Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt: WZ 4/16
POSTANOWIENIE
Dnia 18 kwietnia 2016 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Jan Bogdan Rychlicki
Protokolant : Marcin Szlaga
przy udziale prokuratora Prokuratury Krajowej ppłk. Ryszarda Witkowskiego
w sprawie D. T. podejrzanego o przestępstwa określone w art. 53 ust. 2 ustawy z
dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz.U. z 2012 r., poz. 124 ze
zm.) i innych, po rozpoznaniu na posiedzeniu w Izbie Wojskowej w dniu 18 kwietnia
2016 r., zażaleń obrońcy podejrzanego i prokuratora na postanowienie
Wojskowego Sądu Okręgowego w W. z dnia 24 marca 2016 r., w przedmiocie
stosowania i przedłużenia środka zapobiegawczego tymczasowego aresztowania
wobec podejrzanego D. T.
p o s t a n o w i ł:
1. nie uwzględnić zażalenia obrońcy podejrzanego D. T.;
2. w częściowym uwzględnieniu zażalenia prokuratora
zmienić zaskarżone postanowienie i przedłużyć stosowanie
tymczasowego aresztowania wobec podejrzanego D. T. na dwa
miesiące, tj. do dnia 30 maja 2016 r.
2
UZASADNIENIE
Prokurator Wojskowej Prokuratury Okręgowej w W. postanowieniem z dnia 3
marca 2016 r., na podstawie art. 310 § 2 k.p.k., w niniejszej sprawie przedłużył
okres śledztwa do dnia 3 czerwca 2016 r. (k. 1110), a w dniu 16 marca 2016 r., na
podstawie art. 263 § 2 k.p.k., art. 258 § 1 pkt 1 i 2 k.p.k. oraz art. 258 § 2 k.p.k.,
złożył wniosek do Wojskowego Sądu Okręgowego w W. o przedłużenie stosowania
tymczasowego aresztowania wobec D. T. s. Henryka o trzy miesiące, tj. do dnia 29
czerwca 2016 r.
Wniosek ten uzasadniono tym, że D. T. jest podejrzany o popełnienie
przestępstw, w tym zbrodni, określonych w art. 53 ust. 2, art. 54 ust. 1 i art. 56 ust.
1 oraz art. 62 ust. 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii
(Dz.U. z 2012 r., poz. 124 ze zm.), a w dalszym toku postępowania
przygotowawczego konieczna jest realizacja czynności procesowych, w tym
uzupełnienie opinii przez biegłych z ośrodka badań DNA-WLGM. Nadto autor
wniosku podniósł, że podejrzany nie przyznaje się w całości do zarzucanych mu
czynów, w trakcie wykonywania czynności przeszukania w jego domu zniszczył
swój telefon, co doprowadziło do uniemożliwienia uzyskania informacji o dowodach,
które mogłyby przemawiać za jego sprawstwem. Nadto też, na obecnym etapie
postępowania przygotowawczego nie ustalono tożsamości osób, którzy mieli być
odbiorcami środków odurzających mogących być w posiadaniu podejrzanego.
Również w tymże postępowaniu zaistniała okoliczność, iż jeden ze
współpodejrzanych (Ł. J.) obawia się D. T.
Wojskowy Sąd Okręgowy postanowieniem z dnia 24 marca 2016 r., na
podstawie art. 249 § 1 k.p.k. w zw. z art. 258 § 1 pkt 1 i 2 k.p.k., art. 258 § 2 k.p.k.
oraz art. 263 § 3 k.p.k., przedłużył wobec D. T. s. Henryka okres trwania środka
zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania na jeden miesiąc, tj. do
dnia 30 kwietnia 2016 r.
Wojskowy Sąd Okręgowy podzielając wniosek prokuratora o konieczności
przedłużenia tego środka zapobiegawczego uznał jednak, że przedłużenie to winno
3
trwać o jeden miesiąc, tj. do dnia 30 kwietnia 2016 r., gdyż pozwoli to „odpowiednio
zdynamizować czynności procesowe wobec tego podejrzanego”, (k. 17-18).
