Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 lipca 2016 r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący SSO Janusz Madej

Protokolant sekr. sądowy Sylwia Sawicka

po rozpoznaniu w dniu 12 lipca 2016 r. w Bydgoszczy na rozprawie

odwołania: M. J.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B.

z dnia 10 grudnia 2015 r., znak: (...)

w sprawie: M. J.

przeciwko: Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w B.

o emeryturę

oddala odwołanie.

Na oryginale właściwy podpis.

Sygn. akt VI U 616/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 10 grudnia 2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B., po rozpatrzeniu wniosku ubezpieczonej M. J. z dnia 19 listopada 2015r., na podstawie art. 46 i 32 ust. 5 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2016 r., poz. 887 j.t.) w związku z art. 88 ust. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2014 r., poz. 191 j.t.), odmówił ubezpieczonej prawa do emerytury, albowiem nie udowodniła ona 30 – letniego okresu składkowego i nieskładkowego do dnia 31.12.2008r., a ponadto nie rozwiązała stosunku pracy przed złożeniem wniosku o emeryturę. Pozwany organ rentowy podniósł, iż ogólny staż ubezpieczeniowy M. J. wyniósł 29 lat i 3 dni, a składa się na niego 21 lat, 9 miesięcy i 2 dni okresów składkowych oraz 7 lat, 3 miesiące i 1 dzień okresów nieskładkowych (w tym 4 lata studiów).

Odwołanie od powyższej decyzji złożyła ubezpieczona M. J., wnosząc o jej zmianę poprzez przyznanie jej prawa do emerytury. Ubezpieczona podniosła, iż organ rentowy w sposób nieuzasadniony nie uwzględnił jej do stażu ubezpieczeniowego, w szczególności do okresów nieskładkowych, jednego roku studiów stacjonarnych na (...) M. K. w T.. Ubezpieczona podnosiła, że w zaświadczeniu z uczelni podano wprawdzie, iż programowo studia te trwały 4 lata, jednak z uwagi na wprowadzenie stanu wojennego, skutkującego odwołaniem części zajęć, studia zostały przedłużone o jeden rok, czyli trwały w sumie 5 lat.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. wniósł o jego oddalenie, podtrzymując stanowisko przedstawione w zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Ubezpieczona M. J. (ur. (...)) w dniu 19 listopada 2015r. złożyła wniosek o przyznanie jej prawa do emerytury. Organ rentowy uznał za udokumentowany staż ubezpieczeniowy na dzień 31 grudnia 2008 roku w wymiarze 29 lat i 3 dni (okresy składkowe: 21 lat 9 miesięcy i 2 dni oraz okresy nieskładkowe ograniczone do 1/3 składkowych: 7 lat 3 miesiące i 1 dzień). Ubezpieczona nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego. W dniu składania wniosku o emeryturę ubezpieczona pozostawała w stosunku pracy, będąc zatrudnioną na podstawie umowy o pracę w Gimnazjum nr (...) w T. na stanowisku nauczyciela.

Bezsporne, nadto dowód: zaświadczenie Gminnego Zespołu (...) w T. z dnia 18.11.2015r.- k . 9 akt ZUS.

Ubezpieczona w latach 1977 -1982 studiowała w systemie dziennym na (...) M. K. w T. na kierunku filologia polska o specjalności nauczycielskiej. Program studiów obejmował 4 lata (8 semestrów). W dniu 10 września 1981r. ubezpieczona złożyła do Dziekana Wydziału (...) (...) M. K. w T. wniosek o wpisanie jej na IX semestr studiów na kierunku filologia polska, z uwagi na konieczność dokończenia pracy magisterskiej i przygotowanie się do egzaminu magisterskiego. Zgodę taką ubezpieczona otrzymała i ostatecznie w dniu 30 lipca 1982r. uzyskała tytuł magistra filologii polskiej. Decyzja o wydłużeniu ubezpieczonej okresu studiów o jeden rok nie miała wpływu na zmianę programowego toku studiów.

