Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

G., dnia 24 listopada 2015r

Sąd Rejonowy w Gdyni, I Wydział Cywilny

Przewodniczący: SSR Małgorzata Nowicka - Midziak

Protokolant: Katarzyna Fiutowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 10 listopada 2015r

sprawy z powództwa D. D. (1)

przeciwko J. Z. i A. Z. (1)

o uznanie czynności prawnej za bezskuteczną

1.  oddala powództwo;

2.  zasądza od powoda solidarnie na rzecz pozwanych kwotę 617 zł. (sześćset siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt I C 376/14

UZASADNIENIE

Powód D. D. (2) wystąpił przeciwko J. Z. i A. Z. (1) o uznanie w stosunku do niego za bezskuteczną czynności prawnej w postaci umowy sprzedaży z dnia 14 stycznia 2014r., na mocy której K. P. i E. P. sprzedali pozwanym nieruchomość położoną w G. przy ul. (...), dla której Sąd Rejonowy w Gdyni prowadzi księgę wieczystą (...), z pokrzywdzeniem powoda, któremu przysługuje wierzytelność w wysokości 2.616,99 zł wraz z odsetkami ustawowymi.

W uzasadnieniu powód wyjaśnił, że w drodze przelewu wierzytelności nabył wierzytelność przysługującą A. Z. (2) w stosunku do (...) Sp. z o.o. w likwidacji z siedzibą w T. (uprzednio (...) sp. z o.o.) w wysokości 2.616,99 zł. Wierzytelność ta jest stwierdzona nakazem zapłaty Sądu Rejonowego w Toruniu z dnia 4.07.2012r. sygn. akt V GNc 2520/12, a wynika z umowy zawartej między A. Z. (2) a wyżej wskazaną spółką dnia 11 października 2010r. i faktury VAT nr (...) z 2 grudnia 2010r. Dodał także, że wierzytelność ta jest przedmiotem postępowania egzekucyjnego (sygn. akt KM 2106/12) prowadzonego przez komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym w Świeciu, które pozostaje jednak bezskuteczne. Spółka (...) była właścicielem nieruchomości, w postaci stanowiącego odrębną własność lokalu mieszkalnego w G. przy ul. (...), która jednak została sprzedana K. i E. P. w dniu 4 kwietnia 2012r. poprzez potrącenie wierzytelności. W ocenie powoda, wyzbywając się tego składnika majątkowego, spółka uniemożliwiła zaspokojenie pozostałych wierzycieli. Powód wskazał też, że (...) Sp. z o.o. w likwidacji z siedzibą w T. od wielu lat ściśle współpracowała z małżonkami P., którzy byli stałymi dostawcami tej spółki, co skutkuje istnieniem domniemania o jakim mowa w art. 527§ 4 k.c. Następnie sprzedali oni sporną nieruchomość pozwanym, którzy zdaniem powoda mieli świadomość, w jakich okolicznościach małżonkowie P. nabyli tą nieruchomość.

(pozew k. 2-5)

W odpowiedzi na pozew pozwani wnieśli o oddalenie powództwa, podnosząc, że umowa sprzedaży nieruchomości zawarta przez dłużną spółkę z małżonkami P. nie została dokonana z pokrzywdzeniem wierzycieli, albowiem stanowiła ekwiwalent za świadczenia na rzecz dłużnej spółki. Ponadto cena nieruchomości jest adekwatna do jej wartości. Pozwani zarzucili również, że powód nie wykazał, aby małżonkowie P. pozostawali w stałych stosunkach gospodarczych z dłużną spółką. Pozwani zakwestionowali także, aby mieli wiedzę o podstawach do stwierdzenia bezskuteczności umowy sprzedaży. Ze zbywcami spotkali się bowiem jedynie dwa razy i nie omawiali okoliczności w jakich doszło do nabycia przez nich spornej nieruchomości. Również z najemcą lokalu nie poruszali tej kwestii. Zdaniem pozwanych żądanie pozwu sprzeczne jest z zasadami współżycia społecznego, albowiem dotyczy umowy opiewającej na kilkaset tysięcy złotych w celu zaspokojenia stosunkowo niewielkiej wierzytelności powoda.