Zażalenie na to postanowienie w dniu 30 marca 2016 r. wniósł prokurator
Wojskowej Prokuratury Okręgowej. Na podstawie art. 438 pkt 3 k.p.k., zarzucił
dokonanie błędnych ustaleń faktycznych mających wpływ na treść orzeczenia
polegających na przyjęciu, że przedłużenie okresu tymczasowego aresztowania
tylko o jeden miesiąc pozwoli zdynamizować czynności prokuratury wobec
podejrzanego D. T., podczas gdy prawidłowa analiza przyczyn stosowania tego
środka zapobiegawczego przemawia za przedłużeniem go na trzy miesiące.
Skarżący na podstawie art. 437 § 1 k.p.k. wniósł o zmianę zaskarżonego
postanowienia poprzez przedłużenie okresu tymczasowego aresztowania wobec D.
T. o trzy miesiące, tj. do dnia 29 czerwca 2016 r.
W uzasadnieniu zażalenia m.in. prokurator wskazuje, że w toku aktualnie
prowadzonego postępowania zachodzi konieczność uzyskania dowodów
potwierdzających bądź wykluczających współsprawstwo tego podejrzanego z
osobami, które wspólnie z nim zamieszkiwały i które mogły współdziałać z nim w
uprawie ziela konopi. Ponadto, z uwagi na uzasadnione obawy ze strony innego
podejrzanego Ł. J., który bezpośrednio wskazuje na D. T. jako sprawcę
zarzucanych mu czynów, konieczna jest izolacja D. T. przynajmniej do czasu
zakończenia czynności procesowych wobec Ł. J. Skarżący podniósł też, iż z uwagi
na niepełną treść opinii w przedmiocie badań fizykochemicznych przedmiotów
zatrzymanych u D. T., zachodzi konieczność jej uzupełnienia. Autor zażalenia
zauważa też, że podejrzany D. T. oprócz zarzucanych mu występków pozostaje
pod zarzutem popełnienia zbrodni (art. 53 ust. 2 cyt. ustawy). Ta ostatnia
okoliczność, zdaniem skarżącego, powinna być brana też pod uwagę przy ocenie
stosowania dłuższych okresów tymczasowego aresztowania niż jeden miesiąc.
Zażalenie na to postanowienie wniósł również obrońca podejrzanego D. T..
Na podstawie art. 252 § 1 k.p.k., zaskarżając je w całości zarzucił:
1. obrazę art. 4 k.p.k., art. 7 k.p.k., mogącą mieć wpływ na treść orzeczenia
poprzez naruszenie zasad obowiązkowego uwzględniania okoliczności
4
korzystnych dla podejrzanego oraz swobodnej oceny zebranego w sprawie
materiału dowodowego,
2. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia
polegających na niesłusznym uznaniu, że zachodzą:
- wysokie prawdopodobieństwo popełnienia przez podejrzanego
zarzucanych mu czynów,
- przesłanki zagrożenia surową karą (art. 258 § 2 k.p.k.),
- szczególne okoliczności sprawy powodujące niemożność ukończenia
postępowania przygotowawczego (art. 263 § 1 k.p.k.).
Skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia, a w przypadku
niepodzielenia tego wniosku, o jego zmianę w postaci zastosowania w miejsce
uchylonego środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania
środków zapobiegawczych o charakterze wolnościowym w postaci:
- dozoru Policji (art. 275 § 1 k.p.k.);
- poręczenia majątkowego w kwocie 20 000 zł (art. 266 § 1 k.p.k.);
- zakazu opuszczania kraju połączonego z zatrzymaniem podejrzanemu paszportu
(art. 277 § 1 k.p.k.).
