Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 stycznia 2016 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów w składzie:

Przewodniczący: SSO Andrzej Turliński

Protokolant: st. sekr. sądowy Agnieszka Godlewska-Kur

po rozpoznaniu w dniu 21 stycznia 2016 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z odwołania Przedsiębiorstwa Usług (...) Spółki z o. o.

w K.

przeciwko Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

o nadużywanie pozycji dominującej i nałożenie kary pieniężnej

na skutek odwołania od decyzji Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 06 sierpnia 2014 r. Nr (...)

I.  oddala odwołanie;

II.  zasądza od Przedsiębiorstwa Usług (...) Spółki z o. o.
w K. na rzecz Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów kwotę 360,00 (trzysta sześćdziesiąt) zł z tytułu zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

SSO Andrzej Turliński

Sygn. akt XVII AmA 146/14

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 06 sierpnia 2014 r. Nr (...) Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (Prezes UOKiK, pozwany), po przeprowadzeniu z urzędu postępowania antymonopolowego, uznał za praktykę ograniczającą konkurencję, określoną w art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 16 lutego 2014 r. o ochronie konkurencji i konsumentów – dalej ustawy okik (Dz.U. z 2007 r. Nr 50, poz. 331 ze zm.), nadużywanie przez Przedsiębiorstwo Usług (...) Sp. z o.o. z siedzibą w K. (powód) pozycji dominującej na lokalnym rynku zbiorowego zaopatrzenia w wodę i zbiorowego odprowadzania ścieków obejmującym obszar gminy K., poprzez bezpodstawne nakładanie na podmioty przyłączające się do sieci wodociągowej i kanalizacyjnej obowiązku ponoszenia części kosztów robót nie stanowiących – co do zakresu – prac związanych z budową przyłączy, o których mowa w art. 2 pkt 5 i 6 ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (tekst jedn.: Dz. U. z 2006 r. Nr 123, poz. 858 ze zm.), tj. kosztów włączenia do sieci wodociągowej i sieci kanalizacyjnej (tzw. wcinka do sieci), w tym kosztów robocizny (nawiercenie sieci, montaż np. nawiertki) oraz zakupu niezbędnych materiałów (nawiertka, złączka, itp.) i nakazał zaniechanie jej stosowania – pkt I decyzji.

W pkt II decyzji Prezes UOKiK uznał za praktykę ograniczającą konkurencję, określoną w art. 9 ust. 1 i ust. 2 pkt 6 ustawy okik, nadużywanie przez Przedsiębiorstwo Usług (...) Sp. z o.o. z siedzibą w K. pozycji dominującej na lokalnym rynku zbiorowego zaopatrzenia w wodę i zbiorowego odprowadzania ścieków obejmującym obszar gminy K., poprzez narzucanie uciążliwych warunków umów o zaopatrzenie w wodę i odprowadzanie ścieków przynoszących narzucającemu nieuzasadnione korzyści, zgodnie z którymi w przypadku zaboru wodomierza lub wykazania, że uszkodzenia wodomierza (tj. zerwanie plomby wodomierza, jego osłon, przemieszczenie lub kradzież wodomierza) zawinione zostały przez odbiorcę, ilość pobranej wody ustala się odpowiednio do ilości, która mogła przepłynąć przekrojem rury przyłącza wodociągowego w okresie od ostatniego odczytu wodomierza i stwierdził zaniechanie jej stosowania z dniem 19 lutego 2014 r.

W pkt III decyzji Prezes UOKiK nałożył na Przedsiębiorstwo Usług (...) Sp. z o.o. z siedzibą w K. :

1.  w zakresie opisanym w pkt I sentencji decyzji, karę pieniężną w wysokości 27.117 zł,

2.  w zakresie opisanym w pkt II sentencji niniejszej decyzji, karę pieniężną w wysokości 4.339 zł.

Od ww. decyzji powód złożył odwołanie zaskarżając decyzję w całości.

Wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji w całości i uznanie, że jego działania nie miały cech praktyk ograniczających konkurencję, uchylenie nałożonych kar pieniężnych oraz zasądzenie od pozwanego kosztów postępowania wg norm przepisanych.

