Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt SNO 81/15
UCHWAŁA
Dnia 26 lutego 2016 r.
Sąd Najwyższy - Sąd Dyscyplinarny w składzie:
SSN Marian Buliński (przewodniczący)
SSN Marek Pietruszyński
SSN Katarzyna Tyczka-Rote (sprawozdawca)
Protokolant Anna Kuras
po rozpoznaniu na posiedzeniu w dniu 26 lutego 2016 r.
sprawy K. J.,
sędziego Sądu Rejonowego w […],
zażalenia Prokuratora Okręgowego w […] na uchwałę Sądu Apelacyjnego - Sądu
Dyscyplinarnego w […]
z dnia 17 listopada 2015 r.,
uchwalił:
1. zmienić zaskarżoną uchwałę w ten sposób, że
a) na podstawie art. 80 § 2c ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. Prawo
o ustroju sądów powszechnych (tekst jedn. Dz.U. z 2013 r., poz. 427
ze zm.) zezwolić na pociągnięcie do odpowiedzialności karnej
sędziego Sądu Rejonowego – K. J., w zakresie czynu opisanego we
wniosku prokuratora, a polegającego na tym, że:
- w okresie od 29 sierpnia 2007 r. do 30 kwietnia 2011 r. w […],
działając w krótkich odstępach czasu i w wykonaniu z góry
powziętego zamiaru jako funkcjonariusz publiczny - Sędzia Sądu
Rejonowego pełniący funkcję Przewodniczącego Wydziału […], nie
dopełniła ciążących na niej obowiązków służbowych wynikających z
treści przepisów § 49 ust 1 i § 57 pkt 1, 2 i 8 Rozporządzenia Ministra
2
Sprawiedliwości z dnia 23 lutego 2007 r. Regulamin urzędowania
sądów powszechnych, (Dz. U. z 2007 r., Nr 38 poz. 249, w brzmieniu
obowiązującym do dnia wejścia w życie Rozporządzenia Ministra
Sprawiedliwości z dnia 18 lipca 2013 r. zmieniającego
Rozporządzenie - Regulamin urzędowania sądów powszechnych, tj.
do dnia 15 sierpnia 2013 r., § 278 ust 1 i 2 Rozporządzenia Ministra
Sprawiedliwości z dnia 23 lutego 2007 r. Regulamin urzędowania
sądów powszechnych oraz § 384 ust 2 pkt 11 Zarządzenia Ministra
Sprawiedliwości z dnia 12 grudnia 2003 r. w sprawie organizacji i
zakresu działania sekretariatów sądowych oraz innych działów
administracji sądowej (w brzmieniu nadanym Zarządzeniem Ministra
Sprawiedliwości z dnia 30 czerwca 2006 r. zmieniającym zarządzenie
w sprawie organizacji i zakresu działania sekretariatów sądowych oraz
innych działów administracji sądowej (Dz. Urz. MS z dnia 3 sierpnia
2006 r.) z dniem 1 lipca 2006 r., § 384 ust. 2 pkt 15 cytowanego wyżej
zarządzenia (w brzmieniu nadanym Zarządzeniem Ministra
Sprawiedliwości z dnia 29 grudnia 2008 r. zmieniającym zarządzenia
w sprawie organizacji i zakresu działania sekretariatów sądowych oraz
innych działów administracji sądowej z dniem 1 stycznia 2008 r. (Dz.
Urz. MS z 31 stycznia 2008 r.), § 384 ust 2 pkt 16 cytowanego
zarządzenia (w brzmieniu nadanym Zarządzeniem Ministra
Sprawiedliwości z dnia 29 grudnia 2008 r., zmieniającym Zarządzenie
w sprawie organizacji i zakresu działania sekretariatów sądowych oraz
innych działów administracji sądowej z dniem 1 stycznia 2009 r., (Dz.