W uzasadnieniu zażalenia na wstępie podniesiono, że sąd pierwszej
instancji w sposób wysoce lakoniczny odniósł się do uwarunkowań związanych z
treścią art. 263 § 2 k.p.k.. Autor zażalenia w dalszej kolejności zakwestionował
zasadność zastosowania w niniejszej sprawie najsurowszego środka
zapobiegawczego poddając w wątpliwość dotychczas zebrane dowody, w tym
opinie, które według jego oceny są „korzystne” dla podejrzanego (opinia biegłego z
zakresu badań porównawczych pisma oraz okoliczności nieużywania przez
podejrzanego urządzeń służących do produkcji środków odurzających). Skarżący
również zakwestionował niezasadność zaistnienia przesłanki, o której mowa w art.
258 § 2 k.p.k., poprzez niewykazanie realności obawy podejmowania przez
podejrzanego utrudniania prawidłowego toku postępowania. W tej sytuacji, w
5
ocenie autora zażalenia, wystarczającym byłoby dla zabezpieczenia prawidłowego
toku postępowania zastosowanie środków zapobiegawczych o charakterze
wolnościowym. Na koniec odnosząc się do zażalenia prokuratora obrońca
podejrzanego wskazał na ratio legis art. 310 § 1 k.p.k., w kontekście podjętych
decyzji procesowych sądu pierwszej instancji oraz Sądu Najwyższego w zakresie
przedłużenia okresu stosowania tymczasowego aresztowania podejrzanego D. T.
Wojskowy Sąd Okręgowy postanowieniem z dnia 4 kwietnia 2016 r.,
stosownie do treści art. 463 § 1 k.p.k., nie uwzględnił zażalenia prokuratora i
przekazał środek odwoławczy do rozpoznania Sądowi Najwyższemu (k. 40-42).
Sąd Najwyższy po wysłuchaniu prokuratora popierającego zażalenie oraz
obrońcy podejrzanego, który wnosił o uwzględnienie jego zażalenia oraz
nieuwzględnienie zażalenia prokuratora, rozważył co następuje.
Co do zażalenia obrońcy podejrzanego. Jest ono niezasadne. Zaskarżona
decyzja procesowa sądu pierwszej instancji jest trafna, zaś jej uzasadnienie
stosownie do rodzaju tego orzeczenia czyni zadość jego wymogom. Na wstępie
należało zauważyć, że wniesiony środek odwoławczy przez obrońcę w swojej treści
jest tożsamym z zażaleniem wniesionym przez tego samego obrońcę w dniu 8
lutego 2016 r., a które to było przedmiotem oceny Sądu Najwyższego w
postanowieniu z dnia 23 lutego 2016 r., WZ 1/16. Wbrew temu co podnosi autor
zażalenia, na obecnym etapie postępowania nadal aktualne są przesłanki do
stosowania i przedłużenia tymczasowego aresztowania podejrzanego. Były one
uprzednio weryfikowane w decyzjach procesowych sądu pierwszej instancji oraz
Sądu Najwyższego. Podejrzanemu, m.in. zarzucono popełnienie zbrodni określonej
w art. 53 ust. 2 cyt. wyżej ustawy. Stąd też surowość grożącej kary wynikająca z
ustawowego zagrożenia, wbrew temu co kontestuje autor zażalenia, stanowi
samodzielną podstawę stosowania tymczasowego aresztowania (por. uchwała
składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 19 stycznia 2012 r., I KZP 18/11,
OSNKW 2012, z. 1, poz. 1), albowiem możliwość wymierzenia surowej kary
stwarza domniemanie, że podejrzany w celu uchronienia się przed tą karą, może
podejmować działania zmierzające do zakłócenia prawidłowego toku postępowania
poprzez ukrywanie się, nakłanianie do fałszywych zeznań, bądź wyjaśnień itp. W tej
6
sytuacji w ocenie Sądu Najwyższego jedynym środkiem zapobiegawczym, który
zapewni prawidłowy tok postępowania w niniejszej sprawie jest tymczasowe
aresztowanie podejrzanego, a in concreto przedłużenie tego środka na stosowny
okres czasu. Nie ulega też najmniejszej wątpliwości, że na tym etapie
postępowania nie można dokonywać całościowej oceny dowodów, w tym opinii
biegłych, czy są one korzystne, czy też nie dla podejrzanego, bowiem ocena ta
wyłącznie występuje w wyroku w zakresie winy i kary.
