie momentu zakończenia prac i obliczenie godzin, które wykonali pozostali pracownicy w ramach wykonawstwa zastępczego. Nie zmienia to faktu, że w ocenie biegłego, adekwatność tej liczby godzin pozostaje w normalnym związku przyczynowym i pozostaje w związku z zakresem prac jakie zostały zlecone pozwanemu. Podobnie przedstawia się kwestia z ilością piasku zasypowego. Z opinii biegłego wynika, że o ile są wątpliwości co do użytej ilości to nie wykluczył, iż taka ilość faktycznie mogła zostać zużyta. Mając na uwadze powyższe zdaniem Sądu wykazana została kolejna przesłanka odpowiedzialności odszkodowawczej w postaci adekwatnego związku przyczynowego między szkodą a zdarzeniem. Jeśli chodzi o kwestię wysokości doznanej szkody to Sąd – mając na uwadze argumentację przytoczoną wyżej - w całości uznał za zasadną kwotę 528 303,61 złotych jako szkodę odpowiadającą równowartości poniesionych kosztów wykonawstwa zastępczego. Niezasadny okazał się zarzut potrącenia kwoty 1 179 923,99 zł zgłoszony przez pozwanego w celu zniweczenia powództwa. Na tę okoliczność pozwany przedłożył jedynie faktury VAT i dowody transakcji bankowych, ograniczając się do twierdzenia, że wierzytelność przedstawiona do potrącenia to kwota należna pozwanemu wynikająca z kontraktu pomniejszona o kwotę 640 476,31 zł oraz, że część prac nie została zafakturowana pomimo ich wykonania. Zdaniem Sądu zarzut ten nie został należycie udokumentowany. Przede wszystkim z łączącej strony umowy jednoznacznie wynika, że podstawą rozliczeń nie było wynagrodzenie ryczałtowe tylko wynagrodzenie, które miało zostać obliczone na podstawie faktycznie wykonanych prac i ich obmiarów. Podstawą wystawienia faktur musiałyby zaś być protokoły, o których mowa w umowie łączącej strony. Sąd zwrócił uwagę na fakt, że należności wynikające z faktur, które miałyby stanowić podstawę do potrącenia, nie znajdują poparcia w jakimkolwiek protokole. Pozwany takich protokołów, na podstawie których miała zostać wystawiona faktura, nie przedłożył. Nadto pozwany złożył oświadczenie, że wszystkie należności za prace faktycznie wykonane zostały mu zapłacone. Brak jakichkolwiek podstaw by uznać to oświadczenie za wymuszone bowiem okoliczności sprawy wskazują, że sam pozwany dążył do ugodowego rozwiązania sporu przedstawiając powódce propozycje ugodowe, co zresztą potwierdzają świadkowie J. G. i G. B., a nie podnosił wówczas, że posiada jakiekolwiek wierzytelności wobec powódki nie podjął próby ich rozliczenia. Poza tym pozwany nie naprowadził żadnego innego dowodu, który by przesądzał o zasadności wystawienia owych faktur, czy też odmowie sporządzenia protokołu, który powinien stanowić podstawę do wystawienia tych faktur. Zwrócić uwagę należy również na to, że strony nie mają świadczyć sobie tego co wynika z faktury, która stanowi jedynie dokument rozliczeniowy. Wzajemnie świadczenie stron wynika z węzła obligacyjnego łączącego strony. Wobec tego pozwany powinien wykazać, że powódka jest zobowiązana do wypłacenia kwot wynikających z faktur, przy czym dowód rozliczeniowy w postaci faktury jest niewystarczający do skutecznego dowodzenia w tym zakresie. Zgromadzone w toku postępowania dowody z dokumentów ocenić należy jako rzetelnie i wiarygodnie przedstawiające stanowiska stron i okoliczności sprawy. Należy zwrócić uwagę na fakt, że strony nie kwestionowały żadnego z tych dowodów pod względem ich prawdziwości. W tej sytuacji również Sąd uznał, że powyższe dowody z dokumentów stanowią podstawę do czynienia w oparciu o nie ustaleń faktycznych. Ustalony stan faktyczny Sąd oparł także na dowodach z zeznań świadków i przesłuchania stron. Sąd nie znalazł podstaw do odmowy wiarygodności zeznań świadków, zwłaszcza, że w istotnych dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy kwestiach były one spójne, wzajemnie się uzupełniały i znajdowały odzwierciedlenie w pozostałym materiale dowodowym. Za wiarygodne Sąd uznał również wyjaśnienia reprezentanta strony powodowej i pozwanego, przy czym jeśli chodzi o R. L. to tylko w takim zakresie w jakim wyjaśnienia te korespondowały z wyjaśnieniami reprezentanta powódki i zebranym w sprawie materiałem dowodowym w postaci dokumentów oraz zeznań świadków. Kierując się kryteriami o jakich mowa w art. 233 § 1 k.p.c. Sąd uwzględnił także opinię (pisemną i ustną) biegłego sądowego M. K. (2), albowiem wydana została w oparciu o całokształt dowodów znajdujących się w aktach sprawy a jej wnioski są logiczne i spójne, a przy tym żadna ze stron opinii nie zdołała ich podważyć. Wszelkie wątpliwości jakie powstały po sporządzeniu opinii pisemnej zostały wyjaśnione przez biegłego na rozprawie w dniu w drodze ustnej opinii uzupełniającej. Mając powyższe na względzie Sąd uznał, że powództwo zasługuje na uwzględnienie w łącznej kwocie 710 343,61 złotych, o czym orzekł w pkt I sentencji, O odsetkach za opóźnienie orzeczono na podstawie art. 481 k.c. zasądzając od pozwanego na rzecz powódki ustawowe odsetki od dnia 29 września 2012 r. jako dnia następującego po upływie terminu zapłaty tej należności przyjmując termin zapłaty przyjęty w wezwaniu do zapłaty jako niekwestionowany przez pozwanego. Na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z art. 108 k.p.c. Sąd ustalił, że powódka wygrała proces w 100% i stosownie do wyniku procesu szczegółowe wyliczenie kosztów procesu pozostawił referendarzowi sądowemu.

Sygn. akt VIII GC 282/14

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)