Urz. MS z dnia 3 lutego 2009 r.), w ten sposób, że wbrew obowiązkom
wskazanym w treści § 57 pkt 1 i 2, § 278 ust 1 i 2 Regulaminu
urzędowania sądów powszechnych jako Przewodnicząca Wydziału,
nie zaznajamiała się z zawiadomieniami o ponownym skazaniu
przesyłanymi przez Biuro Informacyjne Krajowego Rejestru Karnego,
nie wydawała zarządzeń porządkowych w zakresie dalszego nadania
biegu wskazanym zawiadomieniom, wbrew dyspozycji § 49 ust. 1
Regulaminu urzędowania sądów powszechnych, nie wyznaczała
3
sędziów sprawozdawców zobowiązanych do przeprowadzenia
postępowań i wydania stosownych orzeczeń w przedmiocie
zarządzenia wykonania kar pozbawienia wolności warunkowo
zawieszonych, w sposób określony w treści przepisu art. 351 § 1
kodeksu postępowania karnego, zgodnie z którym wyznaczanie
sędziów sprawozdawców do rozpoznania poszczególnych
zawiadomień o ponownym skazaniu winno następować według
kolejności ich wpływu oraz jawnej dla stron listy sędziów danego
wydziału, a nadto wbrew dyspozycji przepisów § 384 ust. 2 pkt 11, §
384 ust. 2 pkt 15 i § 384 ust. 2 pkt 16 cytowanego powyżej
Zarządzenia Ministra Sprawiedliwości, nie wydawała zarządzeń
nakazujących zarejestrowanie poszczególnych zawiadomień o
ponownym skazaniu w wykazie „Ko", przez co jako Przewodnicząca
Wydziału nie sprawowała należytego nadzoru nad rozpoznawaniem
tego typu kategorii spraw, do czego była zobowiązana na podstawie §
57 pkt 8 Regulaminu urzędowania sądów powszechnych, w wyniku
czego doszło do zaniechania wydania przez Sąd postanowień w
przedmiocie zarządzenia wykonania kary warunkowo zawieszonej,
stosownie do treści art. 75 § 1, 2 lub 3 kodeksu karnego, w terminie
określonym w treści art. 75 § 4 kodeksu karnego w następujących
sprawach:
[…], w których zarządzenie wykonania kary miało charakter
obligatoryjny,
[…], w których zarządzenie wykonania kary miało charakter
fakultatywny, w wyniku czego działała na szkodę interesu
publicznego, wyrażającego się w prawidłowym funkcjonowaniu sądów
powszechnych, tj. o czyn z art. 231 § 1 kk w zw. z art. 12 k.k.;
b. na podstawie art. 129 § 2 i 3 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r.
Prawo o ustroju sądów powszechnych (tekst jedn. Dz.U. z 2013 r.,
poz. 427 ze zm.) zawiesza sędziego Sądu Rejonowego K. J. w
czynnościach służbowych i obniża jej wynagrodzenie na czas trwania
zawieszenia o 25% (dwadzieścia pięć procent).
4
2. Kosztami postępowania obciążyć Skarb Państwa.
UZASADNIENIE
Prokurator Okręgowy w […] wniósł o zezwolenie na pociągnięcie do
odpowiedzialności karnej sędzi Sądu Rejonowego K. J. wyjaśniając, że w toku
postępowania przygotowawczego prowadzonego w sprawie V Ds. …/12/Sw
zgromadzono materiał dowodowy uzasadniający podejrzenie popełnienia przez nią
przestępstwa z art. 231 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. w ten sposób, że w okresie od
29 sierpnia 2007 r. do 30 kwietnia 2011 r. w […], działając w krótkich odstępach
czasu i w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, jako funkcjonariusz publiczny -
sędzia Sądu Rejonowego pełniący funkcję Przewodniczącego Wydziału […], nie
dopełniła ciążących na niej obowiązków służbowych wynikających z § 49 ust. 1, §
57 pkt 1, 2 i 8 oraz § 278 ust. 1 i 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia
23 lutego 2007 r. - Regulamin urzędowania sądów powszechnych (Dz. U. z 2007 r.
