Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 czerwca 2016 r.

Sąd Okręgowy w Siedlcach IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 30 czerwca 2016r. w S.

odwołania M. O. i A. O. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

z dnia 28 lutego 2013 r. Nr (...) i z dnia 28 lutego 2013 r. Nr (...)

w sprawie M. O. i A. O. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

o prawo do renty rodzinnej

zmienia zaskarżone decyzje i ustala, że:

- ubezpieczonej A. O. (1) przysługuje prawo do renty rodzinnej po zmarłej matce D. O. od dnia 01 stycznia 2013 r. do dnia 30 września 2016 r.;

- ubezpieczonemu M. O. przysługuje prawo do renty rodzinnej po zmarłej matce D. O. od dnia 01 stycznia 2013 r. do dnia 31 sierpnia 2016 r.

Sygn. akt IV U 674/15

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 28 lutego 2013r. znak: (...), działając na podstawie art. 57, 58, 65. 68 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2009r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.) odmówił A. O. (1) prawa do renty rodzinnej po zmarłej matce D. O.. Na podstawie dokumentów przedłożonych do wniosku przyjęto za udowodniony okres zatrudnienia zmarłej w łącznym wymiarze: 22 lat, 3 miesięcy i 14 dni. W 10-lęciu przed dniem zgonu, tj. od 16.08.2002r. do 15.08.2012r. przyjęto za udowodniony okres zatrudnienia zmarłej w ilości 4 lata, 9 miesięcy i 2 dni. Do stażu pracy nie zaliczono dodatkowych 3 lat opieki nad chorym dzieckiem. Na podstawie załączonej dokumentacji lekarskiej Główny Lekarz Orzecznik Oddziału ZUS w S. stwierdził, że A. O. (1) nie przysługiwał zasiłek pielęgnacyjny od 2001r. Organ rentowy wskazał, że zmarła w chwili śmierci nie spełniała warunku podanego w art. 57 ust. 1 pkt 2 w/w ustawy, tj. nie miała wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego do uzyskania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, co skutkowało odmową przyznania prawa do renty rodzinnej A. O. (1).

Decyzję o analogicznej treści wydano w dniu 28 lutego 2013r. w stosunku do M. O. – syna zmarłej w dniu 16 sierpnia 2012r. D. O. i brata A. O. (1), w imieniu którego wówczas działał ojciec A. O. (2).

Odwołania od decyzji złożyli A. O. (1) – działając w imieniu własnym, a w imieniu małoletniego M. O. – ojciec A. O. (2), wnosząc o przyznanie prawa do renty rodzinnej po zmarłej D. O.. Podniesiono, że organ rentowy błędnie nie zaliczył do stażu pracy zmarłej dodatkowych 3 lat z tytułu opieki na chorym dzieckiem A. O. (1), na którą przysługiwał zasiłek pielęgnacyjny (odwołania, k. 2 akt sprawy i k. 2 akt sprawy o sygn. akt IV U 502/13). W dniu 27 lipca 2014r. M. O. ukończył 18 lat i jako osoba pełnoletnia na rozprawie w dniu 23 grudnia 2014r. popierał odwołanie od decyzji z dnia 28 lutego 2013r. (k. 25 akt sprawy).

W odpowiedziach na odwołania organ rentowy wniósł o ich oddalenie, powołując przepisy prawa i argumentację zawartą w zaskarżonych decyzjach. Dodatkowo podkreślono, że zmarła w chwili śmierci nie spełniała warunków wymaganych do uzyskania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, ponieważ nie posiada wymaganego 5-letniego okresu ubezpieczenia w ostatnim 10-leciu przed zgonem (odpowiedzi na odwołania, k. 3 akt sprawy i k. 3 akt sprawy o sygn. IV U 502/13).

Sprawa z odwołania A. O. (1) prowadzona pod sygn. akt IV U 502/13 została połączona ze sprawą z odwołania M. O. reprezentowanego przez ojca A. O. (2) prowadzoną pod sygn. akt IV U 501/13 do łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia. Sprawy były dalej prowadzone pod sygn. IV U 501/13.