(odpowiedź na pozew k. 102 – 104v)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

(...) Sp. z o.o. w likwidacji z siedzibą w T. (dawniej (...) Sp. z o.o. z siedzibą w T.) od dnia 2 listopada 2010r. była właścicielem nieruchomości lokalowej położonej w G. przy ul. (...), dla której Sąd Rejonowy w Gdyni prowadzi księgę wieczystą (...).

W dniu 4 kwietnia 2012r. K. P. i E. P. na mocy umowy sprzedaży zawartej z (...) Sp. z o.o. z siedzibą w T. nabyli własność wyżej opisanej nieruchomości za cenę 475.000 zł. Z ceny sprzedaży przed podpisaniem umowy kupujący zapłacili spółce gotówką kwotę 5.000 zł. Reszta ceny w kwocie 470.000 zł została zapłacona przez potrącenie należności spółki wobec K. P., prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą (...) w K..

(okoliczność bezsporna, vide umowa k. 19-22)

W dnu 14 stycznia 2014r. K. P. i E. P. sprzedali wyżej opisaną nieruchomość pozwanym J. Z. i A. Z. (1) za cenę 340.000 zł. informując ich, że nigdy nie byli w tym lokalu, gdyż zamieszkuje w nim lokator, co do którego toczy się postępowanie eksmisyjne.

(dowód: umowa k. 23 – 26, zeznania świadków E. P. k. 193, K. P. k. 193 – 194, zeznania pozwanej k. 251 zeznania pozwanego k. 251 – 252)

Pomiędzy powodem D. D. (2) a K. P. i E. P. toczyło się postępowanie przed Sądem Rejonowym w Gdyni w sprawie o sygn. akt. I C 138/14 o uznanie za bezskuteczną w stosunku do powoda D. D. (2) umowy sprzedaży nieruchomości z dnia 4 kwietnia 2012r., które zakończyło się prawomocnym wyrokiem oddalającym powództwo z uwagi na ustalenie, że małżonkowie P. nie znali i nie wiedzieli o złej kondycji (...) sp. z o.o. w T. ani też nie pozostawali z tą spółką w stałych stosunkach gospodarczych.

(dowód: wyrok SR w Gdyni z uzasadnieniem k. 221 i 224 – 226v akt I C 138/14, wyrok SO w Gdańsku z uzasadnieniem k. 257 i 261 – 267 akt I C 138/14, protokół rozprawy z 15.01.2015r. k. 217 – 218, zeznania pozwanej k. 251 zeznania pozwanego k. 251 – 252, zeznania świadków: K. D. k. 160, S. K. k. 160 – 161, E. P. k. 193, K. P. k. 193 – 194)

Powodowi D. D. (2) przysługuje względem (...) Sp. z o.o. w likwidacji z siedzibą w T. wierzytelność w wysokości 2.616,99 zł, stanowiąca część wierzytelności stwierdzonej tytułem wykonawczym w postaci nakazu zapłaty z dnia 4 lipca 2012r. wydanym w postępowaniu nakazowym w sprawie o sygn. akt V GNc 2520/12 przez Sąd Rejonowy w Toruniu, zaopatrzonym w klauzulę wykonalności postanowieniem tego Sądu z dnia 2 października 2012r. Powód nabył powyższą wierzytelność od pierwotnego wierzyciela spółki - (...) umową przelewu wierzytelności z dnia 3 stycznia 2014r.

A. Z. (2) złożył wniosek o wszczęcie egzekucji przeciwko (...) Sp. z o.o. w likwidacji z siedzibą w T. 5 października 2012r. w oparciu o wyżej opisany nakaz zapłaty Sądu Rejonowego w Toruniu, zaś wnioskiem z dnia 7 stycznia 2014r. wniósł o umorzenie postępowania egzekucyjnego w zakresie kwoty 2.616,99 zł, w związku ze zbyciem tej wierzytelności na rzecz powoda.

