Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 lipca 2016 roku

Sąd Rejonowy w Grudziądzu Wydział I Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSR Marcin Kolasiński

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Magdalena Hausman

po rozpoznaniu w dniu 21 lipca 2016 roku w Grudziądzu

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W.

przeciwko S. R.

o zapłatę

I.  uchyla wyrok zaoczny Sądu Rejonowego w Grudziądzu z 17 marca 2016 roku w całości i zasądza od pozwanej S. R. na rzecz powoda (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. kwotę 1.794,44 zł (jeden tysiąc siedemset dziewięćdziesiąt cztery złote i 16/100) wraz z odsetkami umownymi w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP w stosunku rocznym od 29 lipca 2015 roku do 21 lipca 2016 roku, przy czym od 1 stycznia 2016 roku nie większymi niż wysokość odsetek umownych maksymalnych za opóźnienie;

II.  należność główną w kwocie 1.794,44 zł rozkłada na 7 rat miesięcznych płatnych do 10. dnia każdego miesiąca, poczynając od miesiąca następnego po tym, w którym wyrok się uprawomocni: pierwsza rata w kwocie 294,44 zł oraz 6 następnych rat w kwocie po 250,00 zł każda, wraz z odsetkami umownymi w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP w stosunku rocznym od uchybionego terminu płatności poszczególnych rat do dnia zapłaty, przy czym nie większymi niż wysokość odsetek umownych maksymalnych za opóźnienie;

III.  oddala powództwo w pozostałej części;

IV.  zasądza od pozwanej S. R. na rzecz powoda (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. kwotę 638,40 zł (sześćset trzydzieści osiem złotych i 40/100) tytułem zwrotu kosztów procesu;

V.  kosztami sądowymi w postaci opłaty od sprzeciwu od wyroku zaocznego, od której uiszczenia zwolniona była pozwana, obciąża Skarb Państwa.

Sygn. akt I C 2304/15

UZASADNIENIE

(...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. wniosła pozew przeciwko S. R. o zapłatę kwoty 2.024,45 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz kosztami procesu. W uzasadnieniu pozwu strona powodowa podała, że zawarła z S. R. umowę pożyczki odnawialnej, z której pozwana nie wywiązała się, w związku z czym umowa została wypowiedziana. Na sumę dochodzoną pozwem składały się następujące kwoty: 1.200,00 zł tytułem kapitału pożyczki, 171,81 zł tytułem odsetek umownych w wysokości maksymalnej (czterokrotność stopy kredytu lombardowego NBP) naliczonych od dnia wypłaty pożyczki do dnia poprzedzającego wniesienie pozwu oraz 652,64 zł tytułem opłat, prowizji, kosztów wezwań do zapłaty oraz odsetek maksymalnych od w/w należności (k. 2-8, 13-14).

Wobec nieuzupełnienia braków formalnych, przewodniczący zarządził zwrot pozwanej odpowiedzi na pozew (k. 69).

Wyrokiem zaocznym z 17 marca 2016 roku sąd orzekł zgodnie z żądaniem pozwu (k. 70).

Postanowieniem z 12 kwietnia 2016 roku sąd zwolnił pozwaną od kosztów sądowych w całości (k. 72).

Pozwana S. R. wniosła sprzeciw od wyroku zaocznego, zaskarżając go w całości. Pozwana potwierdziła fakt wzięcia pożyczki i braku spłaty, jednakże zakwestionowała wysokość naliczonych przez powoda odsetek oraz opłat, prowizji i innych kosztów związanych z pożyczką, o których nie została poinformowana przy zawarciu umowy. Zdaniem pozwanej, dający pożyczkę stosował klauzulę niedozwolone, naruszył przepisy ustawy o kredycie konsumenckim i próbował obejść przepisy kodeksu cywilnego. Ponadto, S. R. wniosła o rozłożenie płatności na rzecz powoda na raty, uzasadniając to swoją chorobą i trudną sytuacją materialną, jak również o nieobciążanie jej kosztami procesu (k. 77-78).

W piśmie procesowym z 30 maja 2016 roku, stanowiącym odpowiedź na sprzeciw od wyroku zaocznego, strona powodowa podtrzymała wszystkie swoje twierdzenia oraz uzasadniła naliczone przez siebie opłaty, prowizje i koszty. Powód podniósł ponadto, że pozwana miała możliwość zapoznania się warunkami umowy dotyczącymi powyższych należności. Strona powodowa wyraziła zgodę na rozłożenie zasądzonej należności na raty w wysokości 250,00 zł miesięcznie (k. 91-93).

