Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Sąd Okręgowy w Gdańsku XV Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSO Weronika Klawonn

Protokolant: st. sekr. Sąd Magdalena Florian

po rozpoznaniu w dniu 16 listopada 2015 roku na rozprawie

sprawy z powództwa S. R., A. R., M. R., Ł. R. (1), D. W., T. W., M. W.,

przeciwko (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w S.

o zapłatę i nakazanie

1.  oddala powództwo o zapłatę,

2.  umarza postępowanie w zakresie żądania nakazania przywrócenia stanu zgodnego z prawem,

3.  zasądza solidarnie od powodów S. R., A. R., M. R., Ł. R. (1), D. W., T. W., M. W. na rzecz pozwanego (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S. kwotę 3600 zł. (trzy tysiące sześćset złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

UZASADNIENIE

Stanowiska stron

Stanowisko powodów: A. R., M. R. Ł. D. W., T. W. i M. (...)

Żądanie (pozew z dnia 15 grudnia 2013 r. k. 3, pismo z dnia 12 września 2014 r. k. 32,) :

Powodowie pozwem skierowanym przeciwko (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością domagali się zasądzenia soidarnie na ich rzecz kwoty 100000 zł. tytułem wynagrodzenia za bezumowne korzystnie z nieruchomości stanowiącej własność powodów.

Natomiast w razie odmowy dokonania zapłaty powodowie domagali się nakazania przywrócenia stanu pierwotnego przez rozbiórkę istniejącej nawierzchni, rekultywację terenu i wyrównanie wszystkich nierówności pomelioracyjnych oraz zapłaty odszkodowania za bezumowne korzystanie z nieruchomości w kwocie 100000 zł. Oświadczeniem złożonym na rozprawie powodowie cofnęli pozew w tym zakresie.

Żądanie nakazania przywrócenia stanu poprzedniego zostało skutecznie cofnięte.

Podstawa faktyczna żądania:

Pozew:

J. C. (1), będący prezesem (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w 2008 r. samowolnie poszerzył drogę z 3 do 6 m. na położonej w S. (...) działce (...) będącej własnością powodów. Natomiast już ok. 1985 r. położył nawierzchnię bitumiczną (asfaltową). Poprzednik prawny powodów F. R. (1) nie żyje od (...) Nie był z nim dokonywane jakiekolwiek ustalenia co do urządzenia drogi.

Powodowie od kilku tal podejmowali czynności zmierzające do polubownego załatwienia sprawy, jednakże bezskutecznie.

W dniu 11 marca 2015 r. (k. 87) Sąd wydał nakaz zapłaty w postepowaniu upominawczym zgodnie z zadaniem zawartym w pkt 1. pozwu.

Oświadczenia na rozprawie w dniu 26 sierpnia 2015 r.:

Powodowie domagają się wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z drogi od daty śmierci ich ojca.

Droga została urządzona przez Rolniczą Spółdzielnię (...) Asfalt wylano w 1984 r. Osobą decydującą w Spółdzielni był J. C. (1) – obecny Prezes pozwanej spółki. W 1997 r. teren został podzielony na działki i wyodrębniono działkę (...). Spółdzielnia (...) przekształciła się w spółkę (...). Droga prowadzi do budynku mieszkalnego należącego do pozwanej spółki. Z drogi korzystają też pracownicy i klienci spółki (...), należącej do D. C. (syna J. C. (2))

Powód we własnym imieniu oraz pozostałych spadkobierców w 2008 r. rozmawiał z J. C. (1) na temat uregulowania stanu prawnego działki. Po przeprowadzeniu sprawy spadkowej były rozmowy na temat sprzedaży działki. Nie został przeprowadzony dział spadku po F. R. (1).

Stanowisko pozwanego (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S. (sprzeciw k. 90)

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa.

Pozwany zaprzeczył, aby uczestniczył w poszerzaniu drogi na działce nr (...) we wsi S. (...). Pozwana spółka istnienie id 1989 r.

Oświadczenia na rozprawie w dniu 26 sierpnia 2015 r.:

Budowa drogi miała miejsce w 1979 r. Działania z tym związane prowadziła (...) (...). Spółdzielnia jest obecnie w likwidacji. Spółka (...) powstała 14 października (...) tj. po wybudowaniu drogi. Spółka (...) nie korzysta z tej drogi. Korzystali z niej mieszkańcy bloku, należącego do (...) (...). Do tego budynku jest też innych, mniej wygodny dojazd. Siedziba Spółki (...) jest w S..

