Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 czerwca 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach

Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 16 czerwca 2016r. w Katowicach

sprawy z odwołania K. K. (K. K. )

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

o prawo do emerytury górniczej

na skutek apelacji ubezpieczonego K. K.

od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
w Katowicach

z dnia 4 lutego 2016r. sygn. akt XI U 2714/14

1.  zmienia zaskarżony wyrok i poprzedzającą go decyzję z dnia 28 października 2014r. i przyznaje ubezpieczonemu K. K. prawo do emerytury górniczej począwszy od 1 października 2014r.,

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. na rzecz ubezpieczonego K. K. kwotę 390 zł (trzysta dziewięćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu.

/-/ SSA M. Żurecki /-/ SSA J. Pietrzak /-/ SSO del. A. Petri

Sędzia Przewodniczący Sędzia

Sygn. akt III AUa 595/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 28 października 2014r. organ rentowy odmówił K. K. przyznania prawa do emerytury górniczej.

Uzasadniając swoje stanowisko organ rentowy wskazał, iż ubezpieczony wykazał
na 15 października 2014r. 22 lata, 2 miesiące, 1 dzień pracy górniczej wykonywanej stale
i w pełnym wymiarze czasu pod ziemią. Do okresów uprawniających do świadczenia nie został uwzględniony okres od dnia 1 lipca 1996r. do dnia 31 listopada 1999r. W tym okresie, za który nie został przedłożony wykaz zjazdów, ubezpieczony był zatrudniony
na stanowiskach ślusarza i sygnalisty pod ziemią.

Ubezpieczony w odwołaniu od wskazanej wyżej decyzji wnosił o jej zmianę poprzez zaliczenie okresu od dnia 1 lipca 1996r. do dnia 31 listopada 1999r., jako pracy górniczej. Uzasadniając swoje stanowisko podnosił, że w spornym okresie wykonywał prace przy likwidacji szybów i szybików w likwidowanej Kopalni (...)
w B.. Podkreślił, że nie wykonywał pracy sygnalisty, chociaż posiadał uprawnienia
do wykonywania czynności przypisanych do tego stanowiska.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, jako pozbawionego uzasadnionych podstaw. Uzasadniając swoje stanowisko podniósł, że zgodnie z art. 50e ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. prawo do górniczej emerytury, bez względu na wiek i zajmowane stanowisko, przysługuje pracownikom, którzy pracę górniczą wykonywali pod ziemią stale i w pełnym wymiarze czasu pracy przez okres wynoszący
co najmniej 25 lat. Podkreślono, że w sprawie przyznania prawa do emerytury toczyło
się postępowanie, które zostało umorzone wobec cofnięcia odwołania.

Wyrokiem z dnia 4.02.2016r. Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach oddalił odwołanie.

Sąd ustalił:

K. K. w dniu 30 listopada 1989r. ukończył kurs sygnalistów szybowych głębinowych.

Odwołujący w okresie od dnia 1 lipca 1985r. do dnia 31 grudnia 1996r. zatrudniony był w Kopalni (...) w B., a w okresie od dnia 1 stycznia 1997r. do dnia 30 listopada 1999r. był pracownikiem Zakładu Usług (...)

(...) w B.. Zmiana pracodawcy nastąpiła w trybie art. 23 ¹ k.p.

Z treści świadectwa pracy z dnia 31 lipca 2002r. wynika, że w okresie od dnia 1 lipca 1996r. do dnia 31 sierpnia 1996r. zatrudniony był na stanowisku ślusarza, sygnalisty pod ziemią.
Od dnia 1 września 1996r. do dnia 30 listopada 1999r. zatrudniony był na stanowisku ślusarza, sygnalisty, ratownika pod ziemią. Określono, że w tych okresach odwołujący wykonywał prace w warunkach szczególnych, wymienione w dziale I pozycji 1 punkcie 90, 84, 74, wymienione w Zarządzeniu Ministra Górnictwa i Energetyki z dnia 12 sierpnia 1983r. Z dniem 1 grudnia 1999r. odwołujący został pracownikiem (...) spółki z o.o. w Z..

W aktach osobowych z tych okresów zatrudnienia znajduje się zaświadczenie z dnia 29 kwietnia 2014r., z którego treści wynika, że w okresie od dnia 1 lipca 1996r. do dnia
31 listopada 1999r. odwołujący nie przepracował żadnych dniówek w przodkach węglowych.

W zaświadczeniu z dnia 4 czerwca 2014r. określono, że w okresach od dnia 1 lipca 1985r. do dnia 31 lipca 2002r. pracodawca odwołującego wykonywał roboty górnicze, przygotowawcze w chodnikach pod ziemią, na rzecz Kopalń (...): (...), (...), (...) i Zakładów (...): (...), (...), (...). Odwołujący wykonywał prace w Kopalni (...): (...), Zakładzie (...), (...). Odwołujący zatrudniony był na stanowiskach ślusarza pod ziemią, sygnalisty pod ziemią. W aktach osobowych nie zostały zarchiwizowane ewidencje czasu pracy za sporny okres.

