Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 sierpnia 2016 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie IX Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 18 sierpnia 2016 r. w Olsztynie

na rozprawie

sprawy z powództwa A. S.

przeciwko Skarbowi Państwa - Komendzie Powiatowej Policji w S.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda od wyroku Sądu Rejonowego w Szczytnie z dnia
31 grudnia 2015 r., sygn. akt I C 642/15,

oddala apelację.

Mirosław Wieczorkiewicz Bożena Charukiewicz Ewa Dobrzyńska-Murawka

Sygn. akt IX Ca 362/16

UZASADNIENIE

Powód A. S. wniósł o zasądzenie od pozwanego Skarbu Państwa - Komendy Powiatowej Policji w S. kwoty 6.640,35 zł z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty wraz z kosztami procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu wskazał, że był uczestnikiem wypadku drogowego, którego okoliczności były wyjaśniane przez funkcjonariuszy policji, co zakończyło się skierowaniem wniosku o ukaranie powoda. W wyniku postępowania sądowego powód został uniewinniony. Działania funkcjonariuszy policji były niezgodne z zasadami wiedzy i bez wykazania należytej staranności i profesjonalizmu. Nie wykonali bowiem fotografii miejsca zdarzenia, nie przesłuchali bezstronnego świadka zdarzenia. W wyniku błędnie przeprowadzonego postępowania dowodowego powód nie mógł zgłosić szkody do ubezpieczyciela i musiał pozostawić pojazd na parkingu, za co uiścił kwotę 5.610 zł za okres od 27 lipca 2012 r. do 1 sierpnia 2013 r., który poprzedzał zgłoszenie szkody. Zmuszony był również do opłacenia składki tytułem obowiązkowego ubezpieczenia pojazdów OC w wysokości 1.030,35 zł. za okres 5 dni w 2012 r. i cały rok 2013 r.

Pozwany Skarb Państwa – Komenda Powiatowa Policji w S. wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu wskazał, że działanie funkcjonariuszy policji nie było bezprawne i nie przesądza o tym nawet ostateczne uniewinnienie powoda. Ponadto brak jest normalnego związku przyczynowego między działaniem funkcjonariuszy a wskazaną przez powoda szkodą. Ubezpieczenie OC jest obowiązkowe i związku z tym niezależne od działania funkcjonariuszy policji. Wyłącznie od woli powoda zależało natomiast przechowywanie pojazdu na parkingu.

Wyrokiem z dnia 31 grudnia 2015 r. Sąd Rejonowy w Szczytnie oddalił powództwo. Zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 1.200 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sąd Rejonowy ustalił, że w dniu 23 lipca 2012 r. na drodze W. – R., miała miejsce kolizja drogowa, w której uczestniczył powód kierujący samochodem marki A. i P. Ł., kierujący samochodem marki K.. Na miejsce zdarzenia zostali wezwani funkcjonariusze policji Komendy Powiatowej Policji w S., Ł. P. i P. S.. Po przybyciu na miejsce zdarzenia wylegitymowali osoby uczestniczące w kolizji, sprawdzili stan trzeźwości kierowców, prawo jazdy i dowody rejestracyjne pojazdów. Funkcjonariusze policji rozpytali uczestników kolizji na okoliczności dotyczące przebiegu zdarzenia. Funkcjonariusz policji Ł. P. sporządził kartę zdarzenia drogowego i notatkę urzędową. Funkcjonariusze policji nie dysponowali środkami w celu zabezpieczenia śladów na miejscu kolizji drogowej w sytuacji, gdy nie ma ofiar, nie dysponują nośnikami pozwalającymi utrwalić miejsce kolizji drogowej.

