Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V KK 420/15
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 19 stycznia 2016 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Przemysław Kalinowski (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Andrzej Ryński
SSN Dariusz Świecki
Protokolant Katarzyna Wełpa
w sprawie M. K.
w przedmiocie wyroku łącznego
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu przewidzianym w art. 535 § 5 k.p.k.
w dniu 19 stycznia 2016 r.,
kasacji, wniesionej przez Prokuratora Generalnego na korzyść skazanego
od wyroku łącznego Sądu Rejonowego w W.
z dnia 31 października 2012 r.
uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę M. K. Sądowi
Rejonowemu w W. do ponownego rozpoznania.
UZASADNIENIE
Wyrokiem z dnia 31 października 2012 r., Sąd Rejonowy w W., po
rozpoznaniu wniosku M. K., skazanego prawomocnymi wyrokami Sądu
Rejonowego:
1. w K. z dnia 7 kwietnia 2009 r., sygn. akt II K 98/08, za czyn z art. 279 § 1 k.k. i
art. 275 § 1 k.k. i art. 276 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.,
popełniony w dniu 28 czerwca 2007 r., na karę 2 lat pozbawienia wolności;
2
2. w W. z dnia 27 września 2005 r., sygn. akt II K 655/05, za czyny z art. 288 § 1
k.k. oraz z art. 245 k.k., popełnione w dniu 9 marca 2005 r., na kary po 8 miesięcy
pozbawienia wolności, z orzeczeniem kary łącznej 10 miesięcy pozbawienia
wolności;
3. w W. z dnia 22 stycznia 2004 r., sygn. akt II K 760/03, za czyn z art. 280 § 1 k.k. i
art. 278 § 5 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k., popełniony w dniu 1 lipca 2003 r., na karę 2
lat pozbawienia wolności;
4. w W. z dnia 17 września 2004 r., sygn. akt II K 816/04, za czyny z art. 222 § 1
k.k., z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 222 § 1 k.k. oraz z art. 226 § 1 k.k., popełnione w
dniu 15 maja 2004 r., na kary jednostkowe odpowiednio 10 miesięcy pozbawienia
wolności, 8 miesięcy pozbawienia wolności oraz 6 miesięcy pozbawienia wolności,
z orzeczeniem kary łącznej roku i 3 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym
zawieszeniem jej wykonania na okres próby lat 5, której wykonanie zarządzono
postanowieniem Sądu Rejonowego w W. z dnia 5 września 2008 r.;
5. w W. z dnia 14 stycznia 2004 r.; sygn. akt łl K 374/04, za czyn z art. 13 § 1 k.k. w
zw. z art. 279 § k.k., popełniony w lipcu 2002 r., daty bliżej nieustalonej na karę 1
roku pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres
próby lat 4, której wykonanie zarządzono postanowieniem Sądu Rejonowego w W.
z dnia 5 września 2008r.; -
6. w W. z dnia 14 grudnia 2005 r., sygn. akt II K 259/05, za czyn z art. 193 k.k. po-
pełniony w dniu 9 grudnia 2004 r., na karę 6 miesięcy pozbawienia wolności z
warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby lat 5, której wykonanie
zarządzono postanowieniem Sądu Rejonowego w W. z dnia 10 grudnia 2008 r.;
7. w W. z dnia 11 czerwca 2008 r., sygn. akt II K 207/08, za czyny: z art. 159 k.k. i
art. 157 § 2 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k., popełniony w dniu
11 stycznia 2008 r. na karę 2 lat i 8 miesięcy pozbawienia wolności, z art. 178a § 1
k.k. popełniony w dniu 14 maja 2007 r. na karę 6 miesięcy pozbawienia wolności, z
art. 224 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. na karę 6 miesięcy pozbawienia wolności, z
art. 288 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. popełniony w dniu 11 stycznia 2008 r. na
karę 1 roku pozbawienia wolności, z orzeczeniem kary łącznej 3 lat pozbawienia
