IV CSK 177/15
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:30-11-2015
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:III CZ 20/09 III PK 44/11 IV CSK 276/11 V CSK 328/12 V CZ 187/02 I ACa …/10 I PKN 341/01 II CSK 225/11
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt IV CSK 177/15
POSTANOWIENIE
Dnia 7 października 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Anna Owczarek
w sprawie z powództwa J. P.
przeciwko Skarbowi Państwa - Sądowi Apelacyjnemu w […]o zapłatę,
na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 7 października 2015 r.,
na skutek skargi kasacyjnej powoda
od wyroku Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 14 października 2014 r.,
1) odrzuca skargę kasacyjną w części dotyczącej kwoty
5.000,- (pięć tysięcy) zł,
2) odmawia przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania
w pozostałej części,
3) zasądza od powoda na rzecz Skarbu Państwa - Prokuratorii
Generalnej Skarbu Państwa kwotę 600,- (sześćset) zł tytułem
kosztów postępowania kasacyjnego.
UZASADNIENIE
2
Powód J. P. wniósł skargę kasacyjną od wyroku Sądu Apelacyjnego w […] z
dnia 14 października 2014 r., oddalającego apelację od wyroku Sądu Okręgowego
z dnia 6 lutego 2014 r., którym oddalono jego powództwo przeciwko Skarbowi
Państwa - Sądowi Apelacyjnemu w […] o zapłatę kwoty 878,40 zł tytułem
odszkodowania obejmującego koszty wykonania prawomocnego wyroku w sprawie
Sądu Apelacyjnego sygn. akt I ACa …/10 oraz kwoty 5.000 zł tytułem
zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych.
Sąd Najwyższy, oceniając - na podstawie art. 3989
§ 1 k.p.c. - skargę
kasacyjną z punktu widzenia podstaw przyjęcia jej do rozpoznania, zważył:
Ustawodawca, wprowadzając skargę kasacyjną jako nadzwyczajny środek
prawny służący od prawomocnych orzeczeń, podkreślił, że jej celem jest ochrona
interesu publicznego polegającego na ujednoliceniu orzecznictwa sądów i rozwoju
judykatury. Sąd Najwyższy nie jest trzecią instancją sądową i nie rozpoznaje
sprawy, a jedynie skargę, będącą szczególnym środkiem zaskarżenia.
Jego rolą nie jest zatem korygowanie ewentualnych błędów w zakresie
stosowania czy wykładni prawa, nawet gdyby one rzeczywiście wystąpiły.
Ocena podstaw przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania następuje w ramach
tzw. przedsądu. Sąd Najwyższy bada, czy wskazano i należycie umotywowano
przyczyny powołane w art. 3989
§ 1 k.p.c., tj. czy w sprawie występuje istotne
zagadnienie prawne, istnieje potrzeba wykładni przepisów prawnych budzących
poważne wątpliwości lub wywołujących rozbieżności w orzecznictwie sądów,
zachodzi nieważność postępowania lub skarga kasacyjna jest oczywiście
uzasadniona, i przyjmuje ją do rozpoznania, jeżeli jest spełniona przynajmniej jedna
z nich. W art. 3984
§ 2 k.p.c. przewidziano wymaganie przytoczenia i odrębnego
uzasadnienia wniosku o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania. Kognicja
Sądu Najwyższego na tym etapie postępowania jest ograniczona i nie obejmuje
oceny zasadności podstaw skargi kasacyjnej, zastrzeżonej dla Sądu orzekającego
w innym składzie.
Wniosek o przyjęcie skargi do rozpoznania powód oparł na przyczynie
wskazanej w art. 3989
§ 1 pkt 4 k.p.c., podnosząc, że skarga jest oczywiście
3
uzasadniona, a „rozstrzygnięcie Sądu Najwyższego w niniejszej sprawie pozwoli na
prawidłowe ustalenie zasadności zgłoszonego powództwa i oddalonej apelacji”,
ponadto „przyjęcie skargi do rozpoznania leży w interesie publicznym”. Zdaniem
skarżącego zaskarżony wyrok w oczywisty sposób narusza art. 4171
§ 2 k.c. i art.
