Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 maja 2016 r.

Sąd Okręgowy w Rzeszowie VI Wydział Gospodarczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Andrzej Borucki

Sędziowie: SO Anna Walus-Rząsa

SO Anna Harmata (spr.)

Protokolant: st.sekr.sądowy Joanna Mikulska

po rozpoznaniu w dniu 31 maja 2016 r. w Rzeszowie

na rozprawie

sprawy z powództwa: (...) Spółka z o.o. w B.

przeciwko: (...) S.A. w Ł.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego (...) S.A. w Ł. od wyroku Sądu Rejonowego w K. V Wydziału Gospodarczego z dnia
10 grudnia 2015 r., sygn. akt V GC 184/15

1.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

I.  zasądza od pozwanego (...) S.A. w Ł. na rzecz powoda (...) Spółka z o.o. w B.
kwotę 854,11 zł (osiemset pięćdziesiąt cztery złote jedenaście groszy)
z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od kwoty:

- 575,89 zł od dnia 7 czerwca 2014 r.,

- 200 zł od dnia 12 lutego 2015 r.,

- do dnia zapłaty; natomiast co do kwoty 830,45 zł (osiemset trzydzieści czterdzieści pięć groszy) powództwo oddala,

2. oddala apelację w pozostałym zakresie,

3. zarządza zwrot ze środków Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego
w K. na rzecz pozwanego (...) S.A. w Ł. kwoty 42 zł (czterdzieści dwa złote) tytułem uiszczonej przez niego opłaty od apelacji,

4. nie obciąża powoda kosztami postępowania apelacyjnego.

UZASADNIENIE

Powódka (...) Sp. z o.o. w B. wniosła o zasądzenie od pozwanego (...) S.A. w Ł. kwoty 1.607,51 zł wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 7 czerwca 2014 r. do dnia zapłaty oraz kosztami procesu.

Podała, że w dniu 6 maja 2014 r. w wyniku kolizji drogowej doszło do uszkodzenia samochodu marki S. (...) o numerze rejestracyjnym (...), który stanowi własność T. D.. Odpowiedzialność cywilną za zdarzenie drogowe przyjął na siebie pozwany przyznając i wypłacając odszkodowanie łącznie w kwocie 3.894,83 zł z tytułu uszkodzenia samochodu. Poszkodowany nie był podatnikiem podatku VAT i nie ma prawa do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony, a zatem pozwany jest zobowiązany do wypłaty odszkodowania w kwocie brutto. W dniu 11 grudnia 2014 r. poszkodowany przeniósł umową cesji na powoda wierzytelność przysługującą mu od pozwanego. Powód nie zgodził się z wysokością przyznanego odszkodowania z tytułu szkody w pojeździe S. (...), dlatego zwrócił się o wycenę kosztów naprawy do (...) sp. z o.o., która wykonała kosztorys naprawy samochodu. W opinii nr (...) została określona wartość kosztów naprawy samochodu pierwotnie poszkodowanego na kwotę 5.302,34 zł. Sporządzenie opinii zostało potwierdzone wystawieniem faktury VAT nr (...) na kwotę 200,00 zł. Odszkodowanie przyznane i wypłacone przez ubezpieczyciela z tytułu przedmiotowej szkody opiewało na kwotę 3.894,83 zł, a wysokość rzeczywiście poniesionej szkody wyniosła 5.502,34 zł. Składały się na nią kwoty: 5.302,34 zł - szkoda z tytułu uszkodzenia pojazdu, 200,00 zł - szkoda w związku z potrzebą zamówienia opinii wraz kalkulacją naprawy. Powód wskazał, że sam nie jest na tyle zorientowany w kosztach profesjonalnej naprawy pojazdu, aby samodzielnie oszacować wartość poniesionej szkody w samochodzie. Zaproponowane odszkodowanie wydało się na tyle rażąco nieprzystające do szkody, że zmuszony był skorzystać z pomocy profesjonalisty. Kwota dochodzona pozwem stanowiła różnicę pomiędzy rzeczywistą wartością szkody a kwotą, która została przyznana i wypłacona przez pozwanego. Powód domagał się odsetek od kwoty od dnia 7 czerwca 2014 r., tj. od dnia następnego po dniu, w którym upłynął ustawowy 30-dniowy termin do zapłaty odszkodowania wskazany w art. 817 kc.