wolności;
8. w W. z dnia 18 czerwca 2012 r., sygn. akt III K 931/11, za czyn z art. 279 § 1
3
k.k. i art. 275 § 1 k.k. i art. 276 k.k. i art. 278 § 1 i 5 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w
zw. z art. 64 § 1 k.k., popełniony w dniu 8 maja 2007 r. na karę roku i 8 miesięcy
pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby
lat 4;
I. na podstawie art; 85 k.k. i art. 86 § 1 k.k. połączył skazanemu M. K. kary
pozbawienia wolności orzeczone wyrokami opisanymi w punkcie 3 i 5 części
wstępnej i wymierzył mu karę łączną 2 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności;
II. na podstawie art; 85 k.k. i art. 86 § 1 k.k. połączył skazanemu M. K. kary
pozbawienia wolności orzeczone wyrokami opisanymi w punkcie 2 i 6 części
wstępnej i wymierzył mu karę łączną roku pozbawienia wolności;
IIl. na podstawie art. 85 k.k. i art. 86 § 1 k.k. połączył skazanemu M. K. kary
pozbawienia wolności orzeczone wyrokami opisanymi w punkcie 1, 7 i 8 części
wstępnej i wymierzył mu karę łączną 5 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności;
IV. na podstawie art. 63 § 1 k.k. i art. 577 k.p.k. na poczet orzeczonej w punkcie I
części dyspozytywnej wyroku kary łącznej pozbawienia wolności zaliczył
skazanemu okresy rzeczywistego pozbawienia wolności w postaci zatrzymania i
tymczasowego aresztowania od 1 lipca 2003 r. do 3 lipca 2003 r. i od 31 lipca 2003
r. do 22 stycznia 2004 r. w sprawie Sądu Rejonowego w W. o sygn. akt II K
760/03, a także okresy kary pozbawienia wolności dotychczas odbytej, a
orzeczonej wyrokami opisanymi w punkcie 3 i 5 części występnej wyroku;
V. na podstawie art. :
63 ;
§,
1 k.k. i art. 577 k.p.k. na poczet orzeczonej w punkcie II
części dyspozytywnej wyroku kary łącznej pozbawienia wolności zaliczył
skazanemu okres rzeczywistego pozbawienia wolności w postaci zatrzymania w
dniu 9 grudnia 2004 r. w sprawie Sądu Rejonowego w W. o sygn. akt II K 259/05;
VI. na podstawie art. 63 § 1 k.k. i art. 577 k.p.k. na poczet orzeczonej w punkcie III
części dyspozytywnej wyroku kary łącznej pozbawienia wolności zaliczył
skazanemu okresy rzeczywistego pozbawienia wolności w postaci zatrzymania i
tymczasowego aresztowania w dniach 14 i 15 maja 2007 r. i od 11 stycznia 2008 r.
do 11 czerwca 2008 r. w sprawie Sądu Rejonowego w W. o sygn. akt II K 207/08, a
także okres kary pozbawienia wolności dotychczas odbytej, a orzeczonej wyrokiem
opisanym w punkcie 7 części wstępnej wyroku;
VII. na podstawie art. 572 k.p.k. umorzył postępowanie o wydanie wyroku łącznego
4
obejmującego skazanie M. K. wyrokiem opisanym w punkcie 4 części wstępnej;
VIII. zwolnił skazanego od ponoszenia kosztów związanych z wydaniem wyroku
łącznego zaliczając je na rachunek Skarbu Państwa (k. 73 - 75).
Wyrok ten, został doręczony skazanemu M. K. wraz z pouczeniem o trybie
zaskarżenia w dniu 9 listopada 2012 r. (k. 81) i uprawomocnił się bez postępowania
odwoławczego. Zarządzeniem z dnia 4 grudnia 2012 r. Prezes Sądu Rejonowego w
W. odmówił bowiem przyjęcia, jako złożonego po terminie, pisma zatytułowanego
„apelacja od wyroku łącznego” i uznanego za wniosek o pisemne uzasadnienie
wyroku (k. 86), wniesionego przez skazanego w dniu 22 listopada 2012 r., a Sąd
Okręgowy w Ś., po rozpoznaniu zażalenia skazanego, postanowieniem z dnia 20
marca 2013 r„ sygn. akt IV Kz 8/13, zaskarżone zarządzenie utrzyma! w mocy (k.
113). Skazanemu odmówiono także przywrócenia terminu do złożenia wniosku o
doręczenie wyroku wraz z uzasadnieniem.