448 k.c. w zw. z art. 24 k.c. przez ich niezastosowanie. Zdaniem skarżącego
bezpodstawnie odmówiono uwzględnienia powództwa za naruszenie dobrego
imienia powoda poprzez wykonanie prawomocnego wyroku nakazującego mu
przeproszenie S. R. za naruszenie dóbr osobistych poprzez zamieszczenie
ogłoszenia w […] w sytuacji, gdy wyrok ten w wyniku skargi kasacyjnej został
uchylony przez Sąd Najwyższy.
Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Sądu Najwyższego przesłanka
oczywistej zasadności skargi kasacyjnej (art. 3989
§ 1 pkt 4 k.p.c.) spełniona jest
wówczas, gdy zachodzi niewątpliwa, widoczna na pierwszy rzut oka, tj. bez
konieczności głębszej analizy, sprzeczność orzeczenia z przepisami prawa nie
podlegającymi różnej wykładni (por. m.in. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia
8 marca 2002 r., I PKN 341/01, OSNP 2004, nr 6, poz. 100; z dnia 10 stycznia
2003 r., V CZ 187/02, OSNC 2004, nr 3, poz. 49). Musi być zatem oczywiste,
że ma miejsce kwalifikowana postać naruszenia prawa, zauważalna prima facie
przy wykorzystaniu podstawowej wiedzy prawniczej, która przesądza o wadliwości
zaskarżonego orzeczenia w stopniu nakazującym uwzględnienie skargi (por. m.in.
postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 24 lutego 2012 r., II CSK 225/11, nie publ.;
z dnia 23 listopada 2011 r., III PK 44/11, nie publ.). Skarżący powinien nie tylko
przywołać konkretne przepisy prawa, którym jego zdaniem Sąd drugiej instancji
uchybił, ale także przytoczyć odpowiednią jurydyczną argumentację odnoszącą się
do oczywistości ich naruszenia. Skarga kasacyjna nie odpowiada tym wymaganiom.
Co do zasady bezprawność naruszenia dóbr osobistych i ewentualne wyłączenie
bezprawności oparte na kontratypie działania mieszczącego się w ramach
porządku prawnego co do zasady bada sąd w sprawie o ochronę dóbr osobistych.
Jeśli jednak dla ustalenia bezprawności określonego działania (np. orzeczenia sądu
czy decyzji administracyjnej) przewidziano właściwy tryb odwoławczy, dopiero
stwierdzenie tej bezprawności we właściwym trybie uzasadniać będzie takie
ustalenie w procesie o ochronę dóbr osobistych (por. wyrok Sądu Najwyższego
4
z dnia 22 lutego 2012 r., IV CSK 276/11, OSNC 2012, nr 9, poz. 107).
Ubocznie wskazać należy, że przyczyną uchylenia orzeczenia sądu drugiej
instancji nie musi być kwalifikowane naruszenie prawa, wymagane na mocy
art. 4171
§ 2 k.c. (por. m.in. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 czerwca 2013 r.
V CSK 328/12, OSNC-ZD 2014 nr 3, poz. 56).
Skarga kasacyjna w zakresie dotyczącym rozstrzygnięcia odnoszącego się
do kwoty 5000 zł podlega odrzuceniu, jako niespełniająca kryterium wartości
przedmiotu zaskarżenia z art. 3982
§ 1 k.p.c. Zgodnie bowiem ze stanowiskiem
Sądu Najwyższego wyrażonym m.in. w postanowieniu z dnia 7 maja 2009 r.
(III CZ 20/09, nie publ.) w razie kumulacji w pozwie o ochronę dóbr osobistych
roszczeń majątkowych i niemajątkowych, o majątkowym charakterze sprawy,
w rozumieniu art. 3982
§ 1 k.p.c., decyduje charakter roszczenia stanowiącego
przedmiot osądzenia w zaskarżonym wyroku.
Z tych względów Sąd Najwyższy w części dotyczącej kwoty 5000 zł na
podstawie art. 3986
§ 3 k.p.c. odrzucił skargę kasacyjna, a w pozostałej części na
podstawie art. 3989
§ 1 i 2 k.p.c. odmówił przyjęcia skargi do rozpoznania.