Bezsporne, nadto dowód: kserokopia wniosku z dnia 10.09.1981r.- k. 23 akt, zaświadczenia z dnia 7.10.1982, 3.12.2003r. oraz z dnia 15.01.2016r. – k. odpowiednio: 24, 22 oraz 10 akt, pismo Archiwum (...) z 29.04.2016r. – k . 21 akt.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Stan faktyczny był pomiędzy stronami co do zasady bezsporny, a ponadto w całości możliwy do odtworzenia na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy (pism i zaświadczeń z archiwum (...)) oraz w aktach organu rentowego (zaświadczenia od pracodawcy ubezpieczonej). Podkreślenia wymaga, iż sama ubezpieczona nie kwestionowała okoliczności, że nie rozwiązała przed złożeniem wniosku o emeryturę stosunku pracy, ani też, że programowo plan jej studiów przewidywał 4 lata, czyli 8 semestrów. Spór w niniejszej sprawie miał zatem charakter czysto prawny i sprowadzał się do interpretacji przepisów prawa ubezpieczeniowego, przede wszystkich art. 88 ustawy Karta Nauczyciela oraz art.7 pkt 9 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Ubezpieczona prezentowała stanowisko, zgodnie z którym: po pierwsze, może rozwiązać stosunek pracy dopiero w momencie, kiedy uzyska prawo do emerytury; po drugie, że do jej stażu ubezpieczeniowego winien być zaliczony faktyczny czas pobierania przez nią nauki na (...) w T., a nie jedynie okres wynikający z programu tych studiów.

Stanowisko takie nie znajdowało jednak oparcia w obowiązujących przepisach, a będąc z nimi sprzeczne skutkowało koniecznością stwierdzenia, że odwołanie ubezpieczonej nie zasługiwało na uwzględnienie.

Stosownie do treści art. 32 ust 5 i 46 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2016 r., poz. 887 j.t.) oraz art. 88 ust. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2014 r., poz. 191 j.t.):

emerytura przysługuje nauczycielowi, jeżeli spełni następujące warunki:

- urodził się po dniu 31 grudnia 1948 r. a przed dniem 1 stycznia 1969 r.;

- nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego albo złożył wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem ZUS, na dochody budżetu państwa;

- warunki do uzyskania emerytury spełnił do dnia 31 grudnia 2008 r.;

- wykonywał pracę nauczycielską bezpośrednio przed złożeniem wniosku o

emeryturę;

- osiągnął 30 – letni okres składkowy i nieskładkowy, w tym 20 lat pracy nauczycielskiej, a w przypadku nauczyciela klas, szkół, placówek i zakładów specjalnych 25 – letni okres składkowy i nieskładkowy, w tym 20 lat pracy w szkolnictwie specjalnym, do dnia rozwiązania stosunku pracy na swój wniosek albo w przypadku rozwiązania stosunku pracy lub jego wygaśnięcia w okolicznościach określonych w art. 20 ust. 1, 5c i 7 Karty Nauczyciela.

Zatem nabycie prawa do emerytury w trybie cytowanych wyżej przepisów zostało uzależnione od spełnienia przez ubezpieczoną łącznie kilku przesłanek, z których jedną jest rozwiązanie stosunku pracy przez ubezpieczoną na jej wniosek bądź też jego wygaśnięcie w okolicznościach określonych w art. 20 ust. 1, 5c i 7 Karty Nauczyciela do dnia złożenia wniosku o emeryturę. Niespełnienie któregokolwiek z warunków uniemożliwiało przyznanie prawa do dochodzonego świadczenia. Sąd badając prawo ubezpieczonej do świadczenia zobligowany był do ustalania, czy wszystkie wymagane prawem przesłanki ubezpieczona spełnia. Aby uwzględnić odwołanie ubezpieczonej musiałby ustalić, że w przypadku ubezpieczonej zachodzą łącznie wszystkie przesłanki.

Niespornym było, że stosunku pracy do dnia złożenia wniosku o emeryturę ubezpieczona nie rozwiązała. Zatem już sama ta okoliczność była wystarczająca do odmowy przyznania ubezpieczonej prawa do emerytury nauczycielskiej. Literalna treść art. 88 ust. 1 ustawy Karta Nauczyciela wskazuje na to, że aby w ogóle wystąpić z wnioskiem o emeryturę nauczyciel ma wcześniej skutecznie doprowadzić do rozwiązania stosunku pracy. Przy czym, jak wskazuje się w orzecznictwie, okoliczność, czy podejmie następnie zatrudnienie, nawet w zawodzie nauczyciela, jest bez znaczenia dla oceny czy zaszła ta przesłanka. (patrz Wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 24 lutego 2016 r. III AUa 476/15 LEX nr 2017700, Wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 17 czerwca 2015 r. III AUa 1622/14, LEX nr 1781901). Rozwiązanie stosunku pracy jest jedną z przesłanek łącznych, zatem jej niewystąpienie uniemożliwia uwzględnienie wniosku ubezpieczonej o emeryturę.

Dodatkowo stwierdzić należy, że ubezpieczona nie spełnia również warunku stażowego, wynikającego z ust. 1 art. 88 Karty Nauczyciela- tj. nie legitymuje się co najmniej 30 letnim ogólnym stażem ubezpieczeniowym na dzień 31 grudnia 2008r. Rację miał organ rentowy nie zaliczając ubezpieczonej do tego stażu dodatkowego piątego roku studiów, na którym ubezpieczona podjęła naukę na własną prośbę.