Sąd rozpoznał sprawę w postępowaniu uproszczonym (k. 1).

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 23 maja 2014 roku S. R. zawarła z (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. umowę pożyczki odnawialnej. Na mocy umowy dający pożyczkę udzielił jej i wypłacił w formie bezgotówkowej kwotę 1.200,00 zł (§ 2 pkt 1 i § 3 pkt 1 umowy). Limit pożyczki został przyznany na czas nieokreślony (§ 2 pkt 3 i § 7 pkt 1), a pożyczkobiorczyni zobowiązana była do comiesięcznej spłaty kwoty minimalnej (§ 7 pkt 4). Strony umowy ustaliły oprocentowanie pożyczki w wysokości 16 % w skali roku (§ 4 pkt 3). W przypadku opóźnienia w spłacie należnych opłat i prowizji przewidziano naliczanie odsetek w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP w stosunku rocznym (§ 9 pkt 2). Biorąca pożyczkę zobowiązała się do spłaty pożyczki wraz z odsetkami oraz innymi opłatami, w tym kosztami wezwań do zapłaty, na zasadach określonych w umowie (§ 2 pkt 2, § 8, § 9 pkt 5 i 6). Strony oświadczyły ponadto w umowie, że jej częścią są załączniki w postaci m.in. regulaminu udzielania pożyczek oraz tabeli opłat i prowizji (§ 8 pkt 5 i § 14 pkt 7). Według tabeli opłat i prowizji, opłata za wypłatę środków miała wynosić 20,00 zł + 20 % wypłaconej kwoty, opłata za miesięczne utrzymania konta – 60,00 zł, opłaty za upomnienia – 45,00 zł, a opłata za obsługę nieterminowej spłaty kapitału – 10,00 zł (załącznik nr 3 do umowy).

S. R. nie wywiązała się z umowy pożyczki z 23 maja 2014 roku, nie dokonując na rzecz dającego pożyczkę jakichkolwiek wpłat, w związku z czym ten wypowiedział przedmiotową umowę pismem z 13 sierpnia 2014 roku. Pożyczkodawca dwukrotnie wysyłał listem zwykłym upomnienie, a za trzecim razem upomnienie wraz z wypowiedzeniem umowy. Na zadłużenie biorącej pożyczkę z tytułu umowy składały się następujące należności: 1.200,00 zł tytułem kapitału pożyczki, 171,81 zł tytułem skapitalizowanych odsetek umownych w wysokości maksymalnej (16 %, przy czym nie więcej niż czterokrotność stopy kredytu lombardowego NBP), naliczonych od dnia następnego po dniu wypłaty pożyczki, tj. 24 maja 2014 roku, do dnia poprzedzającego wniesienie pozwu, tj. 28 lipca 2015 roku, 260,00 zł tytułem opłaty za wypłatę pieniędzy, 120,00 zł tytułem dwóch opłat za utrzymanie konta (2 x 60,00 zł) oraz 9,03 zł tytułem kosztów wysłania listem zwykłym upomnień (3 x 3,01 zł). Ponadto, na dzień wniesienia pozwu skapitalizowane odsetki maksymalne (czterokrotność stopy kredytu lombardowego NBP), naliczone od 14 października 2014 roku do 28 lipca 2015 roku od opłat dodatkowych w łącznej wysokości 389,03 zł, tj. od opłaty za wypłatę pieniędzy, opłat za utrzymanie konta i kosztów upomnień, wynosiły 33,60 zł.

Dowody: dokumenty dołączone do pozwu (k. 22-53).

Sąd zważył, co następuje:

Przedstawiony powyżej stan faktyczny ustalony został na podstawie dokumentów przedłożonych przez stronę powodową do pozwu, których autentyczność i prawdziwość, w ocenie sądu, nie została skutecznie podważona, w związku z czym stanowiły one w pełni wiarygodną podstawę ustaleń faktycznych.