Z treści świadectwa pracy z dnia 31 lipca 2002r. wynika, że świadek M. K.
w spornym okresie od dnia 1 lipca 1996r. do dnia 31 listopada 1999r. zatrudniony był
na stanowiskach murarza szybowego pod ziemią, ślusarza, cieśli pod ziemią w Kopalni (...) w B. i Zakładzie Usług (...) w B.. W okresie od dnia 1 września 1998r. do dnia 31 grudnia 1996r. przepracował 1869 dniówek pod ziemią, w okresie od dnia 1 stycznia 1997r. do dnia
30 listopada 1999r. 690 dniówek pod ziemią. Rozpoznając jego wniosek z dnia 18 czerwca 2014r. o przyznanie prawa do emerytury górniczej, uzupełniony o przepracowane kolejne dniówki organ rentowy decyzją z dnia 2 lipca 2014r. przyznał prawo do emerytury. W aktach osobowych znajduje się wykaz zjazdów obejmujący okres od 1999r. Za ten rok odnotowano 255 zjazdów.

M. K. pracował z odwołującym na jednej zmianie i w jednej brygadzie. Kopalnia (...) była w tym czasie likwidowana. Wykonywano prace związane
z likwidacją szybu. Polegały one na likwidacji maszyn w szybikach, likwidacji klatek, zbrojenia szybowego. Szyb obsługiwali pracownicy Kopalni Centrum. Ubezpieczony pracował tylko i wyłącznie w szybie pod ziemią. W kopalni (...) pracował
z odwołującym na dnie szybu przy zbiornikach załadunku węgla. Szyb, w którym były te zbiorniki obsługiwali pracownicy kopalni. Wykonywano prace związane z wymianą dźwigarów, zbiorników.

J. B. w okresie od dnia 1 sierpnia 1994r. do dnia 30 września 1996r. zatrudniony był na stanowisku sztygara zmianowego urządzeń wyciągowych i szybów pod ziemią, od dnia 1 października 1996r. do dnia 29 listopada 1999r. wykonywał obowiązki sztygara zmianowego oddziału szybowego pod ziemią. Decyzją z dnia 9 czerwca 2004r. przyznane mu zostało prawo do emerytury, poczynając od dnia 16 maja 2004r.

J. B. pełnił obowiązki sztygara zmianowego oddziału, w którym zatrudniony był ubezpieczony. Zatrudnionych było w nim około 120 osób. Na zmianie pierwszej pracowało około 50% załogi, a na drugiej i trzeciej po 25%. Ubezpieczony pracował
w systemie zmianowym. Gdy odwołujący pracował na zmianie, świadek ten był jego bezpośrednim przełożonym. W spornym okresie czasu kopalnia była likwidowana
i prowadzony był remont urządzeń szybowych, gdyż nadal zjeżdżano na dół. Ubezpieczony
w spornym okresie pracował w brygadzie szybowej w klatce w szybie, przy remontach dźwigarów, podestów. Stale w gotowości utrzymywany był przedział drabinowy, jako droga ucieczki. Jednocześnie prowadzony był proces likwidacji urządzeń szybowych, remontowane i utrzymywane w gotowości były szyby główne w ilości dwóch sztuk oraz szyb podsadzkowy wykorzystywany do zamulania wyrobisk. Ubezpieczony wykonywał pracę na każdym z tych szybów w zależności od potrzeb. Demontowano szybiki 8, 9 i 23, które znajdowały się
na poziomie 510 i 90 m. Prace demontażowe polegały na wywiezieniu wszystkich materiałów znajdujących się w tych szybikach i zdemontowaniu maszyn szybowych. Ubezpieczony nigdy nie pracował w tym okresie na nadszybiu, jak zjechał pod ziemię, to wyjechał pod koniec dniówki. Tego rodzaju prace wykonywano w kopalniach (...), (...), (...).

W trakcie wykonywania prac w tych kopalniach obsługę szybu wykonywali pracownicy podmiotu, na rzecz którego świadczono usługi. W oddziale szybowym około 90% pracowników miało uprawnienia sygnalistów, lecz nie wykonywali tej pracy.

M. M. był zatrudniony w podmiotach wskazanych wyżej od dnia 1 stycznia 1994r. do dnia 31 maja 1999r. na stanowisku spawacza, cieśli pod ziemią. Od dnia 1 czerwca 1999r. na stanowisku dozorcy oddziału szybowego pod ziemią.