O kosztach postępowania kasacyjnego orzeczono na zasadzie odpowiedzialności
za wynik sprawy (art. 98 § 1 w zw. z art. 391 § 1 i art. 39821
k.p.c. oraz art. 99 k.p.c.).
kc
POSTANOWIENIE
Dnia 7 października 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Anna Owczarek
w sprawie z powództwa J. P.
przeciwko Skarbowi Państwa - Sądowi Apelacyjnemu w […]o zapłatę,
na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 7 października 2015 r.,
na skutek skargi kasacyjnej powoda
od wyroku Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 14 października 2014 r.,
1) odrzuca skargę kasacyjną w części dotyczącej kwoty
5.000,- (pięć tysięcy) zł,
2) odmawia przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania
w pozostałej części,
3) zasądza od powoda na rzecz Skarbu Państwa - Prokuratorii
Generalnej Skarbu Państwa kwotę 600,- (sześćset) zł tytułem
kosztów postępowania kasacyjnego.
UZASADNIENIE
2
Powód J. P. wniósł skargę kasacyjną od wyroku Sądu Apelacyjnego w […] z
dnia 14 października 2014 r., oddalającego apelację od wyroku Sądu Okręgowego
z dnia 6 lutego 2014 r., którym oddalono jego powództwo przeciwko Skarbowi
Państwa - Sądowi Apelacyjnemu w […] o zapłatę kwoty 878,40 zł tytułem
odszkodowania obejmującego koszty wykonania prawomocnego wyroku w sprawie
Sądu Apelacyjnego sygn. akt I ACa …/10 oraz kwoty 5.000 zł tytułem
zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych.
Sąd Najwyższy, oceniając - na podstawie art. 3989
§ 1 k.p.c. - skargę
kasacyjną z punktu widzenia podstaw przyjęcia jej do rozpoznania, zważył:
Ustawodawca, wprowadzając skargę kasacyjną jako nadzwyczajny środek
prawny służący od prawomocnych orzeczeń, podkreślił, że jej celem jest ochrona
interesu publicznego polegającego na ujednoliceniu orzecznictwa sądów i rozwoju
judykatury. Sąd Najwyższy nie jest trzecią instancją sądową i nie rozpoznaje
sprawy, a jedynie skargę, będącą szczególnym środkiem zaskarżenia.
Jego rolą nie jest zatem korygowanie ewentualnych błędów w zakresie
stosowania czy wykładni prawa, nawet gdyby one rzeczywiście wystąpiły.
Ocena podstaw przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania następuje w ramach
tzw. przedsądu. Sąd Najwyższy bada, czy wskazano i należycie umotywowano
przyczyny powołane w art. 3989
§ 1 k.p.c., tj. czy w sprawie występuje istotne
zagadnienie prawne, istnieje potrzeba wykładni przepisów prawnych budzących
poważne wątpliwości lub wywołujących rozbieżności w orzecznictwie sądów,
zachodzi nieważność postępowania lub skarga kasacyjna jest oczywiście
uzasadniona, i przyjmuje ją do rozpoznania, jeżeli jest spełniona przynajmniej jedna
z nich. W art. 3984
§ 2 k.p.c. przewidziano wymaganie przytoczenia i odrębnego
uzasadnienia wniosku o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania. Kognicja
Sądu Najwyższego na tym etapie postępowania jest ograniczona i nie obejmuje
oceny zasadności podstaw skargi kasacyjnej, zastrzeżonej dla Sądu orzekającego
w innym składzie.
Wniosek o przyjęcie skargi do rozpoznania powód oparł na przyczynie
wskazanej w art. 3989
§ 1 pkt 4 k.p.c., podnosząc, że skarga jest oczywiście
3
uzasadniona, a „rozstrzygnięcie Sądu Najwyższego w niniejszej sprawie pozwoli na
prawidłowe ustalenie zasadności zgłoszonego powództwa i oddalonej apelacji”,
ponadto „przyjęcie skargi do rozpoznania leży w interesie publicznym”. Zdaniem
skarżącego zaskarżony wyrok w oczywisty sposób narusza art. 4171
§ 2 k.c. i art.