We wniesionym sprzeciwie od wydanego w sprawie nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym pozwany wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów procesu. W jego ocenie wypłacona kwota 3.894,83 zł pozwalała na przywrócenie pojazdu do stanu sprzed szkody zarówno pod względem technicznym jak i estetycznym. Odszkodowanie zostało skalkulowane przez rzeczoznawcę z zakresu techniki samochodowej przy użyciu powszechnie używanych programów komputerowych. Podniósł, że podstawową funkcją odszkodowania jest funkcja kompensacyjna. Przyznana kwota nie może prowadzić do nieuzasadnionego przysporzenia w majątku poszkodowanego. Jednocześnie na poszkodowanym spoczywa obowiązek minimalizacji szkody w rozumieniu art. 354 kc. Poszkodowany winien kierować się rachunkiem ekonomicznym przy wyborze zakładu naprawczego i brak jest przeszkód do nałożenia nań obowiązku porównania ofert warsztatów na danym terenie. Zaprzeczył również odpowiedzialności w zakresie zwrotu kosztów opinii co do zasady. Opinia prywatna jest w niniejszej sprawie nieprzydatna, wobec czego jej sporządzenie stoi w sprzeczności z zasadą minimalizacji szkody. Ponadto sporządzenie opinii nie stanowiło normalnych następstw kolizji drogowej. Wskazał również, że pierwotnie poszkodowany nie zgłaszał zastrzeżeń co do wysokości szkody, a zatem wypłacone odszkodowanie w pełni zaspokoiło jego roszczenia wobec (...) S.A. Podniósł, że dochodzenie odszkodowania uzupełniającego przez podmiot trzeci nie będący warsztatem, ani nie prowadzący działalności w tym zakresie, tudzież reprezentujący pierwotnie poszkodowanego w procesie likwidacji szkody, w sytuacji gdy poszkodowany nie zgłasza dodatkowych roszczeń stanowi nadużycie prawa w rozumieniu art. 5 kc i jako takie nie powinno podlegać uwzględnieniu. Pismem procesowym z dnia 1 czerwca 2015 r. powód cofnął pozew w zakresie kwoty 830,45 zł należności głównej, podtrzymując żądanie pozwu w pozostałym zakresie, w tym ustawowych odsetek z tytułu opóźnienia w zapłacie kwoty 830,45 zł. od dnia 7.06.2014 r. do dnia zapłaty t.j. 9.04.2015 r. kapitalizując je na kwotę 78,22 zł.

Wyrokiem z dnia 10 grudnia 2015r. Sąd Rejonowy w K.zasądził od pozwanego (...) Towarzystwo (...) w Ł. na rzecz powoda (...) Sp. z o.o. w B. kwotę 1 606,34 zł. z ustawowymi odsetkami od kwoty 1 406,34 zł od dnia 7 czerwca 2014 r. do dnia zapłaty i od kwoty 200,00 zł od dnia 12 lutego 2015 r. do dnia zapłaty (pkt I), w pozostałym zakresie powództwo oddalił (pkt II) i zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 1 139,70 zł. tytułem kosztów procesu ( pkt III).