Powyższy wyrok w całości został zaskarżony kasacją wniesiona przez
Prokuratora Generalnego na podstawie art. 521 § 1 k.p.k., na korzyść skazanego
M. K. Na podstawie art. 523 § 1 k.p.k., art. 526 § 1 k.p.k. oraz art. 537 § 1 i 2 k.p.k.,
Autor kasacji zarzucił:
1. „rażące i stanowiące bezwzględną przyczynę odwoławczą określoną w art. 439 §
1 pkt 10 k.p.k. naruszenie przepisów prawa karnego procesowego, a mianowicie
art. 79 § 1 pkt 3 k.p.k., w brzmieniu obowiązującym w dacie orzekania, w zw. z art.
574 k.p.k., polegające na przeprowadzeniu postępowania w przedmiocie wydania
wyroku łącznego bez wyznaczenia i obligatoryjnego udziału obrońcy, pomimo
zachodzących uzasadnionych wątpliwości co do poczytalności skazanego”:
2. „rażące i mające istotny wpływ na treść orzeczenia naruszenie przepisów prawa
karnego materialnego, a mianowicie art. 4 § 1 k.k., polegające na zastosowaniu
przez Sąd Rejonowy W. w pkt III wyroku łącznego, przy połączeniu wyroków tego
sądu wydanych w sprawach o sygn. akt Ił K 207/08 i III K 931/11 oraz Sądu
Rejonowego w K. wydanego w sprawie II K 98/08 ustawy obowiązującej w dacie
orzekania w przedmiocie wydania wyroku łącznego i orzeczeniu, po myśli art. 89 §
la k.k. kary łącznej bezwzględnego pozbawienia wolności za zbiegające się
przestępstwa, za które orzeczono kary jednostkowe pozbawienia wolności oraz
karę pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem ich wykonania, której
5
wykonania; nić zarządzono, mimo że w czasie popełnienia wszystkich tych
przestępstw obowiązywała ustawa wzglçdniejsza dla skazanego, gdyż przepis,art.
89 §d k:k. w brzmieniu obowiązującym do dnia 7 czerwca 2010 r., wykluczał
możliwość orzeczenia w takiej sytuacji kary łącznej bezwzględnego pozbawienia
wolności, co obligowało sąd do jego zastosowania”.
W konkluzji kasacji skarżący wniósł o uchylenie kwestionowanego wyroku i
przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu w W. do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył co następuje.
Kasacja wniesiona na korzyść skazanego M. K. okazała się zasadna w
stopniu oczywistym, a zawarty w niej wniosek o uchylenie zaskarżonego wyroku
łącznego Sądu Rejonowego w W. z dnia 31 października 2012 r., sygn. akt II K
1077/12 – w pełni zasługiwał na uwzględnienie, co uzasadniało rozpoznanie
nadzwyczajnego środka zaskarżenia na posiedzeniu przewidzianym w art. 535 § 5
k.p.k. Jak słusznie podnosi Prokurator Generalny, zaskarżony wyrok łączny ostać
się nie może, gdyż zapadł z rażącym naruszeniem wskazanych w zarzutach kasacji
przepisów prawa karnego materialnego i procesowego.
Jak wynika z analizy akt sprawy, wnioskiem z dnia 17 lipca 2012 r. skazany
M. K. zwrócił się do Sądu Rejonowego w K. o wydanie wyroku łącznego
obejmującego skazania wyrokiem Sądu Rejonowego w K. o sygn. II K 98/08 oraz
wyrokami Sądu Rejonowego w W. o sygn. II K 655/05, II K 760/03, II K 816/04, II K
374/04, II K 259/05 oraz II K 207/08. We wniosku swym skazany podniósł, iż w
trakcie odbywania kar był dwukrotnie hospitalizowany w Oddziale Psychiatrycznym
Szpitala Aresztu Śledczego i załączył kserokopie dwóch kart informacyjnych
leczenia szpitalnego: z dnia 12 kwietnia 2010 r. z rozpoznaniem zespołu
paranoidalnego oraz z dnia 31 stycznia 2012 r. - z rozpoznaniem schizofrenii
paranoidalnej. Również pismem z dnia 17 lipca 2012 r., skazany wystąpił,
powołując się na przepisy art. 78. k.p.k. i art. 96 § 1 k.k.w. o wyznaczenie mu
obrońcy z urzędu z uwagi na to, że w związku z rozpoznaniem u niego w 2012 r.
przez lekarzy psychiatrów schizofrenii paranoidalnej odbywa on karę w systemie
terapeutycznym dla skazanych z zaburzeniami psychicznymi (k. 6).