448 k.c. w zw. z art. 24 k.c. przez ich niezastosowanie. Zdaniem skarżącego
bezpodstawnie odmówiono uwzględnienia powództwa za naruszenie dobrego
imienia powoda poprzez wykonanie prawomocnego wyroku nakazującego mu
przeproszenie S. R. za naruszenie dóbr osobistych poprzez zamieszczenie
ogłoszenia w […] w sytuacji, gdy wyrok ten w wyniku skargi kasacyjnej został
uchylony przez Sąd Najwyższy.
Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Sądu Najwyższego przesłanka
oczywistej zasadności skargi kasacyjnej (art. 3989
§ 1 pkt 4 k.p.c.) spełniona jest
wówczas, gdy zachodzi niewątpliwa, widoczna na pierwszy rzut oka, tj. bez
konieczności głębszej analizy, sprzeczność orzeczenia z przepisami prawa nie
podlegającymi różnej wykładni (por. m.in. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia
8 marca 2002 r., I PKN 341/01, OSNP 2004, nr 6, poz. 100; z dnia 10 stycznia
2003 r., V CZ 187/02, OSNC 2004, nr 3, poz. 49). Musi być zatem oczywiste,
że ma miejsce kwalifikowana postać naruszenia prawa, zauważalna prima facie
przy wykorzystaniu podstawowej wiedzy prawniczej, która przesądza o wadliwości
zaskarżonego orzeczenia w stopniu nakazującym uwzględnienie skargi (por. m.in.
postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 24 lutego 2012 r., II CSK 225/11, nie publ.;
z dnia 23 listopada 2011 r., III PK 44/11, nie publ.). Skarżący powinien nie tylko
przywołać konkretne przepisy prawa, którym jego zdaniem Sąd drugiej instancji
uchybił, ale także przytoczyć odpowiednią jurydyczną argumentację odnoszącą się
do oczywistości ich naruszenia. Skarga kasacyjna nie odpowiada tym wymaganiom.
Co do zasady bezprawność naruszenia dóbr osobistych i ewentualne wyłączenie
bezprawności oparte na kontratypie działania mieszczącego się w ramach
porządku prawnego co do zasady bada sąd w sprawie o ochronę dóbr osobistych.
Jeśli jednak dla ustalenia bezprawności określonego działania (np. orzeczenia sądu
czy decyzji administracyjnej) przewidziano właściwy tryb odwoławczy, dopiero
stwierdzenie tej bezprawności we właściwym trybie uzasadniać będzie takie
ustalenie w procesie o ochronę dóbr osobistych (por. wyrok Sądu Najwyższego
4
z dnia 22 lutego 2012 r., IV CSK 276/11, OSNC 2012, nr 9, poz. 107).
Ubocznie wskazać należy, że przyczyną uchylenia orzeczenia sądu drugiej
instancji nie musi być kwalifikowane naruszenie prawa, wymagane na mocy
art. 4171
§ 2 k.c. (por. m.in. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 czerwca 2013 r.
V CSK 328/12, OSNC-ZD 2014 nr 3, poz. 56).
Skarga kasacyjna w zakresie dotyczącym rozstrzygnięcia odnoszącego się
do kwoty 5000 zł podlega odrzuceniu, jako niespełniająca kryterium wartości
przedmiotu zaskarżenia z art. 3982
§ 1 k.p.c. Zgodnie bowiem ze stanowiskiem
Sądu Najwyższego wyrażonym m.in. w postanowieniu z dnia 7 maja 2009 r.
(III CZ 20/09, nie publ.) w razie kumulacji w pozwie o ochronę dóbr osobistych
roszczeń majątkowych i niemajątkowych, o majątkowym charakterze sprawy,
w rozumieniu art. 3982
§ 1 k.p.c., decyduje charakter roszczenia stanowiącego
przedmiot osądzenia w zaskarżonym wyroku.
Z tych względów Sąd Najwyższy w części dotyczącej kwoty 5000 zł na
podstawie art. 3986
§ 3 k.p.c. odrzucił skargę kasacyjna, a w pozostałej części na
podstawie art. 3989
§ 1 i 2 k.p.c. odmówił przyjęcia skargi do rozpoznania.
O kosztach postępowania kasacyjnego orzeczono na zasadzie odpowiedzialności
za wynik sprawy (art. 98 § 1 w zw. z art. 391 § 1 i art. 39821
k.p.c. oraz art. 99 k.p.c.).
kc