IV CZ 60/15
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:19-01-2016
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt IV CZ 60/15
POSTANOWIENIE
Dnia 16 grudnia 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Antoni Górski (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Irena Gromska-Szuster
SSN Maria Szulc
w sprawie ze skargi wnioskodawcy
o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym postanowieniem
Sądu Okręgowego w O.
z dnia 12 maja 2011 r.,
w sprawie z wniosku A. M.
przy uczestnictwie […]
o zmianę postanowienia w przedmiocie nabycia spadku,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 16 grudnia 2015 r.,
zażalenia wnioskodawcy
na postanowienie Sądu Okręgowego w O.
z dnia 9 grudnia 2014 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie.
UZASADNIENIE
2
W dniu 7 lutego 2014 r. wnioskodawca A. M. złożył wniosek o zmianę
prawomocnego postanowienia Sądu Okręgowego w O. z dnia 12 maja 2011 r. (I
Ca …/11), oddalającego wniosek o zmianę prawomocnego postanowienia Sądu
Rejonowego w P. z dnia 22 lutego 1990 r. (I Ns …/89) w przedmiocie stwierdzenia
nabycia spadku. Jako podstawę prawną żądania wnioskodawca wskazał art. 523
k.p.c., przytaczając nowe dowody na okoliczność tego, że występując w 2010 r. z
poprzednim wnioskiem nie uchybił terminowi określonemu w art. 679 § 1 k.p.c.
Postanowieniem z dnia 9 grudnia 2014 r. Sąd Okręgowy w O. (I Ca …/14)
odrzucił pismo A. M. – uznając je za skargę o wznowienie postępowania opartą na
art. 403 § 2 k.p.c. Sąd Okręgowy wskazał w uzasadnieniu, że skarga o wznowienie
postępowania zakończonego prawomocnym postanowieniem oddalającym wniosek
o zmianę postanowienia o stwierdzenie nabycia spadku jest niedopuszczalna. Sąd
wskazał także, że zamiarem wnioskodawcy powołującego się na późniejsze
wykrycie okoliczności faktycznych lub środków dowodowych jest doprowadzenie do
zmiany postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku. W ocenie Sądu osiągnięcie
takiego skutku możliwe jest wyłącznie w postępowaniu wszczętym na podstawie
art. 679 § 1 k.p.c.
Wnioskodawca wniósł zażalenie na postanowienie Sądu Okręgowego,
wskazując na naruszenie art. 523 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie; art. 403
k.p.c. poprzez jego zastosowanie oraz art. 386 § 4 k.p.c. poprzez nierozpoznanie
istoty sprawy. Na tej podstawie skarżący wnosił o uchylenie zaskarżonego
postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Należy zgodzić się ze skarżącym, że Sąd Okręgowy niezasadnie
zinterpretował pismo wnioskodawcy jako skargę o wznowienie postępowania
(art. 403 § 2 k.p.c.), zwłaszcza że sam wnioskodawca wskazywał w petitum
swojego pisma, że wnosi o zmianę prawomocnego postanowienia na podstawie
art. 523 k.p.c. Odrzucenie pisma wnioskodawcy na podstawie art. 410 § 1 k.p.c.
należy zatem ocenić jako nieprawidłowe.
W piśmie datowanym na 3.02.2014 r. wnioskodawca wnosił o zmianę
prawomocnego postanowienia Sądu Okręgowego w O. z dnia 12 maja 2011 r.
3
oddalającego wniosek o zmianę postanowienia w przedmiocie stwierdzenia spadku
wydanego przez Sąd Rejonowy w P. dnia 22 lutego 1990 r. (I Ns …/89). Jako
podstawę wniosku wskazał „nowe dowody” bliżej przytoczone w treści pisma.
Jednocześnie przyznał, że niektóre z tych dowodów istniały już przed wydaniem
postanowienia w sprawie I Ca …/11, jednak nie powołał ich, gdyż – w jego ocenie –
realna potrzeba ich wskazania ujawniła się dopiero na skutek lektury uzasadnienia
postanowienia Sądu Okręgowego w O. z dnia 12 maja 2011 r.