Spółdzielnia (...) sprzedawała sukcesywnie grunty i obiekty. Spółka (...) nie posiada obiektów w S. (...).

Podstawa faktyczna wyroku

F. R. (1) wraz z żoną Ł. R. (1) byli właścicielami nieruchomości rolnej położonej w S. (...) (Kw Nr (...)). W skald tej nieruchomości wchodziła między innymi działka nr (...).

(okoliczność bezsporna, vide: kopia odpisu z Kw (...))

W S. (...) na przełomie lat 70-tych i 80-tych rozpoczęła działalność Rolnicza Spółdzielnia(...), której prezesem w początkowym okresie był J. C. (1) (do 1989 r.). Wówczas do budynków gospodarczych oraz budynku mieszkalnego przeznaczonego dla pracowników (...) (...) wytyczono drogę prowadzącą przez nieruchomość F. R. (2) i Ł. R. (2). Droga przebiegała przez obecną działkę nr (...). W 1984 r. drogę utwardzono asfaltem na odcinku 60 m i szerokości od 5,5 m do 3,5 m. Prace te były prowadzone bez pozwolenia na budowę. Droga pozostała drogą wewnętrzną.

(Dowód: opis i mapa k. 10, notatka służbowa z 12 czerwca 1979 r. k. 145, postanowienie (...) wk. z dnia 10 września 2015 r. o zawieszeniu postępowania k. 174 i nast., zeznania świadka M. H. (1) – rozprawa z dnia 28 października 2015 r. adn. 00:08:48) zeznania J. C. (1) słuchanego w charakterze strony - rozprawa z dnia 16 listopada 2015 r. adn. 01:27:04, zeznania powoda S. R. – rozprawa z dnia 16 listopada 2015 r. adn. 00:03:57, zeznania powódki M. W. słuchanej w charakterze strony – rozprawa z dnia 16 listopada 2015 r. adn. 01:04:03)

Aktem notarialnym z dnia 14 października 1989 r. powołano (...) Spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S.. Prezesem tej spółki został J. C. (1). Część udziałów w spółce objęła (...).

(Dowód: wypis z KRS k. 92, kopia fragmentu aktu notarialnego k. 218a)

Cześć pracowników oraz członków(...) (...) znalazło zatrudnienie w nowopowstałej spółce. Niektórzy z pracowników (...) w dalszym ciągu zamieszkiwali w budynku (...) (...) na zasadzie najmu. Osoby te w dalszym ciągu dojeżdżały do budynku drogą urządzoną na działce (...))

(Dowód: zeznania świadka M. H. (1) - rozprawa z dnia 28 października 2015 r. adn. 00:08:48,

W latach 90-tych i 2000-nych (...) (...) pozbywała się majątku. Zaprzestała prowadzenia działalności rolniczej. Nieruchomości rolne w S. (...) były dzierżawione lub sprzedawane. Również nieruchomości zabudowane budynkami gospodarczymi zostały zbyte na rzecz innych podmiotów w tym także przedsiębiorstwa (...) należącego do D. C., syna J. C. (2). Spółka (...) nie była właścicielem, ani nie korzystała z nieruchomości położonych w S. (...). Współpracowała natomiast ze Spółdzielnią np. remontując budynki mieszkalne.

(Dowód: : zeznania świadka M. H. (1) - rozprawa z dnia 28 października 2015 r. adn. 00:08:48, zeznania świadka K. L. – rozprawa z dnia 16 listopada 2015 r. adn. 02:17:57, zeznania J. C. (1) słuchanego w charakterze strony - rozprawa z dnia 16 listopada 2015 r. adn. 01:27:04

W dniu 6 czerwca 1993 r. zmarł F. R. (1), Spadek po nim nabyli m.in. powodowie. Postępowanie o dział spadku nie zostało przeprowadzone.

(okoliczność bezsporna, vide postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku k. 5)

W 2008 r. przy okazji przebudowy drogi (...) został poszerzony wjazd na drogę przebiegająca przez działkę (...).

(Dowód: pismo powodów do Prokuratury rejonowej w k. z dnia 1 kwietnia 2009 r. k. 168, postanowienie o umorzeniu dochodzenia z dnia 15 maja 2009 r. k. 169, zeznania świadka M. H. (1) - rozprawa z dnia 28 października 2015 r. adn. 00:08:48, zeznania powoda S. R. – rozprawa z dnia 16 listopada 2015 r. adn. 00:14:49

Po przeprowadzeniu postępowania o stwierdzeniu nabycia spadku po F. R. (3) powodowie prowadzili rozmowy z K. L. na temat uregulowania sytuacji prawnej drogi. Rozmowy dotyczyły sprzedaży lub zamiany działek.