Nr 38, poz. 249, w brzmieniu obowiązującym do dnia wejścia w życie
Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 18 lipca 2013 r. zmieniającego
rozporządzenie - Regulamin urzędowania sądów powszechnych, tj. do dnia 15
sierpnia 2013 r.), a także kolejno § 384 ust. 2 pkt 11 Zarządzenia Ministra
Sprawiedliwości z dnia 12 grudnia 2003 r. w sprawie organizacji i zakresu działania
sekretariatów sądowych oraz innych działów administracji sądowej (w brzmieniu
nadanym Zarządzeniem Ministra Sprawiedliwości z dnia 30 czerwca 2006 r.,
zmieniającym z dniem 1 lipca 2006 r. zarządzenie w sprawie organizacji i zakresu
działania sekretariatów sądowych oraz innych działów administracji sądowej - Dz.
Urz. M.S. Nr 5 poz. 112 z dnia 3 sierpnia 2006 r.), § 384 ust. 2 pkt 15 cytowanego
wyżej zarządzenia (w brzmieniu nadanym Zarządzeniem Ministra Sprawiedliwości z
dnia 28 grudnia 2007 r., zmieniającym zarządzenie w sprawie organizacji i zakresu
działania sekretariatów sądowych oraz innych działów administracji sądowej z
dniem 1 stycznia 2008 r., Dz. Urz. MS Nr 1 poz. 4 z dnia 31 stycznia 2008 r.) i §
384 ust. 2 pkt 16 cytowanego zarządzenia (w brzmieniu nadanym Zrządzeniem
Ministra Sprawiedliwości z dnia 29 grudnia 2008 r. zmieniającym zarządzenie w
sprawie organizacji i zakresu działania sekretariatów sądowych oraz innych działów
administracji sądowej z dniem 1 stycznia 2009 r., Dz. Urz. M.S. Nr 1 poz. 4 z dnia 3
5
lutego 2009 r.), w ten sposób, że wbrew obowiązkom wskazanym w treści § 57 pkt
1 i 2, § 278 ust. 1 i 2 Regulaminu urzędowania sądów powszechnych, jako
Przewodnicząca Wydziału, nie zaznajamiała się z zawiadomieniami o ponownym
skazaniu przesyłanymi przez Biuro Informacyjne Krajowego Rejestru Karnego i nie
wydawała zarządzeń porządkowych w zakresie nadania dalszego biegu
wskazanym zawiadomieniom, wbrew dyspozycji § 49 ust. 1 Regulaminu
urzędowania sądów powszechnych, nie wyznaczała sędziów sprawozdawców,
zobowiązanych do przeprowadzenia postępowań i wydania stosownych orzeczeń w
przedmiocie zarządzenia wykonania kar pozbawienia wolności warunkowo
zawieszonych, w sposób określony w treści przepisu art. 351 § 1 k.p.k., zgodnie z
którym wyznaczanie sędziów sprawozdawców do rozpoznania poszczególnych
zawiadomień o ponownym skazaniu powinno następować według kolejności ich
wpływu oraz jawnej dla stron listy sędziów danego wydziału, a nadto wbrew
dyspozycji przepisów kolejno § 384 ust. 2 pkt 11, § 384 ust. 2 pkt 15 i § 384 ust. 2
pkt 16 cytowanego powyżej Zarządzenia Ministra Sprawiedliwości, nie wydawała
zarządzeń nakazujących zarejestrowanie poszczególnych zawiadomień o
ponownym skazaniu w wykazie "Ko", przez co jako Przewodnicząca Wydziału nie
sprawowała należytego nadzoru nad rozpoznawaniem tego typu kategorii spraw,
do czego była zobowiązana na podstawie § 57 pkt 8 Regulaminu urzędowania
sądów powszechnych, w wyniku czego doszło do zaniechania wydania przez Sąd
postanowień w przedmiocie zarządzenia wykonania kary warunkowo zawieszonej,
stosownie do treści art. 75 § 1, 2 lub 3 k.k., w terminie określonym w treści art. 75 §
4 k.k. w 36-ciu sprawach, w których zarządzenie wykonania kary miało charakter
obligatoryjny oraz w 70-ciu sprawach, w których zarządzenie wykonania kary miało
charakter fakultatywny, w wyniku czego działała na szkodę interesu publicznego,
wyrażającego się w prawidłowym funkcjonowaniu sądów powszechnych.
