Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 lipca 2016 r.

Sąd Okręgowy___________________ w Gliwicach Wydział IX

Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Ośrodek Zamiejscowy w Rybniku

w składzie:

przy udziale ./.

po rozpoznaniu w dniu 28 czerwca 2016 r. w Rybniku

sprawy z odwołania L. Ż. (L. Ż.)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R.

o wypłatę odsetek w związku z otrzymaną rentą z tytułu niezdolności do pracy

na skutek odwołania L. Ż.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R.

z dnia 12 stycznia 2016 r. Znak (...)

1.  Zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje ubezpieczonemu prawo

do odsetek ustawowych za okres od 16 maja 2014r do 16 grudnia 2015r

od świadczenia przysługującemu ubezpieczonemu w okresie od 01 maja 2014r

do 30 listopada 2015r, naliczonych od renty należnej za poszczególne miesiące, płatnych od 16-tego dnia każdego kolejnego miesiąca, począwszy od 16 maja 2014r do dnia zapłaty świadczenia,

2.  Zasadza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. na rzecz ubezpieczonego L. Ż. kwotę 360,00 zł ( trzysta sześćdziesiąt złotych 00/100) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego .

Sędzia

Sygn. akt IX U 423/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 12.01.2016r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. odmówił ubezpieczonemu L. Ż. (Ż.) wypłaty odsetek z tytułu realizacji wyroku Sądu Okręgowego, gdyż wydanie decyzji wykonującej wyrok nastąpiło w terminie 30 dni od daty uprawomocnienia się wyroku.

Ubezpieczony w odwołaniu od decyzji domagał się jej zmiany poprzez przyznanie prawa do wypłaty odsetek w związku z przyziem prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy powołując się na orzecznictwo Sądu Najwyższego w tym zakresie.

Organ rentowy w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie z przyczyn jak
w zaskarżonej decyzji.

Rozpoznając sprawę Sąd ustalił co następuje.

Ubezpieczony w 2004r. do 31.12.2013r. uprawniony był do renty do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy.

Termin wypłaty renty ustalony był na 15-go dnia każdego miesiąca.

W dniu 24.10.2013r. ubezpieczony złożył w ZUS wniosek o przyznanie prawa do pobieranej renty na dalszy okres.

Orzeczeniem z dnia 18.11.2013r. lekarz orzecznik ZUS uznał, że ubezpieczony nie jest niezdolny do pracy.

W związku z wniesionym sprzeciwem komisja lekarska, w oparciu o pinię konsultanta ZUS- psychologa z 12.12.2013r. uznała celowość przekwalifikowania zawodowego ze względu na niezdolność ubezpieczonego do pracy w dotychczasowym zawodzie
(z wykształcenia ubezpieczony jest elektromechanikiem maszyn i urządzeń, przed uzyskaniem prawa do renty pracował jako górnik pod ziemią).

Orzeczenie to stało się podstawą wydanej decyzji z dnia 03.01.2014r. odmawiającej prawa do renty z tyłu niezdolności do pracy na dalszy okres. A następnie, decyzją z 11.03.2014r. organ rentowy przyznał ubezpieczonemu prawo do renty szkoleniowej od 01.01.2014r. do 30.06.2014r. Kolejną decyzją z 29.04.2014r. organ rentowy odmówił dalszej wypłaty renty szkoleniowej, gdyż ubezpieczony nie poddał się przekwalifikowaniu zawodowemu.

Ubezpieczony wniósł odwołanie do tut. Sądu od decyzji z dnia 03.01.2014r.

Tut. Sąd wyrokiem z dnia 03.12.2014r., sygn. akt XI U 683/14, zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał ubezpieczonemu prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy począwszy od 01.05.2014r. na okres 5 lat.