Sąd Rejonowy w K., po uzyskaniu informacji o osobie z Krajowego Rejestru
Karnego, z której wynikało, że prócz wskazanych we wniosku wyroków, M. K.
6
został również skazany wyrokiem Sądu Rejonowego w W. z dnia 18 czerwca 2012
r., sygn. akt III K 931/11, który uprawomocnił się w dniu 26 czerwca 2012 r. i jest
ostatnim wyrokiem skazującym, postanowieniem z dnia 28 sierpnia 2012 r., sygn.
akt II K 582/12, uznał się niewłaściwym do rozpoznania wniosku skazanego M. K. w
przedmiocie wydania wobec niego wyroku łącznego i sprawę w tym zakresie
przekazał Sądowi Rejonowemu w W. (k. 41).
Sąd Rejonowy w W. po zarejestrowaniu sprawy pod sygn. II K 1077/12 i
wystąpieniu do KRK o aktualną kartę karną oraz o opinię o skazanym do Zakładu
Karnego, wyznaczył termin rozprawy głównej na dzień 29 października 2012 r.,
polecając doprowadzić skazanego. Nie rozpoznał natomiast wniosku skazanego o
wyznaczenie mu obrońcy z urzędu i nie wyznaczył takiego obrońcy, pomimo
istnienia udokumentowanych wątpliwości co do jego poczytalności w czasie
postępowania w przedmiocie wydania wyroku łącznego, uzasadnionych nie tylko
załączonymi przez skazanego kserokopiami kart informacyjnych, ale również opinią
o skazanym, z której wynikało, iż odbywa on karę w oddziale terapeutycznym
Zakładu Karnego, do którego został skierowany ma podstawie orzeczenia
psychologiczno - penitencjarnego, po konsultacjach psychologicznych i obserwacji
psychiatrycznej. Także złożone przez skazanego na rozprawie w dniu 29 paź-
dziernika 2012 r. oświadczenie, iż ma problemy psychiczne i schizofrenię
urojeniową nie doprowadziły do spostrzeżenia przez Sąd konieczności
wyznaczenia dla skazanego obrońcy z urzędu na podstawie art. 79 § 1 pkt 3 k.p.k.,
w brzmieniu obowiązującym w dacie orzekania, mającym odpowiednie
zastosowanie w postępowaniu w przedmiocie wydania wyroku łącznego na
podstawie art. 574 k.p.k.
Podkreślić należy, że stwierdzenie, iż zachodzi uzasadniona wątpliwość co
do poczytalności oskarżonego w rozumieniu art. 79 § 1 pkt 3 k.p.k. w brzmieniu
obowiązującym w dacie orzekania przez Sąd Rejonowy – nie pozostawało w sferze
dowolnego uznania organu procesowego. Przedstawione przez skazanego
informacje i dokumenty wręcz nakazywały uwzględnić jako realną możliwość
istnienia stanu wymagającego zapewnienia mu pomocy obrońcy z urzędu.
Obiektywne wystąpienie okoliczności, które prowadziły w sposób racjonalnie
uzasadniony do powstania takich wątpliwości – rodziło obowiązek podjęcia przez
7
organ procesowy działań określonych w ustawie, a prowadzących z jednej strony
do wyjaśnienia tych wątpliwości, a z drugiej – do zapewnienia skazanemu należytej
ochrony prawnej. Stosownie do dyspozycji art. 79 § 1 pkt 3 k.p.k. w zw. z art. 79 § 3
k.p.k., taka sytuacja obliguje do zapewnienia udziału obrońcy w rozprawie.
Zaniechanie wykonania tego obowiązku przez Sąd Rejonowy w W. orzekający w
sprawie M. K., stanowiło rażące naruszenie prawa o skutkach przewidzianych w
art. 439 § 1 k.p.k. W tej sprawie takimi okolicznościami były kopie dokumentów
przedstawione przez skazanego oraz warunki odbywania przez niego kary
pozbawienia wolności, czego nie dostrzegł i nie uwzględnił Sąd I instancji.
