Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 października 2015r.

Sąd Okręgowy w Toruniu - IX Wydział Karny - Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący - SSO Jarosław Sobierajski

Sędziowie - SSO Rafał Sadowski

- SSO Andrzej Walenta (spr)

Protokolant - st. sek. sąd. Katarzyna Kotarska

przy udziale Prokuratora Prokuratury Okręgowej w Toruniu Barbary Dryzner,

po rozpoznaniu w dniu 15 października 2015r.,

sprawy I. M. oskarżonej o przestępstwa z art. 286§1 kk,

na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę oskarżonej I. M. od wyroku Sądu Rejonowego w Toruniu z dnia 21 kwietnia 2015r., sygn. akt VIIIK 209/15

I.  utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok;

II.  zasądza od Skarbu Państwa (Sądu Rejonowego w Toruniu) na rzecz Kancelarii Adwokackiej adw. J. B. (1) kwotę 516,60 zł. (pięćset szesnaście złotych i sześćdziesiąt groszy) brutto tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej I. M. z urzędu w postępowaniu odwoławczym;

III.  zwalnia I. M. od obowiązku ponoszenia kosztów sądowych za II instancję, zaś wydatkami postępowania odwoławczego obciąża Skarb Państwa.

Sygn. akt IXKa 454/15

UZASADNIENIE

I. M. została oskarżona o to, że:

1. w okresie od 15 lipca 2014r. do 9 października 2014r. w T. przy ul. (...), doprowadziła do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w ten sposób, że po uzgodnieniu z kupującym warunków dostarczenia produktów kosmetycznych marki (...), wprowadziła go w błąd co do zamiaru wywiązania się z umowy, nie dostarczając zamówionego i opłaconego wcześniej towaru w ustalonym terminie, powodując straty o wartości 1600zł na szkodę M. M. i J. G. -

- tj. o czyn z art. 286§1 kk;

2. w okresie od 24 września 2014r. do 16 października 2014r. w T. w nieustalonym miejscu, doprowadziła do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w ten sposób, że po uzgodnieniu warunków współpracy z pracownikiem firmy (...), wprowadziła go w błąd co do zamiaru wywiązania się z umowy, nie rozliczając się z zamówionego i odebranego wcześniej towaru w ustalonym terminie, powodując straty o wartości 1874zł na szkodę J. K. -

- tj. o czyn z art. 286§1 kk;

3. w okresie od czerwca 2014r. do października 2014r. w T. przy ul. (...), doprowadziła do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w ten sposób, że po uzgodnieniu warunków współpracy z pracownikiem firmy (...), wprowadziła go w błąd co do zamiaru wywiązania się z umowy, nie rozliczając się z zamówionego i odebranego wcześniej towaru w ustalonym terminie, powodując straty o wartości 1000zł na szkodę J. B. (2) -

- tj. o czyn z art. 286§1 kk;

4. w okresie od 01 września 2014r. do 14 listopada 2014r. w T. przy ul. (...) – targowisko (...), doprowadziła do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w ten sposób, że po uzgodnieniu z kupującym warunków dostarczenia produktów kosmetycznych marki (...), wprowadziła go w błąd co do zamiaru wywiązania się z umowy, nie dostarczając zamówionego i opłaconego wcześniej towaru w ustalonym terminie, powodując straty o wartości 800zł na szkodę J. R. -

- tj. o czyn z art. 286§1 kk;

5. w okresie od czerwca 2014r. do sierpnia 2014r. w T. przy ul. (...), doprowadziła do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w ten sposób, że po uzgodnieniu warunków współpracy z pracownikiem firmy (...), wprowadziła go w błąd co do zamiaru wywiązania się z umowy, nie rozliczając się z zamówionego i odebranego wcześniej towaru w ustalonym terminie, powodując straty o wartości 361,35zł na szkodę E. M. -

- tj. o czyn z art. 286§1 kk;

Wyrokiem z dnia 21 kwietnia 2015 roku Sąd Rejonowy w Toruniu (sygn. akt VIIIK 209/15):

I. Oskarżoną I. M. uznał za winną popełnienia czynów opisanych w punktach: od 1 (pierwszego) do 5 (piątego) aktu oskarżenia, z tym ustaleniem, że oskarżona działała w warunkach ciągu przestępstw, tj. winną ciągu przestępstw z art. 286§1 kk i za czyny te na podstawie art. 286§1 kk w zw. z art. 91§1 kk wymierzył jej karę 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności,

II. Na podstawie art. 33§1, §2, §3 kk w zw. z art. 91§1 kk wymierzył oskarżonej karę 30 (trzydziestu) stawek dziennych grzywny, każda w wysokości 10zł (dziesięciu złotych),

