Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 8 stycznia 2016 roku K. W. wniósł o zasądzenie od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi kwoty 2.566 zł tytułem odszkodowania oraz zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu wskazano, iż podstawę prawną roszczenia stanowi art. 424 ^1b k.p.c. w zw. z art. 33 i 34 k.c. Odszkodowanie dochodzone jest w związku z wydaniem
w sprawie I C 671/13, toczącej się przed Sądem Rejonowym dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi, postanowienia oddalającego wniosek biegłego – K. W. –
o przyznanie wynagrodzenia.

(pozew k. 3-7)

Skarb Państwa – Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi – wniósł
o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Strona pozwana zakwestionowała możliwość dochodzenia odszkodowania, z uwagi na fakt nie wykorzystania przez biegłego środków zaskarżenia przysługujących
w odniesieniu do spornego postanowienia oraz zasadność samego roszczenia.

(odpowiedź na pozew k. 14-22)

Powód na rozprawie w dniu 22 sierpnia 2016 roku wniósł o pomniejszenie dochodzonej pozwem kwoty o wartość podatku oraz wniósł o nieobciążanie go kosztami procesu w przypadku nieuwzględnienia powództwa.

(protokół rozprawy k. 95, adnotacje 00:04:20, pismo k. 70-76)

Sąd u stalił następujący stan faktyczny:

W sprawie z powództwa W. M. przeciwko Uniwersytetowi Medycznemu w Ł., toczącej się przed Sądem Rejonowym dla Łodzi Śródmieścia
w Łodzi, sygn. akt I C 671/13, na mocy postanowienia z dnia 10 kwietnia 2014 roku został – na wniosek strony powodowej – dopuszczony dowód z opinii z opinii biegłego do spraw informatyki.

(wniosek k. 192, postanowienie k. 334 załączonych akt I C 671/13 )

Pismem z dnia 7 października 2014 roku biegły, który podjął się wydania opinii – K. W., wniósł o wypłacenie zaliczki w wysokości 2.000 zł na poczet wydatków związanych z konicznością odbycia podróży służbowej do G..

Sąd powiadomił o treści wniosku stronę powodową, wzywając do uiszczenia zaliczki w wysokości 800 zł.

Powód nie wyraził zgody na dalsze czynności biegłego poza Ł., wskazując,
że przedmiot badania pozostaje na terenie miasta.

(pisma k. 343, k. 347 załączonych akt I C 671/13 )

W dniu 4 listopada 2014 roku strony złożyły zgodny wniosek o wyłączenie K. W., z uwagi na podjęty przez biegłego kontakt z każdym
z pełnomocników osobno oraz przedstawienie stronom listy pytań. Nadto zarzucono, że działania biegłego narażają strony na dodatkowe koszty.

W dniu 4 listopada 2014 roku Przewodniczący wezwał biegłego do zwrotu akt. Wezwanie doręczono biegłemu w dniu 6 listopada 2014 roku.

( pismo k. 350-351, zarządzenie k. 347, zwrotne poświadczenie odbioru k. 360 załączonych akt I C 671/13 )

W odpowiedzi na wezwanie, w dniu 7 listopada 2014 roku, K. W. wniósł o pozwolenie na wydanie opinii z uwagi na wykonane już czynności: dokonane z pełnomocnikami stron ustalenia oraz odbytą podróż do W. i dokonanie oględzin nadanej kserokopiarki. Akta nie zostały zwrócone.

Sąd zarządzeniem z dnia 13 listopada 2014 roku wezwał biegłego ponownie do zwrotu akt w terminie 3 dni pod rygorem ukarania grzywną. Wezwanie to zostało odebrane tego samego dnia (co potwierdził biegły w zażaleniu).

(pismo k. 361-362, zarządzenie k. 361, zwrotne poświadczenie odbioru k. 364 , zażalenie k. 381 załączonych akt I C 671/13 )

W dniu 17 listopada 2014 roku biegły K. W. złożył do akt opinię oraz wniosek o przyznanie wynagrodzenia w wysokości 2.566,13 zł.

Postanowieniem z dnia 19 listopada 2014 roku referendarz sądowy oddalił wniosek K. W. o przyznanie wynagrodzenia. Przesyłka zawierająca odpis postanowienia była awizowana i uznana za skutecznie doręczoną K. W. z dniem 10 grudnia 2014 roku.

