Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 września 2013r

Sąd Okręgowy w Krakowie Wydział XII Gospodarczy – Odwoławczy w następującym składzie:

Przewodniczący - Sędzia: SO Aniela Pakosiewicz

Sędzia: SO Andrzej Ganiewski

Sędzia: SO Janusz Beim

Protokolant: st. protokolant sądowy Rafał Bielski

po rozpoznaniu w dniu 27 września 2013r w Krakowie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Spółki Akcyjnej w Z.

przeciwko D. W. i S. S.

o zapłatę 10.000,00 zł

na skutek apelacji wniesionych przez pozwanych

od wyroku Sądu Rejonowego dla Krakowa - Śródmieścia w Krakowie

z dnia 13 sierpnia 2012r sygn. akt V GC 679/12/S

I.  oddala apelacje obu pozwanych;

II.  zasądza od pozwanych solidarnie na rzecz strony powodowej koszty postępowania apelacyjnego w kwocie 600,00 zł (sześćset złotych).

Sygn. akt XII Ga 265/13

UZASADNIENIE

WYROKU Z DNIA 27 WRZEŚNIA 2013 R.

Strona powodowa (...) Spółka Akcyjna w Z. domagała się zasądzenia od pozwanych M. S., D. W. oraz S. S. solidarnie kwoty 10.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami i kosztami procesu tytułem roszczenia z art. 299 K.s.h.

Uzasadniając swoje żądanie strona powodowa podniosła, że pozwani pełnili funkcję członków zarządu spółki (...) sp. z o.o. w okresie kiedy powstała wierzytelność wobec (...) sp. z o.o. z tytułu świadczonych usług telekomunikacyjnych, a którą to wierzytelność nabyła strona powodowa w drodze umowy przelewu wierzytelności. Strona powodowa wskazała także, że przedmiotowa należność została zasądzona na rzecz strony powodowej nakazem zapłaty wydanym przez Sąd Rejonowy w Zamościu w dniu 8 sierpnia 2008 r. (Sygn. akt V 1288/08).

Wydanym w dniu 18 listopada 2011 r. nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym Sąd Rejonowy dla Krakowa-Śródmieścia w Krakowie Wydział V Gospodarczy zasądził solidarnie od pozwanych na rzecz strony powodowej kwotę dochodzoną pozwem wraz z kosztami procesu.

Od wydanego nakazu zapłaty sprzeciw wnieśli pozwani D. W. oraz S. S. domagając się oddalenia powództwa w całości z uwzględnieniem kosztów procesu. Pozwani w sprzeciwie podnieśli zarzut przedawnienia roszczenia strony pozwanej wskazując, że termin przedawnienia kwoty 10.000 zł wynosi 3 lata. Pozwani wskazali, że wydany przeciwko spółce (...) sp. z o.o. nakaz zapłaty w dniu 8 sierpnia 2008 r. uprawomocnił się w dniu 10 września 2008 r., a od dnia 11 września 2008 r. rozpoczął bieg trzyletni termin przedawnienia. Zdaniem pozwanych roszczenie uległo przedawnieniu w dniu 11 września 2011 r., a strona powodowa złożyła pozew dopiero w dniu 19 października 2011 r., a więc po upływie trzyletniego terminu do dochodzenia roszczenia.

Pozwany M. S. nie wniósł sprzeciwu od nakazu zapłaty i wobec tego pozwanego nakaz zapłaty uprawomocnił się w dniu 28 grudnia 2011 r.

Wyrokiem z dnia 13 sierpnia 2012 r. Sąd Rejonowy dla Krakowa-Śródmieścia w Krakowie Wydział V Gospodarczy zasądził od pozwanych S. S. i D. W. solidarnie na rzecz strony powodowej kwotę 10.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 19 października 2011 r. do dnia zapłaty wskazując jednocześnie że pozwani odpowiadają solidarnie z pozwanym M. S. wobec którego wydany został prawomocny nakaz zapłaty oraz zasądził od pozwanych S. S. i D. W. stosowne koszty procesu przy czym pozwani ponoszą odpowiedzialność solidarną wraz z pozwanym M. S..

Bezsporne w sprawie było, że pozwani pełnili funkcję członków zarządu w spółce (...) sp. z o.o. w czasie powstania wierzytelności strony powodowej wynikającej z nakazu zapłaty z dnia 8 sierpnia 2008 r.