Sąd Rejonowy ustalił, że niespornym pomiędzy stronami był fakt zaistnienia zdarzenia drogowego, w trakcie którego uszkodzony został pojazd marki S. (...) o numerze rejestracyjnym (...), stanowiący własność T. D., a pozwany przyjął odpowiedzialność za zdarzenie i wypłacił odszkodowanie w wysokości 3.894,83 zł, oszacowanie wysokości szkody nie było przez poszkodowanego kwestionowane. Niespornym było również dokonanie formalnie skutecznej cesji wierzytelności przez pierwotnie poszkodowanego (T. D.), na rzecz powódki. Po nabyciu wierzytelności powódka zweryfikowała wysokość szkody, zlecając wykonanie prywatnej opinii (...) Sp. z o.o. w B., z której wynikało, że rzeczywista szkoda wyniosła 5 302,34 zł brutto. Powódka uiściła należność za wykonanie opinii w kwocie 200 złe (netto) . Kwota odszkodowania, ustalona w sporządzonym przez pozwanego na potrzeby postępowania likwidacyjnego kosztorysie nr 8582 z dnia 09.05.2014 r. w wysokości 3 894,83 zł brutto nie dała możliwości poszkodowanemu na pełne przywrócenie walorów technicznych i estetycznych uszkodzonego w wyniku zdarzenia drogowego z dnia 6.05.2014r. samochodu. Wyliczony koszt naprawy uszkodzonego pojazdu wykonanej w warunkach niezrzeszonego warsztatu naprawczego z zastosowaniem części „oryginalnych” wynosi 5 301,17 zł brutto. Z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej poszkodowany nie odprowadza podatku VAT, ponieważ jest ona zwolniona ustawowo z tego tytułu. W przedmiotowym samochodzie był uszkodzony tylny zderzak oraz tylna pokrywa. Już po wniesieniu pozwu pozwana przyznała dodatkowe odszkodowanie w wysokości 830,45 zł.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy przyjął, że roszczenie powoda zasługuje w znacznej części na uwzględnienie, wskazując przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej tj. zdarzenie, z którym na określonych zasadach normy prawne wiążą obowiązek naprawienia szkody przez dłużnika, szkoda, adekwatny związek przyczynowy, pozwalający ustalić, że zdarzenie jest przyczyną szkody, która odpowiedzialnością podmiotu obejmuje jedynie zwykłe następstwa danej przyczyny. Zobowiązany ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. Wysokość odszkodowania ubezpieczeniowego świadczonego z tytułu ubezpieczenia OC jest zakreślona granicami odpowiedzialności cywilnej posiadacza, kierowcy samochodu. Koniecznym jest przestrzeganie zasady pełnego odszkodowania w granicach adekwatnego związku przyczynowego. Sąd wskazał na okoliczności niesporne istnienie adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy zdarzeniem drogowym, a powstałą szkodą. Sporną była wysokość zaistniałej szkody, przy której ustalaniu Sąd oparł się na niekwestionowanej przez strony opinii biegłego sądowego, który wyliczył, iż pełne przywrócenie walorów technicznych i estetycznych uszkodzonego w wyniku zdarzenia drogowego z dnia 6.05.2014r. samochodu w warunkach niezrzeszonego warsztatu naprawczego z zastosowaniem części „oryginalnych” wynosi: 5 301,17 zł brutto. Odwołując się do postulatu pełnego odszkodowania wskazał, iż odszkodowanie przysługujące z umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów może - stosownie do okoliczności sprawy - obejmować także koszty ekspertyzy wykonanej na zlecenie poszkodowanego przy uwzględnieniu całokształtu okoliczności sprawy i ustalenia, czy zachodzi normalny związek przyczynowy pomiędzy poniesieniem tego wydatku a wypadkiem oraz czy poniesienie tego kosztu było obiektywnie uzasadnione i konieczne także w kontekście ułatwienia określenia prawidłowo konkretnego ubezpieczyciela, jak i ułatwienia zakładowi ubezpieczeń ustalenia okoliczności wypadku i rozmiarów szkody. W ocenie Sądu Rejonowego w realiach niniejszej sprawy wydatek, jaki poniosła strona powodowa, był obiektywnie uzasadniony i konieczny, skoro sam powód nie posiadał dostatecznej wiedzy fachowej z zakresu kosztorysowania robót naprawczych, a nadto z reguły wykorzystywane są w tym celu specjalistyczne narzędzia, których nie posiada. W tej sytuacji, zasadnie powód domagał się również zaliczenia w poczet odszkodowania kwoty 200 zł kosztów prywatnej opinii. W ocenie Sądu brak było podstaw dla oddalenie powództwa w oparciu o dyspozycje art. 5 k.c. Ostatecznie Sąd Rejonowy na podstawie art. 822 § 1 kc w zw. z art. 35 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (t.j. Dz.U.2013.392) w zw. z art. 481 § 1 k.c. zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 1 606,34 zł z ustawowymi odsetkami od kwoty 1 406,34 zł. od dnia 7 czerwca 2014 r. do dnia zapłaty, od kwoty 200,00 zł od dnia 12 lutego 2015 r. do dnia zapłaty, w pozostałym zaś zakresie powództwo oddalił. O kosztach orzekł na podstawie art. 100 (zd. drugie) k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c., w ten sposób, że zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 1 139,70 zł, tytułem kosztów procesu, przy czym włożył jedynie na stronę pozwaną obowiązek zwrotu wszystkich kosztów, albowiem powód uległ tylko co do nieznacznej części swego żądania. Na koszty strony powodowej składały się opłata od pozwu – 81 zł, opłata skarbowa od pełnomocnictwa 17 zł, wynagrodzenie pełnomocnika w stawce taryfowej - 600 zł oraz zaliczka na wynagrodzenie biegłego – 441,14 zł.

Powyższy wyrok zaskarżył apelacją pozwany w części t.j. w pkt I co do kwoty 830,45 zł wraz z odsetkami od dnia 7.06.2014r. do dnia zapłaty oraz w pkt III w całości , zarzucając mu naruszenie prawa procesowego t.j. art. 355 § 1 kpc poprzez zasądzenie na rzecz powoda kwoty 1 606,34 zł. pomimo że powód skutecznie cofnął powództwo co do kwoty 830,45 zł. wobec czego wyrokowanie w tym zakresie stało się zbędne. Pozwany wniósł o zmianę wyroku w zaskarżonym zakresie poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 775,89 zł. z odsetkami od kwoty 575,89 zł. od dnia 7.06.2014 r. do dnia zapłaty i od kwoty 200 zł. od dnia 12.02.2015 r. do dnia zapłaty, umorzenie postępowania w zakresie kwoty 830,45 zł., oddalenie powództwa w pozostałym zakresie oraz zasądzenie kosztów postępowania przed Sądem Rejonowym. Pozwany wniósł o zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego przed Sądem Okręgowym.