Odnotować przy tym trzeba – co trafnie zauważa skarżący – że w żadnym z
wyroków objętych postępowaniem w przedmiocie wydania wyroku łącznego M. K.
nie został skazany za czyn popełniony w warunkach ograniczonej w znacznym
stopniu poczytalności w rozumieniu art. 31 § 2 k.k. Jest jednak oczywiste, że
przesłanka obrony obligatoryjnej, ujęta w art. 79 § 1 pkt 3 k.p.k., w brzmieniu
obowiązującym do dnia 30 czerwca 2015 r., nie odnosiła się wyłącznie do stanu
psychicznego oskarżonego w chwili popełnienia czynu, ale - jak to wynika z treści
art. 79 § 4 k.p.k., w brzmieniu obowiązującym do dnia 30 czerwca 2015 r. - w
równym stopniu dotyczyła również sytuacji istniejącej w czasie trwania
postępowania karnego. W żadnym zakresie nie doznaje ona ograniczeń również w
postępowaniu o wydanie wyroku łącznego. Nie można bowiem wykluczyć, że
dopiero na tym etapie postępowania ujawnią się takie okoliczności, które będą
uzasadniały wątpliwości co do poczytalności skazanego i to nawet wówczas, gdy
uprzednio biegli wypowiedzieli się negatywnie w tej kwestii (zob. wyrok Sądu
Najwyższego z dnia 23 listopada 2010 r., sygn. akt IV KK 295/10, LEX nr 667518).
Przedstawione przez skazanego kserokopie dokumentacji lekarskiej
pochodzącej z więziennej placówki służby zdrowia – po ich ewentualnym
zweryfikowania – bez wątpienia powinny być źródłem powzięcia uzasadnionych
wątpliwości co do poczytalności M. K. w czasie trwania postępowania w
przedmiocie wydania wyroku łącznego i rodziły obowiązek wyznaczenie
skazanemu obrońcy z urzędu z uwagi na to, iż nie miał on obrońcy z wyboru.
Wprawdzie w postępowaniu o wydanie wyroku łącznego zakres orzekania jest
ograniczony w porównaniu z postępowaniem rozpoznawczym i nie obejmuje już
8
orzekania o winie skazanego, wobec czego zagadnienie potrzeby zasięgnięcia
aktualnej opinii biegłych lekarzy psychiatrów należy do oceny sądu, ale w niczym
nie ogranicza to gwarancyjnej roli obrony obligatoryjnej, wynikającej z treści
stosownych uregulowań. W konsekwencji, należało wyrazić przekonanie, że także
w postępowaniu o wydanie wyroku łącznego, udział obrońcy w rozprawie głównej,
na podstawie art. 79 § 3 k.p.k. – w brzmieniu obowiązującym w chwili wyrokowania
przez Sąd Rejonowy w niniejszej sprawie - był obowiązkowy.
W tych warunkach, przeprowadzenie przez Sąd Rejonowy w W.
postępowania w przedmiocie wydania wyroku łącznego bez wyznaczenia
skazanemu obrońcy, którego udział w rozprawie, z uwagi na zachodzące
uzasadnione wątpliwości co do poczytalności skazanego, był obowiązkowy, rażąco
naruszyło przepisy art. 79 § 1 pkt 3 k.p.k. w zw. z art. 574 k.p.k. - w brzmieniu
ówcześnie obowiązującym. Uchybienie to stanowi jednocześnie bezwzględną
przyczynę odwoławczą określoną w art. 439 § 1 pkt 10 k.p.k., co – z mocy ustawy –
wyklucza badanie jego wpływu na treść wyroku.
Przedstawiona powyżej sytuacja obligowała więc w sposób oczywisty do
uchylenia zaskarżonego wyroku.