Jak ustalił Sąd Rejonowy, nakazem zapłaty z dnia 8 sierpnia 2008 r. Sąd Rejonowy w Zamościu nakazał spółce (...) sp. z o.o. w K. zapłatę na rzecz strony powodowej kwoty 18.36,95 zł (!) wraz z ustawowymi odsetkami i kosztami procesu. Ww. nakaz zapłaty zaopatrzony został w klauzulę wykonalności i na podstawie tego tytułu wykonawczego zostało wszczęte postępowanie egzekucyjne wobec (...) sp. z o.o. w K., jednakże prowadzona przeciwko spółce egzekucja okazała się bezskuteczna.

W ocenie Sądu Rejonowego roszczenie strony powodowej zasługiwało na uwzględnienie. Sąd ten wskazał, że przesłankami odpowiedzialności przewidzianej w art. 299 K.s.h. jest istnienie określonego zobowiązania spółki w czasie, kiedy dana osoba była członkiem zarządu spółki oraz bezskuteczność egzekucji tego zobowiązania przeciwko spółce, czy to w czasie gdy osoba ta pozostawała członkiem zarządu, czy też już po jej odwołaniu z zarządu. Osobami odpowiedzialnymi z tytułu niezaspokojonych zobowiązań spółki są więc ci członkowie zarządu, którzy pełnili tę funkcję w czasie, gdy niezaspokojona wierzytelność stała się wymagalna i nie dochowali obowiązku spełnienia świadczenia. Zdaniem Sądu Rejonowego w niniejszej sprawie zaistniały przesłanki do przyjęcia odpowiedzialności pozwanych za zobowiązania spółki na zasadzie art. 299 K.s.h. Wskazał Sąd I Instancji, że w czasie gdy wierzytelność przysługująca stronie powodowej stała się wymagalna, pozwania pełnili funkcję członków zarządu. Pozwani natomiast nie wskazali żadnej okoliczności ekskulpującej ich od odpowiedzialności.

Natomiast zdaniem Sądu Rejonowego na uwzględnienie nie zasługiwał podnoszony przez pozwanych zarzut przedawnienia roszczenia. Roszczenie wierzycieli przeciwko członkom zarządu za zobowiązania spółki z o.o. ulega trzyletniemu terminowi przedawnienia, które rozpoczyna swój bieg w zasadzie od dnia bezskuteczności egzekucji wierzytelności objętej tytułem egzekucyjnym. Skoro zatem postanowienie o umorzeniu egzekucji wydane zostało w dniu 27 lutego 2009 r., a pozew wniesiony został w dniu 19 października 2011 r., to zarzut ten okazał się bezzasadny.

Od powyższego wyroku w całości apelacje o identycznej treści wnieśli obaj pozwani, domagając się zmiany zaskarżonego wyroku i oddalenia powództwa oraz zasądzenia od strony powodowej na rzecz pozwanych kosztów procesu.

Zaskarżonemu wyrokowi zarzucili apelujący naruszenie prawa materialnego, a mianowicie art. 442 K.c. przez jego zastosowanie w sytuacji, gdy przepis ten nie obowiązuje oraz art. 118 K.c. przez jego niezastosowanie, a także naruszenie prawa procesowego, a to art. 233 K.p.c. poprzez dowolną, sprzeczną z zasadami doświadczenia życiowego ocenę materiału dowodowego polegającą na przyjęciu, że strona powodowa dowiedziała się o szkodzie i osobie obowiązanej do jej naprawienia w dniu wydania postanowienia o umorzeniu egzekucji.

Pozwani w uzasadnieniu apelacji zarzucili, że Sąd Rejonowy oparł swoje rozstrzygnięcie na nieobowiązującym przepisie art. 442 K.c., który został uchylony przez art. 1 pkt 1 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. (Dz. U. nr 80 poz. 538) zmieniającej ustawę Kodeks cywilny z dniem 10 sierpnia 2007 r. Zdaniem apelujących, w niniejszej sprawie winien znaleźć zastosowanie przepis art. 118 K.c., bowiem roszczenie związane jest z prowadzeniem działalności gospodarczej. Apelujący podnieśli także, że nakaz zapłaty z dnia 8 sierpnia 2008 r. uprawomocnił się w dniu 10.09.2008 r. W ocenie pozwanych, strona powodowa miała wiedzę o braku majątku spółki już z chwilą uprawomocnienia się roszczenia, a na pewno przed umorzeniem postępowania egzekucyjnego prowadzonego przeciwko spółce zwłaszcza, że Komornik przed umorzeniem postępowania z powodu bezskuteczności egzekucji w trybie art. 827 § 1 K.p.c. doręcza wierzycielowi pismo o wysłuchaniu wierzyciela przed umorzeniem egzekucji. Zdaniem apelujących, tej kwestii Sąd I Instancji nie wziął pod uwagę i w sposób sprzeczny z treścią art. 233 K.p.c. ustalił, że strona powodowa dowiedziała się o szkodzie i osobie obowiązanej do jej naprawy dopiero po wydaniu przez Komornika Sądowego w dniu 27 lutego 2009 r. postanowienia o umorzeniu egzekucji.

