Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 19 listopada 2012 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach, Wydział V Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący: SSA Jadwiga Galas

Sędziowie: SA Olga Gornowicz – Owczarek (spr.)

SA Janusz Kiercz

po rozpoznaniu w dniu 19 listopada 2012 r. w Katowicach

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku R. S.

z udziałem A. S., K. S., L. J. oraz J. J.

o zabezpieczenie roszczenia

na skutek zażalenia uczestników

na postanowienie Sądu Okręgowego w Katowicach

z dnia 7 września 2012 r., sygn. XIV GCo 146/12

postanawia:

oddalić zażalenie, pozostawiając rozstrzygnięcie o kosztach postępowania zażaleniowego w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie.

Sygn. akt V ACz 928/12

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem Sąd Okręgowy na skutek wniosku o zabezpieczenie złożonego przed wytoczeniem powództwa o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności udzielił zabezpieczenia w ten sposób, że zawiesił postępowanie egzekucyjne prowadzone przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Sosnowcu Michała Molisaka pod sygn. akt KM 582/12 na podstawie tytułu wykonawczego aktu notarialnego
z dnia 28 lipca 2011 r. rep.(...)nr(...) sporządzonego przez notariusza M. D. w Kancelarii Notarialnej w S., zmienionego aktem notarialnym z dnia 20 stycznia 2012 r. rep. (...) nr (...)sporządzonym przez notariuszaŁ. N. Kancelarii Notarialnej w S., któremu to tytułowi Sąd Rejonowy w Sosnowcu nadał klauzulę wykonalności postanowieniem z dnia 30 marca 2012 r. sygn. akt. I Co 1743/12.
W ocenie Sądu Okręgowego, wnioskodawca uprawdopodobnił zasadność żądania pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności wskazując, że nałożone na niego aktem notarialnym (umowa sprzedaży udziału w nieruchomości), a podlegające egzekucji zobowiązania dotyczące warunków i sposobu wydania zbywanego udziału w nieruchomości, są niemożliwe do wykonania i tym samym nie mogą być egzekwowane podobnie,
jak i ustanowiona dla zabezpieczenia ich wykonania kaucja. Interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia wynikał natomiast ze szkody, na jaką narażony mógłby zostać wnioskodawca na skutek dalszego prowadzenia egzekucji. Spełnione zostały zatem przesłanki zabezpieczenia, o których mowa w art. 730 ¹ k.p.c.

W zażaleniu na powyższe postanowienie uczestnicy postępowania wnosili o jego zmianę poprzez oddalenie wniosku o zabezpieczenie wskazując, iż wnioskodawca nie posiada interesu prawnego w żądaniu zabezpieczenia. Zawieszenie postępowania egzekucyjnego pozostaje bowiem bez związku z możliwością wykonania wyroku pozbawiającego tytuł wykonawczy wykonalności. Skarżący wskazali również, że wobec dotychczasowej postawy wnioskodawcy, który uchylał się od prowadzonej przeciwko niemu egzekucji, żądanie zabezpieczenia stanowi nadużycie prawa. Niezależnie od powyższego skarżący zaznaczyli,
iż Sąd Okręgowy wbrew dyspozycji art. 733 i 743 k.p.c. nie wskazał w zaskarżonym postanowieniu terminu, do którego wnioskodawca wytoczyć winien powództwo pod rygorem upadku zabezpieczenia oraz nie zamieścił na postanowieniu wzmianki o jego wykonalności.

W odpowiedzi na zażalenie wnioskodawca wnosił o jego oddalenie. Wskazał, iż celem powództwa przeciwegzekucyjnego jest zapobieżenie egzekucji, a zatem zawieszenie postępowania egzekucyjnego pozostaje w związku z realizacją powyższego celu tym bardziej, że, jak przyjmuje się w orzecznictwie, powództwo przeciwegzekucyjne może być skutecznie wytoczone wyłącznie do czasu wyegzekwowania tytułu wykonawczego, później zaś podlega oddaleniu. Istniał zatem interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia. Zaznaczone zostało również, że odpis postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia doręczony wnioskodawcy zaopatrzono we wzmiankę o wykonalności, wnioskodawca zaś, pomimo nie wskazania przez Sąd Okręgowy terminu do wytoczenia powództwa, wniósł do Sąd pozew przeciwko uczestnikom. Podkreślone zostało także, iż wbrew twierdzeniom skarżących w toku postępowania egzekucyjnego dokonano zajęcia udziałów wnioskodawcy w spółkach prawa handlowego o znacznej wartości, a zatem prowadzona egzekucja nie była bezskuteczna. Uczestnicy nie wskazali przy tym, w jaki sposób żądane udzielenia zabezpieczenia miałoby być sprzeczne z zasadami współżycia społecznego i stanowiło nadużycie prawa.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Zażalenie nie zasługiwało na uwzględnienie.