W wyniku podjętych czynności na miejscu zdarzenia, śladów w postaci samochodu marki A. znajdującego się w rowie na prawym poboczu, funkcjonariusze policji stwierdzili, że do kolizji doszło w wyniku niezachowania należytej ostrożności przez kierowcę samochodu A. – A. S. podczas wyprzedzania samochodu marki K., w wyniku czego samochód marki A. zjechał na prawe pobocze i wpadł do rowu. Powodowi został zatrzymany przez funkcjonariuszy policji dowód rejestracyjny pojazdu. Powód odmówił przyjęcia mandatu karnego. W dniu 16 listopada 2012 r. został skierowany do Sądu Rejonowego w Szczytnie wniosek o ukaranie A. S.. W dniu 9 kwietnia 2013 r. odbyła się rozprawa przed Sądem Rejonowym w Szczytnie, na której zostali przesłuchani powód oraz świadkowie P. Ł., J. J. i P. S.. W dniu 25 kwietnia 2013 r. Generalna Dyrekcja Dróg i Autostrad na żądanie Sądu nadesłała kserokopię Projektu Stałej Organizacji (...) drogi krajowej nr (...) w miejscu kolizji. W dniu 8 maja 2013 r. funkcjonariusz policji D. B. sporządził protokół oględzin miejsca kolizji drogowej. W dniu 14 maja 2013 r. odbyła się rozprawa przed Sądem Rejonowym w Szczytnie, na której przesłuchano świadka Ł. P., a w dniu 12 czerwca 2013 r. rozprawa na której przesłuchano świadka T. S. (1). Wyrokiem z dnia 12 czerwca 2013 r. w sprawie II W 574/12, Sąd Rejonowy w Szczytnie uniewinnił powoda od zarzucanego mu wykroczenia z art. 86 § 1 kw, a mianowicie że w dniu 23 lipca 2013 r. około godz. 11.40 na trasie R. W. spowodował zagrożenie bezpieczeństwa w ruchu drogowym. W uzasadnieniu Sąd stwierdził, że swoje rozstrzygnięcie oparł na wiarygodnych wyjaśnieniach obwinionego A. S. i zeznaniach świadka T. S. (2), co do okoliczności kolizji drogowej. Odrzucił zeznania funkcjonariuszy policji P. S. i Ł. P., sporządzoną przez Ł. P. kartę zdarzenia drogowego i notatkę służbową oraz zeznania drugiego uczestnika kolizji P. Ł. i pasażera samochodu K., J. J..

W ocenie Sądu Rejonowego nie można było przyjąć, że zachowanie funkcjonariuszy policji Komendy Powiatowej Policji w S. nosiło znamiona bezprawności. Działania funkcjonariuszy po przybyciu na miejsce zdarzenia były zgodne z procedurą. Powód nie był przy tym pozbawiony możliwości obrony swych praw. Natomiast wyrok uniewinniający powoda od popełnienia wykroczenia nie przesądza o bezprawności działania funkcjonariuszy policji. Jednocześnie ocena wiarygodności zeznań świadków przedstawiona w uzasadnieniu wyroku wydanego w sprawie o wykroczenie nie wiąże sądu cywilnego. W związku z powyższym nie zachodzą przesłanki odpowiedzialności pozwanego. O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c.

Powód zaskarżył powyższy wyrok w całości. W apelacji zarzucił:

l. naruszenie przepisów prawa procesowego:

a) art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów polegającej na dowolnej interpretacji zebranego materiału dowodowego, w szczególności dokumentów z akt postępowania karnego II W 574/12, zawnioskowanych przez powoda i przyjęciu, że funkcjonariusze Policji pozwanego nie dopuścili się bezprawności w działaniu;

b) art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 244 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów polegającej na błędnym uznaniu, iż możliwym jest przeprowadzenie dowodu z zeznań świadków ponad oświadczenia zawarte w protokołach rozprawy w sprawie toczącej się przed Sądem Rejonowym w Szczytnie II Wydziałem Karnym w sprawie o sygn. akt II W 574/12;

c) art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art 129 § 2 k.p.c., co miało istotny wpływ na wynik sprawy, na skutek błędnego przyjęcia, iż powód przedkładając kserokopie dokumentów nie poświadczone za zgodność z oryginałem nie są dowodami z dokumentów, gdy tymczasem powód złożył wniosek o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z dokumentów znajdujących się w aktach sprawy II W 574/12 toczącej się przed Sądem Rejonowym w Szczytnie, II Wydziałem Karnym, a nadto dokumenty przedstawione przez powoda nie były kwestionowane przez pozwanego i nie żądał on ich złożenia w oryginale;