(okoliczności bezsporne; umowa przelewu k. 10 – 11, tytuł wykonawczy k. 199 - 200, wniosek o wszczęcie egzekucji k. 197, wniosek o umorzenie k. 204)

Sąd zważył, co następuje:

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów przedłożonych przez strony do akt niniejszej sprawy oraz zawartych w aktach Sądu Rejonowego w Gdyni o sygn. I C 138/14, których autentyczność nie budzi wątpliwości Sądu, a nadto nie były one kwestionowane przez żadną ze stron. Ponadto Sąd oparł się na zeznaniach świadków K. D., S. K., E. P., K. P. oraz pozwanych odnośnie okoliczności, w jakich pozwani oraz małżonkowie P. nabyli sporną nieruchomość oraz ich wiedzy i świadomości co do istnienia zobowiązań (...) Sp. z o.o. w likwidacji z siedzibą w T.. W ocenie Sądu zeznania te były szczere i korespondowały ze sobą tworząc spójny obraz zaistniałej sytuacji. Z tych też względów brak jest podstaw do odmowy dania im wiary. Co prawda H. H. w swoich zeznaniach próbował wskazywać, że pozwani wiedzieli, że nabywają mieszkanie za długi spółki, jednak jak przyznali pozwani fakt ten wynika z treści aktu notarialnego. Natomiast w księdze wieczystej brak było informacji o jakichkolwiek obciążeniach czy istnieniu zaległości dłużnej spółki wobec innego podmiotu. Co więcej w ocenie tego świadka małżonkowie P. doskonale wiedzieli o sytuacji dłużnej spółki i istnieniu 10 wierzycieli, a zatem podstawach do stwierdzenia bezskuteczności umowy sprzedaży z dnia 4.04.2012r., gdy tymczasem powództwo w tym zakresie zostało prawomocnie oddalone z uwagi na ustalenie, że małżonkowie P. nie wiedzieli o zobowiązaniach (...) Sp. z o.o. w likwidacji z siedzibą w T. ani nie pozostawali z tą spółką w stałych stosunkach gospodarczych. Podkreślać również należy, że świadek sam zamierzał nabyć przedmiotową nieruchomość i to po niskiej cenie od małżonków P., dlatego też miał swój cel w zniechęceniu nowych nabywców, dodatkowo odmawiając opuszczenia lokalu. Z tych też względów w ocenie Sądu w stosunku do zeznań tego świadka należy podejść z ostrożnością, albowiem jako osoba nadal użytkująca sporny lokal, pozostaje on w sporze zarówno z pozwanymi jak i uprzednimi nabywcami. Nadto jak wynika z akt sprawy o sygn. I C 138/14 to właśnie świadek jest znajomym powoda i poinformował go o tej transakcji. Dlatego też zeznaniom świadka Sąd dał wiarę jedynie w zakresie, w jakim nie pozostają one w sprzeczności z pozostałym materiałem dowodowym zgromadzonym w sprawie.

Sąd zważył przy tym, że wnioski o dopuszczenie dowodu z zeznań świadków wskazanych w piśmie powoda z dnia 14.08.2014r. nie miały ostatecznie znaczenia, albowiem zostali oni powołani na okoliczność wiedzy i świadomości małżonków P., co do zobowiązań dłużnej spółki, które były przedmiotem rozważań Sądu w sprawie o sygn. akt I C 138/14 i w zakresie którym został wydany prawomocny wyrok oddalający powództwo. Z tych też względów w ocenie Sądu dopuszczenie dowodów z tych świadków było zbędne i spowodowałoby jedynie nieuzasadnione przedłużenie postępowania, albowiem Sąd związany jest prawomocnym wyrokiem oddalającym powództwo o uznanie w stosunku do powoda czynności prawnej w postaci umowy sprzedaży z dnia 4.04.2012r. za bezskuteczną ustalając, że K. i E. P. nie pozostawali w stałych stosunkach gospodarczych z dłużną spółką, ani też nie wiedzieli o złej kondycji finansowej tej spółki. W konsekwencji Sąd rozstrzygając niniejsze powództwo nie może poczynić odmiennych ustaleń.