Wyrokiem z dnia 30 grudnia 2014r. wydanym w sprawie o sygn. akt IV U 501/13 Sąd Okręgowy w Siedlcach IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał A. O. (2) i A. O. (1) prawo do renty rodzinnej od dnia 1 stycznia 2013r.

Na skutek apelacji organu rentowego od w/w wyroku Sąd Apelacyjny w Lublinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 7 maja 2015r. wydanym w sprawie o sygn. akt III AUa 192/15 uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu w Siedlcach do ponownego rozpoznania.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd ustalił, co następuje:

D. O. zmarła 16 sierpnia 2012r., a w chwili śmierci nie miała ustalonego prawa do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy. W dacie zgonu matki córka zmarłej A. O. (1), ur. (...), miała ukończone 18 lat, a syn zmarłej M. O., ur. (...), miał ukończone 16 lat. W dniu 30 stycznia 2013r. A. O. (1) działając w imieniu własnym oraz A. O. (2) działając jako przedstawiciel małoletniego M. O., złożyli do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. wnioski o rentę rodzinną po zmarłej. Rozpoznając w/w wnioski organ rentowy ustalił, iż w dacie zgonu D. O. legitymowała się okresem składkowym i nieskładkowym w łącznej ilości 22 lata, 3 miesięcy i 14 dni, zaś w 10-leciu poprzedzającym datę zgonu, tj. od 16.08.2002 r. do 15.08.2012 r. udowodniono 4 lata, 9 miesięcy i 2 dni. Jednocześnie Główny Lekarz Orzecznik Oddziału ZUS w S. na podstawie dokumentacji medycznej stwierdził, że A. O. (1) nie przysługiwał zasiłek pielęgnacyjny od 2001 r. W związku z tym organ rentowy przyjął, iż D. O. w dacie zgonu tj. 16.08.2012 r. nie spełniała warunków do uzyskania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy w myśl art. 57 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. wskazał, że zmarła w chwili śmierci nie posiadała wymaganego 5-letniego okresu ubezpieczenia w ostatnim 10-leciu przed zgonem. Z tych względów zaskarżonymi decyzjami z dnia 28.02.2013r. odmówił przyznania renty rodzinnej na rzecz A. O. (1) i M. O. (decyzje z dnia 28.02.2013r., k. 7 akt rentowych za wnioskiem A. O. (1) i k. 13 akt rentowych za wnioskiem złożonym przez A. O. (2) o prawo do renty rodzinnej dla syna M. O.).

W okresie od 21.01.2003r. do 30.05.2012r. A. O. (1) pozostawała pod opieką Poradni Neurologicznej Centrum (...) w W. z powodu padaczki objawowej z fotowrażliwością, zaburzeń emocjonalnych i pourazowych bólów głowy. Jako choroby współistniejące wskazano: skrzywienie kręgosłupa, dyskopatię i zakażenie dróg moczowych. Ze względu na wadę postawy i dyskopatię była rehabilitowana od 2010r. Stan psychiczny i fizyczny A. O. (1) wymagał zasiłku pielęgnacyjnego od 21 stycznia 2003r. (tj. od rozpoznania i leczenia padaczki). Po upadku ze schodów w dniu 15 czerwca 2009r., a potem potrąceniu przez samochód dnia 16 września 2010r. występowały u niej znaczne napady w postaci omdleń z drżeniem kończyn oraz bóle głowy pourazowe, często prowokowane emocjami. Po 18 roku życia A. O. (1) została skierowana do (...) i poddana dalszej obserwacji neurologicznej (opinia biegłego lekarza pediatry G. Ż. z dnia 1.07.2014r., k. 13 akt sprawy; opinia biegłej pediatry specjalisty neurologa dziecięcego A. W., k. 68-69 akt sprawy).

Przy uwzględnieniu, że A. O. (1) była uprawniona do zasiłku pielęgnacyjnego od dnia 21.01.2003r. do 19.01.2006r. zmarła D. O. w 10-leciu przed dniem zgonu, tj. od dnia 16.08.2002r. do 15.08.2012r. udokumentowała 4 lata, 5 miesięcy i 15 dni okresów składkowych oraz 1 rok, 5 miesięcy i 25 dni okresów nieskładkowych (ograniczonych do 1/3 okresów składkowych), czyli łącznie 6 lat, 11 miesięcy i 10 dni (pismo ZUS z dnia 7 czerwca 2016r., k. 91 akt sprawy).