2. naruszenie prawa materialnego:

a) art. 417 k.c., poprzez błędne uznanie, iż nie zachodzą przesłanki do odpowiedzialności pozwanego, a zatem brak jest podstaw zasądzenia od nich dochodzonego przez powoda odszkodowania.

Wskazując na powyższe zarzuty powód wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 6.640,35 zł z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty wraz z kosztami procesu za obie instancje według norm przepisanych, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie jest zasadna.

Sąd Rejonowy prawidłowo ustalił stan faktyczny i trafnie dokonał jego oceny prawnej. Ustalenia faktyczne Sąd Okręgowy przyjmuje za własne. Nie stwierdza jednocześnie naruszeń prawa materialnego i procesowego.

Zgodnie z art. 417 § 1 k.c. Skarb Państwa ponosi odpowiedzialność za niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej. Przesłankami odpowiedzialności Skarbu Państwa są zatem: wyrządzenie szkody przez funkcjonariusza państwowego, bezprawne działanie lub zaniechanie tego funkcjonariusza, normalny związek przyczynowy między działaniem lub zaniechaniem funkcjonariusza, a wyrządzoną szkodą i wyrządzenie szkody przy wykonywaniu władzy publicznej (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 kwietnia 2003r., I CKN 229/01, wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4 grudnia 2001 r., SK 18/00).

Zgodnie z ogólną regułą zawartą w art. 6 k.c., to na powodzie spoczywał ciężar udowodnienia wszystkich wskazanych wyżej przesłanek, a zatem wykazania, że w wyniku bezprawnego działania funkcjonariuszy policji powód poniósł szkodę w postaci kosztów parkingu i ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych.

Słusznie wskazał Sąd Rejonowy, iż działaniom lub zaniechaniom funkcjonariuszy policji w związku ze zdarzeniem drogowym z dnia 23 lipca 2012 r. nie sposób przypisać bezprawności. Powód wskazał, iż funkcjonariusze naruszyli art. 14 ust 1 pkt ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. ustawy o Policji (Dz.U. Nr 30, poz. 179 ze zm.). W ocenie powoda bezprawne zachowanie funkcjonariuszy policji miało polegać z jednaj strony na niedokonaniu określonych czynności, tj. przesłuchania świadka zdarzenia i niesporządzenia dokumentacji fotograficznej miejsca. Z drugiej zaś strony podjęte przez policjantów czynności nie były prawidłowe, co zostało potwierdzone w postępowaniu sądowym, w którym powód został uniewinniony.

W odniesieniu do przesłanki bezprawności działania lub zaniechania funkcjonariusza publicznego w orzecznictwie przyjmuje się, że jest ona rozumiana jako zachowanie kolidujące z porządkiem prawnym, polegające na sprzeczności między zakresem kompetencji organu, sposobem jego postępowania i treścią rozstrzygnięcia wynikającymi z wzorca ustawowego, a jego działaniem rzeczywistym (wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 5 listopada 2015 r., VI ACa 1593/14). W innym wyroku Sąd Najwyższy stwierdził z kolei, że zachowanie się funkcjonariusza państwowego jest bezprawne, jeżeli pozostaje w sprzeczności z obowiązującym porządkiem prawnym. Jednocześnie bezprawność działania (zaniechania) funkcjonariusza państwowego jest konieczną przesłanką odpowiedzialności Skarbu Państwa (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 stycznia 2002r., I CKN 581/99).