Apelujący zarzucili również, że brak jest podstaw do zastosowania w niniejszej sprawie przepisu art. 442 ¹ K.c., gdyż dotyczy on szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym, a nie ma podstaw by do odpowiedzialności członków zarządu, która jest odpowiedzialnością za zobowiązania spółki, stosować przepisy dotyczące szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym.

W odpowiedzi na apelację strona powodowa wniosła o jej oddalenie w całości jako bezzasadnej oraz zasądzenie od pozwanych na rzecz strony powodowej kosztów procesu.

Strona powodowa wskazała w szczególności, że zgodnie z poglądem utrwalonym w orzecznictwie, roszczenie wierzyciela przeciwko członkom zarządu za zobowiązania spółki z o.o. ulega przedawnieniu w termie określonym w art. 442 § 1 K.c. (obecnie art. 442 ¹ K.c.).

Po rozpoznaniu apelacji Sąd Okręgowy w Krakowie zważył, co następuje:

Odrębne apelacje pozwanych, ale o identycznej treści zarzutów apelacyjnych, uzasadnienia zarzutów i wniosków procesowych, nie zasługują na uwzględnienie, albowiem zaskarżony wyrok odpowiada prawu.

Pozwani przed swoją odpowiedzialnością za bezskuteczność egzekucji w stosunku do spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, w której pełnili funkcję członków zarządu (art. 299 K.s.h.) bronili się wyłącznie zarzutem 3 letniego przedawnienia dochodzonego roszczenia zarzucając, że jego wymagalność nastąpiła następnego dnia po prawomocności tytułu egzekucyjnego wydanego przeciwko dłużnej spółce tj. z dniem 11 września 2008 r., co czyniło podniesiony zarzut zasadnym wobec wniesienia pozwu dopiero 19 października 2011 r. Pozwani w swoich apelacjach podtrzymali zarzut przedawnienia dochodzonego roszczenia, kwestionując zasadność oddalenia ich zarzutu obronnego i wytykając Sądowi Rejonowemu w tym zakresie naruszenie prawa materialnego i procesowego. Sąd Okręgowy przyjmuje ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Rejonowy za własne i podziela ocenę prawną tego Sądu, że w niniejszej sprawie strona powodowa dochodziła nieprzedawnionego roszczenia. Należy się zgodzić w całości ze stanowiskiem Sądu Rejonowego, że przewidziana przepisem art. 299 K.s.h. odpowiedzialność solidarna członków zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością za bezskuteczność egzekucji przeciwko takiej spółce, jest odpowiedzialnością odszkodowawczą deliktową, a w okolicznościach niniejszej sprawy, roszczenie strony powodowej w stosunku do apelujących pozwanych, podlegające 3 letniemu przedawnieniu, stało się wymagalne dopiero w dacie wydania postanowienia o umorzeniu egzekucji tj. z dniem 27 września 2009 r., co przy wniesieniu pozwu w dniu 19 października 2011 r. oznacza dochodzenie nieprzedawnionego roszczenia. W tym miejscu należy wskazać, że problematyka odpowiedzialności członków zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością za bezskuteczność egzekucji w stosunku do niej, była i jest na przestrzeni wielu lat przedmiotem wielu wypowiedzi zarówno doktryny jak i judykatury Sądu Najwyższego. W kwestiach objętych zarzutami apelacyjnymi najpełniej wypowiedział się Sąd Najwyższy w uchwale składu 7 sędziów z dnia 7 listopada 2008 r. III CZP 72/08 (OSNC 2009/2/20), a stanowisko prezentowane w tej uchwale spotkało się z aprobatą doktryny. We wskazanej uchwale Sąd Najwyższy przyjął, że przewidziana w przepisie art. 299 K.s.h. odpowiedzialność członków zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością jest odpowiedzialnością deliktową, a nie odpowiedzialnością gwarancyjną za cudzy dług, a taki charakter odpowiedzialności przesądza, że do roszczeń wierzyciela spółki przeciwko zarządcom spółki mają zastosowanie przepisy o przedawnieniu roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym tj. obecnie przepis art. 442 ¹ K.c. (poprzednio przepis art. 442 § 1 K.c.). Sąd Najwyższy przyjął też, że przesłanki odpowiedzialności zarządców spółki powstają dopiero z dniem bezskuteczności egzekucji wierzytelności objętej tytułem egzekucyjnym, a termin przedawnienia 3 letniego rozpoczyna swój bieg od dnia bezskuteczności egzekucji. Sąd Okręgowy podziela w całej rozciągłości powyższe stanowisko Sądu Najwyższego, a odnosząc się do treści apelacji obu pozwanych stwierdza, co następuje.