Sąd wydając wyrok jw. podzielił opinie biegłych sądowych z zakresu chorób wewnętrznych i diabetologii dr n. med. G. K. oraz chorób oczu lek. med. A. S., z których jednoznacznie wynika, że występująca retinopatia cukrzycowa jest przeciwwskazaniem do wykonywania ciężkiej pracy fizycznej, a taką pracą jest praca górnika pod ziemią, którą ubezpieczony wykonywał przed uzyskaniem uprawnień rentowych. Sąd podzielił wnioski biegłych o braku przeciwwskazań okulistycznych do przekwalifikowania zawodowego ubezpieczonego, jednakże w przedmiotowej sprawie ubezpieczony nie nabył żadnych nowych kwalifikacji, które przy uwzględnieniu powodowałyby, że zaistniałyby podstawy do orzeczenia zdolności do pracy. Organ rentowy podjął próbę przekwalifikowania ubezpieczonego, w tym celu przyznał mu prawo do renty szkoleniowej, jednakże ubezpieczony nie poddał się takiemu przekwalifikowaniu do innego zawodu, co dało podstawę do skrócenia podstawowego 6-cio miesięcznego okresu pobierania renty szkoleniowej na podstawie artykułu 60 ust. 4 ustawy emerytalnej. Tut. Sąd wskazał w uzasadnieniu wyroku, że z tego powodu nie można odmówić ubezpieczonemu prawa do renty, gdyż spełnia wszelka, wszelkie przesłanki wynikające z art. 57 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, a w szczególności jest nadal częściowo niezdolny do pracy, gdyż rentę szkoleniową przyznaje się z uwagi na trwałą niezdolność do pracy w swoim dotychczasowym zawodzie. Ubezpieczony w ramach przekwalifikowania zawodowego nie nabył żadnych nowych kwalifikacji, a więc nadal przy ocenie jego zdrowia w sensie rentowym, należy uwzględniać zawód górnika pod ziemią.

W rozpoznaniu apelacji organu rentowego Sąd Apelacyjny w Katowicach wyrokiem z 15.10.2015r. (sygn. akt. III AUa 326/15) oddalił apelację. Sąd Apelacyjny w uzasadnieniu wyroku podkreślił, że przy ocenie celowości przekwalifikowania zawodowego, zgodnie z art. 13 ust. 1 pkt 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, należy uwzględnić rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne. Ubezpieczony w dacie wydania decyzji z 03.01.2014r. wstrzymującej wypłatę renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy liczył prawie 52 lata i od ponad 15 lat pobierał to świadczenie, tj. od 09.03.1998r. (a więc gdy liczył 36 lat). Renta przysługiwała ubezpieczonemu z powodu tego samego schorzenia – cukrzycy insulinozależnej typu I, a jak wynika z opinii biegłego sadowego z zakresu diabetologii schorzenie to ma charakter przewlekły z tendencją do progresji. Aktualnie występują powikłania w postaci retinopatii cukrzycowej, a także podejrzenie polineuropatii cukrzycowej. Sąd Apelacyjny uznał za zadziwiające dotychczasową bezczynność organu rentowego w zakresie wcześniejszej próby podjęcia przekwalifikowania zawodowego ubezpieczonego. Obecne działania organu rentowego, przy uwzględnieniu aktualnego wieku ubezpieczonego i charakteru występującej u niego choroby należy ocenić jako spóźnione. Sąd ten podniósł także, że przekwalifikowanie zawodowe, zgodnie z art. 12 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych powinno rokować odzyskanie zdolności do pracy. Oznacza to możliwość wykonywania pracy na tzw. ogólnym rynku pracy w pełnym wymiarze czasu pracy. Tymczasem, jak wynika z opinii biegłego diabetologa, oprócz licznych przeciwwskazań do możliwości wykonywania pracy po przekwalifikowaniu, ubezpieczony mógłby ją wykonywać w niepełnym wymiarze godzin. Zatem przekwalifikowanie zawodowe L. Ż. nie spowodowałoby odzyskania pełnej zdolności do pracy, co w konsekwencji czyni go nadal częściowo niezdolnym do pracy.

Decyzją z dnia 16.12.2015r. organ rentowy wykonał wyrok Sądu Apelacyjnego i ponownie ustalił prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od 01.05.2014r. i podjął wypłatę renty ustalając termin płatności świadczenia na 15 dzień każdego miesiąca.