Zebrany w sprawie materiał dowodowy wskazuje, że funkcjonariusze policji, którzy przybyli na miejsce zdarzenia wylegitymowali osoby uczestniczące w kolizji, sprawdzili stan trzeźwości kierowców, prawo jazdy i dowody rejestracyjne pojazdów, rozpytali uczestników kolizji na okoliczności dotyczące przebiegu zdarzenia oraz sporządzili kartę zdarzenia drogowego – kolizji i notatkę urzędową. Żadna z tych czynności nie jest sprzeczna z treścią wskazanego przez powoda art. 14 ust. 1 ustawy o Policji. Każda mieści się w zakresie wskazanym w tym przepisie. Jednocześnie przepis ten, ani żaden inny obowiązujący w porządku prawnym w chwili dokonywania czynności przez funkcjonariuszy policji, nie nakładał obowiązku przesłuchania wszystkich osób mogących być świadkami określonego zdarzenia lub sporządzenia dokumentacji fotograficznej, w szczególności jeśli funkcjonariusze policji nie dysponują odpowiednimi urządzeniami do rejestracji fotograficznej.

Skarżący wskazał również na wadliwość podjętych przez funkcjonariuszy policji czynności, które ostatecznie nie były podstawą do ustaleń faktycznych poczynionych w postępowaniu sądowym, w którym powód został uniewinniony. W orzecznictwie utrwalony jest pogląd, że nie każde wadliwe działanie organu administracyjnego skorygowane w procedurze odwoławczej lub sądowoadministracyjnej może być automatycznie uznane za działanie bezprawne w rozumieniu art. 417 § 1 k.c. W sferze odpowiedzialności odszkodowawczej Skarbu Państwa za niezgodne z prawem działanie władzy publicznej przesłanka bezprawności oznacza naruszenie przez władzę publiczną przepisów prawa, przy czym nie każde naruszenie prawa będzie stanowiło podstawę odpowiedzialności odszkodowawczej, ale jedynie takie, które stanowiło warunek konieczny do powstania szkody i którego normalnym następstwem w danych okolicznościach jest powstanie szkody (wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 2 grudnia 2015 r., VI ACa 1683/14).

Z uzasadnienia wyroku sądu karnego, który uniewinnił powoda od zarzucanego mu czynu, nie wynika bezprawność działania funkcjonariuszy policji, a jedynie całościowa ocena wiarygodności materiału dowodowego. Fakt, że niektóre środki dowodowe pochodzące od funkcjonariuszy policji nie zostały uznane za wiarygodne, nie oznacza, że czynności podjęte przez funkcjonariuszy bezprawne. Taka ocena nie prowadzi do uznania ich bezprawności tym bardziej, że prawidłowa ich weryfikacja możliwa była w toku postępowania sądowego, którego celem jest wszechstronne wyjaśnienie całości okoliczności zdarzenia po konfrontacji wszelkich dowodów.

Należy podkreślić, że czynności organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości związane z wypełnianiem ich ustawowych obowiązków nie mają charakteru działań niezgodnych z prawem także wtedy, gdy przeprowadzone postępowanie karne zakończyło się wydaniem prawomocnego wyroku uniewinniającego. Obywatele muszą bowiem w interesie ochrony dobra wspólnego, jakim jest bezpieczeństwo publiczne, ponosić ryzyko związane z legalnym wdrożeniem postępowania karnego. Nie ulega więc wątpliwości, że jeżeli zachodzi uzasadnione podejrzenie popełnienia przestępstwa, wszczęcie śledztwa lub dochodzenia jest działaniem zgodnym z prawem (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 25 czerwca 2015 r., I ACa 80/15).

Przesłanką odpowiedzialności odszkodowawczej unormowanej w art. 417 k.c. jest szkoda w rozumieniu art. 361 § 2 k.c., czyli obejmująca straty oraz utracone korzyści, które poszkodowany mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Przy czym między działaniem lub zaniechaniem funkcjonariusza publicznego a szkodą musi występować adekwatny związek przyczynowy, a zatem nie każdy związek przyczynowy jest podstawą odpowiedzialności lecz tylko taki, który w określonych warunkach można uznać za typowy, w sposób normalny prowadzący do określonego skutku.