(Dowód: zeznania powoda S. R. – rozprawa z dnia 16 listopada 2015 r. adn. A.. 00:14:49, zeznania powódki M. W. słuchanej w charakterze strony – rozprawa z dnia 16 listopada 2015 r. adn. 01:04:03)

W styczniu 2009 r. powodowie zamknęli dostęp do drogi , zamieszczając napis: „Teren prywatny. Wstęp wzbroniony”.

(Dowód: Wniosek k. 165, postanowienie o odmowie wszczcia dochodzenia k. 166, zeznania powódki M. W. słuchanej w charakterze strony – rozprawa z dnia 16 listopada 2015 r. adn. 01:04:03)

W dniu 28 stycznia 2014 r. (...) w K. wszczął z urzędu postepowanie w sprawie robót budowlanych zrealizowanych przez (...) (...) w latach 80-tych a związanych z utwardzeniem drogi.

(Dowód: Postanowienie (...) z K. z dnia 10 września 2015 r.

W dniu 27 lipca 2015 r. pozwany (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością złożyła wniosek o wydanie decyzji o warunkach zabudowy dla drogi na działce (...) dla celu publicznego. Wniosek został złożony za namową pracowników Urzędu Gminy w S.. Wszczęcie procedury miało umożliwić zakończenie konfliktu związanego z korzystaniem z drogi.

(Dowód: wniosek k 198, zeznania świadka K. L. – rozprawa z dnia 16 listopada 2015 r. and.02:17:57)

Od końca października 2015 r. droga jest zamknięta.

(Dowód: zeznania powódki M. W. – rozprawa z dnia 16 listopada 2015 r. adn. 01:14:38)

W dniu 15 października 2015 r. pozwana (...) nabyła od (...) (...) położoną w S. (...)nieruchomość zabudowaną budynkiem mieszkalnym, w którym mieszkają pracownicy Spółki. Spółdzielnia (...) jest w likwidacji. Likwidatorem Spółdzielni jest K. L. – pełniący także funkcję prokurenta w pozwanej Spółce.

(Dowód: zeznania świadka K. L. – rozprawa z dnia 16 listopada 2015 r. adn. 02:17:57, zeznania J. C. (1) słuchanego w charakterze strony – rozprawa z dnia 16 listopada 2015 r. adn. 01:39:23)

Ocena dowodów

Okoliczności faktyczne istotne dla rozstrzygnięcia sprawy Sąd ustalił weryfikując twierdzenia stron w oparciu o zaoferowane dowody.

Przedłożone prze strony dokumenty zarówno urzędowe jak i prywatne jedynie pośrednio dotyczyły okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy. Potwierdziły one pośrednio, jak się okazało, niesporny fakt urządzenia drogi przez (...) (...) na przełomie lat 70-tych i 80-tych XXw. (notatka służbowa k. 145,

Z kolei postanowienie z dnia 2 lutego 2009 r. o umorzeniu dochodzenia stanowi pośredni dowód na to, że z drogi korzystają inne podmioty niż właściciele działki.

Natomiast uzasadnienie postanowienia o umorzeniu dochodzenia z dnia 15 maja 2009 r. potwierdza stanowisko strony pozwanej dotyczące poszerzenia jedynie wjazdu na drogę od strony(...), nie zaś poszerzenia drogi na dłuższych odcinkach. Podobne ustalenia zawiera uzasadnienie postanowienia z dnia 16 listopada 2009 r. o umorzeniu dochodzenia. Oczywiście uzasadnienia postanowień w przedmiocie umorzenia dochodzenia nie mają mocy wiążącej, jednakże powodowie nie przejawili jakiejkolwiek inicjatywy dowodowej dla wykazania, że to pozwana (reprezentowana przez prezesa J. C. (1)) na swoją rzecz dokonała poszerzenia drogi i z niej korzysta.

Okoliczności związane z toczącymi się postępowaniami administracyjnymi zostały pośrednio potwierdzone złożonymi kopiami stosownych wniosków. Dla rozstrzygnięcia sprawy miały znaczenie drugorzędne.

Sąd na wniosek stron przeprowadził także dowody osobowe.

Sąd dał wiarę zeznaniom świadka M. H. (2). Potwierdził on okres powstania drogi, korzystania z niej przez mieszkańców budynku położonego na terenach (...) (...) oraz samochody i pracownicy firmy (...) oraz właściciele lub dzierżawcy okolicznych nieruchomości rolnych.