Strona powodowa dochodziła od pozwanej należności z tytułu umowy pożyczki. Zgodnie z art. 720 § 1 k.c., przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

W ocenie sądu, nie budziła jakichkolwiek wątpliwości kwestia ponoszenia przez pozwaną odpowiedzialności z tytułu niewywiązania się z umowy pożyczki z 23 maja 2014 roku. Zresztą sama pozwana przyznała fakt zawarcia przedmiotowej umowy, jak i niewywiązania się z niej (art. 229 k.p.c.). Pozwana zakwestionowała natomiast roszczenie powoda co do wysokości, podważając nie tylko wysokość naliczonych odsetek, opłat dodatkowych oraz innych kosztów, jak i samo uprawnienie dającego pożyczkę do obciążania nimi biorącej pożyczkę.

Zdaniem sądu, nie zasługiwały na uwzględnienie twierdzenia pozwanej odnośnie do jej niewiedzy na temat wysokości odsetek, opłat związanych z zawarciem umowy czy też konieczności ponoszenia dodatkowych kosztów w przypadku opóźnienia w spłacie pożyczki. Przewidziane one bowiem zostały w samej umowie (§ 2 pkt 2, § 4 pkt 3, § 6, § 7 pkt 4, § 8, § 9 pkt. 2, 5 i 6), a sposób ich wyliczania lub wprost ich wysokość wynikała z załącznika nr 3, który był częścią umowy (§ 14 pkt 7). Mając na uwadze procedurę zawarcia umowy, wynikającą z regulaminu udzielania pożyczek (§ 2, § 3 i § 4 załącznika nr 2) oraz szczegółowo przedstawioną w piśmie procesowym powoda z 30 maja 2016 roku (k. 91-93), nie było możliwości, ażeby doszło do jej zawarcia bez umożliwienia pożyczkobiorcy zapoznania się ze wszystkimi jej warunkami. Jeżeli natomiast pozwana nie zapoznała się z treścią umowy, pomimo że miała taką możliwość, to okoliczność ta stanowiła przejaw niedołożenia przez nią należytej staranności i nie wpływała na zakres jej odpowiedzialności.

Przechodząc do poszczególnych należności dochodzonych niniejszym pozwem, na pełną akceptację zasługiwało żądanie powoda dotyczące zwrotu kapitału udzielonej, a niezwróconej pożyczki w wysokości 1.200,00 zł.

Podobnie, nie budziło wątpliwości żądanie zasądzenia skapitalizowanych odsetek umownych w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP (maksymalnej), naliczonych od dnia następnego po dniu wypłaty pożyczki, tj. 24 maja 2014 roku, do dnia poprzedzającego wniesienie pozwu, tj. 28 lipca 2015 roku. Taka wysokość odsetek, tj. 16 % na dzień zawarcia umowy, wynikała wprost z jej treści (§ 4 pkt 3). Powód prawidłowo wyliczył w ten sposób kwotę 171,81 zł, uwzględniając przy tym zmianę wysokości odsetek maksymalnych ( za kalkulatorem odsetek maksymalnych Lex (...) dla Sądów). Tak więc, wbrew twierdzeniom pozwanej, ich wysokość nie przekraczała odsetek maksymalnych unormowanych w art. 359 § 2 ¹ k.c. w brzmieniu obowiązującym przed 1 stycznia 2016 roku (16 % za okres od 24 maja do 8 października 2014 roku, 12 % za okres od 9 października 2014 roku do 4 marca 2015 roku i 10 % za okres od 5 marca do 28 lipca 2015 roku).

Ponadto, powodowi należał się w całości zwrot kwoty 260,00 zł tytułem prowizji za udzielenie pożyczki (20,00 zł + 20 % wypłaconej kwoty 1.200,00 zł). Suma ta została określona wprost w tabeli opłat i prowizji (załączniku nr 3) i była pozwanej znana. Zawierając umowę, pozwana godziła się więc na obciążenie jej taką opłatą. W odniesieniu do zarzutów pozwanej, iż pobranie prowizji tej wysokości było sprzeczne z kodeksem cywilnym czy ustawą o kredycie konsumenckim, wskazać należy, że w chwili zawarcia przedmiotowej umowy nie obowiązywał przepis ograniczający łączną wysokość opłat związanych z udzieleniem pożyczki bądź kredytu, który stanowiłby odpowiednik art. 7a ustawy z 20 lipca 2001 roku o kredycie konsumenckim (Dz. U. nr 100, poz. 1081 ze zm.).