Natomiast zażalenie prokuratora jest częściowo zasadne z następujących
powodów. W ocenie Sądu Najwyższego okoliczności przedstawione w zażaleniu
uzasadniają częściowo zmianę zaskarżonego postanowienia przez przedłużenie
okresu trwania tymczasowego aresztowania wobec podejrzanego D. T. na dwa
miesiące, tj. do dnia 30 maja 2016 r. Decyzja procesowa prokuratora o
przedłużeniu okresu śledztwa do dnia 3 czerwca 2016 r., powoduje, że Sąd
Najwyższy, m.in. z tego też powodu, ograniczył okres stosowania tymczasowego
aresztowania podejrzanego, albowiem nie ulega najmniejszej wątpliwości, że
wniosek prokuratora o przedłużenie stosowania tymczasowego aresztowania
wykracza poza ramy wszczętego w tej sprawie śledztwa, zaś środki zapobiegawcze
stosuje się w toku postępowania przygotowawczego.
Wniosek prokuratora o przedłużenie stosowania tymczasowego
aresztowania wobec podejrzanego D. T. jest kolejnym wnioskiem, a decyzja
procesowa Sądu pierwszej instancji jest również kolejną czynnością procesową w
niniejszej sprawie. Na tym etapie postępowania zażaleniowego wobec tegoż
podejrzanego nadal aktualne są przesłanki stosowania tymczasowego
aresztowania, które były przedmiotem oceny Sądu Najwyższego w postanowieniu z
dnia 23 lutego 2016 r. - WZ 1/16 i Sąd Najwyższy w obecnym składzie je akceptuje,
niemniej jednak skarżący trafnie obecnie podnosi okoliczności, które bezpośrednio
odnoszą się do czynności procesowych związanych z osobą podejrzanego D. T.,
które albo trwają, albo mają zostać przeprowadzone (uzupełnienie opinii – por.
notatka prokuratora z dnia 14 marca 2016 r.). Z tego też względu chybiony wysoce
jest pogląd Sądu pierwszej instancji, iż dla „zdynamizowania śledztwa” (na czym
miało to polegać – nie wyjaśniono – uwaga SN), wystarczający będzie okres
7
przedłużenia tymczasowego aresztowania o jeden miesiąc. Podnieść też należało,
że specyfika tej sprawy, w której wiodącą rolę może pełnić podejrzany D. T.,
pozostający m.in. pod zarzutem zbrodni kwalifikowanej z przepisów ustawy o
przeciwdziałaniu narkomanii, cechuje się pewnego rodzaju zawiłością, co przekłada
się na ilość podejmowanych przez prokuratora czynności procesowych, które ze
swej istoty wymagają dłuższego okresu czasu, niż jeden miesiąc.
Z tego też względu mając na uwadze zaistnienie ogólnych i szczególnych
przesłanek stosowania tymczasowego aresztowania, przy braku okoliczności
przemawiających za uchyleniem tego środka zapobiegawczego oraz zapewnienie
koncentracji materiału dowodowego w niniejszej sprawie, należało nie uwzględnić
zażalenia obrońcy podejrzanego, a w częściowym uwzględnieniu zażalenia
prokuratora, przedłużyć okres tymczasowego aresztowania stosowanego wobec D.
T. na dwa miesiące, tj. do dnia 30 maja 2016 r.
Pouczenie: Na niniejsze postanowienie zażalenie nie przysługuje (art. 426 § 1
k.p.k.).
kc