Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 sierpnia 2016r.

Sąd Okręgowy w Częstochowie VI Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Karol Kołodziejczyk

Sędzia: SSO Leszek Mazur (spr.)

Sędzia: SSO Hanna Morejska

Protokolant: st. sekr. sąd. Agnieszka Cieślak

po rozpoznaniu w dniu 3 sierpnia 2016r. w Częstochowie

na rozprawie

sprawy z powództwa M. K. (1)

przeciwko (...) S.A. w W.

o zapłatę

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Rejonowego w Myszkowie z dnia 20 kwietnia 2016r.

sygn. akt I C 189/15

I.  zmienia zaskarżony wyrok w pkt. 1 w ten sposób, że podwyższa zasądzoną nim kwotę do 51 000 (pięćdziesięciu jeden tysięcy) zł;

II.  zmienia zaskarżony wyrok w pkt. 2 w ten sposób, że podwyższa zasądzoną nim kwotę do 5 250 (pięciu tysięcy dwustu pięćdziesięciu) zł;

III.  zmienia zaskarżony wyrok w pkt. 4 w ten sposób, że obniża określoną nim kwotę do 832 (ośmiuset trzydziestu dwóch) zł;

IV.  zmienia zaskarżony wyrok w pkt. 5 w ten sposób, że podwyższa określoną nim kwotę do (...) (trzech tysięcy stu trzydziestu dwóch) zł;

V.  oddala dalej idącą apelację;

VI.  zasądza od strony pozwanej na rzecz powódki 2594 (dwa tysiące pięćset dziewięćdziesiąt cztery) zł tytułem kosztów procesu apelacyjnego.

Sygn. akt VI Ca 506/16

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 20.04.2016 r. sygn. akt IC 189/15 k.104 Sąd Rejonowy w Częstochowie zasądził od pozwanego na rzecz powódki M. K. (1) kwotę 21 000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 9.05.2014 r. do dnia zapłaty tytułem zadośćuczynienia za śmierć osoby bliskiej, kwotę 1.500 zł tytułem zwrotu kosztów wykonania nagrobka wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 9.05.2014 r. do dnia zapłaty; w pozostałej części powództwo oddalił oraz rozliczył koszty procesu.

Sąd I instancji ustalił następujący stan faktyczny.

