Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 czerwca 2016 r.

Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Legnicy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Regina Stępień

Protokolant: star. sekr. sądowy Ewelina Trzeciak

po rozpoznaniu w dniu 29 czerwca 2016 r. w Legnicy

sprawy z wniosku B. H.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L.

o odstąpienie od określenia należności z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych

na skutek odwołania B. H.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L.

z dnia 23 grudnia 2015 r.

znak (...)

zmienia decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. z dnia 23 grudnia 2015 r. znak (...) w ten sposób, że ustala iż wnioskodawca B. H. nie ma obowiązku uiszczenia składek na ubezpieczenie społeczne, zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za okres od maja 2009 roku do czerwca 2009 roku.

SSO Regina Stępień

Sygn. akt V U 65/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 24 listopada 2015 r., znak (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. na podstawie art 48 ust. l oraz art. 32 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tj. z dnia 7 czerwca 2016 r. (Dz.U. z 2016 r. poz. 963), dalej „ustawa systemowa”) określił wysokość należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne i Fundusz Pracy płatnika B. H. za okres od maja 2009 r. do czerwca 2009 r. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy podał, iż płatnik, mimo ciążącego na nim obowiązku, nie złożył deklaracji rozliczeniowych za maj i czerwiec 2009 r. z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej.

Od powyższej decyzji wnioskodawca B. H. złożył odwołanie, w którym wskazał, iż do stycznia 2001 r. prowadził działalność gospodarczą pod nazwą Przedsiębiorstwo Handlowo-Usługowe (...). W maju 2009 r. zarejestrował nową działalność gospodarczą, którą wyrejestrował w lipcu 2009 r., lecz żadnej działalności od maja do lipca 2009 r. w rzeczywistości nie prowadził. Wobec powyższego zarzucił, że zaskarżona decyzja jest błędna i krzywdząca.

W odpowiedzi na odwołanie, uzupełnionej pismem procesowym z dnia 28 stycznia 2016 r., organ rentowy wniósł o jego oddalenie oraz o zasądzenie na jego rzecz od odwołującego kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych. Organ rentowy podniósł, że zgłoszenie płatnika do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych nastąpiło z urzędu na podstawie zaświadczenia o wpisie do ewidencji działalności gospodarczej z dniem 4 maja 2009 r. Brak przekazanych przez płatnika deklaracji rozliczeniowych za sporny okres, spowodował konieczność wydania przedmiotowej decyzji, w której to dokonano wymiaru składek z urzędu w wysokości wynikającej z deklaracji rozliczeniowej ostatnio złożonej przez płatnika, tj. za grudzień 2000 r.

Sąd ustalił:

Wnioskodawca B. H. w okresie od 4 lipca 1995 r. do 22 kwietnia 2002 r. prowadził działalność gospodarczą pod nazwą „ P.H.U. (...)”, głównie w zakresie sprzedaży hurtowej i detalicznej sprzętu rtv, komputerów i oprogramowania.

Dnia 4 maja 2009 r. wnioskodawca dokonał zarejestrowania prowadzenia jednoosobowej działalności gospodarczej pod nazwą (...) w zakresie sprzedaży detalicznej artykułów używanych prowadzonej w wyspecjalizowanych sklepach, sprzedaży detalicznej wyrobów tekstylnych, odzieży i obuwia i pozostałych wyrobów prowadzonej na straganach i targowiskach. Rejestracja ta została dokonana w związku z planowanym prowadzeniem działalności gospodarczej w powyższym zakresie we współpracy z ówczesną partnerką życiową płatnika, która jednocześnie prowadziła już inną działalność gospodarczą, a rejestracja nowej działalności w zakresie prowadzenia komisu z artykułami dziecięcymi przez wnioskodawcę była korzystna, gdyż mógł on skorzystać z preferencyjnych stawek i ulg. Ostatecznie, wobec nieporozumień między płatnikiem a jego partnerką, która komis miała prowadzić, nie zostały podjęte żadne działania w celu prowadzenia komisu. Płatnik w szczególności nie nabył towarów do sprzedaży, nie dokonał żadnych transakcji. Komis nie był prowadzony, a płatnik nie uzyskał też żadnego przychodu z tego tytułu.