M. O. był uczniem Technikum w Zespole Szkół nr (...) im. K. W. w M. od dnia 3 września 2012r. do 29 kwietnia 2016r., przy czym status ucznia przysługuje mu do dnia 31 sierpnia 2016r. W 2016r. zdawał maturę, której wyniki miały być znane w dniu 5 lipca 2016r. (zaświadczenie z dnia 20.05.2016r., k. 87 akt sprawy; oświadczenie M. O., k. 83v akt sprawy). A. O. (1) od 2010r. do 23 kwietnia 2013r. była uczennicą Liceum Profilowanego w Zespole Szkół im. (...) w M., przy czym świadectwo ukończenia w/w szkoły otrzymała pod koniec czerwca 2013r., a świadectwo maturalne w lipcu 2013r. Następnie w okresie od 1 września 2013r. do 25 czerwca 2015r. kontynuowała naukę w Medycznej Szkole Policealnej w M.. Od dnia 1 października 2015r. rozpoczęła studia w Wyższej Szkole (...) w W., obecnie jest na pierwszym roku studiów I stopnia – studia licencjackie prowadzone w formie studiów niestacjonarnych (zaświadczenia, k. 88-90 akt sprawy; oświadczenie A. O. (1), k. 83v akt sprawy).

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd zważył, co następuje:

Odwołania A. O. (1) i M. O. od zaskarżonych decyzji z dnia 28 lutego 2013r. okazały się uzasadnione.

Zgodnie z art. 65 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, renta rodzinna przysługuje uprawnionym członkom rodziny osoby, która w chwili śmierci miała ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy lub spełniała warunki wymagane do uzyskania jednego z tych świadczeń. Przy ocenie prawa do renty przyjmuje się, że osoba zmarła była całkowicie niezdolna do pracy (art. 65 ust. 2 w/w ustawy). Stosownie do art. 68 ust. 1 powyższej ustawy dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione mają prawo do renty rodzinnej:

1)  do ukończenia 16 lat;

2)  do ukończenia nauki w szkole, jeżeli przekroczyły 16 lat życia, nie dłużej jednak niż do osiągnięcia 25 lat życia, albo

3)  bez względu na wiek, jeżeli stały się całkowicie niezdolne do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolne do pracy w okresie, o którym mowa w pkt 1 lub 2.

W niniejszej sprawie jedyną kwestią sporną była okoliczność, czy D. O. zmarła w dniu 16 sierpnia 2012r. w chwili śmierci spełniała warunki wymagane do uzyskania prawa do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy. Niewątpliwie przed śmiercią nie nabyła ona prawa do w/w świadczeń. Organ rentowy wskazał, że D. O. w 10-leciu przed zgonem nie spełniła przesłanki 5 lat okresów składkowych i nieskładkowych, co wynika z art. 57 ust. 1 pkt 2 w zw. z art. 58 ust. 1 pkt 5 i ust. 2 w/w ustawy. Za udokumentowany uznano okres w wymiarze 4 lat, 9 miesięcy i 2 dni okresów składkowych i nieskładkowych w 10-leciu przed dniem zgonu, tj. od 16.08.2002r. do 15.08.2012r. Do okresu nieskładkowego na podstawie art. 7 pkt 5 lit. b ustawy emerytalnej nie zaliczono dodatkowych 3 lat opieki nad A. O. (1), gdyż na podstawie dokumentacji lekarskiej Główny Lekarz Orzecznik Oddziału ZUS w S. nie stwierdził, by wskazana od 2001r. była dzieckiem, na które ze względu na jego stan fizyczny, psychiczny lub psychofizyczny przysługiwał zasiłek pielęgnacyjny. Dokonując ustaleń w zakresie tej okoliczności, Sąd oparł się na dowodzie z opinii biegłych lekarzy. W opinii z dnia 1.07.2014r. biegła lekarz pediatra G. Ż. stwierdziła, iż co prawda A. O. (3) nie przysługiwał zasiłek pielęgnacyjny od 2001r., niemniej jednak jej stan fizyczny i psychiczny wymagał zasiłku pielęgnacyjnego od dnia 21 stycznia 2003r., czyli od rozpoznania i leczenia padaczki. Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego lekarza pediatry specjalisty neurologa dziecięcego A. W., która potwierdziła ustalenia zawarte we wcześniejszej opinii, wskazując, że córka zmarłej D. O. wymagała zasiłku pielęgnacyjnego od 2003r. Sąd doszedł do przekonania, że powyższe opinie stanowią miarodajny dowód w sprawie. Zostały bowiem wydane przez niezależnych biegłych lekarzy posiadających specjalistyczną wiedzę z zakresu medycyny, po zapoznaniu się z dokumentacją medyczną dotyczącą A. O. (1), a stanowiska w nich zawarte są zbieżne, jasne i należycie uzasadnione. Organ rentowy kwestionował opinię biegłej sądowej – lekarza neurologa dziecięcego A. W. (k. 74 akt sprawy), lecz nie przedstawił do niej żadnych merytorycznych zastrzeżeń, które przemawiałyby za uwzględnieniem wniosku o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego sądowego lekarza neurologa dziecięcego.