Zauważyć trzeba również, że rażące naruszenie prawa procesowego, do
jakiego doszło w toku postępowania przed Sądem Rejonowym w W., niewątpliwie
zostało dostrzeżone przez Sąd Okręgowy w Ś., który w związku z rozpoznaniem
zażalenia skazanego na odmowę przywrócenia terminu - wyznaczył mu obrońcę z
urzędu. Nie tylko jednak nie wykorzystał pojawiającej się możliwości do
procesowego otwarcia skazanemu drogi do uchylenia (w toku zwykłego
postępowania odwoławczego) orzeczenia wydanego w warunkach rażącego
naruszenia prawa, ale nie podjął też kroków do uruchomienia nadzwyczajnych
środków zaskarżenia.
Niezależnie od uchybienia o charakterze bezwzględnym dotyczącego całego
rozstrzygnięcia zauważyć trzeba, że łącząc w punkcie IIl węzłem kary łącznej kary
pozbawienia wolności orzeczone z warunkowym zawieszeniem ich wykonania i bez
warunkowego zawieszenia i wymierzając karę łączną pozbawienia wolności bez
warunkowego zawieszenia jej wykonania, Sąd Rejonowy w W., jako podstawę
rozstrzygnięcia wskazał jedynie przepisy art. 85 k.k. i 86 § 1 k.k., nie dostrzegając,
9
iż kwestie związane z łączeniem kar z warunkowym zawieszeniem ich wykonania i
bez warunkowego zawieszenia reguluje norma zawarta w art. 89 k.k.
W wypadku skazania za zbiegające się przestępstwa na kary pozbawienia
wolności z warunkowym zawieszeniem ich wykonania i bez warunkowego
zawieszenia ich wykonania, przepis art. 89 § 1 k.k., w brzmieniu obowiązującym do
dnia 7 czerwca 2010 r., upoważniał sąd orzekający w przedmiocie wyroku łącznego
do połączenia takich kar jedynie wtedy, gdy zachodziła możliwość warunkowego
zawieszenia wykonania kary łącznej, a więc przy zaistnieniu przesłanek
określonych w art. 69 k.k. W konsekwencji w sytuacji, gdy brak było podstaw do
warunkowego zawieszenia kary łącznej, postępowanie w przedmiocie wydania
wyroku łącznego należało na podstawie art. 572 k.p.k. umorzyć. Dopiero ustawa z
dnia 5 listopada 2009 r. o zmianie ustawy - Kodeks karny, ustawy - Kodeks
postępowania karnego, ustawy - Kodeks karny wykonawczy, ustawy - Kodeks
karny skarbowy i innych ustaw (Dz. U. Nr 206, poz. 1589), która weszła w życie 8
czerwca 2010 r., rozszerzyła dyspozycję art. 89 k.k. dodając przepis § la, w myśl
którego w razie skazania za zbiegające się przestępstwa na kary pozbawienia
wolności z warunkowym zawieszeniem ich wykonania, sąd mógł w wyroku łącznym
orzec karę łączną bez warunkowego zawieszenia jej wykonania.
Zgodnie z przyjętą w orzecznictwie Sądu Najwyższego i obowiązującą do
dnia wejścia w życie wskazanego wyżej § la wykładnią art. 89 § 1 k.k. „w razie
skazania za zbiegające się przestępstwa na kary pozbawienia wolności z
warunkowym zawieszeniem jej wykonania i bez warunkowego jej zawieszenia -
orzeczenie kary bez warunkowego zawieszenia jej wykonania w wyroku łącznym
nie jest dopuszczalne” (zob. uchwała z dnia 27 marca 2001 r., sygn. akt I KZP 2/01,
OSNKW 2001/5-6/poz. 41). Podobnie: „wykładnia art. 89 § 1 k.k., w brzmieniu
sprzed dnia 8 czerwca 2010 r., nie upoważnia do wymierzenia bezwzględnej kary
pozbawienia wolności w wyroku łącznym, w miejsce tego rodzaju kar orzeczonych
z warunkowym zawieszeniem wykonania i bez takiego zawieszenia” ( zob. np.
wyrok z dnia 16 listopada 2011 r„ sygn. akt lII KK 297/11, LEX nr 1055031).
W punkcie III zaskarżonego wyroku łącznego, wbrew temu poglądowi
prawnemu, sąd orzekł jednak karę pozbawienia wolności bez warunkowego
zawieszenia.
10
W niniejszej sprawie nie ulega wątpliwości, że w czasie popełnienia przez M.