Należy przypomnieć, że postanowienia co do istoty sprawy wydane
w postępowaniu nieprocesowym mają powagę rzeczy osądzonej w tym zakresie,
który stanowił przedmiot rozstrzygnięcia, a ponadto między wszystkimi
uczestnikami. Jednakże, zgodnie z art. 523 zd. 2 k.p.c. postanowienia oddalające
żądanie (tj. postanowienie negatywne) sąd może zmienić, jeżeli dojdzie do zmiany
okoliczności sprawy. Przez pojęcie „okoliczności sprawy” należy rozumieć stan
faktyczny decydujący o oddaleniu wniosku, a nie jego ocenę prawną
(postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 21 marca 1973 r., III CRN 429/72;
z 22 stycznia 2003 r., IV CKN 1689/00, nie publ. oraz z 21 sierpnia 2008 r.,
IV CSK 231/08, nie publ.). W postępowaniu zmierzającym do zmiany
prawomocnego postanowienia oddalającego wniosek, wnioskodawca powinien
wykazać zmianę okoliczności sprawy, a sąd zobowiązany jest ustalić, czy zmiana
okoliczności rzeczywiście nastąpiła, po czym rozstrzyga, czy dokonane ustalenia
uzasadniają ingerencję w stabilność prawomocnego orzeczenia.
W rozpoznawanej sprawie należy wziąć pod uwagę, że od momentu
uprawomocnienia się postanowienia w przedmiocie stwierdzenia nabycia spadku
minęło 25 lat. Z tego względu, ocena okoliczności, które ewentualnie mogłyby
skutkować podważeniem stabilności prawomocnego postanowienia o stwierdzeniu
nabycia spadku powinna być dokonana z dużą rozwagą.
Wobec nierozpoznania żądania wnioskodawcy w płaszczyźnie art. 523 k.p.c.,
Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji na podstawie art. 39815
§ 1 k.p.c. w zw. z art.
3941
§ 3 k.p.c. i art. 13 § 2 k.p.c.
kc
4
POSTANOWIENIE
Dnia 16 grudnia 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Antoni Górski (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Irena Gromska-Szuster
SSN Maria Szulc
w sprawie ze skargi wnioskodawcy
o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym postanowieniem
Sądu Okręgowego w O.
z dnia 12 maja 2011 r.,
w sprawie z wniosku A. M.
przy uczestnictwie […]
o zmianę postanowienia w przedmiocie nabycia spadku,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 16 grudnia 2015 r.,
zażalenia wnioskodawcy
na postanowienie Sądu Okręgowego w O.
z dnia 9 grudnia 2014 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie.
UZASADNIENIE
2
W dniu 7 lutego 2014 r. wnioskodawca A. M. złożył wniosek o zmianę
prawomocnego postanowienia Sądu Okręgowego w O. z dnia 12 maja 2011 r. (I
Ca …/11), oddalającego wniosek o zmianę prawomocnego postanowienia Sądu
Rejonowego w P. z dnia 22 lutego 1990 r. (I Ns …/89) w przedmiocie stwierdzenia
nabycia spadku. Jako podstawę prawną żądania wnioskodawca wskazał art. 523
k.p.c., przytaczając nowe dowody na okoliczność tego, że występując w 2010 r. z
poprzednim wnioskiem nie uchybił terminowi określonemu w art. 679 § 1 k.p.c.
Postanowieniem z dnia 9 grudnia 2014 r. Sąd Okręgowy w O. (I Ca …/14)
odrzucił pismo A. M. – uznając je za skargę o wznowienie postępowania opartą na
art. 403 § 2 k.p.c. Sąd Okręgowy wskazał w uzasadnieniu, że skarga o wznowienie
postępowania zakończonego prawomocnym postanowieniem oddalającym wniosek
o zmianę postanowienia o stwierdzenie nabycia spadku jest niedopuszczalna. Sąd
wskazał także, że zamiarem wnioskodawcy powołującego się na późniejsze
wykrycie okoliczności faktycznych lub środków dowodowych jest doprowadzenie do
zmiany postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku. W ocenie Sądu osiągnięcie
takiego skutku możliwe jest wyłącznie w postępowaniu wszczętym na podstawie
art. 679 § 1 k.p.c.