Powód zarzucił decyzji:

1.  naruszenie przepisów prawa materialnego, poprzez błędną wykładnię art. 2 pkt 5 i 6 ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków, poprzez błędne uznanie, że nawiertka i złączka są elementami sieci, a nie przyłącza, co skutkowało naruszeniem przepisu art. 15 ust. 2 i art. 5 ust. 2 ww. ustawy, skutkiem czego niewłaściwym uznaniem podmiotu odpowiedzialnego za ich finansowanie,

2.  błędne zastosowanie art. 9 ust. 1 i 2 pkt 6 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów poprzez uznanie, iż zapis umowy i treści:

„w przypadku zaboru wodomierza lub wykazania, że uszkodzenia wodomierza (tj. zerwania plomby wodomierza, jego osłon, przemieszczenie się lub kradzież wodomierza), zawinione zostały przez odbiorcę, ilość pobranej wody ustala się odpowiednio do ilości, która mogła przepłynąć przekrojem rury przyłącza wodociągowego w okresie od ostatniego odczytu wodomierza” stanowił naruszenie art. 9 ust. 1 i 2 pkt 6 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów oraz nie zastosowanie art. 11 ust. 1 i 2 ww. ustawy, w sytuacji gdy w dalszej części uzasadnienia decyzji Prezes UOKiK stwierdza, że Spółka zaprzestała stosowania praktyk ograniczających konkurencję oraz że wcześniej stosowane praktyki nie spowodowały szkód po stronie kontrahentów Spółki i nie przysporzyły Spółce z powodu tego zapisu korzyści o charakterze finansowym.

Według powoda Prezes UOKiK dokonał błędnej interpretacji art. 15 ust. 2 i art. 2 ust. 5 ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków. Zgodnie z ww. przepisami osoba ubiegająca się o przyłączenie nieruchomości do sieci wodociągowo – kanalizacyjnej jest obowiązana na własny koszt zapewnić wybudowanie przyłączy wodociągowo-kanalizacyjnych, a po zintegrowaniu z siecią ponosi odpowiedzialność za ich niezawodne działanie, jeśli umowa o zaopatrzenie w wodę lub odprowadzanie ścieków nie stanowi inaczej. Zdaniem powoda także na odbiorcy ubiegającym się o przyłączenie do sieci ciąży obowiązek poniesienia kosztów włączenia do sieci wodociągowej i kanalizacyjnej (tzw. wcinka do sieci), a także kosztów robocizny związanych z nawierceniem sieci i montażu nawiertki oraz zakupu koniecznych do tego materiałów. Jest to bowiem element przyłącza do sieci, o którym mowa w art. 2 ust. 5. Uznanie przez Prezesa UOKiK tego elementu przyłącza za część sieci jest dowolną interpretacją pojęcia „przyłącza”.

Powód podał, iż przepis art. 15 ww. ustawy nie wskazuje, że na przedsiębiorcy wodno – kanalizacyjnym ciąży obowiązek finansowania kosztów włączenia przyłącza do sieci wodociągowej lub kanalizacyjnej. Nawiertka jako element, który łączy sieć wodociągową lub kanalizacyjną z wewnętrzną instalacją należącą do właściciela nieruchomości stanowi element przyłącza, gdyż bez tego elementu odbiorca nie mógłby korzystać z dostawy wody lub odbioru ścieków. Według definicji przyłącza, o którym mowa w art. 2 ust. 5 ustawy przyłącze jest to odcinek przewodu łączącego wewnętrzną instalację wodną lub kanalizacyjną w nieruchomości odbiorcy usług z siecią wodną lub kanalizacyjną, za pierwszą studzienka, licząc od strony budynku, a w przypadku jej braku od granicy nieruchomości gruntowej. Przepis ten nie precyzuje jednak, czy nawiertka należy do sieci, czy do przyłącza, nie ma więc podstaw do przyjęcia, że sieć wodna lub kanalizacyjna może działać bez nawiertki, a przyłącze bez nawiertki nie będzie funkcjonować. W związku z tym nawiertka powinna stanowić element przyłącza, a koszty związane z jej instalacją obciążać powinny podmioty przyłączające się do sieci wodociągowej.