III. Na mocy art. 69§1 i §2 kk i art. 70§1 pkt 1 kk wykonanie orzeczonej kary pozbawienia wolności warunkowo zawiesił na okres 2(dwóch) lat tytułem próby,

IV. Na mocy art. 46§1 kk zobowiązał oskarżoną do naprawienia w całości szkód wyrządzonych przestępstwami poprzez zapłatę na rzecz:

1.  M. M. i J. G. kwoty 1600zł,

2.  J. K. kwoty 1874zł ,

3.  J. B. (2) kwoty 1000zł,

4.  J. R. kwoty 800zł,

5.  E. M. kwoty 361,35zł,

V. Zasądził od Skarbu Państwa (Sądu Rejonowego w Toruniu) na rzecz adw J. B. (1) kwotę 531,36zł brutto tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej oskarżonej z urzędu,

VI. Zwolnił w całości oskarżoną od uiszczenia na rzecz Skarbu Państwa opłaty, zaś wydatkami poniesionymi od chwili wszczęcia postępowania obciążył Skarb Państwa.

Od powyższego wyroku apelację wywiódł obrońca oskarżonej, zaskarżając wyrok w całości.

Wyrokowi zarzucił:

1. naruszenie norm postępowania karnego, mające wpływ na treść skarżonego orzeczenia, w szczególności art. 7 kpk i art. 410 kpk polegający na naruszeniu przez Sąd I instancji przy ocenie materiału dowodowego zasady swobodnej oceny dowodów, zastąpieniu prawdziwych ustaleń faktycznych niedopuszczalnymi domniemaniami, które w istocie stoją w sprzeczności z zebranym w sprawie materiałem dowodowym poprzez nie przyznaniu waloru wiarygodności w całości wyjaśnieniom oskarżonej złożonym w postępowaniu przed Sądem I instancji, gdy tymczasem z całokształtu materiału dowodowego wynika, że oskarżona nie otrzymała od M. M. pieniędzy w kwocie 1600zł, nie odebrała towaru z paczkomatu wraz z J. B. (2), jest w całości rozliczona z E. M.;

2. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę skarżonego orzeczenia, mający wpływ na jego treść, polegający na dokonaniu przez Sąd I instancji w oparciu jedynie na dowolnych wnioskach, sprzecznych z dokonanymi ustaleniami faktycznymi:

- poprzez ustalenie, że oskarżona I. M. dopuściła się zarzucanych jej aktem oskarżenia czynów, oskarżona nie miała zamiaru wywiązania się z transakcji zawartej z M. M. już w momencie jej zawierania, gdy tymczasem z prawidłowych ustaleń faktycznych dokonanych przez Sąd I instancji powinno wynikać, że oskarżona nie doprowadziła do niekorzystnego rozporządzenia mieniem pokrzywdzonych w celu osiągnięcia korzyści majątkowej.

Mając na uwadze powyższe zarzuty obrońca oskarżonej wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonej I. M. od popełnienia zarzucanych jej czynów.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja obrońcy oskarżonej nie zasługiwała na uwzględnienie. Skarżący niezasadnie kwestionował prawidłowość analizy dowodowej leżącej u podstaw niekorzystnych dla oskarżonej ustaleń przyjętych za podstawę zaskarżonego wyroku.

Nie jest prawdą, że kierując się przyjętym z góry założeniem o winie oskarżonej sąd orzekający odmówił dania wiary jej wyjaśnieniom i bagatelizując mankamenty sprzecznych z nimi zeznań pokrzywdzonych dla dokonania prawidłowej oceny ich wiarygodności, uznał za zgodną z prawdą wersję wydarzeń przedstawioną przez pokrzywdzone osoby. Z pisemnych motywów zaskarżonego wyroku wynika, że sąd wszechstronnie przeanalizował zgromadzony materiał dowodowy. Nie pominął żadnego istotnego z punktu widzenia przedmiotu postępowania dowodu, rozważył wszystkie dowody - zarówno korzystne, jak i niekorzystne dla oskarżonej – na tle całokształtu okoliczności sprawy i respektując kryteria wymienione w treści art. 7 kpk, uzasadnił dlaczego uznał zeznania pokrzywdzonych za pełnowartościowy materiał dowodowy, przyjmując, że dowody przeciwne, to jest wyjaśnienia oskarżonej nie zasługiwały na danie im wiary.

Skarżący nie wykazał, by budując w oparciu o zeznania pokrzywdzonych stan faktyczny, sąd meriti naruszył zasadę swobodnej oceny dowodów.

