Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II KK 344/15
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 16 grudnia 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Małgorzata Gierszon (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Jarosław Matras
SSN Andrzej Ryński
Protokolant Marta Brylińska
w sprawie A. P.
skazanego z art. 200 § 2 k.k.
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu
w dniu 16 grudnia 2015 r.,
kasacji, wniesionej na korzyść skazanego przez Prokuratora Generalnego
od wyroku Sądu Rejonowego w P.
z dnia 16 stycznia 2014 r.,
1. uchyla - w zaskarżonej części - wyrok, to jest odnośnie
rozstrzygnięć zawartych w pkt VI i VII i w tym zakresie sprawę
przekazuje Sądowi Rejonowemu w P. do ponownego
rozpoznania;
2. wydatkami postępowania kasacyjnego obciąża Skarb Państwa.
UZASADNIENIE
Prokurator Prokuratury Rejonowej w P. oskarżył A. P. o to, że: w dniu 12
września 2013 r. w miejscowości O. w celu zaspokojenia seksualnego prezentował
2
małoletnim N. C. i J. H. lat 11 wykonanie czynności – to jest o czyn z art. 200 § 2
k.k.
Na rozprawie głównej toczącej się przed Sądem Rejonowym w P. w dniu 16
stycznia 2014 r. oskarżony, występujący bez obrońcy, przyznał się do popełnienia
zarzucanego mu czynu i wniósł o wydanie wyroku skazującego bez
przeprowadzenia postępowania dowodowego i wymierzenie kary: „2 lat
pozbawienia wolności w zawieszeniu na okres próby 5 lat, dozór kuratora w okresie
próby, na podstawie art. 41 a k.k. orzeczenie obowiązku powstrzymania się od
przebywania na terenie szkół, przedszkoli, żłobków i placów zabaw, zakaz zbliżania
się do pokrzywdzonych na odległość nie mniejszą niż 100 m, obowiązek poddania
się leczeniu odwykowemu od alkoholu w okresie próby, orzeczenie obowiązku
leczenia zaburzeń preferencji seksualnych w postaci ekshibicjonizmu i pedofilii, na
podstawie art. 72 k.k. obowiązek informowania przedstawicieli ustawowych
pokrzywdzonych raz w roku w styczniu każdego kolejnego roku próby o
kontynuowaniu leczenia odwykowego od alkoholu i leczenia zaburzeń preferencji
seksualnych poprzez przesłanie zaświadczeń o kontynuowaniu leczenia listem
poleconym, zwolnienie z kosztów i opłat” (k. 201 – 202).
Oskarżyciele posiłkowi – przedstawiciele ustawowi pokrzywdzonych wyrazili
zgodę na uwzględnienie wniosku oskarżonego.
Prokurator także temu się nie sprzeciwiał.
Wydanym tego dnia wyrokiem Sąd Rejonowy w P. uznał oskarżonego za
winnego tego, że w dniu 12 września 2013 r. w miejscowości O. w celu
zaspokojenia seksualnego prezentował małoletnim N.C. i J. H. lat 11 wykonanie
czynności seksualnej, tj. czynu wyczerpującego dyspozycję art. 200 § 2 k.k. i na
podstawie tego przepisu skazał go na karę 2 lat pozbawienia wolności, której
wykonanie, na podstawie art. 69 § 1 i 2 k.k. w zw. z art. 70 § 1 pkt 1 k.k.,
warunkowo zawiesił na okres lat 5; na podstawie art. 73 § 1 k.k. oddał oskarżonego
w okresie próby pod dozór kuratora; na podstawie art. 72 § 1 pkt 6 k.k. zobowiązał
oskarżonego do poddania się leczeniu odwykowemu od alkoholu oraz leczeniu
zaburzeń preferencji seksualnych pod postacią ekshibicjonizmu i pedofilii; na
podstawie art. 72 § 1 pkt 8 k.k. zobowiązał oskarżonego do informowania raz w
roku – w styczniu każdego kolejnego roku okresu próby, oskarżycielki posiłkowe o
3
kontynuowaniu leczenia; (w pkt. VI części rozstrzygającej wyroku) na podstawie art.
41a § 1 k.k. zobowiązał oskarżonego do powstrzymania się od przebywania na
terenie szkół, przedszkoli, żłobków oraz placów zabaw dla dzieci; (w pkt. VII części
rozstrzygającej wyroku) na podstawie art. 41a § 1 k.k. zakazał oskarżonemu
zbliżania się do N. C. i J. H. na odległość mniejszą niż 100 metrów.
Wyrok ten nie był zaskarżony i uprawomocnił się w dniu 24 stycznia 2014 r.
W dniu 9 listopada 2015 r. do Sądu Najwyższego wpłynęła kasacja od tego
wyroku Prokuratora Generalnego.
