Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 14.06.2016r. w sprawie IIK 325/16 Sąd Rejonowy (...) uniewinnił oskarżonego G. B. od tego, że w dniu 19 lipca 2014r. w Ś., działając wspólnie i w porozumieniu z D. B. (1) pomagali w kryciu, uprzednio przyjętych na terenie Hiszpanii od nieustalonych osób, rzeczy uzyskanych za pomocą czynów zabronionych zaistniałych na terenie Hiszpanii tj. samochodów w ilości 2 sztuk marki B. (...) o łącznej wartości 530 000 zł, w ten sposób, że w/wym. pojazdy przeprowadzili z Hiszpanii do Polski, tj. od czynu z art. 291 § 1 k.k. w zw. z art. 294 §1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k.

oraz uniewinnił oskarżonego G. B. od tego, że w dniu 19 lipca 2014r. w Ś. podczas kontroli drogowej, przeprowadzonej przez funkcjonariuszy Straży Granicznej posłużył się jako autentycznymi uprzednio podrobionymi dokumentami w postaci: dowodu rejestracyjnego o nr 08- (...), dokumentem o nr (...), dowodem ubezpieczenia o nr (...) oraz umową kupna – sprzedaży, tj. od czynu z art. 270 § 1 k.k.

Ponadto tym samym wyrokiem z dnia 14.06.2016r. w sprawie IIK 325/16 Sąd Rejonowy w(...) uniewinnił oskarżonego D. B. (2) od tego, że w dniu 19 lipca 2014r. w Ś., działając wspólnie i w porozumieniu z G. B. pomagali w kryciu, uprzednio przyjętych na terenie Hiszpanii od nieustalonych osób, rzeczy uzyskanych za pomocą czynów zabronionych zaistniałych na terenie Hiszpanii tj. samochodów w ilości 2 sztuk marki B. (...) o łącznej wartości 530 000 zł, w ten sposób, że w/wym. pojazdy przeprowadzili z Hiszpanii do Polski, tj. od czynu z art. 291 § 1 k.k. w zw. z art. 294 §1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k.

oraz uniewinnił oskarżonego D. B. (1) od tego, że w dniu 19 lipca 2014r. w Ś. podczas kontroli drogowej, przeprowadzonej przez funkcjonariuszy Straży Granicznej posłużył się jako autentycznymi uprzednio podrobionymi dokumentami w postaci: dowodu rejestracyjnego o nr 08- (...), dokumentem o nr (...), dowodem ubezpieczenia o nr (...) oraz umową kupna - kupna – sprzedaży, tj. od czynu z art. 270 § 1 k.k.

Ponadto na podstawie art. 230 § 2 k.p.k. nakazał zwrot oskarżonym: G. B. dowodów zapisanych w wykazie nr (...) poz. 1, 2, 3 i 4, a D. B. zapisanego w wykazie j w. poz. 5, a kosztami obciążył Skarb Państwa.

Apelację od wyroku wniósł oskarżyciel publiczny, który zaskarżył wyrok w całości, zarzucając mu:

- obrazę przepisów postępowania, tj. art. 7 k.p.k., która miała wpływ na treść orzeczenia, polegająca na uznaniu, iż materiał dowodowy zebrany w sprawie nie daje podstaw do przyjęcia, iż oskarżeni dopuścili się popełnienia zarzucanych im czynów podczas gdy przeprowadzone w sprawie dowody, ocenione swobodnie z uwzględnieniem zasad prawidłowego rozumowania, wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego prowadzą do wniosku przeciwnego;

- obrazę przepisów postępowania, tj. art. 167 k.p.k., która miała wpływ na treść orzeczenia, polegająca na zaniechaniu przeprowadzenia przez sąd I-ej instancji dowodu z opinii biegłego rzeczoznawcy w zakresie ustalenia rzeczywistej wartości obu pojazdów, które były w posiadaniu oskarżonych pomimo, że sąd w toku rozprawy powziął wątpliwość co do wartości samochodów będących przedmiotem postępowania, czemu dał wyraz w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia.

Stawiając powyższe zarzuty skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku
i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w(...)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

apelacja oskarżyciela okazała się zasadna.