Odnosząc się do sformułowanych w apelacji zarzutów należy zauważyć, iż prawidłowość rozstrzygnięcia sprawy zależy od należytego wykonania przez sąd dwóch podstawowych obowiązków. Pierwszy z nich dotyczy postępowania dowodowego i sprowadza się do prawidłowego - zgodnego z przepisami postępowania karnego - przeprowadzenia dowodów zawnioskowanych przez strony, ale również do przeprowadzenia z urzędu wszelkich dowodów potrzebnych do ustalenia istotnych okoliczności dla rozstrzygnięcia o winie oskarżonego. Drugi z podstawowych obowiązków sprowadza się do prawidłowej oceny całokształtu okoliczności ujawnionych w toku rozprawy głównej, a więc poza zasięgiem rozważań sądu nie mogą pozostawać dowody istotne dla rozstrzygnięcia kwestii winy. Podstawę zatem wyroku może stanowić tylko całokształt okoliczności ujawnionych w toku rozprawy głównej, przy czym w uzasadnieniu wyroku sąd ma obowiązek wskazać, jakie fakty uznał za udowodnione, na jakich w tej mierze oparł się dowodach i dlaczego nie uznał dowodów przeciwnych (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 17 września 2009 r., II AKa 181/09).

Nie ma - zdaniem Sądu Okręgowego - jakichkolwiek przesłanek pozwalających uznać, iż sąd I instancji uchybił którejkolwiek z zasad (obowiązków) związanych z postępowaniem dowodowym i oceną dowodów. Należy stwierdzić, iż sąd orzekający po prawidłowym przeprowadzeniu przewodu sądowego, poddał zgromadzony materiał dowodowy wszechstronnej analizie, a tok rozumowania zaprezentował w jasnym i przekonywującym uzasadnieniu. Ocena materiału dowodowego zaprezentowana w pisemnych motywach zaskarżonego wyroku dokonana została przez sąd meriti z uwzględnieniem reguł sformułowanych w art. 7 kpk, zgodna jest z zasadami wiedzy, doświadczenia życiowego oraz nie zawiera błędów logicznych lub faktycznych. W ocenie sądu odwoławczego apelacja nie przytoczyła takich okoliczności, które mogłyby podważyć prawidłowe ustalenia sądu I instancji bazujące na poprawnej ocenie dowodów. Słusznie w tej sytuacji zauważa Sąd Rejonowy, że nie sposób przyjąć, że kilku pokrzywdzonych, spośród których większość się w ogóle nie znała, w sposób całkowicie bezpodstawny obciąża oskarżoną, wskazując właśnie na I. M. jako sprawcę przestępstw popełnionych na ich szkodę. Dotyczy to m. in. faktu otrzymania przez oskarżoną od M. M. kwoty 1600zł, wspólnego, z J. B. (2) odbierania z paczkomatu towaru czy nie rozliczenia się z E. M., które to okoliczności akcentowane są w apelacji. Poglądu o tym, że oskarżona w efekcie oszukała pokrzywdzone nie zmienia to, że w początkowej fazie ich współpraca była poprawna. Tego rodzaju sposób postępowania sprawcy nie jest niczym nadzwyczajnym, bowiem jak uczy praktyka, przy tego rodzaju sprawach zamiar oszustwa pojawia się bardzo często w okresie późniejszym i nie inaczej było w sprawie niniejszej, co słusznie zauważa Sąd Rejonowy. Znamienne jest w końcu i to, że przecież to sama oskarżona nie potrafi podać powodów dla których osoby pokrzywdzone składają w istocie w sposób tożsamy zeznania obciążające I. M.. Za całkowicie niewiarygodne jest w tej sytuacji przyjęcie stanowiska zaprezentowanego w apelacji będącego kontynuacją linii obrony oskarżonej, że pokrzywdzone „celowo podjęły współpracę z oskarżoną przy dokonywaniu zamówień kosmetyków A. realizując je na początku bez zastrzeżeń aby w późniejszych zamówieniach przerzucić winę utraty towaru na oskarżoną. Oskarżona utrzymuje, że została wykorzystana przez pokrzywdzone”. Takie stanowisko I. M. w świetle całokształtu okoliczności sprawy nie może zostać uwzględnione i nie wytrzymuje krytyki, a ustalenia Sądu Rejonowego w zakresie winy oskarżonej, a tym samym kwalifikacji prawnej w kategoriach zamiaru oszustwa, są w całej rozciągłości prawidłowe.

Wskazać należy, iż w procesie łańcuch dowodów wiążących się ze sobą można uznać za zamknięty tylko wówczas, gdy każdy z nich będący ogniwem tego łańcucha ustalony został w sposób nie budzący wątpliwości i uniemożliwiający jakiekolwiek inne rozważania. Takie prawidłowe ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd uzależnione były od rozważenia przezeń wszystkich okoliczności mogących mieć znaczenie dla rozstrzygnięcia o winie oskarżonej, co też sąd I instancji uczynił. Sąd meriti nie pominął w tym zakresie i rozważył wszystkie okoliczności mogące poddawać w wątpliwość chociażby tylko jeden z dowodów, stanowiący ogniwo wspomnianego łańcucha i można więc z całą pewnością mówić w tej sytuacji o dowodach z zeznań pokrzywdzonych jako pełnowartościowych dowodach winy oskarżonej.