Wnioskodawca wniósł zażalenie na postanowienie Sądu Okręgowego,
wskazując na naruszenie art. 523 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie; art. 403
k.p.c. poprzez jego zastosowanie oraz art. 386 § 4 k.p.c. poprzez nierozpoznanie
istoty sprawy. Na tej podstawie skarżący wnosił o uchylenie zaskarżonego
postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Należy zgodzić się ze skarżącym, że Sąd Okręgowy niezasadnie
zinterpretował pismo wnioskodawcy jako skargę o wznowienie postępowania
(art. 403 § 2 k.p.c.), zwłaszcza że sam wnioskodawca wskazywał w petitum
swojego pisma, że wnosi o zmianę prawomocnego postanowienia na podstawie
art. 523 k.p.c. Odrzucenie pisma wnioskodawcy na podstawie art. 410 § 1 k.p.c.
należy zatem ocenić jako nieprawidłowe.
W piśmie datowanym na 3.02.2014 r. wnioskodawca wnosił o zmianę
prawomocnego postanowienia Sądu Okręgowego w O. z dnia 12 maja 2011 r.
3
oddalającego wniosek o zmianę postanowienia w przedmiocie stwierdzenia spadku
wydanego przez Sąd Rejonowy w P. dnia 22 lutego 1990 r. (I Ns …/89). Jako
podstawę wniosku wskazał „nowe dowody” bliżej przytoczone w treści pisma.
Jednocześnie przyznał, że niektóre z tych dowodów istniały już przed wydaniem
postanowienia w sprawie I Ca …/11, jednak nie powołał ich, gdyż – w jego ocenie –
realna potrzeba ich wskazania ujawniła się dopiero na skutek lektury uzasadnienia
postanowienia Sądu Okręgowego w O. z dnia 12 maja 2011 r.
Należy przypomnieć, że postanowienia co do istoty sprawy wydane
w postępowaniu nieprocesowym mają powagę rzeczy osądzonej w tym zakresie,
który stanowił przedmiot rozstrzygnięcia, a ponadto między wszystkimi
uczestnikami. Jednakże, zgodnie z art. 523 zd. 2 k.p.c. postanowienia oddalające
żądanie (tj. postanowienie negatywne) sąd może zmienić, jeżeli dojdzie do zmiany
okoliczności sprawy. Przez pojęcie „okoliczności sprawy” należy rozumieć stan
faktyczny decydujący o oddaleniu wniosku, a nie jego ocenę prawną
(postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 21 marca 1973 r., III CRN 429/72;
z 22 stycznia 2003 r., IV CKN 1689/00, nie publ. oraz z 21 sierpnia 2008 r.,
IV CSK 231/08, nie publ.). W postępowaniu zmierzającym do zmiany
prawomocnego postanowienia oddalającego wniosek, wnioskodawca powinien
wykazać zmianę okoliczności sprawy, a sąd zobowiązany jest ustalić, czy zmiana
okoliczności rzeczywiście nastąpiła, po czym rozstrzyga, czy dokonane ustalenia
uzasadniają ingerencję w stabilność prawomocnego orzeczenia.
W rozpoznawanej sprawie należy wziąć pod uwagę, że od momentu
uprawomocnienia się postanowienia w przedmiocie stwierdzenia nabycia spadku
minęło 25 lat. Z tego względu, ocena okoliczności, które ewentualnie mogłyby
skutkować podważeniem stabilności prawomocnego postanowienia o stwierdzeniu
nabycia spadku powinna być dokonana z dużą rozwagą.
Wobec nierozpoznania żądania wnioskodawcy w płaszczyźnie art. 523 k.p.c.,
Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji na podstawie art. 39815
§ 1 k.p.c. w zw. z art.
3941
§ 3 k.p.c. i art. 13 § 2 k.p.c.
kc
4