W dniu 11.12.2013 r. w Z. na ul. (...) kierujący pojazdem marki A. (...) o nr rej. (...) M. P. (1) umyślnie naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu drogowym w ten sposób, że znajdując się w stanie nietrzeźwości (l, 9 %o alkoholu we krwi) nie dostosował prędkości do warunków drogowych. W konsekwencji stracił panowanie nad kierowanym pojazdem, zjechał z jezdni i uderzył w przydrożne drzewo, w następstwie czego pasażer pojazdu K. K. (1) oraz kierujący pojazdem M. P. (1) ponieśli śmierć na miejscu. Pierwszy na miejscu zdarzenia pojawił się A. W., gdyż wypadek zdarzył się obok jego posesji. Świadek zauważył, że ciało K. K. (1) znajdowało się z boku drzewa i było przygniecione blachami (dowód: akt zgonu k.12, akta szkody nr. (...), zeznania A. W. k.57). Przyczyną zgonu K. K. (1) był uraz wielomiejscowy, głównie kończyn dolnych z następowym wstrząsem hipowolemicznym i pourazowym. W chwili śmierci K. K. (1) był w stanie nietrzeźwości (2,4 %o alkoholu we krwi). Krew do badania została pobrana podczas sekcji zwłok w dniu 13.12.2013 r. o godz. 11:15 tj. około dwa dni po zgonie. W momencie podejmowania decyzji o podróżowaniu, stężenie alkoholu we krwi K. K. (1) było zbliżone do stwierdzonego w czasie sekcji zwłok. K. K. (1) mógł być wówczas w fazie działania alkoholu. W konsekwencji nie był w stanie świadomie podjąć decyzji o podróżowaniu, niezależnie czy kierowca pojazdu był trzeźwy, czy nie (dowód: opinia (...) k.86-90). Koszt wykonania nagrobka K. K. (1) wyniósł 7.500 zł. Całość pokryła M. K. (1) (dowód: rachunek za nagrobek nr 1/14 k.13). W dacie wypadku pojazd, którym poruszał się M. P. (1) ubezpieczony był w (...) S.A. w W. (dowód: okoliczność bezsporna). Szkoda została zarejestrowana pod sygn. akt (...). W toku prowadzonego postępowania likwidacyjnego pozwany (...) przyznał na rzecz M. K. (1) zadośćuczynienie za śmierć syna w wysokości 30 000 zł, oraz odszkodowanie z tytułu refundacji kosztów wystawienia pomnika w wysokości 7500 zł. Wskazane kwoty zostały następnie pomniejszone o 70 % stopień przyczynienia się poszkodowanego do wypadku (dowód: pisma z (...) k.16,17). W chwili śmierci K. K. (1) miał 23 lata. Był osobą zdrową. Mieszkał razem z rodzicami i trójką rodzeństwa: starszą siostrą M. K. (2), młodszą siostrą A. K. oraz najmłodszym bratem - K. K. (2). Był zaradny i pomysłowy. Był osobą lubianą. Miał liczną grupę znajomych. Ponieważ pracował dorywczo przy układaniu kostki brukowej w miarę możliwości pomagał rodzicom finansowo. Był bardzo zżyty z matką, którą namówił na otwarcie cukierni. W przyszłości planował założyć razem z młodszym bratem K. K. (2) firmę budowlaną. M. K. (1) przed wypadkiem nie pracowała i większość czasu poświęcała wychowaniu dzieci oraz opieką nad schorowaną matką. Po śmierci syna M. K. (1) w początkowym okresie starała się radzić sobie ze śmiercią syna. Jednakże wraz z upływem czasu jej ogólne samopoczucia pogarszało się. W życiu codziennym powódka na każdym kroku przeżywała nieobecność syna (dowód: zeznania M. K. k.57-58, M. K. k.56, M. K. k.57). M. K. (1) bardzo przeżyła śmierć syna. Wystąpiły u niej zaburzenia depresyjne. Po stracie syna nadal nie potrafi przeorganizować sobie życia, pogodzić się z jego odejściem. Stale przeżywa smutek, ból i cierpienie. Objawy emocjonalne zamiast wyciszać się trwają nadal, a nawet ulegają nasileniu. Zgłaszana przez M. K. (1) dolegliwości i przeżycia znajdują potwierdzenie w wynikach testów psychologicznych. Nastąpiło u niej opóźnienie przeżywania żałoby. Żałoba nie została przez nią zakończona. Utrzymuje się u niej stan permanentnego smutku i braku radości z życia. Mimo podjęcia aktywności zawodowej nie wróciła do normalnego funkcjonowania. Utrzymuje jedynie zawężone relacje z najbliższymi. Małżonkowie oddalili się od siebie. Nie potrafią ze sobą rozmawiać, unikają się nawzajem. b> nie widzieć swojego cierpienia. Aktualny stan emocjonalny M. K. (1) wymaga terapii psychologicznej, której celem będzie przeorganizowanie emocji związanych ze stratą syna i pogodzenie się z jego odejściem (dowód: opinia psychologiczna k.61-64). Powyższy stan faktyczny Sąd Rejonowy ustalił na podstawie powołanych powyższej dowodów, w tym w szczególności na podstawie dowodów z dokumentów, albowiem ich prawdziwość nie budziła wątpliwości, a okoliczności z nich wynikające były spójne i logiczne.

Apelację k.118-121 od tego wyroku co do pkt. 3-5 złożyła powódka zarzucając Sądowi I instancji:

1.  obrazę prawa materialnego, tj. art. 446 § 4 k.c. polegającą na jego nieprawidłowej wykładni i błędnym przyjęciu, że zasądzona kwota stanowi odpowiednią sumę, a w konsekwencji zaniżenie kwoty przyznanego zadośćuczynienia w stopniu, w którym nie rekompensuje ono doznanej przez powódkę krzywdy;

2.  naruszenie prawa materialnego, tj. art. 362 k.c. poprzez jego błędną wykładnię i nieprawidłowe przyjęcie 50 % przyczynienia się poszkodowanego do powstania szkody, podczas gdy analiza materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie nie daje podstaw do takiego wniosku;

3.  naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 328 § 2 k.p.c. poprzez niewskazanie w uzasadnieniu wyroku jaka kwotę zadośćuczynienia Sąd ostatecznie uznał za odpowiednią oraz w jaki sposób przyjęte przyczynienie się poszkodowanego na poziomie 50 % przełożyło się na przyznaną w pkt. 1 wyroku sumę zadośćuczynienia.

Wskazując na powyższe skarżąca wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie powództwa w całości, oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda zwrotu kosztów procesu za obie instancje wg norm przepisanych.

Sąd odwoławczy zważył, co następuje.

Apelacja jest częściowo zasadna.

Sąd odwoławczy zasadniczo podziela ustalenia Sądu I instancji oraz ich ocenę dokonaną przez ten Sąd z wyjątkiem dotyczących przyczynienia się ze strony powoda.