Wyrok Sądu Rejonowego uniewinniający oskarżonych od popełnienia zarzucanych im czynów należało uchylić z uwagi na niepełną i wadliwie przeprowadzą w sprawie ocenę dowodów. Pomimo stosunkowo nieskomplikowanych okoliczności całej sprawy, zdaniem sądu odwoławczego, analiza materiału dowodowego, jak i przyjęte na jej podstawie wnioski są błędne, gdyż sąd rejonowy dokonał oceny dowodów wbrew podstawowym regułom procesowym, obowiązującym na gruncie procedury karnej .

Zgodnie z regułami oceny dowodów, określonymi w art. 2, art. 5, czy też art. 7 k.p.k. sąd orzekając w sprawie powinien kształtować swe przekonanie na podstawie wszystkich przeprowadzonych dowodów, ocenianych swobodnie z uwzględnieniem zasad prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego, natomiast podstawę rozstrzygnięcia powinny stanowić prawdziwe ustalenia faktyczne. Ponadto zgodnie z art. 5 § 2 k.p.k. nie dające się usunąć wątpliwości ustawodawca nakazuje rozstrzygnąć na korzyść oskarżonego, choć z uwagi na treść art. 7 k.p.k. wątpliwości istniejące w sprawie nie powinny mieć charakteru abstrakcyjnego, lecz mają być realne, tj. muszą mieć jakieś uprawdopodobnienie w zebranych w sprawie dowodach. Dlatego też zarówno dowody przestawione w sprawie przez oskarżyciela, jak i przeciwne dowody oskarżonych, w sposób jednakowy powinny być oceniane, zarówno z perspektywy ich wiarygodności jak i znaczenia dla wyjaśnienia istoty sprawy i dopiero po rozważeniu wszystkich dowodów, wątpliwości rozstrzyga się na korzyść oskarżonego.

Sąd Rejonowy, tak jak przekonująco przedstawił to oskarżyciel w apelacji, nie dokonał rzetelnej, ani też obiektywnej oceny dowodów, gdyż dokonał oceny dowodów w sposób dowolny, skupiając się prawie w całości na gołosłownych wyjaśnieniach oskarżonych (k. 74 i 79 akt), pomijając jednocześnie szereg innych okoliczności sprawy, wskazujących na zasadność aktu oskarżenia.

Kwestią bezsporną jest to, że zatrzymane samochody kierowane przez oskarżonych zostały uzyskane za pomocą czynu zabronionego, co daje co najmniej podstawy do rozważenia odpowiedzialności karnej w/w za nabycie tych samochodów, bądź też pomoc w ich ukryciu w rozumieniu art. 291 § 1 k.k., bądź też art. 292 § 1 k.k. Podkreślany przez sąd rejonowy w uzasadnieniu wyroku sam fakt nabycia pojazdu od innej osoby, nie jest więc w żaden sposób okolicznością wyłączającą odpowiedzialność karną, gdyż kluczowa jest kwestia świadomości oskarżonych co do tego, że nabywane samochody faktycznie zostały skradzione, bądź też mogły być skradzione.