Na aprobatę zasługiwało również żądanie zapłaty łącznie kwoty 120,00 zł (60,00 zł za każdy miesiąc) tytułem opłat za utrzymanie konta, związanych z – ogólnie ujmując – bieżącą obsługą pożyczki, opisaną w piśmie procesowym powoda z 30 maja 2016 roku (k. 91-93). Nie powinna wszak budzić wątpliwości okoliczność, że powód ponosił określone koszty związane z obsługą umowy, a kwota 60,00 zł miesięcznie nie wydawała się w tym przypadku zawyżona. Opłata ta, jako wprost przewidziana w załączniku nr 3 do umowy, również powinna być znana pozwanej.

Ponadto, strona powodowa domagała się zasądzenia zryczałtowanych kosztów sześciu monitów listownych z upomnieniem i wezwaniem do zapłaty, wystosowanych do pozwanej, w łącznej wysokości 235,00 zł (5 x 45,00 zł + 1 x 10,00 zł). W ocenie sądu, z tytułu podjętych czynności windykacyjnych należałby się powodowi wyłącznie zwrot rzeczywiście poniesionych kosztów, których jednak strona powodowa we wskazanej kwocie nie wykazała i których rzeczywista wysokość budziła uzasadnione wątpliwości. Podkreślenia w tym miejscu wymaga, że zastrzeżenie w umowie zawartej z konsumentem rażąco wygórowanej opłaty za dokonanie określonej czynności windykacyjnej przez wierzyciela, przekraczającej rzeczywiście poniesione przez wierzyciela koszty, stanowi niedozwoloną klauzulę umowną w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 k.c. i nie wiąże konsumenta (np. pozycje 978, 1767, 1768, 1955 czy 1956 rejestru klauzul niedozwolonych prowadzonego przez Prezesa Urzędu Ochrony i Konkurencji). W konsekwencji, przewidziane w umowie z 23 maja 2014 roku opłaty za wezwania do zapłaty, jako sprzeczne z dobrymi obyczajami i rażąco naruszające interesy konsumenta, nie wywoływały skutków prawnych. Strona powodowa przedstawiła dowody nadania tylko pierwszych trzech wezwań do zapłaty (k. 39-44), wysłanych listem zwykłym, przy czym koszt jednej takiej korespondencji wynosił 3,01 zł (zgodnie z twierdzeniem powoda zawartym w piśmie z 30 maja 2016 roku – k. 92). Rzeczywiście poniesione i zarazem wykazane dokumentami koszty związane z wezwaniami do zapłaty stanowiły zatem sumę 9,03 zł.

Wreszcie, strona powodowa domagała się zapłaty kwoty 37,64 zł tytułem skapitalizowanych odsetek w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP, naliczonych za opóźnienie w spłacie opłat dodatkowych (prowizji za wypłatę pożyczki, opłat za utrzymanie konta i kosztów upomnień) w wysokości 652,24 zł za okres od 14 października 2014 roku (data wymagalności roszczenia) do 28 lipca 2014 roku (data poprzedzająca wniesienie pozwu). Odsetki od tych opłat i ich wysokość przewidziane zostały w § 9 pkt 2 umowy. W związku z określeniem przez sąd należnych z tego tytułu powodowi opłat na kwotę 389,03 zł (260,00 zł + 60,00 zł + 60,00 zł + 9,03 zł), odsetki te powinny wynosić 33,60 zł ( za kalkulatorem odsetek maksymalnych Lex (...) dla Sądów).

Reasumując, sąd uznał roszczenie powoda za uzasadnione w wysokości 1.794,44 zł, na którą składały się kwoty: 1.200,00 zł tytułem kapitału pożyczki, 171,81 zł tytułem skapitalizowanych odsetek umownych naliczonych od kapitału, 260,00 zł tytułem opłaty za wypłatę pieniędzy, 120,00 zł tytułem dwóch opłat za utrzymanie konta (2 x 60,00 zł), 9,03 zł tytułem kosztów wysłania listem zwykłym upomnień (3 x 3,01 zł) oraz 33,60 zł tytułem skapitalizowanych odsetek za opóźnienie w spłacie opłat dodatkowych.