I. Trafne są zarzuty sformułowane w pkt. 2 i 3 apelacji, natomiast nietrafny jest zarzut sformułowany w pkt. 1 apelacji. Pomimo pewnych niejasności odnośnie wysokości sumy zadośćuczynienia przyjętej przez Sąd Rejonowy możliwe jest ustalenie na drodze odtworzenia rachunkowego, że kwotą tą było 60 000 zł. Prawidłowe rozumowanie w tym zakresie przedstawione zostało przez skarżącą w apelacji (por. uzasadnienie apelacji k.120). Kwotę tę Sąd Okręgowy uznał za odpowiednią w ślad za Sądem Rejonowym, którego argumenty uznał za przekonujące (por. uzasadnienie zaskarżonego wyroku 111v-112v). Wskazana kwota koresponduje z kwotami zasądzanymi w podobnych sprawach tego rodzaju i nie można jej uznać za zaniżoną.

II. O ile wysokość zadośćuczynienia przyjęta przez Sąd Rejonowy jako podstawa wyliczeń nie budzi wątpliwości Sądu Okręgowego, o tyle takie wątpliwości budzi kwestia przyczynienia. Sąd Rejonowy zmniejszył jego stopień z 70 % przyjętych przez ubezpieczyciela do 50 %, nie kwestionując samej zasady jego zastosowania w niniejszej sprawie, pomimo opinii biegłych, którzy stwierdzili, że K. K. (1) nie był w stanie świadomie podjąć decyzji o podróżowaniu, niezależnie czy kierowca pojazdu był trzeźwy czy nietrzeźwy, ponieważ sam znajdował się w stanie znacznej nietrzeźwości, ocenianej na ok. 2,4 promila alkoholu we krwi (por. opinia (...) k.90). Nie kwestionując tej opinii Sąd Rejonowy ocenił jako niewłaściwe i nieodpowiedzialne zachowanie K. K. (1) polegające na spożywaniu alkoholu poza domem i zdając sobie sprawę, że musi do niego wrócić (por. następujący fragment uzasadnienia zaskarżonego wyroku k.113: ”…Co prawda biegli stwierdzili, iż K. K. (1) nie był w stanie świadomie podjąć decyzji o podróżowaniu z pijanym bądź trzeźwym kierowcą jednakże ta okoliczność me umniejsza jego przyczynienia się do skutku zdarzenia. K. K. (1), podejmując decyzję, iż będzie spożywał alkohol, musiał zdawać sobie sprawę, że jest poza domem i jakoś musi do niego wrócić…”). Uzasadnienie to jest lakoniczne i koresponduje z równie skromnymi ustaleniami w tym zakresie. Brak jest bowiem ustaleń odnośnie okoliczności spożywania alkoholu przez K. K. (1). Nie ustalono gdzie spożywał alkohol, jak długo i z kim. Nie ustalono jakie relacje łączyły go z kierowcą i sprawcą wypadku M. P. (1). Wydaje się, że Sąd Rejonowy przyjął milcząco, w ślad za sugestią strony pozwanej, założenie, że M. P. (1) i K. K. (1) są kolegami, razem jeździli do pracy, wobec tego wspólnie spożywali alkohol i wspólnie wracali do domu. Taka sytuacja rzeczywiście pozwalałaby, w przypadku jej wykazania, na przyjęcie przyczynienia ze względu na podjęcie decyzji o spożywanie alkoholu z potencjalnym kierowcą, biorąc pod uwagę przyjęty sposób podróżowania do pracy i powrót z niej. Rzecz jednak w tym, że okoliczność ta nie została wykazana. Sugestie strony pozwanej pozostały niewykazanymi twierdzeniami i przypuszczeniami. Są one zawarte w piśmie z dnia 27.06.2014 r. pochodzącym z akta szkody oraz odpowiedzi na pozew (por. k.18, k.34-35 oraz akta szkody k.68, w szczególności następujące fragmenty: „…Zdaniem pozwanego okoliczności ujawnione w sprawie karnej wskazują na porozumienie pasażera i kierowcy w sprawie jazdy w stanie nietrzeźwym…”, „…Tym bardziej, że jak wynika z ustaleń w w/w sprawie Poszkodowany znał sprawcę wypadku M. D. kolegami z pracy…”, „…Biorąc pod uwagę fakt znajomości poszkodowanego z kierującym pojazdem oraz decyzję o wspólnym podróżowaniu w stanie nietrzeźwości, a także przeprowadzone badania toksykologiczne, należy przypuszczać, iż K. K. (1) wspólnie spożywał alkohol z M. P. (1). Okoliczność tę pośrednio potwierdzają zeznania świadków, którzy wskazują na fakt, iż w dniu wypadku (w momencie wyruszenia do pracy) zarówno K. K. (1), jak i M. P. (1) byli trzeźwi. Na tej podstawie pozwany przyjął, iż do spożycia alkoholu doszło później i uczestnicy spożywali go razem, po czym podjęli decyzję o podróżowaniu…”).