( opinia załączona, nie wszyta, do akt II C 671/13, postanowienie k. 364 załączonych akt I C 671/13 )

Postanowieniem z dnia 21 listopada 2014 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi- Śródmieścia w Łodzi wyłączył biegłego od udziału w sprawie II C 671/13. Odpis postanowienia doręczono K. W. w dniu 28 listopada 2014 roku.

(postanowienie k. 366 , zwrotne poświadczenie odbioru k. 367 załączonych akt
I C 671/13 )

W dniu 14 stycznia 2015 roku K. W. wystąpił z prośbą
o wydanie postanowienia w przedmiocie jego wniosku o wynagrodzenie.

Zarządzeniem z dnia 28 stycznia 2015 roku biegłego wezwano do wypowiedzenia się, czy jest to ponowny wniosek o przyznanie wynagrodzenia, czy skarga na postanowieni referendarza w przedmiocie oddalenia wniosku o przyznanie wynagrodzenia.

W odpowiedzi biegły w dniu 5 lutego 2015 roku wniósł o wydanie przesyłki zawierającej odpis postanowienia referendarza.

(pismo k. 373, zarządzenie k. 374, pismo k. 376 załączonych akt I C 671/13 )

Korespondencję wydano biegłemu w dniu 5 lutego 2015 roku. W dniu
9 lutego 2015 roku K. W. wystąpił z wnioskiem o przywrócenie terminu do złożenia zażalenia na postanowienie referendarza sądowego z dnia
19 listopada 2014 roku. W uzasadnieniu podniósł, iż nie otrzymał korespondencji sądowej zarzucając uchybienia po stronie doręczyciela i kwestionując otrzymanie informacji o przesyłce sądowej.

Wraz z wnioskiem zostało złożone zażalenie na przedmiotowe postanowienie.
W uzasadnieniu biegły zarzucił, że poinformowanie go odmowie pokrycia wydatków związanych z podróżą służbową z jednoczesnym wezwanie do natychmiastowego zwrotu akt nie oznaczało unieważnienie rezultatów wykonanej już pracy. Natomiast po drugim wezwaniu z dnia 13 listopada 2014 roku, akta wraz z rachunkiem
i przygotowaną opinią zostały zwrócone w dniu 17 listopada 2014 roku.

Do wniosku o przywrócenie terminu załączono odpis pisma doręczyciela
w przedmiocie reklamacji doręczenia przedmiotowej przesyłki. Reklamacja nie została uwzględniona, a w uzasadnieniu dodatkowo wskazano, że czynności doręczenia zostały wykonane prawidłowo.

(adnotacja k. 376, wniosek k. 377-378, zażalenie k. 379-382 , pismo – odpowiedź na reklamację k. 394-395 załączonych akt I C 671/13 )

Postanowieniem z dnia 10 kwietnia 2015 roku Sąd oddalił wniosek
o przywrócenie terminu oraz odrzucił skargę na postanowienie referendarza z dnia 19 listopada 2014 roku.

W uzasadnieniu wskazano, iż K. W. nie uprawdopodobnił wystąpienia niezależnej od niego przyczyny niedochowania terminu na wniesienie zażalenia. Nadto podkreślono, mimo złożenia reklamacji w odniesieniu do czynności doręczenia, nie została ona uwzględniona; niezależnie od kwestii formalnych legitymacji do wniesienia reklamacji wyjaśniono, że doręczenie zostało wykonane prawidłowo.

(postanowienie k. 397-398 załączonych akt I C 671/13 )

Biegły K. W. wywiódł zażalenie na postanowienie z dnia
10 kwietnia 2015 roku, składając skargę na orzeczenie referendarza sądowego.

Postanowieniem Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 13 sierpnia 2015 roku Sąd oddalił zażalenie, podzielając argumenty Sądu I instancji.

(zażalenie k. 401-402, skarga k. 403-408 , postanowienie k. 423-424 załączonych akt I C 671/13 )

Powyższy stan faktyczny, oparty na dokumentach akt sprawy Sądu Rejonowego dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi o sygn. akt II C 335/16, pozostawał poza sporem.