W odpowiedzi na apelację pozwanego powód wniósł o nieobciążanie powoda kosztami postępowania apelacyjnego oraz zakwestionował postulowaną przez apelującego zmianę w zakresie kosztów postępowania przed Sądem I instancji.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

W przedmiotowej sprawie na etapie wnoszenia apelacji poza sporem pozostawała wysokość należnego odszkodowania w zakresie kosztów naprawy pojazdu, celem jego przywrócenia do stanu sprzed wypadku ustalona w postępowaniu przed Sądem Rejonowym w oparciu o opinię biegłego sądowego na kwotę 5 301,17 zł. Poza sporem pozostała także kwota wypłaconego w wyniku postępowania likwidacyjnego odszkodowania, a to: - 3 894,83 zł. przed wniesieniem pozwu oraz - 830,45 zł już po dacie wniesienia pozwu, a to w dniu 9.04.2015 r. Do zapłaty z powyższego tytułu pozostała zatem kwota 575,89 zł. Poza sporem też na tym etapie pozostawała również kwota 200 zł tytułem poniesionych przez powoda kosztów prywatnej ekspertyzy. Zaznaczyć tylko można, iż Sąd Okręgowy podziela stanowisko, iż koszty poniesione przez poszkodowanego tytułem sporządzenia prywatnej opinii są zasadne w sytuacji, gdy ubezpieczyciel odmawia zaspokojenia roszczenia poszkodowanego, który decyduje się następnie w celu obrony swoich uzasadnionych interesów na wykonanie prywatnej opinii, a jednocześnie w toku postępowania sądowego roszczenie powoda oparte na wskazanej opinii okazuje się zasadne. Poniesienie tych wydatków bowiem stało się konieczne i uzasadnione albowiem powód nie posiadał specjalistycznej wiedzy na temat ustalania kosztów naprawy, a jak wykazało to następnie postępowanie dowodowe pozwany rzeczywiście zaniżył należne odszkodowanie. Tym samym w okolicznościach tej sprawy koszt będący uszczerbkiem majątkowym jaki powód poniósł w związku ze zleceniem ekspertyzy pozostawał w adekwatnym związku przyczynowym. Pozwany zaskarżył apelacją wyrok Sądu Rejonowego w pkt I w części zasądzającej kwotę 830,45 zł. Apelację pozwanego w tym zakresie należało uznać za zasadną. Sąd Rejonowy orzekając w przedmiocie roszczenia o zapłatę należności głównej z tytułu odszkodowania omyłkowo uwzględnił roszczenie powoda także tym zakresie pomimo , że w toku sporu zostało przez pozwanego zaspokojone. Brak było więc podstaw do zasądzenia kwoty 830,45 zł tytułem odszkodowania w oparciu o art. 822 § 1 kc. Apelacja pozwanego okazała się natomiast bezzasadna w zakresie w jakim pozwany zaskarżył pkt I wyroku i żądał jego zmiany co do roszczenia powoda o zapłatę odsetek ustawowych z tytułu opóźnienia w zapłacie od kwoty 830,45 zł od dnia 7.06.2014r. do dnia zapłaty. Powód podtrzymał bowiem roszczenie o zapłatę ustawowych odsetek w powyższym zakresie kapitalizując je i żądając zasądzenia od pozwanego na swoją rzecz z tego tytułu kwoty 78,22 zł, przy czym kapitalizacja nie zmieniła istoty roszczenia o zapłatę jako nadal dotyczącego odsetek ustawowych z tytułu opóźnienia od dnia popadnięcia w opóźnienie do dnia zapłaty kwoty głównej /art. 481 § 1 kc/.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 kpc pkt 1.I zmienił zaskarżony wyrok Sądu Rejonowego w pkt I w ten sposób, że na podstawie art. 822 § 1 kc i art. 361 kc oraz art. 481 § 1 kc zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 854,11 zł. na którą składają się kwota pozostała do zapłaty z tytułu odszkodowania za uszkodzony pojazd, a to 575,89 zł. /5 301,17 zł - 3 894,83 zł - 830,45 zł. / wraz z odsetkami ustawowymi z tytułu opóźnienia od dnia 7.06.2014 r. do dnia zapłaty, kwota 200 zł. tytułem poniesionych jako celowych i koniecznych kosztów ekspertyzy prywatnej wraz z ustawowymi odsetkami z tytułu opóźnienia w zapłacie należnymi od dnia 12.02.2015 r. do dnia zapłaty oraz kwota skapitalizowanych odsetek 78,22 zł. od kwoty 830 ,45 zł. Apelacja pozwanego okazała się bezzasadna w części w jakiej zaskarżył pkt III wyroku Sądu Rejonowego t.j. w przedmiocie kosztów postępowania przed Sądem I instancji. Zaspokojenie roszczenia w zakresie kwoty 830, 45 zł nastąpiło już po wytoczeniu powództwa. Zaspokojenie przez stronę pozwaną roszczenia w toku procesu należy uznać za jednoznaczne z przegraniem sprawy przez stronę pozwaną; w tym przypadku stronie pozwanej należą się koszty procesu tylko wtedy, gdy nie dała ona powodu do wytoczenia procesu. W przedmiotowej sprawie pozwany dał powód do wytoczenia powództwa, wypłacając odszkodowanie w kwocie niższej niż należna oraz konsekwentnie podtrzymując swoje stanowisko w początkowej fazie procesu. Powód w związku z tym, zmuszony został wnieść pozew pierwotnie na kwotę wyższą, co wiązało się z koniecznością poniesienia wyższego kosztu opłaty sądowej jak też wyższego, uzależnionego bowiem od wartości przedmiotu sporu, kosztu zastępstwa procesowego. Ostatecznie zasadnym też było przyjęcie, że powód uległ w swoim żądaniu w niewielkiej części jako że wniósł pozew o zapłatę kwoty 1 607,51 zł., ostatecznie zaś została na jego rzecz zasądzona kwota z tytułu należności głównej w wysokości 775,89 zł., co łącznie z kwotą 830,45 zł (zapłaconą w toku sporu przez pozwanego) dawało sumę 1606,34 zł. Tak więc orzekając w przedmiocie kosztów procesu przed sądem I instancji zasadnym było zastosowanie art. 100 kpc i nałożenie na stronę pozwaną obowiązku zwrotu całych kosztów procesu na rzecz powoda. Tym samym Sąd Okręgowy uznając apelację w tej części za bezzasadną oddalił ją na podstawie art. 385 kpc orzekając jak w pkt 2 wyroku.