W odniesieniu do punktu II decyzji powód podał, iż ustalone zostało w trakcie postępowania, że mimo iż posługiwał się wzorami umów, w których był zakwestionowany zapis, to po zawiadomieniu go o wszczęciu przez Prezesa UOKiK postępowania antymonopolowego niezwłocznie zaprzestał stosowania umów z tym zapisem i wprowadził nowy wzór umowy. Zgodnie z art. 11 ust. 2 ustawy okik, w przypadku zaniechania stosowania praktyk ograniczających konkurencję oraz gdy zachowanie rynkowe przedsiębiorcy przestało naruszać zakazy określone w art. 9 ustawy okik Prezes UOKiK nie powinien wydawać decyzji, w której uznał praktykę ograniczającą konkurencję. Prezes UOKiK potwierdził, iż powód wykazał, że zaniechał stosowania przypisanej mu praktyki ograniczającej konkurencję. Decyzja Prezesa UOKiK pozostaje więc, zdaniem powoda, w sprzeczności z zebranym materiałem dowodowym oraz dokonanymi przez niego ustaleniami w niniejszej sprawie. Jeśli bowiem Prezes UOKiK ustalił, że praktyki ograniczające konkurencję zostały zaniechane i zostało to przez powoda udowodnione, to na podstawie art. 11 ust. 1 i 2 ustawy okik nie powinna być wydana w tym zakresie decyzja o uznaniu praktyki za ograniczającą konkurencję i wymierzona z tego tytułu kara pieniężna. Stwierdzone naruszenie zakazu nie zostało faktycznie wprowadzone w życie, a poza tym od 2011 r. do chwili zaniechania stosowania zakwestionowanej umowy nie było też przypadków naliczenia przez powoda ilości pobranej wody odpowiednio do ilości, która mogła przepłynąć przekrojem rury przyłącza wodociągowego, w przypadku zaboru wodomierza zawinionego przez odbiorcę. Tym samym powód nie osiągnął z tego tytułu żadnych korzyści, o których mowa w art. 9 ust. 2 pkt 6 ustawy okik.

W odpowiedzi na odwołanie Prezes UOKiK wniósł o jego oddalenie oraz zasądzenie od powoda na swoją rzecz kosztów zastępstwa procesowego.

Pismem z dnia 23 grudnia 2014 r. powód wniósł o przeprowadzenie dowodów z następujących dokumentów:

- pisma Izby Gospodarczej (...) z dnia 05.05.2014 r.,

-pisma (...) Sp. z o.o., sp.k. z dnia 21.11.2014 r.

oraz przesłuchania w charakterze świadka K. K. na okoliczność interpretacji technicznych pojęcia „przyłącza” i „sieci wod – kan”.

Pismem z dnia 27 stycznia 2015 r. pozwany domagał się oddalenia tych wniosków.

Sąd oddalił je na rozprawie uznając, że nie zmierzają one do udowodnienia faktów tylko do zaprezentowania ich oceny prawnej.

Sąd Okręgowy w Warszawie Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił następujący stan faktyczny.

Przedsiębiorstwo Usług (...) Sp. z o.o. z siedzibą w K. jest spółką prawa handlowego. Przedmiotem jego działalności jest m. in. pobór, uzdatnianie i dostarczanie wody, odprowadzanie i oczyszczanie ścieków, roboty związane z budową obiektów inżynierii wodnej, wykonywanie instalacji wodno-kanalizacyjnych, cieplnych, gazowych i klimatyzacyjnych, działalność związana z rekultywacją i pozostała działalność usługowa związana z gospodarką odpadami, itp. Jedynym udziałowcem Spółki jest Gmina K. - odpis KRS (K 26 - 33 akt administracyjnych).

