Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 30 grudnia 2015 roku Sąd Rejonowy w Płocku w sprawie z powództwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. przeciwko R. F. zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 2.672,49 zł wraz z ustawowymi odsetkami od kwoty 2.287,49 zł od dnia 2 lipca 2014 roku do dnia zapłaty, od kwoty 385 zł od dnia 15 lipca 2014 roku do dnia zapłaty oraz kwotę 634 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (wyrok k.59).

Apelację od powyższego wyroku wniósł pozwany, zaskarżając go w całości.

Skarżący zarzucił wyrokowi:

1. naruszenie prawa materialnego poprzez błędne przyjęcie, że art. 475 § 1 k.c. nie miał zastosowania w sprawie, podczas gdy pozwany wskazywał na niemożność spełnienia świadczenia,

2. popełnienie błędy w ustaleniach faktycznych poprzez błędne przyjęcie, że pozwany był w stanie zapłacić należność powodowi,

3. naruszenie prawa procesowego w postaci art. 233 k.p.c. polegający na braku wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału dowodowego poprzez pominięcie twierdzeń strony pozwanej na okoliczność poniesionej szkody uniemożliwiającej spełnienie świadczenia.

Na tej podstawie skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania oraz pozostawienie temu Sądowi orzeczenia o kosztach (apelacja k. 68-70).

W odpowiedzi na apelację powód wniósł o jej oddalenie w całości oraz zwrot kosztów postępowania apelacyjnego (odpowiedź na apelację k. 147-149).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja podlegała oddaleniu jako nieuzasadniona.

Sąd pierwszej instancji w sposób wszechstronny, zgodnie z zasadami logicznego rozumowania i doświadczenia życiowego ocenił zgromadzony w sprawie materiał dowodowy i słusznie wywiódł, że pozwany nie wykonał ciążącego na nim zobowiązania zapłaty ceny za zakupiony u powoda towar i brak było okoliczności, które z tego obowiązku pozwanego by zwalniały.

Skarżący podnosił, iż nieuregulowanie przez niego należności wynikało z przyczyn od niego niezależnych, a mianowicie kryzysu gospodarczego, który dotknął jego przedsiębiorstwo. Powoływał się w tym zakresie na art. 475 § 1 k.c. na następczą niemożność świadczenia i jej konsekwencje prawne polegające na wygaśnięciu zobowiązania.

W pierwszej kolejności wskazać trzeba, że zebrany w sprawie materiał dowodowy nie dostarczał podstaw do przyjęcia, że przytaczane przez pozwanego okoliczności związane ze stratami finansowymi jego firmy rzeczywiście miały miejsce. Pozwany bowiem wbrew spoczywającemu na nim w tym zakresie ciężarowi dowodowemu nie zgłosił żadnych wniosków dowodowych, a zatem jego twierdzenia należało uznać za gołosłowne.

Przede wszystkim jednak podkreślić trzeba, że prawidłowa interpretacja następczej niemożliwości świadczenia jako przyczyny wygaśnięcia zobowiązania w świetle art. 475 § 1 k.c. nakazuje ocenę, czy w danej sytuacji nastąpiła obiektywna niemożliwość świadczenia o charakterze trwałym i zupełnym.

Świadczenie jest obiektywnie niemożliwe jedynie wtedy, gdy przyczyna niemożliwości leży poza sferą działalności i aktywności dłużnika, tkwi w przedmiocie świadczenia, czyli jest niemożliwością „samą z siebie" (por. Z. Radwański (w:) System prawa cywilnego, t. III, cz. 1, s. 328). Natomiast skutku wymienionego w przepisie nie wywoła zasadniczo niemożliwość subiektywna, która zachodzi wtedy, gdy tylko dłużnik nie może spełnić określonego świadczenia, ale może je spełnić jakakolwiek inna osoba (por. K. Kruczalak, Skutki niemożliwości..., s. 19).

Powszechnie przyjmuje się, że brak środków pieniężnych na realizację umowy nie oznacza niemożliwości świadczenia w rozumieniu art. 475 k.c., a może co najwyżej powodować opóźnienie dłużnika w wykonaniu zobowiązania (por. wyrok SN z dnia 9 lutego 2000 r., III CKN 598/98, LEX nr 52731; wyrok SN z dnia 10 kwietnia 2003 r., III CKN 1320/00, PS 2005, nr 1, s. 180, z glosą R. Szostaka tamże). Przyjmuje się bowiem, że dłużnik odpowiada zawsze za swoją zdolność płatniczą (por. A. Rembieliński (w:) J. Winiarz, Komentarz, t. I, 1989, s. 486). Zresztą generalnie wydaje się, że trudności dłużnika w wykonaniu jakichkolwiek świadczeń pieniężnych nie powinny być zrównywane z niemożliwością świadczenia, nawet w wypadku jego niewypłacalności (por. F. Zoll (w:) System prawa prywatnego, t. 6, Suplement, s. 126). Zawsze bowiem istnieje prawdopodobieństwo, że stan ten może ulec zmianie, bo nigdy nie można być pewnym, iż dłużnik w sobie tylko znany sposób dokona pomnożenia swoich zasobów finansowych (por. W. Czachórski, Zobowiązania, 2009, s. 342; R. Longchamps de Bérier, Zobowiązania, Poznań 1999, s. 401). Podobnie nie można mówić o niemożliwości świadczenia wtedy, gdy tzw. nadzwyczajne trudności w realizacji zobowiązania o charakterze cywilnoprawnym są wynikiem niewłaściwej organizacji produkcji lub działalności usługowej zobowiązanego (por. wyrok SN z dnia 7 października 1986 r., III CRN 256/86, OSNC 1987, nr 12, poz. 211). Jeżeli zatem przyczyna niemożliwości tkwi w osobie lub działalności dłużnika, zobowiązanie nie wygasa, wówczas ponosi on odpowiedzialność z tytułu niewykonania zobowiązania na zasadach ogólnych w trybie art. 471 k.c., co uzasadnia przyznanie wierzycielowi roszczenia odszkodowawczego (por. M. Krajewski, Glosa do wyroku SN z dnia 20 marca 2002 r., V CKN 948/00, OSP 2003, z. 1, poz. 6). Natomiast wtedy, gdy przyczyna niemożliwości świadczenia znajduje się poza osobą i działalnością dłużnika, skutkiem omawianego przepisu zobowiązanie wygasa. Tylko ten rodzaj niemożliwości jest objęty hipotezą art. 475 k.c. (por. Gawlik Z. (w: )
Kidyba A. (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III. Zobowiązania - część ogólna, 2014).

W rozpoznawanej sprawie brak było jakichkolwiek okoliczności wskazujących na następczą niemożność zapłaty ceny za zakupiony towar przez pozwanego o charakterze obiektywnym. Gołosłowne twierdzenia pozwanego o tym, że przyczyna braku możliwości zapłaty tkwiła w kryzysie gospodarczym, który dotknął przedsiębiorstwo pozwanego nie tylko nie zostały udowodnione, jak również nie mogłyby stanowić przyczyny wygaśnięcia zobowiązania na podstawie art. 475 § 1 k.c.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację jako bezzasadną.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy orzekł w oparciu o art. 98 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. Pozwany przegrał sprawę w całości, w związku z czym powinien zwrócić stronie przeciwnej poniesione przez nią koszty procesu. Powód poniósł w postępowaniu apelacyjnym koszty zastępstwa prawnego w wysokości 600 zł ustalone na podstawie § 10 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 2 pkt 3 w zw. z § 21 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych ( Dz. U. 2015 r., poz. 1804). Z tego względu Sąd Okręgowy zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 600 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.