Wskazać należy, iż powództwo przeciwegzekucyjne może być oparte na kwestionowaniu przez dłużnika istnienia obowiązku stwierdzonego tytułem egzekucyjnym niebędącym orzeczeniem sądu (art. 840 § 1 pkt 1 k.p.c.), a więc w szczególności obowiązku stwierdzonego aktem notarialnym. W niniejszej sprawie wnioskodawca podważał ważność zapisów aktu notarialnego (umowy sprzedaży udziału w nieruchomości) w zakresie, w jakim nakładały one na niego obowiązek określonego sposobu wydania udziału w sprzedawanej nieruchomości i jednocześnie przewidywały majątkowe zabezpieczenie wykonania powyższego obowiązku w postaci kaucji. Nie przesądzając ostatecznego rozstrzygnięcia
w sprawie uznać należało, iż podnoszone przez wnioskodawcę zarzuty rodziły wątpliwości co do związania stron treścią kwestionowanych postanowień umownych, a tym samym uprawdopodobniały zasadność dochodzonego roszczenia. Wydaje się, iż nałożone na wnioskodawcę, już po przeniesieniu własności, obowiązki dotyczące zawierania umów najmu na określonych warunkach, jak też opróżnienia lokali, jako uprawnienia przysługujące wyłącznie właścicielowi, dla ich skutecznej realizacji wymagałyby zwrotnego przeniesienia własności udziału w nieruchomości, co pozostawało w sprzeczności z podstawowym celem umowy, tj. nabyciem udziału przez uczestników, który to cel wynikał również z odstąpienia przez strony od spełnienia warunku, od którego pierwotnie uzależnione zostało przeniesienie własności udziału w nieruchomości (§ 5 umowy z dnia 28 lipca 2011 r. – k. 37). Taka konstrukcja rodziła więc uzasadnione wątpliwości co do jej ważności.

Jednocześnie nie można było zgodzić się ze stanowiskiem skarżących, aby w sprawie nie zachodził interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia ze względu na brak związku pomiędzy żądanym sposobem zabezpieczenia a dochodzonym roszczeniem. Jak słusznie wskazał wnioskodawca, powództwo przeciwegzekucyjne jest o tyle uzasadnione, o ile istnieje niewyegzekwowany tytuł egzekucyjny. W przypadku więc skutecznego przeprowadzenia postępowania egzekucyjnego równolegle do prowadzonego postępowania sądowego wnioskodawca, nawet w przypadku zasadności jego stanowiska, nie mógłby uzyskać korzystnego rozstrzygnięcia pozbawiającego tytuł wykonawczy wykonalności. Zważywszy więc na wysokości kwoty dochodzonej od wnioskodawcy w postępowaniu egzekucyjnym (1.103.310 zł), jak również mając na uwadze wskazane wyżej wątpliwości co do zapisów umownych będących podstawą prowadzonej egzekucji, uznać należało, iż zachodził interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia.

Słusznie natomiast skarżący podnosili, że Sąd niezgodnie z treścią art. 733 k.p.c.
nie wskazał w zaskarżonym postanowienie terminu, do którego wnioskodawca wytoczyć winien powództwo pod rygorem upadku zabezpieczenia. Zarzut ten jednak w związku
z wniesieniem pozwu stał się na chwilę orzekania bezprzedmiotowy.

Bez znaczenia dla oceny zasadności zabezpieczenia i istnienia przesłanek warunkujących jego udzielenie były zarzuty dotyczące nie zamieszczenia na odpisie postanowienia doręczonego uczestnikom wzmianki o wykonalności. Podkreślić należało jednak, że zgodnie z obowiązującymi przepisami, wzmiankę tą Sąd zamieścił wyłącznie na odpisie postanowienia przeznaczonego dla wnioskodawcy.

Odnośnie natomiast zarzutu nadużycia przez wnioskodawcę prawa do żądania zabezpieczenia podzielić należało w całości stanowisko wyrażone w odpowiedzi na zażalenie, iż zastosowanie art. 5 k.c. ma co do zasady charakter wyjątkowy i wymaga wskazania zasad
i norm, które w ocenie skarżących narusza postępowanie wnioskodawcy. W braku więc tego wskazania i w braku jakichkolwiek okoliczności świadczących o tym, aby u podstaw działania wnioskodawcy leżał inny cel niż realizacja znajdujących oparcie w przepisach prawa roszczeń, powyższy zarzut był bezzasadny.

Z przedstawionych względów zażalenie podlegało oddaleniu na podstawie
art. 385 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c.