Powód oparł swoje roszczenie na art. 527 § 1 k.c., zgodnie z którym gdy wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową, każdy z wierzycieli może żądać uznania tej czynności za bezskuteczną w stosunku do niego, jeżeli dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, a osoba trzecia o tym wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć. Ponadto zważyć należy, iż stosownie do art. 531 § 2 k.c. w wypadku gdy osoba trzecia rozporządziła uzyskaną korzyścią, wierzyciel może wystąpić bezpośrednio przeciwko osobie, na której rzecz rozporządzenie nastąpiło, jeżeli osoba ta wiedziała o okolicznościach uzasadniających uznanie czynności dłużnika za bezskuteczną albo jeżeli rozporządzenie było nieodpłatne.

W pierwszej kolejności zważyć należało, że jak wynika z uzasadnienia prawomocnego wyroku Sądu Rejonowego w Gdyni w sprawie o sygn. akt I C 138/14 brak jest podstaw do uznania, że K. i E. P. wiedzieli lub przy zachowaniu należytej staranności mogli się dowiedzieć, że czynność prawna sprzedaży nieruchomości z dnia 4.04.2012r. dokonana pomiędzy nimi a dłużnikiem tj. (...) Sp. z o.o. w likwidacji z siedzibą w T. wiąże się z pokrzywdzeniem powoda jako wierzyciela. Jeszcze raz w tym miejscu należy podkreślić, że w związku z zakończeniem postępowania w sprawie o sygn. akt I C 138/14, a dotyczącym uznania za bezskuteczną w/w umowy sprzedaży i oddaleniem powództwa, Sąd w niniejszej sprawie nie może dokonać odmiennych ustaleń. Oznaczałoby to bowiem, że powództwo w tamtej sprawie winno zostać uwzględnione. Ponadto Sąd orzekający w niniejszej sprawie podziela w pełni ustalenia i rozważania poczynione w sprawie o sygn. akt I C 138/14, uznając ponowne rozważania w tym przedmiocie za zbyteczne. Nadto w ocenie Sądu, zgromadzony w niniejszej sprawie materiał dowodowy również nie daje podstaw do uznania, że małżonkowie P. wiedzieli lub mogli się dowiedzieć o krzywdzącym charakterze spornej czynności. Nie pozostawali oni bowiem w stałych stosunkach gospodarczych z dłużną spółką, a jedynie ze spółką (...). Z zeznań świadków nie wynika także, aby byli oni informowani o sytuacji finansowej spółki a sam fakt, że zapłata za nieruchomość nastąpiła poprzez potrącenie, nie może prowadzić do wniosku o złych zamiarach spółki czy nabywców, skoro dłużna spółka posiadała wówczas kilka nieruchomości i w ten sposób próbowała spłacać swoich dłużników. Również w księdze wieczystej nie było adnotacji odnośnie zadłużenia czy prowadzonym postępowaniu egzekucyjnym. Z tych też względów brak jest podstaw do uznania i przyjęcia, że małżonkowie P. wiedzieli o działaniu dłużnika zmierzającym do pokrzywdzenia wierzyciela.