Sąd dał wiarę również zeznaniom świadka K. L. co kwestii nabycia budynku mieszkalnego przez (...) oraz związanych ze złożeniem wniosku w sprawie legalizacji drogi.

Sąd oddalił wnioski zgłoszone przez powoda w piśmie z dnia 26 października 2015 r. k. 208 i nast. W ocenie Sądu wnioskuj te należało uznać za spóźnione w rozumieniu art. 217 § 2 k.p.c. Powodowie domagali się zgromadzenia i przeprowadzanie dowodów z szeregu dokumentów z odległego czasu, które miałby przedstawić powód. Cześć z tych dokumentów była możliwa do pozyskania przez powodów (np. dokumenty zawarte w aktach rejestrowych), a okoliczności, które chcieli nimi wykazać były podnoszone już w pozwie (np. powiązania pomiędzy (...) sp. z o.o.). Natomiast przedstawienie list mieszkańców budynku w S. (...) z 20 lat na pewno wydłużyłoby bieg postępowania.

Powodowie nie uprawdopodobnili, że wniosków tych nie złożyli wcześniej bez swej winy.

Podstawa prawna wyroku

Żądanie zapłaty

W ocenie Sądu żądanie powodów nie zasługuje na uwzględnienie.

Żądanie zapłaty wynagrodzenia ze bezumowne korzystanie z cudzej rzeczy znajduje swe oparcie w regulacji tzw. roszczeń uzupełniających wynikających z art. 224, 225 230 k.c.

Zgodnie z art. 225 k.c. obowiązki samoistnego posiada w złej wierze są takie same jak obowiązki samoistnego posiadacza w dobrej wierze od chwili, w której ten dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy. Jednakże samoistny posiadacz w zlej wierze obowiązany jest nadto zwrócić wartość pożytków, których z powodu złej gospodarki nie uzyskał, oraz jest odpowiedzialny za pogorszenie i utratę rzeczy, chyba że rzecz uległaby pogorszeniu lub utracie także wtedy, gdyby znajdowała się w posiadaniu uprawnionego.

Z kolei obowiązki posiadacza rzeczy dobrej wierze, który dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wdanie rzeczy określa art. 224 § 2 k.c. Taki posiadacz jest obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i jest odpowiedzialny za jej pogorszenie zużycie lub utratę, chyba że pogorszenie lub utrata nastąpiła bez jego winy. Obowiązany jest zwrócić poprane od powyższej chwili pożytki, których nie zużył, jak również uiścić wartość tych, które zużył.

Oznacza to, że roszczenie właściciela przeciwko posiadaczowi rzeczy zapłatę wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy jest uzależniona od następujących przesłanek:

- istnienie po stronie wierzyciela przymiotu właściciela

- posiadanie samoistne lub zależne rzeczy przez dłużnika

- brak zgodności z prawem posiadania dłużnika

- zła wiara posiadacza

Przysługiwanie prawa własności powodom do nieruchomości obejmującej działkę nr (...) w okresie objętym żądaniem pozwu tj. od 6 czerwca 1993 r. było bezsporne.

Istotna problemu sprowadzała się do kwestii posiadania przez pozwaną (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością w S. spornej drogi. W ocenie Sądu powodowie, na których spoczywał ciężar dowodu , nie wykazali, aby pozwany był posiadaczem drogi.

Definicję legalną posiadania zawiera art. 336 k.c przepis ten stanowi, że posiadaczem rzeczy jest zarówno ten, kto nią włada jak właściciel (posiadacz samoistny), jak i ten kto nią włada jak użytkownik, zastawnik, najemca, dzierżawca lub mający inne prawo, z którym łączy się określone władztwo nad rzeczą.

W rozumieniu tego przepisu na posiadanie składają się dwa elementy: element fizyczny ( corpus) oraz element psychiczny ( animus). C orpus oznacza, że pewna osoba znajduje się w sytuacji, która daje jej możliwość władania rzeczą w taki sposób, jak mogą to czynić osoby, którym przysługuje do rzeczy określone prawo, przy czym nie jest konieczne efektywne wykonywanie tego władztwa (por. m.in. postanowienie SN z dnia 5 listopada 2009 r., I CSK 82/09, Lex nr 578034; postanowienie SN z dnia 30 września 2010 r., I CSK 586/09, Lex nr 630169). Animus zaś oznacza wolę wykonywania względem rzeczy określonego prawa dla siebie. Wola ta wobec otoczenia wyraża się w takim postępowaniu posiadacza, które wskazuje na to, że uważa się on za osobę, której przysługuje do rzeczy określone prawo (por. J. Ignatowicz (w:) Komentarz, t. I, 1972, s. 768 i n.; A. Kunicki (w:) System prawa cywilnego, t. II, 1977, s. 830; postanowienie SN z dnia 25 marca 2011 r., IV CK 1/11, Lex nr 989138). Zamiar władania rzeczą "dla siebie" pozwala odróżnić posiadanie od dzierżenia (zob. uwagi do art. 338 k.c.)2.