M. M. pracował z odwołującym w jednym oddziale, zmianie i brygadzie. Były sytuacje, że pracowali na jednej zmianie i w jednej brygadzie. Oddział szybowy odpowiadał za utrzymanie ruchu kopalni. W 1996 lub 1997 pracował z odwołującym przy robotach likwidacyjnych, które polegały na likwidacji szybików międzypoziomowych. Wykonując prace na rzecz kopalni (...) obsługiwano szybiki, a gdy zostali pracownikami zakładu, szyby obsługiwała kopalnia.

J. S. w latach 90-tych na skutek reorganizacji został pracownikiem kopalni (...), która była w strukturach B. Spółki. Zatrudniony był
na stanowisku osoby dozoru wyższego, zastępcy głównego mechanika, a od 1999r. pełnił obowiązki głównego mechanika do spraw szybów. Pracownicy (...) wykonywali na terenie kopalni prace szybowe polegające na wymianie zbrojenia, czyli dźwigarów, prowadników
i wszystkich innych urządzeń związanych z ruchem maszyn i wymianie zbiorników załadowczych na poziomie 415 m w komorze szybowej. Zakres prac określony był szczegółowymi umowami a (...) miała priorytet z uwagi na wspólnego właściciela. Generalną zasadą stosowaną na kopalniach ze względu na bezpieczeństwo ruchu urządzeń jest to, że kopalnia do robót szybowych delegowała swoich pracowników do obsługi maszyny wyciągowej i stanowiska sygnalizacyjnego głównego na nadszybiu. Maszynista, który obsługiwał te urządzenia musiał mieć co najmniej półroczny staż na danym szybie. Zasada jest nadal stosowana. Pracownicy firmy zewnętrznej nie obsługiwali szybów. Pracowali tylko i wyłącznie od poziomu zero w dół. Pracownicy wykonujący remonty szybu za pomocą urządzeń sygnalizacyjnych kontaktowali się z sygnalistą głównym i maszynistą.

Nie została zachowana dokumentacja dotycząca wykonywanych w spornym okresie prac remontowych i likwidacyjnych na terenie Kopalń (...),
i (...).

Wobec poczynionych ustaleń Sąd uznał odwołanie za niezasadne podnosząc
w motywach tego rozstrzygnięcia co następuje:

Na podstawie art. 50e ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. prawo do górniczej emerytury, bez względu na wiek i zajmowane stanowisko, przysługuje pracownikom, którzy pracę górniczą wykonywali pod ziemią stale i w pełnym wymiarze czasu pracy przez okres wynoszący co najmniej 25 lat. Z kolei art. 50c określa, że za pracę górniczą uważa się zatrudnienie: pod ziemią w kopalniach węgla, rud, kruszców, surowców ogniotrwałych, glin szlachetnych, kaolinów, magnezytów, gipsu, anhydrytu, soli kamiennej i potasowej, fosforytów oraz barytu, pod ziemią i przy głębieniu szybów w przedsiębiorstwach budowy kopalń określonych w pkt 1 oraz pod ziemią w przedsiębiorstwach i innych podmiotach wykonujących dla tych kopalń roboty górnicze lub przy budowie szybów, pod ziemią
w przedsiębiorstwach montażowych, przedsiębiorstwach maszyn górniczych, zakładach naprawczych i innych podmiotach wykonujących dla kopalń określonych w pkt 1 podziemne roboty budowlano-montażowe, roboty przy naprawie maszyn i wdrażaniu nowych urządzeń; pracownikom zatrudnionym w tych przedsiębiorstwach, zakładach i innych podmiotach uznaje się za pracę górniczą te miesiące zatrudnienia, w których co najmniej połowę dniówek roboczych przepracowali pod ziemią.

Odwołujący podnosił, że w spornym okresie wykonywał prace pod ziemią w otworach szybowych, związane z likwidacją szybów. Zebrany w sprawie materiał dowodowy
nie pozwala na dokonanie precyzyjnego ustalenia okresów wykonywania pracy pod ziemią
i miejsca jej świadczenia. W zaświadczeniu z dnia 4 czerwca 2014r. określono, że w okresach od dnia 1 lipca 1985r. do dnia 31 lipca 2002r. odwołujący wykonywał prace w Kopalni (...): (...), Zakładzie (...), (...), a zebrany materiał dowodowy wskazuje na wykonywanie pracy na terenie Kopalń (...), i (...).

Apelację od tego wyroku wywiódł ubezpieczony zarzucając:

- naruszenie prawa materialnego tj. art. 50e ust. 1 ustawy z dnia 17.12.1998r.
o emeryturach i rentach z FUS poprzez nieprawidłowe zastosowanie i przyjęcie, że powód
w spornym okresie nie wykonywał pracy górniczej pod ziemią stale i w pełnym wymiarze czasu pracy,

- sprzeczność ustaleń z materiałem dowodowym i naruszenie przepisów prawa procesowego, które miało wpływ na treść orzeczenia tj. art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 328 § 2 k.p.c. poprzez brak wskazania podstawy faktycznej rozstrzygnięcia i pominięcie zeznań świadków słuchanych w sprawie w całości.