Rozpoznając wniosek Prokuratora po raz pierwszy Sąd Apelacyjny - Sąd
Dyscyplinarny podjął w dniu 24 czerwca 2014 r. uchwałę, w której odmówił
zezwolenia na pociągnięcie sędzi K. J. do odpowiedzialności karnej. Uznał, że
informacje wpływające z Krajowego Rejestru Skazanych o ponownym skazaniu
osób, wobec których orzeczono wcześniej karę pozbawienia wolności z
warunkowym zawieszeniem jej wykonania nie podlegały obowiązkowi
6
niezwłocznego zarejestrowania w wykazie "Ko", a art. 351 § 1 i 2 k.p.k., nakazujący
wyznaczanie sędziów sprawozdawców według kolejności wpływu spraw oraz
jawnej dla stron listy sędziów nie ma zastosowania na etapie wykonania orzeczeń.
Co prawda Sąd zgodził się, że sędzia K. J. uchybiła ciążącym na niej jako
przewodniczącej wydziału obowiązkom zaznajamiania się z wszystkimi
wpływającymi do wydziału pismami, niezwłocznego nadawania im odpowiedniego
biegu i czuwania nad właściwym wykonywaniem wydawanych zarządzeń, jednak
ocenił, że nie obejmowała zamiarem umyślnym następstw swoich zaniedbań
nadzorczych, co podważa przyjętą przez prokuratora kwalifikację jej czynu z art.
231 § 1 k.k., zaś zarzutu popełnienia tego przestępstwa z winy nieumyślnej (art.
231 § 3 k.k.) prokurator nie przedstawił. Sąd Apelacyjny - Sąd Dyscyplinarny
zwrócił też uwagę, że w toku prowadzonego przeciwko sędzi K. J. postępowania
dyscyplinarnego zakończonego prawomocnym uznaniem jej winy i wymierzeniem
kary dyscyplinarnej za te same czyny nie doszło do podjęcia uchwały o zezwoleniu
na pociągniecie jej do odpowiedzialności karnej na podstawie art. 119 u.s.p., co
przyjął jako wskazówkę, że jej zaniedbania nie zostały uznane za czyn o
charakterze przestępczym. Sąd zwrócił tez uwagę na nadmierne obciążenie sędzi
K. J. pracą i stanął na stanowisku, że nie ma dostatecznych podstaw do uchylenia
chroniącego ją immunitetu.
Orzeczenie Sądu Dyscyplinarnego pierwszej instancji Sąd Najwyższy – Sąd
Dyscyplinarny uchylił uchwałą z dnia 18 listopada 2014 r. i przekazał sprawę do
ponownego rozpoznania zwracając uwagę, że w wyroku wydanym przeciwko sędzi
K. J. w postępowaniu dyscyplinarnym przypisano jej rażące zaniedbanie
obowiązków służbowych przez niewykonywanie czynności nadzorczych nad
sprawnym przebiegiem postępowania wykonawczego, w szczególności w
sprawach dotyczących zarządzenia wykonania kary pozbawienia wolności bądź
ograniczenia wolności, co doprowadziło do rażącej przewlekłości procedowania i
skutkowało brakiem decyzji w przedmiocie obligatoryjnego bądź fakultatywnego
zarządzenia wykonania kary w sprawach wymienionych w wyroku, za co ukarano ją
karą usunięcia ze stanowiska przewodniczącej wydziału. Wskazał też na zbieżność
przedmiotu obu spraw i na to, że wniosek Prokuratora należało rozpoznać z
zastosowaniem właściwych kryteriów odróżniających odpowiedzialność
7
dyscyplinarną od karnej, jaką stanowi stopień społecznej szkodliwości czynu
ocenianego w aspekcie przedmiotowym i podmiotowym. Ponadto wskazał na
argumenty przemawiające za możliwością przypisania sędzi K. J. winy umyślnej w
postaci zamiaru ewentualnego. Zaznaczył też, że kwalifikacja czynu należy
ostatecznie do sądu, który jest jedynie związanym opisem zarzucanego czynu.
Wnioskowanie o domniemanych ocenach jakie spowodować miały niezastosowanie
w postępowaniu dyscyplinarnym art. 119 u.s.p. uznał za pozbawione podstaw.