Niezależnie od powyższego zważyć należy, że zgodnie z art. 531 § 2 k.c. z uwagi na fakt, iż czynność prawna sprzedaży z dnia 14.01.2014r. była odpłatna, powód w myśl art. 6 k.c. zobowiązany był wykazać również, że pozwani J. i A. Z. (1) wiedzieli o okolicznościach uzasadniających uznanie czynności dłużnika za bezskuteczną. Ponadto, jak wskazuje się w orzecznictwie, chodzi w tym wypadku o wiedzę o wszystkich okolicznościach uzasadniających uznanie czynności dłużnika za bezskuteczną. Osoba dokonująca czynności może bowiem wiedzieć o istnieniu i wysokości wierzytelności wierzyciela wobec dłużnika, ale może nie wiedzieć, że czynność dłużnika była podjęta z zamiarem pokrzywdzenia wierzyciela (wyrok SN z dnia 14 maja 2010 r., II CSK 545/09, LEX nr 602684). Nadto co istotne nie jest wystarczające wykazanie, iż dalszy nabywca powinien, przy zachowaniu należytej staranności, wiedzieć o tych okolicznościach (wyrok SN z dnia 16 kwietnia 2002 r., V CKN 1446/00, LEX nr 55167).

W ocenie Sądu powód nie sprostał temu obowiązkowi. Jak wynika ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, pozwani przed zawarciem spornej umowy nie znali zbywców nieruchomości. Co więcej strony transakcji poznały się przez sąsiada pozwanych pana C., który uzyskał informacje o zamiarze sprzedaży nieruchomości przez małżonków P. od ich pełnomocnika. Nadto pozwani przyznali, że wiedzieli, że nieruchomość ta została nabyta wcześniej w drodze potrącenia – za długi spółki, co wynika z samego aktu notarialnego zbywców, jednak nikt nie informował ich o okolicznościach zawarcia uprzedniej umowy sprzedaży, ani też oni nie dociekali tego. Powyższe, zdaniem Sądu, w żadnym stopniu nie świadczy zatem o posiadaniu przez pozwanych wiedzy o podstawach do uznania transakcji sprzedaży za bezskuteczną, czy też możliwości uzyskania takiej wiedzy. Tym bardziej, że w księdze wieczystej nie było żadnych adnotacji o jakichkolwiek zobowiązaniach czy ostrzeżeniach o toczących się postępowaniach. Zwrócić również należy uwagę, że sporna nieruchomość została sprzedana za niższą cenę z uwagi na fakt, iż w lokalu tym zamieszkiwał lokator, który nie zamierzał opuścić lokalu i wobec którego toczyło się postępowanie eksmisyjne. Obniżenie zatem ceny sprzedaży w tym przypadku nie budzi wątpliwości Sądu. Natomiast twierdzenia H. H., że informował pozwanego, że nieruchomość została „wzięta za długi” i będzie skarga pauliańska, jak już wskazano powyżej wynika bardziej z faktu, że świadek sam był zainteresowany w zakupie spornej nieruchomości dla siebie i dążył do tego, aby małżonkowie P. sprzedali mu ją za niską cenę. Ponadto brak jest jakiegokolwiek dowodu świadczącego o tym, iż świadek w jakikolwiek sposób wyjaśnił sytuację dotyczącą spornej nieruchomości, tym bardziej, że jego twierdzenia o świadomości i wiedzy małżonków P. odnośnie pokrzywdzenia wierzyciela i podstaw do uznania umowy z dnia 4.04.2012r. za bezskuteczną, jak wynika ze sprawy I C 138/14, nie pokrywały się z rzeczywistością. Wobec tego zdaniem Sądu brak jest podstaw do uznania i przyjęcia, że pozwani wiedzieli o działaniu dłużnika.

Reasumując, w ocenie Sądu powód nie wykazał, aby pozwani wiedzieli o okolicznościach uzasadniających uznanie czynności dłużnika za bezskuteczną. Z tych też względów Sąd w punkcie 1 wyroku na podstawie art. 527 k.c . a contrario w zw. z art. 6 kc oddalił powództwo.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z § 6 pkt. 3 i § 2 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U.02.163.1348) i w punkcie 2 wyroku zasądził od powoda jako strony przegrywającej niniejsze postępowanie solidarnie na rzecz pozwanych kwotę 617 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.