III. Żadna z wymienionych powyżej okoliczności nie stała się przedmiotem dowodzenia przed Sądem Rejonowym. Przesłuchani świadkowie zeznawali odnośnie relacji zmarłego z bliskimi, przebiegu żałoby, oraz generalnie konsekwencji jego śmierci dla życia rodziny, tzn. okoliczności obejmujących przesłanki zadośćuczynienia (por. zeznania świadków i stron k.56-58). Wniosek o przesłuchanie świadków, którzy, prawdopodobnie w postępowaniu karnym, mieli zeznać, iż w dniu wypadku, w momencie wyruszenia do pracy, zarówno K. K. (1), jak i M. P. (1) byli trzeźwi, nie został złożony. Podobnie nie został przeprowadzony dowód z dokumentów zawartych w aktach sprawy karnej (por. postanowienie dowodowe z dnia 20.04.2016 r. k.103). Wprawdzie Sąd Rejonowy podejmował próby pozyskania tych akt, ale w sposób niekonsekwentny, ostatecznie ich nie otrzymał i dowodu z zawartych w nich dokumentach nie przeprowadził. Dnia 16.09.2015 r. uzyskał informację z Prokuratury Rejonowej w Zawierciu, że akta Ds. 1997/13 dotyczące wypadku spowodowanego przez M. P. (2) zostały załączone do akt sprawy IC 149/15 prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Myszkowie. Dnia 18.01.2016 r. sędzia-referent wydał zarządzenie nakazujące pilne zwrócenie się do Prokuratury Rejonowej w Zawierciu o nadesłanie przedmiotowych akt, a po otrzymaniu odpowiedzi potwierdzającej wcześniejszą informację z dnia 16.09.2015 r., poprzestał na załączeniu odpowiedzi do akt sprawy (por. k.45, k.66, k.68 i k.71). Sąd Okręgowy nie widział podstaw do działania z urzędu w sytuacji, gdy odpowiednie dowody mogły być przeprowadzone przed Sądem Rejonowym, strona pozwana była zastępowana przez profesjonalnego pełnomocnika, który, jak wynika z powołanych pism, miał świadomość istnienia takich dowodów.

IV. W konsekwencji Sąd Okręgowy podzielił zarzut skarżącej co do braku przyczynienia i uwzględniając już wypłacone kwoty 9 000 zł zadośćuczynienia oraz 2 250 zł zwrotu kosztów nagrobka, podwyższył kwotę zadośćuczynienia do 51 000 zł, oraz zwrotu kosztów nagrobka do 5 250 zł. Oznacza to przyjcie kwoty zadośćuczynienia w wysokości przyjętej przez Sąd Rejonowy, tzn. 60 000 zł, ale bez pomniejszenia z tytułu przyczynienia, podobnie jak z kwotą zwrotu kosztów nagrobka.

V. Zmiana orzeczenia co do meritum spowodowała korektę orzeczenia o kosztach procesu przed Sądem Rejonowym, ponieważ zmieniła się relacja w jakiej strony proces wygrały lub przegrały. Zestawienie kosztów zawarte jest w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku k.113v. Sąd Rejonowy przyjął, że powódka wygrała proces w 32 %, natomiast po zmianie orzeczenia w procesie apelacyjnym wskaźnik ten wzrósł do 79 %, a w przypadku strony pozwanej obniżył się do 21 %. Wpłynęło to na zmianę wysokości kwot podlegających pobraniu na rzecz Skarbu Państwa (por. pkt. 4 i 5 wyroku k.104). Skarb Państwa poniósł koszty w wysokości 4464 zł. Po odliczeniu kwoty 500 zł wpłaconej przez powódkę do rozliczenia pozostała kwota 3964 zł. Powódkę obciąża 21 % tej kwoty, gdyż w takim zakresie proces przegrała, co daje 832 zł, natomiast stronę pozwaną obciąża 79 % tej kwoty, gdyż w takim zakresie proces przegrała, co daje 3132 zł. Zmianie nie uległ pkt. 6 zaskarżonego wyroku.

VI. W procesie apelacyjnym powódka poniósł koszty w wysokości 4 838 zł, na którą składają się: 2438 zł - opłata od apelacji oraz 2 400 zł - wynagrodzenie pełnomocnika (por. k.122 i k. 124). Powódka wygrała proces apelacyjny w 69 %, wobec czego należy jej się zwrot kwoty 3338 zł stanowiącej 69 % poniesionych kosztów w kwocie 4 838 zł. W procesie apelacyjnym strona pozwana poniosła koszty w wysokości 2 400 zł - wynagrodzenie pełnomocnika, a wygrała proces apelacyjny w 31 %, wobec czego należy jej się zwrot kwoty 744 zł stanowiącej 31 % poniesionych kosztów. Zbilansowanie kwot 3338 zł i 744 zł oznacza, że powódce należy się zwrot kwoty 2 594 zł.

Mając na względzie wskazane argumenty Sąd odwoławczy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok, a na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił dalej idącą apelację.