Wykazanie posiadania drogi przez pozwaną spółkę wymagało więc udowodnienia, że pozwana znajdowała się w sytuacji, w której miła możliwość i potrzebę korzystania z drogi np. w zakresie odpowiadającym służebności drogi koniecznej, oraz z wyrażała wolę takiego korzystania przez odpowiednie zachowanie.

Powodowie przez osobę J. C. (1) – założyciela i pierwszego prezesa (...) (...), a potem prezesa pozwanej Spółki utożsamiają oba te podmioty. Tymczasem z dokonanych przez Sąd ustaleń wynika, że spółka (...) nie posiała w okresie objętym żądaniem pozwu jakichkolwiek budynków, czy nieruchomości w S. (...), co mogłoby uzasadniać korzystanie z drogi. Właścicielem budynku była w dalszym ciągu (...) (...). Nawet jeżeli zamieszkiwali w niej pracownicy Spółki (...), to tytuł prawny do zamieszkiwania czerpali z umów najmu z właścicielem tj. (...) (...).

Nie wykazano, aby pozwana Spółka miała w S. (...) nieruchomości (czy to na zasadzie dzierżawy, czy innego prawa), które uzasadniałyby potrzebę gospodarczą korzystania z drogi. Siedziba Spółki mieści się w S.. Natomiast grunty i zabudowania, do których sa wykorzystywane przez inne podmioty.

Okoliczności, z których powodowie wywodzą fakt posiadania przez (...) Spornej drogi w ocenie Sądu nie pozwalają na takie wnioskowanie.

Jak wynika z dokonanych przez Sąd ustaleń urządzenie i utwardzenie drogi miało miejsce wówczas, gdy swą działalność w S. prowadziła (...) (...). Jej członkiem i Prezesem był wówczas J. C. (1). Droga jednak miała służyć prowadzeniu działalności przez Spółdzielnię, która co oczywiste jest odrębnym podmiotem od osoby jej prezesa.

Jakkolwiek osoba J. C. (2) była zaangażowana w działalności (...) (...), a potem (...) sp. z o.o., a w spółce (...) posiadała udziały także (...) (...), to z tych faktów nie można wnosić o następstwie prawnym tych podmiotów, czy ich tożsamości. Każdy z nich ma swoją podmiotowość prawną.

Zaangażowanie K. L. w sprawy związane z uregulowaniem stanu prawnego drogi wynika z faktu jego członkostwa i dalej pełnienia funkcji likwidatora (...) (...), nie jest zaś związane z jego działalności w spółce (...).

Sąd wyraża zrozumienie dla tego, że powiązania personalne, ekonomiczne i społeczne osób zaangażowanych w działalność (...) sp. z o.o. mogą u mieszkańców S. (...) (w tym także u powodów) stwarzać wrażenie tożsamości obu podmiotów. Jednakże legitymacja bierna pozwanego wynika z faktu władania nieruchomością, nie może natomiast opierać się na wrażeniach i odczuciach strony powodowej.

Zdaniem Sądu powodowie nie wykazali więc, aby to spółka (...) w okresie objętym żądaniem pozwu korzystała ze spornej drogi. W związku z taką konstatacją Sąd nie weryfikował pozostałych przesłanek zasadności roszczenia.

Żądanie przywrócenia stanu zgodnego z prawem.

Wobec skutecznego cofnięcia pozwu w tym zakresie Sąd postępowanie umorzył na mocy art. 355 k.p.c.

Koszty procesu

O kosztach procesu Sąd orzekł zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu wyrażoną w art. 98 k.p.c. obciążając nimi powodów jako stronę przegrywająca spór. Wierzytelność, której dochodzili powodowie dotyczyła z ich wspólnego majątku. Koszty procesu związane ze dochodzeniem roszczenia powodowie winni zatem ponieść solidarnie (art. 370 k.c. w zw. z art. 105 § 2 k.p.c.) na koszty te składa się wynagrodzenie pełnomocnika strony pozwanej.

1 W zakresie dotyczącym powoda R. R. pozew został prawomocnie zwrócony (k. 27)

2 Por. T. Filipiak, Komentarz do art.336 kodeksu cywilnego, SIP LEX