Jako szkodę powód wskazał koszt parkingu, na którym pozostawił uszkodzony pojazd w okresie trwania postępowania oraz koszt opłacenia składki ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych. W ocenie Sądu Okręgowego, nie sposób uznać, by między działaniem funkcjonariuszy policji a tymi kosztami zachodził adekwatny związek przyczynowy. Decyzja o przechowaniu pojazdu na parkingu została podjęta wyłącznie przez powoda, nie był on zmuszony do tego działaniami funkcjonariuszy policji związanymi z prowadzonym postępowaniem. Natomiast ubezpieczenie w zakresie odpowiedzialności cywilnej jest obowiązkowe i w zasadzie niezależne od faktu korzystania z pojazdu. Trudno zatem wskazać by prowadzone przez funkcjonariuszy czynności miały wpływ na obowiązek uiszczenia lub nie opłaty za to ubezpieczenie.

Skarżący podnosił również szereg zarzutów dotyczących postępowania dowodowego, które nie były zasadne.

Wprawdzie przepisy kodeksu postępowania cywilnego nie nakładają na strony obowiązku przedłożenia oryginałów dokumentów, którymi posługują się dowodząc określonych faktów, jednak przedkładając kserokopie dokumentów, strona musi zadbać by zostały one poświadczone za zgodność z oryginałem. W orzecznictwie przyjmuje się i pogląd ten podziela Sąd Okręgowy, że niepoświadczona odbitka ksero nie stanowi dokumentu. Nie jest zatem środkiem dowodowym pozwalającym na ustalenie stanu faktycznego w sprawie (Sąd Apelacyjny w Katowicach z dnia 10 stycznia 2008 r., V ACa 816/07). Dla uznania kserokopii za dokument, świadczący o istnieniu oryginału o odwzorowanej w niej treści, niezbędne jest oświadczenie o istnieniu dokumentu o treści i formie odwzorowanej kserokopią. Dopiero wtedy można uznać kserokopię za dokument świadczący o istnieniu oryginału o treści i formie w niej odwzorowanej (wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 6 maja 2015 r., III AUa 298/14). Niemniej jednak należy zauważyć, iż przedmiotowe uchybienie powoda reprezentowanego przez profesjonalnego pełnomocnika pozostało bez wpływu na zakres postępowania dowodowego z uwagi na sformułowany w pozwie wniosek dowodowy w zakresie dokumentów znajdujących się w aktach sprawy karnej, które w zasadzie w całości odpowiadał treścią dołączonych do pozwu kserokopii dokumentów.

Należy również zwrócić uwagę, że naruszeniem zasady bezpośredniości przewidzianej w art. 235 k.p.c. jest dopuszczenie dowodu z protokołu zeznań świadków przesłuchanych w innej sprawie. Dozwolonym przełamaniem tej zasady jest brak żądania stron przeprowadzenia tych dowodów przed sądem orzekającym (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 30 maja 2008 r., III CSK 344/07). Sąd orzekający jest zatem co do zasady zobowiązany do przeprowadzenia dowodu z przesłuchania świadków niezależnie od tego czy składali oni już zeznania w innej sprawie na te same okoliczności. W konsekwencji za pozbawiony podstaw należało uznać zarzut skarżącego dopuszczenia przez Sąd Rejonowy dowodu z przesłuchania świadków przesłuchanych w sprawie karnej.

Reasumując należy wskazać, iż nie zaistniały przesłanki odpowiedzialności pozwanego określone w art. 417 § 1 k.c.

Mając zatem na uwadze wskazane wyżej okoliczności Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. orzekł, jak w wyroku.

Ewa Dobrzyńska-Murawka Bożena Charukiewicz Mirosław Wieczorkiewicz