Oczywistym jest to, że oskarżeni w ramach przyjętej linii obrony mogą deklarować brak wiedzy o przestępczym pochodzeniu skradzionych pojazdów, lecz w takim przypadku sąd nie może poprzestać na bezkrytycznym przyjęciu takich wyjaśnień, lecz powinien skonfrontować relację oskarżonych z innymi okolicznościami ustalonymi w sprawie. W szczególności świadomość przestępczego pochodzenia samochodów, powinna być weryfikowana z perspektywy realności okoliczności wejścia w posiadanie skradzionych samochodów, przedstawionych przez samych podejrzanych. Pomimo tego, że na wstępie swych rozważań sąd rejonowy stwierdził, że „ okoliczności zawarcia transakcji w najmniejszym stopniu nie wskazują, by oskarżeni mogli wiedzieć, czy też przypuszczać, że samochody pochodzą z kradzieży”, to w rzeczywistości sąd ten nie dokonał jakichkolwiek ustaleń dotyczących okoliczności zawarcia transakcji, a w konsekwencji nie dokonał też oceny opisanych przez oskarżonych okoliczności nabycia zatrzymanych pojazdów. Trudno podzielić punkt widzenia sądu I-ej instancji, że posiadanie podrobionej dokumentacji, jest dowodem niewinności oskarżonych, skoro nie ma danych kto i w jakich warunkach ją sporządził, a ponadto umowy zawierały dane, które mogły wzbudzić wątpliwości co do ich autentyczności (zezn. W. S., k. 140 verte). Sąd okręgowy podkreśla, że oskarżeni w swoich wyjaśnieniach, uznanych w całości za wiarygodne przez sąd rejonowy, faktycznie nie podają żadnych informacji, pozwalających zweryfikować okoliczności nabycia przez nich pojazdów, w tym nie podają danych podmiotu sprzedającego, czy też danych informatora, o możliwości dokonania zakupu. Wbrew temu co wywodzi w uzasadnieniu sąd rejonowy mało realną jest sytuacja przedstawiona przez oskarżonych, by osoba, której nie są znane dane kontaktowe i osobowe, była skłonna złożyć bardzo atrakcyjną okazję zakupu samochodów właśnie oskarżonym, którzy celem zakupu pojazdów przemierzyć musieli kilka tysięcy kilometrów. Wskazane wcześniej wątpliwości wydają się być tym bardziej uzasadnione, gdy uwzględni się to, że bardzo enigmatycznie opisywane jest miejsce zakupu samochodu (G. B. k. 74 – „ jakiś salon samochodowy”, D. B. (2) k.79 – „ jakiś komis samochodowy”). Argumentacja sądu, że oskarżyciel nie uzyskał żadnych informacji od podmiotów widniejących na umowach zabezpieczonych w sprawie, dotyczących zakupu samochodów, byłby przekonująca w przypadku obowiązywania w procesie karnym zasady prawdy formalnej, lecz tak jak słusznie wskazano w apelacji, na gruncie obowiązujących przepisów, sąd zobligowany jest tak prowadzić postępowanie, by zgodnie z art. 5 § 2 k.p.k., tylko niedające się usunąć wątpliwości rozstrzygać się na korzyść oskarżonego. Także pogląd sądu rejonowego przedstawiony w uzasadnieniu wyroku, że wskazana cena zakupu zatrzymanego samochodu jest obojętna z punktu widzenia odpowiedzialności karnej oskarżonych, gdyż skradziony samochód może być nabyty nawet za symboliczną kwotę, także zdaje się być zupełnie nieuprawniony, gdyż trafnie wskazuje się w literaturze (vide: komentarz do art. 292 k.k. pod red. Guzik Makaruk, Wolters Kluwer 2014), że okoliczności pozyskania pojazdu, w tym cena skradzionego przedmiotu, są ważne, a nieraz nawet przesądzają o ocenie świadomości oskarżonego.

Dlatego też sąd okręgowy nie podziela stanowiska sądu rejonowego, że wymienione w uzasadnieniu dowody nie dają podstaw do pociągnięcia oskarżonych do odpowiedzialności karnej z tytułu przestępstwa paserstwa, skoro oskarżeni zatrzymani w skradzionych samochodach i z fałszywą dokumentacją nie przedstawili żadnych weryfikowalnych danych dotyczących osób i miejsca zakupu skradzionych pojazdów okoliczności, potwierdzających wersję przedstawioną w wyjaśnieniach, ani też ustaleń takich nie dokonał sąd. Sąd rejonowy ponownie rozstrzygając sprawę, w razie braku nowych, bardziej dokładnych danych, potwierdzających wersję oskarżonych dotyczących zakupu samochodów powinien więc należycie rozważyć kwestię odpowiedzialności oskarżonych za nabycie, bądź też pomoc w ukryciu skradzionych pojazdów, oceniając, czy kwalifikacja prawna czynu zaproponowana w zarzucie prokuratora jest zasadna, czy też prawidłową jest kwalifikacja czynów zaproponowana przez obrońcę oskarżonych w ostatnim słowie (k.361 verte).

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy orzekł jak w wyroku.

SSO Renata Nowosadzka SSO Alina Czubieniak SSO Arleta Wawrzynkiewicz