Firma (...) została wyrejestrowana z rejestru działalności gospodarczej przez płatnika z dniem 1 lipca 2009 r. Płatnik nie dokonał jednocześnie wyrejestrowania z ubezpieczeń społecznych. Za okres od maja do czerwca 2009 r. płatnik nie złożył deklaracji rozliczeniowych do ZUS, uznając że nie ma takiego obowiązku, skoro działalność nie była przez niego prowadzona.

Za rok 2009 płatnik złożył w Urzędzie Skarbowym w P. zeznanie podatkowe według wzoru PIT-36, w którym wskazał przychód ze stosunku pracy w wysokości 31450,93 zł oraz przychód z działalności wykonywanej osobiście w wysokości 10482,42 zł. Na przychód z działalności składały się świadczenia uzyskane przez wnioskodawcę z tytułu prowadzenia usług w postaci pożyczek społecznościowych na portalu (...)Przychód generowany był w postaci odsetek od udzielonych pożyczek.

W dniu 30 września 2015 r. organ rentowy wszczął postępowanie w sprawie ustalenia wymiaru składek z urzędu za okres od maja do czerwca 2009 r. Po jego zakończeniu organ rentowy dnia 24 listopada 2015 r. wydał decyzję zaskarżoną w niniejszym postępowaniu, w której określił wysokość należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne i Fundusz Pracy płatnika B. H. za okres od maja 2009 r. do czerwca 2009 r. na następujące kwoty:

- 4976,24 zł – z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne (zakres nr deklaracji 01-39), oraz odsetki na dzień 24 listopada 2015 r. w kwocie 3515,00 zł;

- 991,38 zł – z tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne (zakres nr deklaracji 01-39), oraz odsetki na dzień 24 listopada 2015 r. w kwocie 700,00 zł;

- 340,42 zł z tytułu składek na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych (zakres nr deklaracji 01-39), oraz odsetki na dzień 24 listopada 2015 r. w kwocie 241,00 zł.

Integralną część decyzji stanowił przy tym załącznik w postaci szczegółowego zestawienia należności, w którym przedstawiono po kolei, w rozbiciu na poszczególne miesiące, jakie kwoty składają się na objętą decyzją zaległość składkową.

Dowód: - akta ubezpieczeniowe ZUS: - decyzja z dn. 24.11.2015r., załącznik do decyzji, zawiadomienie, zaświadczenie o wpisie do ewidencji działalności gospodarczej z dn. 4.05.2009 r.;

- informacja Naczelnika Urzędu Skarbowego w P. z dn. 04.03.2016r. wraz z kopiami zeznań podatkowych– k. 21-27v;

- przesłuchanie wnioskodawcy – k. 34-34v, e-protokół z dn. 29.06.2016r. od 00:04:39.

Sąd zważył:

Odwołanie zasługiwało na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 5 i art. 12 ust. 1 w zw. z art. 13 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2013 r., poz. 1442 j.t.) osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym oraz wypadkowemu od dnia rozpoczęcia do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności, z wyłączeniem okresu, na który wykonywanie działalności zostało zawieszone na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej.

Płatnik składek przekazuje do Zakładu imienne raporty miesięczne, po upływie każdego miesiąca kalendarzowego, w terminie ustalonym dla rozliczania składek (art. 41 ust. 1 ustawy systemowej). Jest też obowiązany według zasad wynikających z przepisów ustawy obliczać, potrącać z dochodów ubezpieczonych, rozliczać oraz opłacać należne składki za każdy miesiąc kalendarzowy (art. 46 ust. 1 ustawy systemowej). Zgodnie z art. 48 ustawy systemowej, jeżeli płatnik składek nie złoży w terminie deklaracji rozliczeniowej, nie będąc z tego obowiązku zwolniony, Zakład dokonuje wymiaru składek z urzędu w wysokości wynikającej z ostatnio złożonej deklaracji rozliczeniowej, bez uwzględnienia wypłaconych zasiłków oraz zasiłków rodzinnych i pielęgnacyjnych, zawiadamiając o tym płatnika. Jeżeli po wymierzeniu składek z urzędu płatnik składek złoży deklarację rozliczeniową, Zakład koryguje wymiar składek do wysokości wynikającej ze złożonej deklaracji rozliczeniowej, z uwzględnieniem wykazanych w deklaracji zasiłków oraz zasiłków rodzinnych i pielęgnacyjnych.