Po ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Apelacyjny – Sąd Dyscyplinarny
wydał uchwałę wyrażającą zgodę na pociągnięcie sędzi K. J. do odpowiedzialności
karnej za opisany we wniosku czyn. Orzeczenie zostało jednak uchylone przez Sąd
Najwyższy – Sąd Dyscyplinarny uchwałą z dnia 28 maja 2015 r. Sąd Najwyższy
wytknął uchybienia formalne uzasadnienia sporządzonego przez Sąd
Dyscyplinarny pierwszej instancji, polegające na niewskazaniu faktów uznanych za
udowodnione lub nieudowodnione, dowodów, na których Sąd się oparł i przyczyn
nieuwzględnienia dowodów przeciwnych a ponadto niewyjaśnieniu podstawy
prawnej rozstrzygnięcia, co spowodowało, że nie wyjaśnił, jak się miały zachowania
sędzi K. J., do znamion przestępstwa z art. 231 § 1 k.k., jakie ciążyły na niej
obowiązki i jakie było ich źródło oraz czy istniał związek przyczynowy między ich
niedopełnieniem a powstaniem zagrożenia dla chronionego prawem dobra
publicznego lub prywatnego.
Sąd Apelacyjny – Sąd Dyscyplinarny, po przeprowadzeniu postępowania po
raz kolejny, w dniu 17 listopada 2015 r. podjął uchwałę o odmowie zezwolenia na
pociągniecie sędzi K. J. do odpowiedzialności karnej. W uzasadnieniu dokonał
szczegółowych ustaleń faktycznych w zakresie jej obowiązków w okresie objętym
wnioskiem Prokuratora, a także czynności podejmowanych w każdej ze
wskazanych w tym wniosku spraw. Omówił również i ocenił zgromadzone dowody.
Po przeprowadzeniu analizy prawnej ustaleń stanął na stanowisku, że Prokurator
Okręgowy nie zdołał dostatecznie udowodnić podejrzenia, iż sędzia K. J. popełniła
czyn zabroniony o znamionach przestępstwa z art. 231 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k.
lub z art. 231 § 3 k.k., wprawdzie bowiem można jej przypisać zaniedbania w
nadzorze nad pracą kierowanego przez nią wydziału, jednak zebrane materiały są
na tyle nieszczegółowe, że nie pozwalają na stwierdzenie, że skutkiem tych
8
zaniedbań była szkoda w rozumieniu art. 231 k.k. polegająca na niezarządzeniu
wykonania zawieszonych warunkowo kar na podstawie art. 75 § 1 k.k.
Prokurator Okręgowy zaskarżył uchwałę Sądu pierwszej instancji w całości
na niekorzyść sędzi K. J. Na podstawie art. 438 pkt 2 k.p.k. w zw. z art. 128 u.s.p.
zarzucił obrazę przepisów postępowania mającą wpływ na treść wydanego
orzeczenia, w zakresie:
- art. 7 k.p.k. poprzez dokonanie dowolnej i sprzecznej z zasadami logiki
oraz z zasadami doświadczenia życiowego oceny zgromadzonego materiału
dowodowego, bez wnikliwej i szczegółowej analizy poszczególnych dowodów oraz
ich wzajemnego powiązania, co spowodowało bezzasadne przyjęcie, że nie miało
miejsca naruszenie przez sędzię K. J. wskazanych we wniosku przepisów
Regulaminu urzędowania sądów powszechnych, że jedynie ona należycie
wykonywała swoje obowiązki i nie uzyskała żadnego wsparcia ze strony sędziów
pracujących w wydziale ani ze strony kierownictwa sądu; że wszystkie
nierozpoznane sprawy zostały przydzielone innemu sędziemu, według zwyczajów
panujących w wydziale oraz że dokumenty zgromadzone przez Prokuratura
Okręgowego nie uprawniały do ustaleń z zakresie skutków zaniedbań sędzi K. J.;
- art. 92 i art. 410 k.p.k. przez nieuwzględnienie szeregu dowodów z zeznań
przesłuchanych osób – sędziów orzekających w wydziale kierowanym przez sędzię
K. J., wizytatora sędziego Z. P., z wyroku z dnia 20 czerwca 2013 r. uznającego
sędzię K. J. za winną deliktu dyscyplinarnego polegającego na rażącym
zaniedbaniu obowiązków służbowych poprzez niewykonywanie nadzoru nad
sprawnym przebiegiem postępowania wykonawczego, a także nieodniesienie się
do ocen prawnych Sądu Najwyższego – Sądu Dyscyplinarnego wyrażonych w
uchwale z dnia 18 listopada 2014 r. wydanej w niniejszej sprawie i wniosków Sądu
Apelacyjnego – Sądu Dyscyplinarnego uzasadniających wydaną wcześniej uchwałę
o zezwoleniu na pociągnięcie sędzi K. J. do odpowiedzialności dyscyplinarnej;
- art. 80 § 2 c u.s.p. przez rozszerzoną interpretację przesłanki „dostatecznie
uzasadnionego podejrzenia popełnienia przestępstwa przez sędziego”.