K. przestępstw, za które został skazany w sprawach: Sądu Rejonowego w K. o
sygn. II K 98/08 oraz Sądu Rejonowego w W. o sygn. II K 207/08 i III K 931/11
obowiązywała inna ustawa, niż w czasie orzekania w przedmiocie wydania wyroku
łącznego, zostały one bowiem popełnione odpowiednio:
- w dniu 28 czerwca 2007 r. (II K 98/08),
- w dniach 14 maja 2007 r. i 11 stycznia 2008 r. (II K 207/08),
- w dniu 8 maja 2007 r. (II K 931/11).
Wobec tego, że ustawa z dnia 5 listopada 2009 r. o zmianie ustawy – Kodeks
karny, ustawy - Kodeks postępowania karnego, ustawy - Kodeks karny
wykonawczy, ustawy - Kodeks karny skarbowy i innych ustaw, nie reguluje
odmiennie kwestii intertemporalnych, w takiej sytuacji powinien mieć zastosowanie
przepis art. 4 § 1 k.k.
Stosownie do poglądu wyrażonego w postanowieniu z dnia 16 grudnia 2010 r.,
sygn. II KK 156/10, Sąd Najwyższy stwierdził, iż „obecnie obowiązujący art. 89 § la
k.k. jednoznacznie stanowi, że nawet w razie skazania za zbiegające się
przestępstwa na kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem ich
wykonania sąd może w wyroku łącznym orzec karę łączną pozbawienia wolności
bez warunkowego zawieszenia jej wykonania, co tym bardziej przemawia za
możliwością orzeczenia bezwzględnej kary pozbawienia wolności wobec sprawcy
zbiegających się przestępstw, któremu wyrokami jednostkowymi zostały
wymierzone kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem i bez
warunkowego zawieszenia ich wykonania, to jednak w takich przypadkach należy
zawsze przy orzekaniu mieć na uwadze jedną z fundamentalnych zasad prawa
karnego, wyrażoną w art. 4 § 1 k.k., nie ma przy tym chyba żadnych wątpliwości, że
wprowadzone wspomnianą nowelą zmiany przepisów odnośnie kary łącznej, są dla
skazanego mniej korzystne od tych, które obowiązywały uprzednio” (por. LEX nr
783279).
Nie ulega tymczasem wątpliwości, że w realiach niniejszej sprawy,
względniejsza dla skazanego była ustawa Kodeks karny w brzmieniu sprzed jej
nowelizacji dokonanej powołaną wyżej ustawą z dnia 5 listopada 2009 r.
Połączenie w punkcie III wyroku łącznego kar jednostkowych orzeczonych w
11
sprawach Sądu Rejonowego w K. o sygn. akt II K 98/08 i Sądu Rejonowego w W. o
sygn. II K 207/08 oraz III K 931/11 i wymierzenie bezwzględnej kary pozbawienia
wolności, stwarza bowiem dla skazanego większą dolegliwość niż oddzielne
wykonanie kar orzeczonych wyrokami jednostkowymi. Do wykonania skierowany
został punkt III wyroku łącznego, którym orzeczono wobec skazanego M. K. karę
łączną 5 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności, gdy tymczasem realnemu
wykonaniu podlegały objęte tym punktem wyroku, jedynie kary 2 lat pozbawienia
wolności orzeczona w sprawie II K 98/08 Sądu Rejonowego w K. i kara łączna 3 lat
pozbawienia wolności orzeczona w sprawie II K 207/08 Sądu Rejonowego w W.
Także i to uchybienie, które obrażało prawo materialne, miało niewątpliwie
rażący charakter i wywarło istotny wpływ na treść wyroku.
Przy ponownym rozpoznaniu niniejszej sprawy, Sąd Rejonowy w W.
powinien uwzględnić powyższe zapatrywania, a także mieć na uwadze treść
przepisu art. 79 k.k. dotyczącego obrony obligatoryjnej w brzmieniu ustalonym
przez ustawę z dnia 27 września 2013 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania
karnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.2013.1247 ze zm.), a także
przestrzegać reguły intertemporalnej określonej w art. 4 § 1 k.k.
Mając to wszystko na względzie Sąd Najwyższy orzekł, jak w wyroku.
kc