Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V CNP 60/14
POSTANOWIENIE
Dnia 23 czerwca 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Marta Romańska
w sprawie ze skargi A. P.
o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego postanowienia
Sądu Rejonowego w D.
z dnia 17 lipca 2012 r.
w sprawie z wniosku A. P.
przy uczestnictwie T. D., G. K., R. K.
o stwierdzenie nabycia praw do spadku po I. P.,
na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 23 czerwca 2015 r.,
odrzuca skargę.
UZASADNIENIE
2
A. P. wniósł o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego
postanowienia Sądu Rejonowego w D. z 17 lipca 2012 r., w przedmiocie
stwierdzenia nabycia spadku po I. P., zmarłej 10 października 2011 r., a to w
związku z błędnym określeniem wysokości udziału skarżącego w spadku na 1/3,
gdy tymczasem jako mąż uprawniony do spadku wraz z ojcem i zstępnymi
rodzeństwa zmarłej I. P. dziedziczy on spadek w udziale wynoszącym ½. Skarżący
zarzucił, że postanowienie to jest niezgodne z art. 933 § 1 k.c. w zw. z art. 21 ust.
1 Konstytucji w zw. z art. 64 ust. 1 i 2 Konstytucji. Wyjaśnił, że nie wniósł środka
zaskarżenia od postanowienia Sądu Rejonowego w D. z 17 lipca 2012 r., ale skoro
skutkiem naruszenia prawa przez Sąd Rejonowy jest niezgodność orzeczenia z art.
933 § 1 k.c. w zw. z art. 21 ust. 1 Konstytucji w zw. z art. 64 ust. 1 i 2 Konstytucji, to
podstawą skargi jest art. 4241
§ 2 k.c. Stwierdził też, że orzeczenie nie może być
wzruszone w drodze jakichkolwiek środków prawnych, a przez jego wydanie
wyrządzona mu została szkoda.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 4241
§ 2 k.p.c., skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem
prawomocnego orzeczenia sądu pierwszej instancji, od którego strona nie wniosła
dostępnych jej środków prawnych jest dopuszczalna jedynie w wyjątkowych
wypadkach, gdy niezgodność orzeczenia z prawem wynika z naruszenia
podstawowych zasad porządku prawnego lub konstytucyjnych wolności albo praw
człowieka i obywatela, a kolejną przesłanką dopuszczalności skargi jest ustalenie,
że zmiana lub uchylenie zaskarżonego orzeczenia w drodze przysługujących
stronie środków prawnych nie było i nie jest możliwe.
Charakter środka prawnego jakim jest skarga o stwierdzenie niezgodności
z prawem prawomocnego orzeczenia sprawia, że podstawową przesłanką jego
dopuszczalności pozostaje ustalenie, że przez wydanie tego orzeczenia
skarżącemu została wyrządzona szkoda (art. 4241
§ 1 k.p.c.).
Ciężar wykazania wszystkich powyższych przesłanek spoczywa na
skarżącym, o czym stanowi art. 4245
§ 1 pkt 4 i 5 k.p.c.
3
Skarżący wykazał, że obecnie nie może uzyskać zmiany lub uchylenia
zaskarżonego postanowienia w drodze dostępnych mu środków prawnych.
Spełnienie tej przesłanki dopuszczalności skargi nie budzi wątpliwości.
Swoje zaniechanie wniesienia apelacji od postanowienia spadkowego
z 26 marca 2013 r. i zarazem wyjątkowość sytuacji, w jakiej skarga została
wniesiona, wnioskodawca tłumaczy wyłącznie tym, że „na publikacji postanowienia
w sprawie, Sąd Rejonowy w D., nie wdając się w szczegóły ogłosił, iż stwierdzenie
nabycia spadku w przedmiotowej sprawie następuje zgodnie z ustawą”. Z tej
przyczyny zarówno wnioskodawca, jak i jego pełnomocnik po doręczeniu im odpisu
postanowienia nie podejmowali kroków w celu jego weryfikacji.
Z akt sprawy wynika, że wnioskodawca był zastępowany w postępowaniu
przez fachowego pełnomocnika, który we wniosku o stwierdzenie nabycia spadku
zażądał stwierdzenia, że spadek po I. P. nabył wnioskodawca oraz ojciec
i bratanek zmarłej w częściach po 1/3, i tak też orzekł Sąd Rejonowy w D. Ma rację
wnioskodawca, że Sąd ten przy wydawaniu orzeczenia nie był związany żądaniem
wniosku, ale skoro wartość udziału w spadku oddziedziczonego przez męża w
zbiegu z ojcem i bratankiem spadkodawcy nie była oczywista dla fachowego
pełnomocnika przygotowującego wniosek, to dyskusyjne może być, czy uchybienie
Sądu nie polegające na pominięciu męża wśród dziedziczących po jego zmarłej
żonie, ale na określeniu jego udziału w spadku na niższym poziomie niż
wynikający z ustawy daje się zakwalifikować jako godzące w podstawowe zasady
porządku prawnego lub konstytucyjne wolności albo prawa człowieka i obywatela,
w rozumieniu art. 4241
§ 2 k.p.c. Bez najmniejszych wątpliwości można natomiast
stwierdzić, że uchybienie to zostałoby naprawione w postępowaniu apelacyjnym.
Nie sposób przyjąć wyjaśnienia wnioskodawcy, który tłumaczy zaniechanie
wniesienia apelacji od postanowienia spadkowego i wyjątkowość niniejszego
wypadku tym, że Sąd ogłaszając postanowienie stwierdził, iż dziedziczenie
następuje zgodnie z ustawą. Oczywiste jest, że odnosiło się ono do podstawy
dziedziczenia, którą może być albo testament, albo - w jego braku - ustawa.
Pełnomocnik wnioskodawcy, a zatem i on sam, musieli właściwie rozumieć to
4
określenie, skoro także żądanie wniosku zmierzało do stwierdzenia, że podstawą
dziedziczenia po I. P. jest ustawa.
Skarżący w niniejszej sprawie stwierdził, że jego szkoda polega na
„uszczupleniu masy majątkowej obejmującej odpowiedni udział w części majątku
po zmarłej I. P., który z powodu błędnie wydanego postanowienia nie wszedł do
majątku wnioskodawcy”, ale mimo zadeklarowania we wstępnej części skargi, że
przesłanka ta zostanie uprawdopodobniona w jej uzasadnieniu, ograniczył się w
nim do powtórzenia prawie dosłownie zacytowanego wyżej zdania. Nie wskazał na
jakiekolwiek aktywa pozostałe po I. P., w których jego udział w związku z wydaniem
zaskarżonego postanowienia ma być określony inaczej niż na to wskazuje
brzmienie ustawy. Szkodą w rozumieniu przepisów o skardze o stwierdzenie
niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia jest konkretny uszczerbek
majątkowy, ustalany zgodnie z art. 361 § 2 k.c., a zatem o jej wyrządzeniu może
być mowa wyłącznie wtedy, jeśli w spadku pozostały konkretne aktywa, co
powinien wykazać skarżący. Na etapie oceny przesłanek dopuszczalności skargi
nie jest rzeczą Sądu Najwyższego badanie sprawy spadkowej, w której zapadło
zaskarżone postanowienie w celu stwierdzenia, czy zebrany tam materiał
pozwalałby na sformułowanie wniosków na temat szkody poniesionej przez
wnioskodawcę w związku z wydaniem postanowienia spadkowego.
Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 4248
§ 1 k.p.c., Sąd
Najwyższy orzekł, jak w sentencji.