Ubezpieczony w dniu 31.12.2015r. złożył w organie rentowym wniosek, w którym domagał się odsetek od każdej zaległej renty wynikającej z wyroku tut. Sądu Okręgowego i Sądu Apelacyjnego w Katowicach.

W związku z tymże wnioskiem organ rentowy wydał zaskarżoną decyzję.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o akta organu rentowego oraz akta tut. Sądu o sygn. IX U 683/14.

Zebrany materiał dowodowy Sąd uznał za kompletny, spójny i przekonywujący, przez co mogący stanowić podstawę rozstrzygnięcia.

Mając na uwadze powyższe ustalenia Sąd zważył, co następuje.

Odwołanie ubezpieczonego zasługuje na uwzględnienie.

Kwestie wydawania decyzji i wypłaty świadczenia reguluje art. 118 ustawy
z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U.
z 2015r., poz. 748 ze zm.).

Zgodnie z treścią ust. 1 tego przepisu organ rentowy wydaje decyzję w sprawie prawa do świadczenia lub ustalenia jego wysokości po raz pierwszy w ciągu 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania tej decyzji, z uwzględnieniem ust. 2 i 3
oraz art. 120.

Natomiast w myśl art. 118 ust 1a w razie ustalenia prawa do świadczenia lub jego wysokości orzeczeniem organu odwoławczego za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji uważa się również dzień wpływu prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego, jeżeli organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Organ odwoławczy, wydając orzeczenie, stwierdza odpowiedzialność organu rentowego.

Według ust 2, jeżeli w wyniku decyzji zostało ustalone prawo do świadczenia oraz jego wysokość, organ rentowy dokonuje wypłaty świadczenia w terminie określonym w ust. 1

W myśl ust. 4 przepisy powyższe stosuje się także przy dokonywaniu wypłaty wynikającej z decyzji ponownie ustalającej prawo do świadczenia lub jego wysokość,
z zastrzeżeniem ust. 5.

Zgodnie z ust. 5 wypłata świadczenia wynikająca z decyzji, o której mowa w ust. 4, następuje w najbliższym terminie płatności świadczenia albo w następnym terminie płatności, jeżeli okres między datą wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania tej decyzji a najbliższym terminem płatności jest krótszy niż 30 dni.

Z kolei podstawę prawną do wypłaty odsetek przez ZUS zawiera art. 85 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz. U. z 2015r., poz. 121 ze zm.). Przepis ten stanowi, że jeżeli Zakład – w terminach przewidzianych w przepisach określających zasady przyznawania i wypłacania świadczeń pieniężnych z ubezpieczeń społecznych lub świadczeń zleconych do wypłaty na mocy odrębnych przepisów albo umów międzynarodowych – nie ustalił prawa do świadczenia lub nie wypłacił tego świadczenia, jest obowiązany do wypłaty odsetek od tego świadczenia w wysokości odsetek ustawowych określonych przepisami prawa cywilnego. Nie dotyczy to przypadku, gdy opóźnienie w przyznaniu lub wypłaceniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które Zakład nie ponosi odpowiedzialności.

Zgodnie z art. 85 ust. 2 powołanej ustawy Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw finansów publicznych określa, w drodze rozporządzenia, szczegółowe zasady wypłacania odsetek.

Na podstawie powyższej delegacji ustawowej zostało wydane Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 lutego 1999r. w sprawie szczegółowych zasad wypłacania odsetek za opóźnienie w ustaleniu lub wypłacie świadczeń z ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 1999 r. nr 12, poz. 104).

Powyższy przepis wyraźnie wskazuje, że ZUS jest zobowiązany do wypłaty odsetek w wysokości określonej przepisami prawa cywilnego wówczas, gdy w następstwie okoliczności, za które ponosi odpowiedzialność, nie ustali prawa do świadczenia lub nie dokona jego wypłaty w przewidzianych przepisami terminach ich przyznawania i wypłacania. Chodzi zatem o wypłatę odsetek za zwłokę w wypłacie świadczenia, powstałą na skutek okoliczności, za które organ odpowiada.