9
Zdaniem skarżącego konsekwencją wytkniętych uchybień stało się
nieprawidłowe przyjęcie przez Sąd Apelacyjny – Sąd Dyscyplinarny, że
zgromadzony materiał nie wskazuje na dostatecznie uzasadnione podejrzenie
popełnienia przez sędzię K. J. czynu z art. 231 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k.
W oparciu o zgłoszone zarzuty Prokurator Okręgowy na podstawie art. 427 §
1 i art. 437 § 1 i 2 k.p.k. w zw. z art. 128 u.s.p. wniósł o zmianę zaskarżonej
uchwały i wyrażenie przez Sąd Najwyższy – Sąd Dyscyplinarny zgody na
pociągniecie do odpowiedzialności karnej sędzi Sądu Rejonowego K. J. za
popełnienie czynu z art. 231 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. opisanego we wniosku
Prokuratora.
Sąd Najwyższy – Sąd Dyscyplinarny zważył, co następuje:
Nie budzi wątpliwości ukształtowane na tle wykładni art. 80 § 2c u.s.p.
stanowisko, że zezwolenie na pociągnięcie sędziego do odpowiedzialności karnej
powinno być udzielane po zbadaniu wszystkich okoliczności i dokonaniu wnikliwej
oceny, czy przedstawione dowody w pełni uzasadniają podejrzenie popełnienia
przez sędziego przestępstwa. Za dostatecznie uzasadnione podejrzenie uznaje się
takie, które nie nasuwa żadnych istotnych wątpliwości co do popełnienia
zarzucanego czynu ani też co do podstaw zakwalifikowania tego czynu jako
zabronionego, mogącego rodzić odpowiedzialność karną (por. np. postanowienie
Sądu Najwyższego – Sądu Dyscyplinarnego z dnia 12 czerwca 2003 r., SNO 29/03,
OSNSD 2003/I/13, czy uchwałę tego Sądu z dnia 12 stycznia 2011 r., SNO 51/10,
OSNSD 2011/6).
W rozpatrywanej sprawie okoliczności faktyczne dotyczące przebiegu
zdarzeń związanych z odkładaniem do szafy w pokoju nr […] akt spraw z
zawiadomieniami o powtórnym skazaniu, nadesłanymi przez Biuro Informacyjne
Krajowego Rejestru Karnego i czynności wykonanych bezpośrednio w tych
sprawach przez sędzię K. J. nie budzą wątpliwości, podobnie jak ich dalsze losy,
aż do chwili umorzenia postępowań wykonawczych z uwagi na upływ terminu
umożliwiającego podjęcie w nich merytorycznych rozstrzygnięć. Nie jest też
kwestionowany fakt pełnienia przez sędzię K. J. funkcji przewodniczącej Wydziału i
dopuszczenia się przez nią zaniedbań w zakresie jej wykonywania, szczególnie, że
10
jej wina za delikt dyscyplinarny została przesądzona w prawomocnym wyroku
wydanym w postępowaniu dyscyplinarnym i pociągnęła za sobą wymierzenie kary
dyscyplinarnej.