Powód jest właścicielem sieci wodociągowej na terenie Gminy K.. Jest też właścicielem sieci kanalizacyjnej w miejscowości W. i Ł., natomiast sieć kanalizacyjna położona na pozostałym obszarze Gminy została oddana powodowi do nieodpłatnego używania (K 21 - 24 akt administracyjnych), umowa oddania do nieodpłatnego używania nieruchomości i urządzeń z dnia 31.12.2004 r. (K 54 – 56 akt administracyjnych).

Na terenie Gminy K. koszty związane z włączeniem do sieci wodociągowej i do sieci kanalizacji sanitarnej ponosi podmiot przyłączany. W kosztach tych mieszczą się koszty zakupu niezbędnych materiałów oraz koszty robocizny (nawiercenie sieci, montaż, założenie nawiertki bądź innych niezbędnych materiałów) - wszystkie prace związane z realizacją przyłącza wykonuje wybrany przez przyłączanego wykonawca robót - pismo z dnia 21.10.2013r. (K 101 akt administracyjnych), pismo z dnia 09.12.2013r. (K 122 - 123 akt administracyjnych).

Powód w ramach prowadzonej działalności zawierał z odbiorcami usług pisemne umowy o zaopatrzenie w wodę i odprowadzanie ścieków, posługując się wzorcem umowy zawierającym m.in. postanowienie, zgodnie z którym w przypadku zaboru wodomierza zawinionego przez odbiorcę lub wykazania, że uszkodzenia wodomierza (np. zerwanie plomby wodomierza, jego osłon, przemieszczenie lub kradzież wodomierza) zawinione zostały przez odbiorcę, ilość pobranej wody ustalał odpowiednio do ilości, która mogła przepłynąć przekrojem rury przyłącza wodociągowego w okresie od ostatniego odczytu wodomierza - pismo z dnia 03.06.2013r. (K 21 – 24 akt administracyjnych), wzorzec umowy o zaopatrzenie w wodę/odprowadzanie ścieków do gminnej sieci kanalizacyjno - sanitarnej w K. stanowiący załącznik do pisma z dnia 03.06.2013r. (K 57 - 59 akt administracyjnych), przykładowe umowy zawarte wg wzorca załączonego do pisma z dnia 03.06.2013r. (K 60 – 68 akt administracyjnych). Ww. wzorzec umowy o zaopatrzenie w wodę i odprowadzanie ścieków stosowany był od lutego 2013 roku. Powód miał zawartych 6641 umów o zaopatrzenie w wodę i odprowadzanie ścieków, z czego 1952 umów zostało zawartych na podstawie wzorca przedłożonego przez niego wraz z pismem z dnia 03.06.2013 r., natomiast 4689 umów zostało zawartych według wzorca stosowanego przez Zakład Usług (...). Oba wzorce zawierały kwestionowane postanowienie - pismo z dnia 19.02.2014r. (K 134 akt administracyjnych).

W okresie od 2011 roku nie było przypadków kwestionowania ww. postanowienia umownego. Nie było też przypadków naliczania przez powoda ilości pobranej wody odpowiednio do ilości, która mogła przepłynąć przekrojem rury przyłącza wodociągowego w przypadku zaboru wodomierza zawinionego przez odbiorcę lub wykazania, że uszkodzenie wodomierza nastąpiło z jego winy - pismo z dnia 09.12.2013r. (k. 122 - 123 akt administracyjnych).