Jak wynika z art. 8 ust. 6 pkt 1 za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność uważa się osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych. Z kolei w myśl art. 2 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2013 r., poz. 672 j.t.) działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły.

Działalność gospodarczą w rozumieniu art. 2 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej wyróżnia kilka specyficznych właściwości, tj. charakter profesjonalny, a więc stały, nie amatorski i nie okazjonalny, podporządkowanie regułom opłacalności i zysku, powtarzalność działań (np. seryjność produkcji, stypizowanie transakcji, stała współpraca itd.) oraz uczestnictwo w obrocie gospodarczym (por. uchwała siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 18 czerwca 1991 r., sygn. akt III CZP 40/91).

Istotne jest przy tym, że na potrzeby ustalenia okoliczności istotnych z punktu widzenia ubezpieczeń społecznych z tytułu działalności gospodarczej, kwestie związane z formalnym zarejestrowaniem, wyrejestrowaniem, czy zgłaszaniem przerw w tej działalności mają pewne znaczenie w sferze dowodowej, ale nie przesądzają same w sobie o podleganiu obowiązkowi ubezpieczenia społecznego (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 14 września 2007 r., sygn. akt III UK 35/07). Obowiązek ubezpieczenia osoby prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą wynika bowiem z faktycznego prowadzenia tej działalności. W konsekwencji, obowiązkowi ubezpieczeń społecznych podlega osoba faktycznie prowadząca działalność gospodarczą (a więc wykonująca tę działalność), a nie osoba jedynie figurująca w ewidencji działalności gospodarczej na podstawie uzyskanego wpisu, która działalności tej nie wykonuje. Także samo zgłoszenie do ubezpieczeń społecznych, jak i sama treść składanych deklaracji rozliczeniowych nie przesądza o faktycznym wykonywaniu działalności gospodarczej ( por. wyrok SN z dn. 3 sierpnia 200-r., II UKN 659/99, PPiPS 2002/2/43, który zachował swoją aktualność, mimo zmiany regulacji prawnej) i również stanowi jedynie o dopełnieniu formalnych obowiązków związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej.

Wykonywanie (prowadzenie) działalności gospodarczej w rozumieniu art. 13 pkt 4 ustawy systemowej obejmuje oczywiście nie tylko faktyczne wykonywanie czynności należących do zakresu tej działalności, lecz także czynności przygotowawcze, zmierzające do zaistnienia takich czynności gospodarczych. Chodzi zatem o okresy faktycznego wykonywania usług, jak też okresy wykonywania czynności związanych bezpośrednio z tą działalnością - takich jak poszukiwanie nowych klientów, zamieszczanie ogłoszeń w prasie, jak i także załatwianie spraw urzędowych, ale tylko zmierzających do stworzenia właściwych warunków do jej wykonywania. W ocenie, czy zostały podjęte czynności zmierzające bezpośrednio do rozpoczęcia prowadzenia działalności gospodarczej (czynności przygotowawcze stanowiące już o wykonywaniu tej działalności) należy uwzględniać wszelkie okoliczności sprawy, w tym także zamiar (wolę) osoby prowadzącej działalność gospodarczą (por. wyrok SA w Białymstoku z dnia 17.12.2003 r., III AUa 1531/03, OSA w Białymstoku 2004 nr 1, s. 51; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 17.7.2003 r., II UK 111/03, Monitor Prawa Pracy 2004 nr 7, poz. 16; nadto wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 listopada 2005 r., I UK 80/05, OSNP 2006/19-20/309).