Wątpliwości podnoszone i akcentowane przez Sąd Apelacyjny dotyczą
dwóch elementów – zakresu obowiązków przewodniczącej i sposobu ich
wykonania, a w związku z tym rozmiaru popełnionych uchybień i zaniedbań oraz
skutków tych zaniedbań i rodzaju winy, jaki można by przypisać sędzi K. J. Zakres
jej obowiązków Sąd Apelacyjny ustalił na podstawie zakresu czynności
przewodniczącej, jednak w późniejszych rozważaniach pominął wynikający z niego
obowiązek dekretowania pism wpływających do wydziału, przyjmując że w zakresie
przyjmowania i przygotowywania zawiadomień o skazaniu do merytorycznej oceny
obowiązki obciążały kierownika sekretariatu – co pozostaje w sprzeczności z
ustalonym zakresem czynności przewodniczącej, a ponadto z § 278 ust. 1 i 2
Regulaminu urzędowania sądów powszechnych. Słusznie też skarżący wskazuje,
że zakwestionowanie wiążącego charakteru obowiązków przewodniczącego
wynikających z § 49 Regulaminu urzędowania sądów powszechnych z uwagi na
brak zakresu czynności innych sędziów orzekających w wydziale jest
nieuzasadnione. Przepis ten, w brzmieniu obowiązującym w okresie, którego
dotyczy wniosek, wprawdzie odwołuje się do wskazań kolegium sądu w zakresie
zasad przydzielania spraw, jednak określał również reguły, jakie obowiązują
przewodniczącego w tym zakresie i pozostawiał mu pewną swobodę działania w
celu efektywnego podziału pracy między sędziów. Uzasadnione są też argumenty
dotyczące naruszenia przez sędzię K. J. obowiązków przewidzianych w § 57 pkt 1,
2 i 8 Regulaminu, znajdujących potwierdzenie w jej zakresie czynności,
powierzającym jej przewodniczenie wydziałowi, co rozumieć należy jako
wykonywanie kompleksu obowiązków określonych w przepisach ustaw i aktów
wykonawczych, w tym w powołanym Regulaminie. Skarżący ma również rację, że
ocena, czy doszło do skutecznego przydzielenia spraw do rozpoznania sędziemu
S. K. w drodze ustnego i ogólnego oznaczenia jego zakresu obowiązków nie
uwzględniła części materiału dowodowego, z którego wynikają wątpliwości co do
jednoznaczności takiej, generalnie wątpliwej formuły wyznaczenia sprawozdawcy.
Jest to jednak wątpliwość drugorzędna, która nie wymaga pełnego wyjaśnienia na
11
etapie rozstrzygania o istnieniu podstaw do uchylenia ochrony immunitetowej.
Niekwestionowane ustalenia faktyczne, wśród których istotne znaczenie ma
orzeczenie zapadłe przeciwko sędzi K. J. w postępowaniu dyscyplinarnym,
przesądzają bowiem dopuszczanie się przez nią rażących uchybień w realizacji
powinności przewodniczącej wydziału co najmniej na poziomie sprawowania
nadzoru nad prawidłową pracą powierzonego jej wydziału. Akcentowana przez Sąd
Apelacyjny – Sąd Dyscyplinarny kwestia niewykazania w zebranym materiale
dowodowym skutku wymaganego, aby możliwe było zakwalifikowanie zarzucanego
czynu jako przestępstwa z art. 231 § 1 lub 3 k.k. oparta jest na założeniu, że
znamię działania na szkodę interesu publicznego lub prywatnego rozumiane musi
być jako rzeczywiste nastąpienie szkody, przy czym w rozpoznawanym wypadku
szkodę taką stanowiłoby wyłącznie uniemożliwienie zarządzenia wykonania kary,
która – gdyby nie doszło do niedopełnienia obowiązków – byłaby niewątpliwie
zarządzona. Wprawdzie w orzecznictwie Sądu Najwyższego w ostatnim czasie
przeważa pogląd, że przestępstwo z art. 231 k.k. ma charakter przestępstwa
materialnego, a nie formalnego, czego konsekwencją jest uzależnienie
odpowiedzialności za niedopełnienie obowiązków lub przekroczenie uprawnień od
wystąpienia skutku działania sprawcy w postaci realnego stanu niebezpieczeństwa