Zaskarżył on wyrok w część dotyczącej orzeczenia o środkach karnych w
punkcie VI i VII na korzyść skazanego i zarzucił temu orzeczeniu:
rażące i mające istotny wpływ na treść wyroku naruszenie przepisów prawa
karnego procesowego – art. 387 § 2 i 3 k. p. k. w brzmieniu obowiązującym do dnia
1 lipca 2015 r., polegające na uwzględnieniu sprzecznego z wymogami prawa
wniosku oskarżonego o skazanie go bez przeprowadzenia postępowania
dowodowego i wydaniu wyroku skazującego zgodnie z tym wnioskiem, co w
konsekwencji doprowadziło do rażącego naruszenia prawa materialnego, tj. art. 43
§ 1 k. k. w zw. z art. 39 pkt 2 b k.k. w brzmieniu obowiązującym do dnia 1 lipca
2015 r. poprzez orzeczenie wobec A. P. środków karnych, tj. zobowiązania do
powstrzymania się od przebywania w określonych miejscach oraz zakazu zbliżania
się do pokrzywdzonych na odległość mniejszą niż 100 metrów, bez wskazania
okresu obowiązywania orzeczonego obowiązku i zakazu, w sytuacji gdy przepisy te
przewidują możliwość ich orzeczenia na okres od roku do 15 lat i wniósł o uchylenie
wyroku w zaskarżonej części i przekazanie w tym zakresie sprawy do ponownego
rozpoznania Sądowi Rejonowemu w P.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacja jest w sposób oczywisty zasadna.
Zaskarżony nią wyrok wydano z oczywistą i rażącą obrazą wskazanych w
zarzucie kasacji przepisów prawa.
Stosownie do treści art. 43 § 1 k.k. (w brzmieniu obowiązującym do dnia 30
czerwca 2015 r.) środ ki karne w postaci zakazów i nakazów wymienione w art. 39
pkt 2b k.k., a więc także orzeczone wobec skazanego : obowiązek
powstrzymywania się od przebywania w określonych środowiskach, kontaktowania
4
się z określonymi osobami, jak i zakaz zbliżania się do określonych osób, orzeka
się w latach, od roku do lat 15. Przewidziana zatem tą regulacją „czasowość”
orzekania wspomnianych środków implikuje oczywisty nakaz – konieczny do
zrealizowania przez sąd, który te środki orzeka – określenia w każdym przypadku
czasu na jaki są one orzekane.
Powinność ta nadto wynika także z treści art. 413 § 2 pkt 2 k.p.k.
Przepis ten wszak nakazuje, by każdy skazujący wyrok zawierał
„rozstrzygnięcie co do kary i środków karnych”. Stąd też – przy wspomnianych
uwarunkowaniach wynikłych z treści art. 43 § 1 k.k. – oczywiste stają się dwie
kwestie.
Pierwsza to, iż sąd „rozstrzygając o środkach karnych” w skazującym wyroku
powinien nie tylko określić je rodzajowo, ale także określić czas ich obowiązywania,
w granicach zakreślonych ustawą.
Po drugie to, że ten przewidziany wymóg określenia w wyroku, jak długo
zakaz i obowiązek ma w danym przypadku trwać, wyklucza możliwość
precyzowania tego dopiero w postępowaniu wykonawczym. Podzielić bowiem
należy pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 14 listopada 2008 r.
(sygn. akt V KK 256/08, Lex nr 531384), iż czasu obowiązywania zakazu i
obowiązku nie da się także określić przy wykorzystaniu dyspozycji art. 13 § 1 k.k.w.
oraz w oparciu o zasadę in dubio pro reo.
Dodać należy, że wprawdzie w określonych sytuacjach ujętych w dyspozycji
art. 41 a § 3 k.k. sąd może – wbrew wspomnianemu wymogowi wynikającemu z art.
43 § 1 k.k. (w brzmieniu obowiązującym do dnia 1 lipca 2015 r.) – orzec na zawsze
obowiązek powstrzymywania się od przebywania w określonych środowiskach lub
miejscach, zakaz kontaktowania się z określonymi osobami, zakaz zbliżania się do
określonych osób lub zakaz opuszczania określonych miejsc pobytu bez zgody
sądu, ale tylko w przypadku ponownego skazania sprawcy w warunkach
określonych w § 2 art. 41 a k.k. Tego zaś rodzaju przesłanki w sprawie niniejszej
wobec skazanego nie zachodziły. Niewątpliwe jest zatem to, iż Sąd Rejonowy
wydając zaskarżony wyrok w przytoczonej treści uchybił przepisom art. 387 § 2 i 3
k.p.k. Wprawdzie skazany przyznał się do dokonania zarzucanego mu czynu i
złożył wniosek przewidziany w art. 387 § 1 k.p.k., o wydanie wyroku bez
5
przeprowadzenia rozprawy i wymierzenie mu takiej kary, którą zaskarżonym
wyrokiem sąd wobec niego orzekł, ale to nie zwalniało tego Sądu od obowiązku
zweryfikowania zasadności i trafności wniosku skazanego. W tym więc także od
oceny, czy wniosek ten odpowiada obowiązującemu prawu, to jest także
karnomaterialnym regulacjom dotyczących zasad orzekania środków karnych
zaproponowanych we wniosku przez oskarżonego, a także procesowym
ustawowym wymogom treści każdego wyroku skazującego.
Bezsporne jest – w stwierdzonym stanie sprawy – że orzekający Sąd
zaniechał przeprowadzenia takiej weryfikacji słuszności przedmiotowego wniosku
skazanego, tym samym więc rażąco obraził wszystkie te przepisy prawa karnego
materialnego i procesowego, które wskazano w zarzucie kasacji. Nie ulega też
wątpliwości, iż to uchybienie jest rażące, a przy tym miało istotny wpływ na treść
zaskarżonego wyroku.
Stąd też należało uznać zasadność kasacji Prokuratora Generalnego.
Ponownie rozpoznając sprawę w zakresie orzekania o środkach karnych
Sąd Rejonowy zważy nas wszystkie powyżej sformułowane wnioski i uwagi.
Z tych wszystkich względów orzeczono jak wyżej.
kc