Spór w niniejszej sprawie sprowadzał się do ustalenia , czy w okresie od maja do czerwca 2009 r. wnioskodawca jako płatnik miał obowiązek odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne oraz Fundusz Pracy i FGŚP z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej, jaką zarejestrował z dniem 4 maja 2009 r. Organ rentowy ustalił, że mimo zarejestrowania prowadzenia działalności gospodarczej płatnik nie zgłaszał deklaracji rozliczeniowych, co powodowało konieczność ustalenia zaległości składkowych w drodze decyzji. W odwołaniu od decyzji ustalającej te zaległości, płatnik podnosił, że w spornym okresie nie podejmował żadnych czynności związanych z faktycznym wykonywaniem zgłoszonej działalności.

W ocenie Sądu, w sprawie należało podzielić stanowisko wnioskodawcy.

Przede wszystkim należy wskazać, że przeprowadzone w sprawie postępowanie dowodowe nie wykazało, że poza formalnym zaewidencjonowaniem pozarolniczej działalności gospodarczej we właściwym urzędzie gminy, wnioskodawca prowadził działalność gospodarczą w rozumieniu art. 2 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej w celach zarobkowych, pod firmą (...). Nie podjął też żadnych czynności przygotowawczych, by zacząć działać w jej ramach w zakresie sprzedaży używanych artykułów dziecięcych. Za wiarygodne Sąd uznał wyjaśnienia wnioskodawcy, iż mimo zgłoszenia jednoosobowej działalności gospodarczej, nie przystąpił do jej prowadzenia, a zaniechanie realizacji planów w tym zakresie było spowodowane konfliktem z jego partnerką, której udział miał warunkować prowadzenie nowej działalności. Prowadzenie przez wnioskodawcę działalności w zakresie komisu z artykułami dziecięcymi sprowadzało się ostatecznie jedynie do formalnej czynności zgłoszenia tej działalności do odpowiedniego rejestru. Niewątpliwie płatnik po wyrejestrowaniu działalności nie dopilnował zgłoszenia tego faktu do organu rentowego, mimo takiego obowiązku. Nie przesądza to jednak o faktycznym prowadzeniu tej działalności w czasie, gdy figurował w rejestrze działalności gospodarczej.

Za wiarygodne w pełni Sąd uznał wyjaśnienia wnioskodawcy, który wyjaśnił w sposób jasny, logiczny i szczegółowy, że zgłoszone w zeznaniu podatkowym za rok 2009 kwoty przychodu z działalności świadczonej osobiście nie pochodziły z prowadzonej przez niego działalności pod nazwą (...), a z działalności polegającej na udzielaniu pożyczek społecznościowych w ramach współpracy z portalem internetowym. Sąd miał przy tym na uwadze, iż przychody tego typu istotnie mogły być zgłoszone w zeznaniu podatkowym pod pozycją przychodów z działalności wykonywanej osobiście, zgodnie z art. 13 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w brzmieniu obowiązującym na dzień składania zeznania rocznego. Zgodnie z nim bowiem za przychód z działalności wykonywanej osobiście uważa się m.in. przychody z tytułu wykonywania usług, na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło, uzyskiwane wyłącznie od osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą, osoby prawnej i jej jednostki organizacyjnej oraz jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej (lit. a) - z wyjątkiem przychodów uzyskanych na podstawie umów zawieranych w ramach prowadzonej przez podatnika pozarolniczej działalności gospodarczej.

Brak wreszcie dowodów zaoferowanych przez organ rentowy, które mogłyby podważać powyższe ustalenia. W szczególności dla przyjęcia odmiennego stanowiska nie była wystarczająca sama dokumentacja związana z zarejestrowaniem działalności gospodarczej we właściwym urzędzie gminy, na podstawie której organ rentowy oparł rozstrzygniecie zawarte w zaskarżonej decyzji, jako potwierdzające jedynie spełnienie formalnego obowiązku związanego z prowadzeniem zgłoszonej działalności.

W konsekwencji powyższego Sąd Okręgowy, uwzględniając odwołanie wnioskodawcy, zmienił zaskarżoną decyzję z dnia 24 listopada 2015 r., orzekając jak w sentencji wyroku.