wyrządzenia szkody. Stan ten jednak w rozpatrywanych okolicznościach
faktycznych nie polega na niezarządzeniu wykonania kary w konkretnej sprawie, w
której jej zarządzenie byłoby uzasadnione, lecz na doprowadzeniu do sytuacji, w
której sąd nie wykonywał swoich ustawowych zadań z zakresu wymiaru
sprawiedliwości, to znaczy nie przeprowadzał postępowania mającego za zadanie
zbadanie czy zachodzą podstawy do zarządzenia wykonania kary pozbawienia
wolności, której wykonanie zostało warunkowo zawieszone. Słusznie podnosi
skarżący w zażaleniu, że w związku z nierejestrowaniem w wydziale kierowanym
przez sędzię K. J. wpływu informacji o skazaniu i niedekretowaniu tych pism przez
sędzię przewodniczącą ustalenie przybliżonych dat wpływu tych zawiadomień
wymaga oparcia się na innym materiale dowodowym, w czym pomocą służyć mogą
zezna nia wskazanych w zażaleniu świadków. Nie można przy tym a priori
podzielić stanowiska Sądu Apelacyjnego, że w każdym wypadku na merytoryczne
zbadanie przez sędziów w Wydziale […] skutków skazań ujętych w przesłanych
12
informacjach potrzeba byłoby 2-3 miesięcy, wobec czego i tak niemal żadna z
nadesłanych informacji nie dawała szansy na dochowanie terminu z art. 75 § 4 k.k.,
ponieważ takie założenie sprzeczne jest z notoryjną wiedzą o funkcjonowaniu i
skuteczności postępowania w sprawach tego rodzaju. Wszystkie te przesłanki
przemawiają przeciwko prawidłowości zajętego przez Sąd Apelacyjny – Sąd
Dyscyplinarny stanowiska, jakoby nie zostało dostatecznie wykazane dopuszczanie
się przez sędzię K. J. czynów spełniających wymagania przestępstwa z art. 231
k.k., przy czym zgodzić się też trzeba, że okoliczności w jakich występowały
zaniedbania w wypełnianiu obowiązków przewodniczącej, a zwłaszcza bardzo długi
czas w jakim obowiązki te nie były realizowane, co niewątpliwie pozostawało w
związku przyczynowym z nierozpoznaniem wielu spraw dotyczących zarządzenia
wykonania kary we wskazanych przez Prokuratora sprawach, nie wyklucza oceny
zawinienia skutku zaniedbań w kategoriach winy ewentualnej, na co wskazywał
Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 18 listopada 2014 r., ani też zakwalifikowania
czynu w powiązaniu z art. 12 k.k. Nie ma też powodów, aby już na etapie
postępowania immunitetowego jednoznacznie ograniczać swobodę kwalifikacji
prawnych podstaw wyznaczających obowiązki przewodniczącej, ponieważ zgoda
na pociągnięcie odpowiedzialności karnej otwiera dopiero możliwość formalnego
przeprowadzenie postepowania karnego, w którym kwestie te będą przedmiotem
rozważań i badania.
Podnoszone w uzasadnieniu uchwały Sądu Apelacyjnego okoliczności
mające przemawiać na korzyść sędzi K. J., takie jak jej nadmierne obciążenie
pracą i trudności kadrowe kierowanego przez nią wydziału czy brak należytego
wsparcia ze strony kierownictwa Sądu Rejonowego nie rzutują na ocenę charakteru
zarzucanego jej czynu, lecz powinny być oceniane w kategoriach okoliczności
łagodzących.
Z tych przyczyn Sąd Najwyższy – Sąd Dyscyplinarny, uwzględniając
zażalenie Prokuratora Okręgowego, zmienił zaskarżoną uchwałę i orzekł o
wyrażeniu zgody na pociągniecie sędzi K. J. do odpowiedzialności karnej, z uwagi
na spełnienie przesłanek przewidzianych w art. 80 § 2c u.s.p. Jednocześnie, z
uwagi na treść art. 129 ust. 2 i 3 niezbędne było orzeczenie o zawieszeniu sędzi K.
13
J. w obowiązkach i obniżeniu jej wynagrodzenia. Za odpowiednie zmniejszenie Sąd
Najwyższy uznał obniżenie wynagrodzenia o 25%.
Orzeczenie o kosztach postępowania wynika z postanowień art. 133 u.s.p.
kc