Wskazując na przytoczone zarzuty skarżący wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku
i przyznanie ubezpieczonemu emerytury górniczej oraz zasądzenie zwrotu kosztów procesu ewentualnie uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Sąd Apelacyjny ustalił i zważył, co następuje:

Apelacja okazała się zasadna.

Na podstawie zeznań przesłuchanych w sprawie świadków Sąd Apelacyjny ustalił,
że w spornym okresie, tj. od 1 lipca 1996r. do dnia 31 listopada 1999r. ubezpieczony stale
i w pełnym wymiarze czasu pracy pracował pod ziemią w szybie. Ubezpieczony posiadał
co prawda uprawnienia sygnalisty ale takiej pracy nie wykonywał, bo jako pracownik firmy zewnętrznej tj. (...) w B. a potem (...) w Z. pracował tylko
i wyłącznie na podszybiu. Zasadą bowiem było i jest nadal, że kopalnia, na której wykonywane były roboty ( w tym przypadku remontowe i likwidacyjne), do obsługi maszyny wyciągowej i stanowiska sygnalizacyjnego na nadszybiu delegowała wyłącznie swoich pracowników i to z odpowiednim doświadczeniem na danym szybie.

Ubezpieczony wykonywał wówczas pracę w KWK (...) i (...),
co wbrew twierdzeniom Sądu I instancji nie pozostaje w sprzeczności z treścią zaświadczenia z dnia 4.06.2014r. Umknęło bowiem uwadze Sądu I instancji, że zaświadczenie dotyczyło dłuższego okresu i było wystawione przez (...) w Z., a na jego odwrocie znajdowały się wyjaśnienia tego pracodawcy co do poszczególnych okresów.

W tej sytuacji znajdujące się w jego ostatnim akapicie wskazanie miejsc wykonywania robót przez to przedsiębiorstwo dotyczyło właśnie ostatniego okresu czyli zatrudnienia
w (...), a ten pracodawca zatrudniał ubezpieczonego dopiero od 1.12.1999r.

W tej sytuacji Sąd Apelacyjny uznał, że ubezpieczony wykazał, iż w spornym okresie wykonywał pracę, o której mowa w art. 50c ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Powołany przepis stanowi, że za pracę górniczą uważa się zatrudnienie: pod ziemią
w kopalniach węgla, rud, kruszców, surowców ogniotrwałych, glin szlachetnych, kaolinów, magnezytów, gipsu, anhydrytu, soli kamiennej i potasowej, fosforytów oraz barytu, pod ziemią i przy głębieniu szybów w przedsiębiorstwach budowy kopalń określonych w pkt 1 oraz pod ziemią w przedsiębiorstwach i innych podmiotach wykonujących dla tych kopalń roboty górnicze lub przy budowie szybów, pod ziemią w przedsiębiorstwach montażowych, przedsiębiorstwach maszyn górniczych, zakładach naprawczych i innych podmiotach wykonujących dla kopalń określonych w pkt 1 podziemne roboty budowlano-montażowe, roboty przy naprawie maszyn i wdrażaniu nowych urządzeń; pracownikom zatrudnionym
w tych przedsiębiorstwach, zakładach i innych podmiotach uznaje się za pracę górniczą
te miesiące zatrudnienia, w których co najmniej połowę dniówek roboczych przepracowali pod ziemią.

Organ rentowy uznał, że na dzień złożenia wniosku ubezpieczony wykazał 22 lata,
2 miesiące, 1 dzień pracy górniczej wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pod ziemią.

Po zaliczeniu spornego okresu, kiedy ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracował pod ziemią, a nadto w 1999r. był członkiem drużyny ratowniczej, ten staż, także po odliczeniu okresów niezdolności do pracy przypadających w tym czasie, przekracza 25 lat.

W tym stanie rzeczy na dzień złożenia wniosku ubezpieczony legitymował się wymaganym dla nabycia prawa do emerytury na podstawie art. 50e ustawy o emeryturach
i rentach z FUS, stażem pracy górniczej.

Pozostałe warunki uzyskania emerytury górniczej na podstawie art.50e ustawy
o emeryturach i rentach z FUS nie były kwestionowane.

Z przytoczonych względów Sąd Apelacyjny na mocy art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok i przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury górniczej od października 2014r.

O kosztach orzeczono po myśli art. 98 k.p.c.

/-/ SSA M. Żurecki /-/ SSA J. Pietrzak /-/ SSO del. A. Petri

Sędzia Przewodniczący Sędzia

ek