Zgodnie z art. 7 pkt 9 ustawy o emeryturach i rentach z FUS okresem nieskładkowym jest m.in. okres nauki w szkole wyższej na jednym kierunku, pod warunkiem ukończenia tej nauki, w wymiarze określonym w programie studiów. Termin "ukończenie nauki" odnosi się do zaliczenia całego programu studiów (uzyskania absolutorium), co należy odróżnić od pojęcia "ukończenia studiów" z czym wiąże się obrona pracy magisterskiej i otrzymanie dyplomu ukończenia studiów wyższych (uchwała SN z dnia 8 lipca 1993 r., II UZP 6/93). W przypadku ubezpieczonej - zgodnie z zaświadczeniami wystawionymi przez (...) M. K. w T. - programowy czas trwania studiów stacjonarnych trwał 4 lata i tylko ten okres podlega zaliczeniu do stażu ubezpieczeniowego, niezależnie od faktycznej daty ukończenia studiów przez powódkę. Przesunięcie daty ukończenia studiów wynikające z okoliczności losowych (np. przerwy w postaci urlopów dziekańskich, czy innych zdarzeń losowych, w tym okres stanu wojennego) nie powodują, że automatycznie wydłuża się programowy tok studiów, zaliczany do stażu ubezpieczeniowego. Koncepcja taka sprzeczna jest po pierwsze z literalnym brzmieniem przepisu, który wyraźnie wskazuje, że zaliczeniu podlega okres „w wymiarze określonym w programie studiów”, ponadto jej przyjęcie powodowałoby, że w przypadku osób, które studiowały wiele lat, np. powtarzając poszczególne lata studiów, bądź też korzystając z urlopów dziekańskich do okresów nieskładkowych należałoby zaliczyć wszystkie te „dodatkowe” lata nauki, co jest oczywiście nieuzasadnione i niedopuszczalne. Skoro zatem zgodnie z programem studiów okres trwania studiów ubezpieczonej wynosił 4 lata, to nie można było dodatkowo zaliczyć do niego dodatkowego roku, na który ubezpieczona wpisała się na własną prośbę, bowiem wykraczał on poza ramy okresu określonego jako czas trwania studiów na wybranym przez ubezpieczoną kierunku. (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 30 września 2013 r. III AUa 40/13 LEX nr 1438180, wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 11 stycznia 2013 r. III AUa 1074/12 LEX nr 1286479).

Niezależnie od tego podnieść należy, że biorąc pod uwagę ilość udokumentowanych okresów składkowych ubezpieczonej: 21 lata 9 miesięcy i 2 dni, do jej stażu ubezpieczeniowego można by zaliczyć maksymalnie 7 lat 3 miesiące i 1 dzień okresów nieskładkowych. Zgodnie bowiem z art. 5 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS przy ustalaniu prawa do emerytury i renty oraz obliczaniu ich wysokości okresy nieskładkowe uwzględnia się w wymiarze nieprzekraczającym jednej trzeciej udowodnionych okresów składkowych. Art. 5 ust. 2 ustawy emerytalnej ustala zatem zasadę proporcjonalności okresów nieskładkowych do składkowych i określa limit okresów nieskładkowych, które mogą być uwzględnione przy ustalaniu prawa do emerytury, a doliczanie 1/3 okresów nieskładkowych dokonywane jest w relacji do całego udokumentowanego okresu składkowego. Jak bezsprzecznie wynika to z zaskarżonej decyzji, organ rentowy przy ustalaniu ogólnego stażu ubezpieczeniowego ubezpieczonej zaliczył jej do okresów nieskładkowych maksymalny okres 7 lat 3 miesięcy i 1 dnia. Zatem, zgodnie z regułą proporcjonalności okresów nieskładkowych do składkowych wyrażoną w art. 5 ust. 2 ustawy emerytalnej, niemożliwe byłoby powiększenie wymiaru ogólnego stażu ubezpieczonej o jakikolwiek dodatkowy okres nieskładkowy, skoro uwzględniono już maksymalny okres nieskładkowy, którego wymiar wynikał z udowodnionego okresu składkowego. A zatem nawet uwzględnienie żądania ubezpieczonej w zakresie zaliczenia jako okresu nieskładkowego piątego roku studiów pozostałoby bez wpływu na wymiar jej ogólnego stażu ubezpieczeniowego, a co za tym idzie- na jej prawo do emerytury nauczycielskiej.

W tym stanie rzeczy odwołanie ubezpieczonej podlegało oddaleniu, o czym na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 orzeczono jak w sentencji wyroku.