Sąd Okręgowy orzekając w pkt 3 wyroku zarządził zwrot pozwanemu opłaty od apelacji wobec jej uwzględnienia z przyczyn wskazanych już w uzasadnieniu wyroku Sądu Rejonowego (omyłka co do uwzględnienia kwoty 830,45) na podstawie art. 79 ust. 1 pkt 1 e ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych z dnia 28.07.2005 r. /Dz.U. 2014. poz. 1025 t.j. /. W przedmiocie kosztów postępowania apelacyjnego Sąd zastosował art. 102 kpc w zw. z art. 108 § 1 kpc zgodnie z którym, w przypadkach szczególnie uzasadnionych Sąd może nie obciążyć strony przegrywającej w ogóle kosztami postępowania i odstąpił od obciążania powoda kosztami postępowania apelacyjnego. Przepis art. 102 kpc wyraża zasadę słuszności w orzekaniu o kosztach, stanowiąc wyjątek od zasady odpowiedzialności za wynik procesu. Podstawę do jego zastosowania stanowią konkretne okoliczności danej sprawy, przekonujące o tym, że w rozpoznawanym przypadku obciążenie strony przegrywającej kosztami procesu na rzecz przeciwnika byłoby niesłuszne, czy wręcz niesprawiedliwe. Artykuł 102 kpc znajduje zastosowanie "w wypadkach szczególnie uzasadnionych", które nie zostały ustawowo zdefiniowane i są każdorazowo oceniane przez sąd orzekający na tle okoliczności konkretnej sprawy. Przy zastosowaniu art. 102 kpc mogą być przy tym również brane pod uwagę okoliczności dotyczące charakteru sprawy. Sąd odstępując od obciążania powoda kosztami postępowania apelacyjnego miał na uwadze przyczyny uwzględnienia apelacji pozwanego w tej części, jak też mając na uwadze ostateczny wynik sprawy, korzystny dla powoda, którego stanowisko zostało uwzględnione w zasadzie niemal w całości oraz fakt, iż postępowanie apelacyjne i jego wynik zostało zdeterminowane okolicznościami od powoda niezależnymi.