W odpowiedzi na zawiadomienie o wszczęciu postępowania antymonopolowego z dnia 04.02.2014 r. (K 1 akt administracyjnych) powód pismem z dnia 19.02.2014r. oświadczył, że podjął „decyzję o rezygnacji z kwestionowanego zapisu dotyczącego obciążania opłatą za wodę w przypadku zaboru wodomierza”. Ponadto oświadczył, że jego zdaniem elementy typu nawiertka, kształtka in situ, odgałęzienia nasadowe, opaski włączeniowe itp. są częściami przyłączy. Pismem z dnia 23.04.2014 r. doprecyzował swoje stanowisko, oświadczając, że w dniu 19.02.2014 r. zdecydował o odstąpieniu od stosowania ww. kwestionowanego przez Prezesa UOKiK postanowienia. W nowym wzorcu umowy o zaopatrzenie w wodę i odprowadzanie ścieków kwestionowane postanowienie zostało zmodyfikowane w następujący sposób: „Odbiorca zobowiązuje się do natychmiastowego powiadomienia Spółki o stwierdzeniu zerwania plomby wodomierza, jego osłon, uszkodzenia wodomierza, jego przemieszczeniu i kradzieży. W przypadku zaboru wodomierza lub wykazania, że w/w uszkodzenia zawinione zostały przez odbiorcę, ilość pobranej wody ustala się w oparciu o średnie miesięczne zużycie wody z trzech ostatnich okresów rozliczeniowych poprzedzającego awarię wodomierza lub jeżeli jest to niemożliwe na podstawie ryczałtu miesięcznego określonego w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury.” Wzorzec ten został wprowadzony do obrotu w dniu 20.02.2014 r. - pismo z dnia 19.02.2014r. (K 134 akt administracyjnych), pismo z dnia 23.04.2014r. (K 138 – 139 akt administracyjnych), wzorzec umowy o zaopatrzenie w wodę/odprowadzanie ścieków do gminnej sieci kan. sanitarnej w K. stanowiący załącznik do pisma z dnia 23.04.2014r. stosowany od dnia 20.02.2014 r.(K 147 - 149 akt administracyjnych), przykładowe umowy zawarte na podstawie nowego wzorca umowy (K 150 – 161 akt administracyjnych).

Sąd Okręgowy w Warszawie Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zważył, co następuje.

Odwołanie nie jest uzasadnione, a zaskarżona nim decyzja jest prawidłowa.

Stan faktyczny sprawy nie jest sporny między stronami co wynika z ustaleń decyzji oraz zarzutów odwołania i ich rozwinięcia. Spór sprowadza się do odmiennej interpretacji przez strony treści przepisów art. 2 pkt 5 i 6 oraz art. 15 ust. 2 ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (tekst jednolity Dz.U. z 2015 r. poz. 139 ze zm.) – powoływanej dalej jako uzzw.

Wnioski powoda z dokonanej przez niego interpretacji ww. ustawy zostały przełożone na konkretne rozwiązania prawne. Te zaś okazały się zdaniem Prezesa UOKiK przejawem deliktu antymonopolowego. Natomiast w ocenie powoda pozostają w zgodności z obowiązującym prawem.

Jeśli chodzi o prawo materialne mające zastosowanie w sprawie, to w grę wchodzą przepisy uzzw i ustawy okik obowiązujące w trakcie posługiwania się przez powoda wzorcem umowy o zaopatrzenie w wodę i odprowadzenie ścieków tj. od 2013 r.

W świetle przepisu art. 2 pkt 5 uzzw przyłącze kanalizacyjne to odcinek przewodu łączącego wewnętrzną instalację kanalizacyjną w nieruchomości odbiorcy usług z siecią kanalizacyjną, za pierwszą studzienką kanalizacyjną, licząc od strony budynku, a w przypadku jej braku do granicy nieruchomości gruntowej.

Z kolei według art. 2 pkt 6 uzzw „przyłącze wodociągowe to odcinek przewodu łączącego sieć wodociągową z instalacją wodociągową w nieruchomości odbiorcy usług wraz z zaworem za wodomierzem głównym.”

Natomiast w świetle art. 15 ust. 2 realizacją budowy przyłączy do sieci oraz studni wodomierzowej, pomieszczenia przewidzianego do lokalizacji wodomierza głównego i urządzenia pomiarowego zapewnia na własny koszt osoba ubiegająca się o przyłączenie nieruchomości do sieci.” Z powyższego przepisu wynika, że osoba ubiegająca się o przyłączenie ma obowiązek wybudowania na własny koszt przyłączy wodociągowych i kanalizacyjnych. Natomiast budowa i sfinansowanie sieci wodociągowych i kanalizacyjnych, to jest według art. 2 pkt 7 uzzw przewodów wodociągowych lub kanalizacyjnych wraz z uzbrojeniem i urządzeniami, którymi dostarczana jest woda lub którymi odprowadzane są ścieki, będące w posiadaniu przedsiębiorstwa wodno – kanalizacyjnego, spoczywa na takim przedsiębiorstwie.