Wobec powyższych uwag, na podstawie art. 720 § 1 k.c., sąd orzekł jak w punkcie I. sentencji wyroku, uchylając jednocześnie wyrok zaoczny z 17 marca 2016 roku (art. 347 k.p.c.).

O odsetkach umownych należnych do 31 grudnia 2015 roku orzeczono zgodnie z art. 481 § 1 i 2 k.c. w brzmieniu obowiązującym przed nowelizacją dokonaną ustawą z 9 października 2015 roku o zmianie ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1830), która weszła w życie z dniem 1 stycznia 2016 roku. O odsetkach umownych maksymalnych za opóźnienie za okres od 1 stycznia 2016 roku orzeczono w myśl art. 481 § 1 – 2 ² k.c. w brzmieniu nadanym powołaną ustawą.

Pozwana w odpowiedzi na pozew wniosła o rozłożenie zasądzonej należności na raty, powołując się na swoją chorobę i trudną sytuację materialną. Zgodnie z art. 320 k.p.c., w szczególnie uzasadnionych wypadkach sąd może w wyroku rozłożyć na raty zasądzone świadczenie.

Analizując sytuację pozwanej, sąd doszedł do przekonania, że zachodziły w jej przypadku szczególne okoliczności, uzasadniające rozłożenie zasądzonej należności na raty. Pozwana co prawda osiąga stały miesięczny dochód w wysokości 1.355,00 zł (k. 63-65), to jednak jego znaczną część pochłaniają stałe miesięczne wydatki, w tym lekarstwa (pozwana poważnie choruje). Mając na uwadze sytuację życiową i materialną pozwanej, w ocenie sądu, zasądzona w punkcie I. sentencji wyroku należność główna powinna być rozłożona na 7 rat miesięcznych (6 rat równych w kwocie po 250,00 zł każda i jedna rata wyrównawcza w kwocie 294,44 zł, płatna jako pierwsza). Rozłożenie zasądzonego świadczenia na krótszy czas, powodowałoby brak realnej możliwości spłaty przez pozwaną, natomiast rozłożenie spłaty na dłuższy okres, naruszałoby słuszny interes wierzyciela, który również musiał być brany pod uwagę. Strona powodowa wyraziła zresztą zgodę na taką wysokość rat (k. 93).

Wobec powyższych uwag, na podstawie art. 320 k.p.c., sąd w punkcie II. sentencji wyroku orzekł o rozłożeniu zasądzonego świadczenia na raty wraz odsetkami umownymi za opóźnienie na wypadek uchybienia terminowi płatności poszczególnych rat do dnia zapłaty.

W punkcie III. wyroku sąd oddalił powództwo w części dotyczącej kosztów wezwań do zapłaty przekraczających kwotę 9,03 zł, jak również zasądzenia skapitalizowanych odsetek od opłat dodatkowych przekraczających kwotę 33,60 zł oraz odsetek za opóźnienie od dnia następnego po wydaniu wyroku do dnia zapłaty. W związku z rozłożeniem zasądzonego świadczenia na raty, powodowi należały się odsetki za opóźnienie jedynie do chwili wyrokowania, albowiem do tego czasu pozwana pozostawała w opóźnieniu.

O kosztach procesu w punkcie IV. wyroku orzeczono na zasadzie art. 100 k.p.c. Powód wygrał niniejszą sprawę w 89 %, ponosząc koszty procesu w łącznej wysokości 717,30 zł z tytułu: opłaty sądowej od pozwu w kwocie 100,00 zł, wynagrodzenia pełnomocnika będącego radcą prawnym w wysokości 600,00 zł (§ 6 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu /tekst jedn. Dz. U. z 2013 r., poz. 490 ze zm./), opłaty skarbowej od pełnomocnictwa w kwocie 17,00 zł oraz opłaty manipulacyjnej dla dostawcy usług płatności w kwocie 0,30 zł. Należał mu się zatem od pozwanej zwrot kwoty 638,40 zł, stanowiącej 89 % poniesionych kosztów procesu.

O obciążeniu w punkcie V. wyroku Skarbu Państwa kosztami sądowymi, od których uiszczenia zwolniona była pozwana (koszty sprzeciwu od wyroku zaocznego), orzeczono w myśl art. 348 k.p.c. i art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jedn. Dz. U. z 2014 r., poz. 1025 ze zm.).