Nie ma żadnych podstaw do kwestionowania charakteru odpowiedzialności z art. 299 K.s.h. członków zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością jako odpowiedzialności odszkodowawczej deliktowej i możliwości zastosowania w sprawie art. 442 ¹ § 1 K.c. stanowiącego, że roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym ulega przedawnieniu z upływem trzech lat od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i osobie zobowiązanej do jej naprawienia. Pozwani w swojej apelacji ograniczyli się tylko do zanegowania takiego charakteru odpowiedzialności zarządców spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, ale swojego stanowiska w tym względzie niczym nie uzasadnili, ani też nie przedstawili żadnych argumentów podważających przyjętą przez Sąd Rejonowy i Sąd Okręgowy kwalifikację tej odpowiedzialności potwierdzoną stanowiskiem doktryny i judykatury. W takiej sytuacji samo zanegowanie deliktowej odpowiedzialności członków zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z art. 299 K.s.h. nie może być wystarczające do podważenia zaskarżonego wyroku. Nie ma również żadnych podstaw prawnych do kwalifikowania roszczenia z art. 299 K.s.h. jako roszczenia związanego z prowadzeniem działalności gospodarczej powodowego wierzyciela, dla których to roszczeń przepis art. 118 K.c. przewiduje również 3 letni okres przedawnienia, a apelujący takiej podstawy w apelacji nie wskazali. Apelujący zarzutu naruszenia przepisu art. 118 K.c. przez jego niezastosowanie w sprawie niczym nie uzasadnili wbrew obowiązkowi wynikającemu z przepisu art. 368 § 1 pkt 3 K.p.c. i nie wskazali w czym konkretnie upatrują związek dochodzonego roszczenia odszkodowawczego wynikającego z czynu niedozwolonego z działalnością gospodarczą strony powodowej, a Sąd Okręgowy istnienia takiego związku nie może się dopatrzyć. W takiej sytuacji zarzut naruszenia art. 118 K.c. w aspekcie w skazanym w apelacji okazał się zarzutem całkowicie chybionym. Jeżeli chodzi o kolejny zarzut naruszenia prawa materialnego przez zastosowanie w sprawie przez Sąd Rejonowy uchylonego przepisu art. 442 K.c., to zarzut ten nie stanowi podstawy do wzruszenia zaskarżonego wyroku. Sąd Rejonowy istotnie w uzasadnieniu wyroku powołał się na przepis art. 442 § 1 K.c., ale w ocenie Sądu Okręgowego powołanie się na przepis art. 442 § 1 K.c., zamiast na przepis art. 442 ¹ § 1 K.c. (pominięcie cyfry 1 w oznaczeniu przepisu), jest tylko oczywistą niedokładnością pisarską Sądu Rejonowego w powołaniu podstawy prawnej i niestarannym wskazaniu tej podstawy, a nie świadczy o zastosowaniu w sprawie nieistniejącego – bo uchylonego 7 lat temu – przepisu art. 442 § 1 K.c. Ale nawet gdyby przyjąć, że istotnie Sąd Rejonowy powołał się na uchylony z dniem 10 sierpnia 2007 r. przepis art. 442 § 1 K.c., to mimo błędności zastosowanej w sprawie podstawy prawnej, zaskarżony wyrok odpowiada prawu. Należy bowiem mieć na względzie, że uchylenie przepisu art. 442 K.c. w dniu 10 sierpnia 2007 r. połączone zostało z wejściem w życie art. 442 ¹ K.c., którego treść odpowiada w istocie przepisowi art. 442 K.c. Mimo zatem formalnego uchylenia przepisu art. 442 K.c. w rozwiązaniach prawnych dotyczących okresu przedawnienia roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym i wymagalności takiego roszczenia nie zaszły żadne zmiany. Wydany w sprawie wyrok znajduje zatem oparcie w obowiązującym od 10 sierpnia 2007 r. przepisie art. 442 ¹ § 1 K.c. i w żaden sposób nie narusza tego przepisu.