Kluczowe znaczenie dla rozstrzygnięcia kto powinien finansować budowę ma więc rozstrzygnięcie co jest przyłączem, a co siecią w wybudowanym „ciągu” kanalizacyjnym lub wodociągowym.

I.  W pierwszej kolejności Sąd zważył, co jest przyłączem kanalizacyjnym i wodociągowym w świetle przepisów art. 2 pkt 5 i 6 uzzw.

Jeśli chodzi o przyłącze kanalizacyjne wyróżnić tu trzeba dwie sytuacje: pierwszą, gdy na nieruchomości osoby przyłączanej jest wybudowana, bądź przewidziana w projekcie studzienka, drugą, gdy na nieruchomości nie ma takiej studzienki.

1.  W pierwszym przypadku przyłączem kanalizacyjnym jest odcinek przewodu łączącego wewnętrzną instalację kanalizacyjną w nieruchomości odbiorcy usług z siecią kanalizacyjną, za pierwszą studzienką licząc od strony budynku.

Przyłącze leży zawsze w nieruchomości gruntowej podmiotu przyłączanego, nigdy poza nią.

W ocenie Sądu sama studzienka nie jest już częścią przyłącza, ponieważ nie jest odcinkiem przewodu kanalizacyjnego. Przewód będący instalacją wewnętrzną kończy się w ścianie studzienki. Z kolei przyłącze zaczyna się w ścianie studzienki od strony sieci przedsiębiorstwa. W studzience przewodu nie ma, gdyż jej funkcją jest umożliwianie oglądu (rewizji) stanu sieci wewnętrznej i przyłącza kanalizacyjnego. Stąd potoczna nazwa tego urządzenia to „studzienka rewizyjna”. Studzienka jest zatem początkiem sieci kanalizacyjnej, a nie początkiem (końcem) przyłącza.

Do identycznego wniosku doszedł Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 5 marca 2015 r. sygn.. akt VI ACa 760/14 Lex 1754214 uznając, ze jeśli na nieruchomości znajduje się studzienka kanalizacyjna, to przyłączem jest odcinek przewodu pomiędzy instalacją wewnętrzną a tą studzienką.

2.  W przypadku drugim, tj. gdy kanalizacja na gruncie przyłączanego nie posiada studzienki, przyłączem jest odcinek przewodu łączącego wewnętrzną instalację kanalizacyjną w nieruchomości odbiorcy z siecią kanalizacyjną do granicy nieruchomości gruntowej.

W takim wypadku przyłącze kanalizacyjne to odcinek przewodu łączącego wewnętrzną instalację kanalizacyjną z siecią kanalizacyjną, która zaczyna się na granicy nieruchomości. Tak też przesądził Sąd Apelacyjny w Warszawie w cytowanym powyżej wyroku stwierdzając, iż „jeżeli na nieruchomości brak jest studzienki, to przyłączem jest odcinek przewodu pomiędzy wewnętrzną instalacją a granicą nieruchomości, dalsza część tego przewodu prowadząca do sieci stanowi element tejże sieci.” Identyczne zapatrywanie w tej kwestii wyraził również Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 13 września 2007 r., sygn. akt III CZP 79/07 o treści: „Wybudowany z własnych środków przez odbiorcę usług zbiorowego odprowadzania ścieków odcinek przewodu kanalizacyjnego łączący wewnętrzną instalację kanalizacyjną w nieruchomości tego odbiorcy z istniejącą siecią kanalizacyjną stanowi w części leżącej poza granicą jego nieruchomości gruntowej urządzenie kanalizacyjne, o jakim mowa w art. 31 ust. 1 ustawy ozzw.”