W niniejszej sprawie rozstrzygnięcie o sprawstwie i winie oskarżonej dokonano na podstawie całego zespołu dowodów, których dogłębna analiza wyłączała możliwość przyjęcia odmiennej wersji zdarzeń. Jak wynika z pisemnych motywów zaskarżonego wyroku, podstawą skazania oskarżonej był łańcuch dowodów bezpośrednich, tworzony przez zeznania pokrzywdzonych. Wyżej wymienione dowody już samodzielnie oceniane stanowią wystarczającą podstawę do uznania oskarżonej za winną popełnienia zarzucanych jej czynów, a tym bardziej oceniane łącznie wykluczały przyjęcie wersji przez nią prezentowanej.

Stanowiska skarżącego nie sposób w tej sytuacji podzielić. Wyniki oceny przeprowadzonych przez Sąd Rejonowy dowodów były wystarczające aby w sposób pozbawiony wątpliwości przyjąć, że oskarżona popełniła zarzucane jej czyny. Logiczny ciąg zachowań oskarżonej wynikający z akt sprawy nie pozostawia wątpliwości, że I. M. popełniła czyny przypisane jej w wyroku Sądu Rejonowego.

Mając na uwadze powyższe wszystkie zarzuty apelacji obrońcy zmierzające do wykazania, iż sąd I instancji poczynił dowolne ustalenia faktyczne opierając się na niewłaściwej ocenie dowodów okazały się zupełnie bezpodstawne. Stanowisko skarżącego było jedynie polemiką z prawidłową oceną dowodów oraz ze słusznymi ustaleniami Sądu Rejonowego. Brak było zatem podstaw do uwzględnienia apelacji obrońcy zwłaszcza, że kontrola odwoławcza zaskarżonego wyroku dokonana pod kątem wszystkich uchybień, o których mowa w art. 438 kpk oraz podlegających uwzględnieniu, poza granicami wniesionego środka odwoławczego, takowych nie ujawniła.

Nie sposób też polemizować z orzeczeniem o karze. Wymierzonej oskarżonej kary w wymiarze 6 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania nie sposób było uznać za rażąco surową. Sąd Rejonowy wymierzając oskarżonej karę uwzględnił należycie wszystkie dyrektywy wymiaru kary określone w art. 53 kk, decydując jednocześnie słusznie o występującej podstawie do warunkowego zawieszenia jej wykonania, biorąc pod uwagę przesłanki z art. 69§1 i §2 kk, właściwie oceniając dotychczasową postawę oskarżonej oraz jej właściwości i warunki osobiste. Tak wymierzona kara jest konieczna do realizacji celów wychowawczych i prewencyjnych. Tak więc zastrzeżeń nie budzi nie tylko orzeczenie o winie oskarżonej, ale również orzeczenie o karze i środku karnym obowiązku naprawienia szkody. Orzeczenie ukształtowane zostało zgodnie z zasadami określonymi w art. 53 kk. Sąd trafnie ocenił stopień społecznej szkodliwości czynów oskarżonej i jej zawinienie. Dolegliwość wynikająca z wymierzonej jej z warunkowym zawieszeniem wykonania kary pozbawienia wolności, w połączeniu z koniecznością uiszczenia grzywny i wywiązania się z obowiązku naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwami, adekwatna jest do wagi czynów oskarżonej i nie przekracza stopnia jej winy. Powyższe rozstrzygnięcie należycie uwzględnia zarówno okoliczności samych czynów, jak i te dotyczące osoby oskarżonej (jej właściwości i warunki osobiste, dotychczasowy tryb życia). Sąd słusznie przyjął też, że wobec oskarżonej zachodzi pozytywna prognoza kryminologiczna i trafnie oszacował jej możliwości płatnicze.

Sąd odwoławczy nie dopatrzył się w zaskarżonym orzeczeniu żadnych uchybień mogących stanowić bezwzględne przyczyny odwoławcze, będących podstawą do uchylenia wyroku z urzędu, dlatego też należało utrzymać go w mocy.

O kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej oskarżonej z urzędu orzeczono w oparciu o przepisy §14 ust. 2 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu ( Dz. U. z 2002r., Nr 163 poz. 1348 ze zm. ).

Na podstawie art. 634 kpk w zw. z art. 624§1 kpk Sąd Okręgowy zwolnił oskarżoną od ponoszenia kosztów sądowych za drugą instancję, obciążając wydatkami postępowania odwoławczego Skarb Państwa.