Również nie zasługuje na uwzględnienie zarzut obrazy przepisu art. 233 K.p.c. w ramach którego apelujący zakwestionowali przyjętą przez Sąd Rejonowy wymagalność dochodzonego roszczenia i początek biegu 3 letniego przedawnienia. Na wstępie należy wskazać, że jeżeli Sądowi Rejonowemu stawia się zarzut błędnej oceny materiału dowodowego, to ten zarzut może odnoszony wyłącznie do dowodów zaoferowanych przez strony procesu i przeprowadzonych przez Sąd, a nie do dowodów, które w sprawie nie zostały zaoferowane przez strony procesu. Należy przyznać rację apelującym o ile twierdzą, że umorzenie egzekucji z powodu jej bezskuteczności powinno być poprzedzone wezwaniem komornika opartym na przepisie art. 827 § 1 K.p.c., rzecz jednak w tym, że jeżeli z tego wezwania chcieli apelujący wyciągnąć korzystne dla siebie skutki prawne, to powinni byli w postępowaniu przed Sądem Rejonowym zawnioskować przeprowadzenie dowodu z takiego wezwania komornika, czego nie zrobili. Kwestionowanie zatem dokonanej przez Sąd Rejonowy oceny dowodów w oparciu o dowód, który nie został w sprawie zawnioskowany (zaoferowany) przez żadną ze stron, jest całkowicie nieuprawnione i pozbawione jakichkolwiek podstaw. W ocenie Sądu Okręgowego, Sąd Rejonowy dokonał prawidłowej oceny dowodów w kwestii wymagalności dochodzonego roszczenia i z braku przeciwdowodów prawidłowo przyjął, że roszczenie strony powodowej stało się wymagalne z dniem wydania przez komornika postanowienia o umorzeniu egzekucji przeciwko dłużnej spółce. Jeżeli apelujący chcieli taką datę wymagalności podważyć, to powinni byli na tę okoliczność powołać konkretne dowody wskazujące na zaistnienie stanu bezskuteczności egzekucji w stosunku do dłużnej spółki wcześniej. Same twierdzenia własne apelujących o wcześniejszym powstaniu stanu bezskuteczności egzekucji i wiedzy strony powodowej o tej wcześniejszej bezskuteczności, nie poparte żadnymi dowodami, nie są wystarczające do zakwestionowania przejętej przez Sąd Rejonowy daty wymagalności dochodzonego roszczenia. Całkowicie bezzasadne jest twierdzenie apelujących zgłoszone w ramach zarzutu naruszenia art. 233 K.p.c., że wymagalność dochodzonego roszczenia nastąpiła następnego dnia po prawomocności nakazu zapłaty wydanego przeciwko dłużnej spółce, albowiem strona powodowa o braku majątku posiadała wiedzę już w chwili uprawomocnienia się tego orzeczenia. Sam fakt istnienia tytułu egzekucyjnego nie oznacza automatycznie istnienia stanu bezskuteczności egzekucji w stosunku do dłużnika, którego dotyczy tytuł egzekucyjny, a posiadanie przez stronę powodową wiedzy o bezskuteczności egzekucji w stosunku do dłużnej spółki już w chwili prawomocności nakazu zapłaty nie zostało przez pozwanych wykazane żadnym dowodem. Z tych względów zarzut naruszenia przepisu art. 233 § 1 K.p.c. nie zachodzi w sprawie.

Rekapitulując powyższe wywody stwierdzić należy, że apelacje pozwanych nie podważyły w sposób skuteczny zaskarżonego wyroku, który odpowiada prawu.

Z tych względów apelacja pozwanych została oddalona na podstawie art. 385 K.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 § 1, 99 i 108 § 1 K.p.c. w związku z § 6 pkt 4 i § 12 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (teks jednolity Dz. U. z dnia 2013 r. poz. 490).

S. Ref. H. Chałupska