II.  Dalsze rozważania Sądu dotyczą oceny co jest przyłączem wodociągowym w świetle przepisów art. 2 pkt 6 uzzw. Według tego przepisu jest nim odcinek przewodu łączącego sieć wodociągową z wewnętrzną instalacją wodociągową w nieruchomości odbiorcy usług wraz z zaworem za wodomierzem głównym.

W świetle powyższego przyłącze leży zawsze w nieruchomości gruntowej podmiotu przyłączonego, nigdy poza nią.

Do identycznych wniosków w tej kwestii doszedł również Sąd OKiK w wyroku z dnia 15 stycznia 2009 r. sygn.. akt XVII AmA 76/08 utrzymanym w mocy przez Sąd Apelacyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 15 stycznia 2010 r. wydanym w sprawie o sygn.. akt VI ACa 467/09.

W świetle przeprowadzonych rozważań uzasadniony okazał się postawiony powodowi przez Prezesa UOKiK zarzut nieuzasadnionego nakładania na osoby przyłączane do sieci wodociągowej i kanalizacyjnej obowiązku poniesienia pełnych kosztów budowy wcinek do tych sieci.

Jeśli bowiem przewód sieciowy znajduje się poza granicą nieruchomości przyłączonego to wcinka do niego zawsze będzie znajdować się między tym powodem, a jego odgałęzieniem będącym również elementem sieci, prowadzącym w kierunku przyłącza w granicy nieruchomości.

Również w przypadku, gdy przewód sieciowy jest poprowadzony wewnątrz nieruchomości podmiotu przyłączanego, co często ma miejsce np. gdy przechodzi przez nieruchomość z domami szeregowymi, wcinka do niego nie będzie częścią przyłącza. Stanowi bowiem ingerencję w przewód sieciowy przez jego nawiercenie i zamontowanie nawiertki i łącznika tj. uzbrojenia będącego siecią w rozumieniu art. 2 pkt 7 uzzw.

Przedstawione rozważania dają w świetle treści art. 15 ust. 2 uzzw podstawę do przyjęcia, że pełne koszty włączenia do sieci wodociągowej oraz kanalizacyjnej czyli tzw. wcinki do sieci obciążają przedsiębiorstwo wodno – kanalizacyjne, gdyż w świetle prawa nie są związane z budową przyłącza.

Przechodząc do oceny dokonanych rozważań w kontekście przesłanek praktyki ograniczającej konkurencje określonej w art. 9 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów z dnia 16 lutego 2007 r. (Dz.U. Nr 50, poz. 331 z późn. zm.) należało zważyć co następuje.

Przepis art. 9 ust. 1 ustawy określa generalny zakaz nadużywania przez przedsiębiorcę posiadanej na rynku właściwym pozycji dominującej.

Niekwestionowana pozycja dominująca powoda na prawidłowo ustalonym w decyzji rynku właściwym – lokalnym rynku zbiorowego zaopatrzenia w wodę i zbiorowego odprowadzania ścieków obejmującym obszar Gminy K. – wynika z jego monopolu sieciowego na zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzanie ścieków. Posiadając taką pozycję powód jest w stanie narzucać własne warunki przyłączenia, w tym warunki uciążliwe, osobom ubiegającym się o przyłączenie do sieci wodno – kanalizacyjnej.

Opisana w decyzji praktyka powoda prowadziła do konieczności bezzwrotnego inwestowania przez osoby przyłączane w jego majątek bez istnienia ku temu podstawy prawnej. Wartość tych inwestycji jest równoważna środkom majątkowym powoda, których nie zużył, a powinien był wydatkować na nakłady na rozbudowę własnego majątku. Z tego też powodu postawione warunki przyłączenia do sieci były wysoce uciążliwe dla osób ubiegających się o przyłączenie. Gdyby nie ich przymusowe położenie wynikające z monopolu powoda na świadczone usługi z pewnością nie wyraziliby zgody na uzależnianie przyłączenia od inwestowania w majątek powoda.