Po zaliczeniu dodatkowego okresu 3 lat opieki nad A. O. (1) jako okresu nieskładkowego w myśl art. 7 pkt 5 lit. b ustawy emerytalnej, tj. od dnia 21.01.2003r. do 19.01.2006r. zmarła D. O. w 10-leciu przed dniem zgonu, tj. od dnia 16.08.2002r. do 15.08.2012r. udokumentowała 4 lata, 5 miesięcy i 15 dni okresów składkowych oraz 1 rok, 5 miesięcy i 25 dni okresów nieskładkowych (ograniczonych do 1/3 okresów składkowych), czyli łącznie 6 lat, 11 miesięcy i 10 dni. Wobec powyższego Sąd nie miał wątpliwości, iż zmarła w chwili śmierci spełniała warunki wymagane do uzyskania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, w konsekwencji czego dzieci zmarłej A. O. (1) i M. O. nabyli prawo do renty rodzinnej po zmarłej matce, zgodnie z art. 68 ust. 1 pkt 2 w zw. z art. 65 ust. 1 w/w ustawy. Prawo do wnioskowanego świadczenia Sąd ustalił od dnia 1 stycznia 2013r., tj. od miesiąca, w którym złożono wniosek o rentę rodzinną. Określając datę ustania prawa do świadczenia wzięto pod uwagę, iż w sytuacji, gdy dzieci przekroczyły 16 lat życia prawo do renty przysługuje do ukończenia nauki w szkole, nie dłużej jednak niż do osiągniecia 25 lat życia. Dzieci zmarłej nie osiągnęły jeszcze 25 lat życia, zatem na chwilę obecną prawo do renty rodzinnej uzależnione jest od kontynuowania przez nich nauki w szkole. W przypadku A. O. (1) z przedłożonego zaświadczenia wynika, że od dnia 1 października 2015r. rozpoczęła studia w Wyższej Szkole (...) w W., nie można jednak obecnie stwierdzić, czy studia ta będzie kontynuować po 1 roku studiów, w konsekwencji czego – przy uwzględnieniu trwania roku akademickiego - świadczenie ustalono do dnia 30 września 2016r. Podobna sytuacja ma miejsce w odniesieniu do M. O., który aktualnie zakończył naukę w szkole średniej, lecz brak jest podstaw do uznania, iż po wakacjach podejmie naukę na kolejnym szczeblu edukacji. Powyższe uzasadnia ustalenie mu prawa do renty rodzinnej po zmarłej matce do dnia 31 sierpnia 2016r., w szczególności, że do dnia 5 lipca 2016r. trwało oczekiwanie na wyniki egzaminu maturalnego.

Mając na uwadze powyższe, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 kpc, zmieniono obie zaskarżone decyzje i orzeczono jak w sentencji wyroku.