Jak ustalono w przedmiotowej sprawie, prawo ubezpieczonego do renty zostało mu przyznane wyrokiem Sądu Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gliwicach Ośrodka Zamiejscowego w Rybniku z dnia 03.12.2014r. od 01.05.2014 na okres 5 lat.

Warunkiem zasądzenia odsetek ustawowych za opóźnienie w płatności świadczenia jest ustalenie, że organ rentowy ponosi odpowiedzialność za niewyjaśnienie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

W ocenie Sądu ustalenie, że odwołujący jest częściowo niezdolny do pracy z przyczyn diabetologicznych było możliwe już na etapie postępowania przed organem rentowym i mógł on bez zbędnej zwłoki wydać w tym zakresie prawidłową decyzję w sytuacji, gdy bezsprzecznie stan zdrowia ubezpieczonego nie uległ poprawie od czasu przyznania świadczenia na poprzedni okres, tj. do 31.12.2013r. Wskazać należy, iż także komisja lekarska ZUS nie stwierdziła zdolności ubezpieczonego do pracy, ale wskazując na istnienie niezdolności uznał za celowe przekwalifikowanie zawodowe ubezpieczonego, co w ocenie Sądu Okręgowego było decyzją błędną, co także podkreślił Sąd Apelacyjny w Katowicach w rozpoznaniu apelacji od wyroku tut. Sądu z 03.12.2014r. Sąd podziela opinie wyrażone przez Sąd Apelacyjny, iż decyzja organu o przekwalifikowaniu zawodowym z 2014r. była niezasadna, bo spóźniona, gdyż ubezpieczony w dacie wydania decyzji z 03.01.2014r. wstrzymującej wypłatę renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy liczył prawie 52 lata i od ponad 15 lat pobierał to świadczenie, tj. od 09.03.1998r. (a więc gdy miał 36 lat). Skoro organ rentowy nie widział podstaw do przekwalifikowania ubezpieczonego w okresie początkowym pobierania renty, to tym bardziej takich podstaw nie było w 2014r., gdy schorzenie, na które cierpi ubezpieczony ma charakter przewlekły z tendencją do progresji i aktualnie występują powikłania w postaci retinopatii cukrzycowej, a także podejrzenie polineuropatii cukrzycowej.

W takiej sytuacji, zdaniem Sądu, organ rentowy ponosi odpowiedzialność za niewyjaśnienie ostatniej okoliczności.

Z uwagi na powyższe, zdaniem Sądu, organ rentowy w toku postępowania orzeczniczego nie dokonał prawidłowej oceny stanu zdrowia ubezpieczonego, ponosi zatem odpowiedzialność za zwłokę w ustaleniu prawa ubezpieczonego do renty na dalszy okres od dnia 01.05.2014r.

Z uwagi na fakt, iż termin płatności dotychczas pobieranego przez ubezpieczonego świadczenia został ustalony na piętnasty dzień każdego miesiąca, prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy zostało przyznane od 01.05.2016r., zatem organ rentowy pozostawał w zwłoce z wypłatą świadczenia od szesnastego dnia miesiąca i w zwłoce tej pozostał do dnia ponownego ustalenia prawa do renty decyzją z 16.12.2015r. i wznowienia jej wypłaty.

Z tych względów Sąd w pkt 1 wyroku, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 kpc zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał ubezpieczonemu prawo do wypłaty odsetek ustawowych za okres od 16 maja 2014r. do 16 grudnia 2015r. od świadczenia przysługującemu ubezpieczonemu w okresie od 01.05.2014r. do 30.11.2015r., naliczonych od renty należnej za poszczególne miesiące, płatnych od 16-tego dnia każdego kolejnego miesiąca, począwszy od 16 maja 2014r. do dnia zapłaty świadczenia.

W pkt 2 wyroku Sąd z mocy art.98 §1 i §3 kpc w zw. z §9 ust.2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22.10.2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. 2015r., poz. 1800) zasądził od organu rentowego kwotę 360,00zł na rzecz ubezpieczonego tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

SSO Janina Kościelniak