Przechodząc do oceny praktyki określonej w pkt II zaskarżonej decyzji należało przyjąć, że spełniała ona przesłanki narzucania uciążliwych warunków umów przynoszących powodowemu przedsiębiorcy nieuzasadnione korzyści.

W odwołaniu powód skupił się na ocenie bezspornego faktu zaprzestania w trakcie postępowania administracyjnego stosowania umów z zapisem w brzmieniu: „w przypadku zaboru wodomierza lub wykazania, że uszkodzenia wodomierza (tj. zerwanie plomby wodomierza, jego osłon, przemieszczenia lub kradzieży wodomierza) zawinione zostały przez odbiorcę ilość pobranej wody ustala się odpowiednio do ilości, która mogła przepłynąć przekrojem rury przyłącza wodociągowego w okresie od ostatniego odczytu wodomierza”.

Wbrew zarzutowi odwołania w sytuacji stwierdzenia zaniechania stosowania przez przedsiębiorcę praktyki ograniczającej konkurencję Prezes UOKiK miał obowiązek zastosowania się do treści obowiązującego w chwili orzekania art. 11 ust. 1 i 2 ustawy okik i wydania decyzji o uznaniu praktyki za ograniczającą konkurencję i stwierdzającej zaniechanie jej stosowania.

Z kolei decyzja tej treści uprawniała Prezesa do nałożenia na powoda kary pieniężnej na podstawie art. 106 ust. 1 pkt 1 ustawy okik.

Z faktów zaniechania stosowania ww. praktyki oraz nienaliczenia na podstawie zakwestionowanego w decyzji wzorca umowy powód wywodził, że nie osiągnął żadnych korzyści kosztem podmiotów przyłączonych do sieci wodno-kanalizacyjnej.

W związku z tym należało odnieść się do przesłanek praktyki ograniczającej konkurencję określonej w art. 8 ust. 2 pkt 6 ustawy okik. Należą do nich: narzucenie warunków umowy kontrahentowi, ich uciążliwość oraz osiąganie z tego tytułu nieuzasadnionej korzyści. Nie ulega wątpliwości, że posiadając pozycję monopolisty sieciowego i posługując się w obrocie handlowym wzorcem umowy, który nie podlegał negocjacjom powód był w stanie narzucać kontrahentom warunki swojej oferty. Warunki te były uciążliwe, gdyż ustalały w określonej sytuacji opłatę za ilość pobranej wody na maksymalnym poziomie, w oderwaniu od faktycznego jej zużycia i wysokości rzeczywiście poniesionej szkody. Dopuszczenie, na podstawie umowy, możliwości przyjęcia przez powoda założenia, że w przypadku uszkodzenia lub zaboru wodomierza każdorazowo następuje nieprzerwany, całodobowy pobór wody o maksymalnej wielkości może prowadzić po jego stronie do nieuzasadnionego wzbogacenia czyli uzyskania nieuzasadnionych korzyści. Nie musi mieć ona charakteru realnego, wystarczy, że korzyść taka jest potencjalna, co do której istnieje znaczne prawdopodobieństwo zmaterializowania.

Wszystko to wskazuje, iż w sprawie miała miejsce praktyka, której stosowania zakazano powodowi w pkt I decyzji.
Wysokość kar pieniężnych za obie praktyki ograniczające konkurencję nie były przedmiotem zarzutów odwołania.

Kary ustalone zostały prawidłowo według kryteriów ustawowych określonych w art. 106 ust. 1 pkt 1 i art. 111 ustawy okik. Zdaniem Sądu nie są one wygórowane w stosunku do stwierdzonych w decyzji naruszeń prawa antymonopolowego. Kary niższe od wymierzonych nie spełniłyby przypisanych im funkcji: represyjnej, prewencyjnej i wychowawczej.

Z tych wszystkich powodów odwołanie podlegało oddaleniu, gdyż nie było podstaw do jego uwzględnienia – art. 479 ^31a § 1 k.p.c.

O kosztach postępowania orzeczono stosownie do jego wyniku na podstawie art. 108 § 1 k.p.c. oraz art. 98 i 99 k.p.c.