W powyższym stanie faktycznym, Sąd zważył,
co następuje:

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Podstawą odpowiedzialności odszkodowawczej Skarbu Państwa
za wyrządzoną powodowi szkodę, wynikłą z wydania przez Sąd postanowienia oddalającego wniosek o przyznanie wynagrodzenia, był przepis art. 417 ¹ § 2 k.c.

W świetle tego artykułu zasadą jest, że jeżeli szkoda została wyrządzona przez wydanie prawomocnego orzeczenia lub ostatecznej decyzji, jej naprawienia można żądać po stwierdzeniu we właściwym postępowaniu ich niezgodności z prawem. Takim postępowaniem jest postępowanie ze skargi o stwierdzenie niezgodności
z prawem prawomocnego orzeczenia uregulowane w dziale VIII Kodeksu postępowania cywilnego (art. 424 1 i nast.). Z przepisów art. 424 ¹ i art. 424 ^1a k.p.c. wynika, że omawiana skarga przysługuje jedynie od wyroków oraz od postanowień wydanych co do istoty sprawy w postępowaniu nieprocesowym. Tymczasem kwestionowane przez powoda orzeczenie miało postać postanowienia incydentalnego wydanego w toku postępowania i dotyczyło rozstrzygnięcia w przedmiocie wniosku biegłego o przyznanie wynagrodzenia. W grę wchodził zatem przepis art. 424 ^1b k.p.c., który stanowi, że w wypadku prawomocnych orzeczeń, od których skarga nie przysługuje, odszkodowania z tytułu szkody wyrządzonej przez wydanie prawomocnego orzeczenia niezgodnego z prawem można domagać się bez uprzedniego stwierdzenia niezgodności orzeczenia z prawem w postępowaniu
ze skargi, chyba że strona nie skorzystała z przysługujących jej środków prawnych.

Przepis ten wiąże się z treścią art. 417 ¹ § 2 k.c., który odsyła do niego poprzez użycie sformułowania „chyba że przepisy odrębne stanowią inaczej”, a więc dopuszcza możliwość dochodzenia odszkodowania z tytułu szkody wyrządzonej prawomocnym orzeczeniem niezgodnym z prawem, bez konieczności uzyskiwania prejudykatu.

Przepis art. 424 ^1b k.p.c. stanowi zatem wspomniany w końcowej części
art. 417 ¹ § 2 zd. 1 k.c. przepis odrębny zwalniający poszkodowanego z obowiązku uprzedniego uzyskania tzw. prejudykatu, tj. orzeczenia Sądu Najwyższego stwierdzającego niezgodność konkretnego orzeczenia z prawem, wydanego
w odrębnym postępowaniu ze skargi o stwierdzenie niezgodności prawomocnego orzeczenia z prawem.

Oznacza to, że dochodzenie odszkodowania na podstawie art. 417 ¹ § 2 zd. 1 k.c. nie wymaga wprawdzie uzyskania prejudykatu, ale dopuszczalne jest jedynie wtedy, gdy spełnione są wymogi przewidziane w art. 424 ^1b k.p.c. Przepis ten wyraźnie wskazuje na warunek w postaci uprzedniego skorzystania z przysługujących stronie środków prawnych. To natomiast powoduje, że fakt nieskorzystania z możliwości wniesienia zażalenia ma decydujące znaczenie dla bezpodstawności roszczenia, ponieważ zamyka to drogę do merytorycznej oceny zasadności zarzutów przeciwko prawidłowości kwestionowanego orzeczenia (wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku
z dnia 27 listopada 2013 r, sygn. akt I ACa 557/13).

Tak samo wypowiedział się Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 25 września 2002 r., sygn. akt I CK 83/02; niewykorzystanie środków zaskarżenia wyłącza możliwość oceny bezprawności w odrębnym procesie o naprawienie szkody wyrządzonej orzeczeniem.

W związku z powyższym, decydujące znaczenie w sprawie miała kwestia, czy powód skorzystał z przysługujących mu środków prawnych, którymi mógł zaskarżyć postanowienie referendarza Sądu Rejonowego dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi z dnia 19 listopada 2014 roku.

Ustalenia stanu faktycznego prowadzą do wniosku, że strona nie skorzystała
z możliwości wniesienia zażalenia od postanowienia z dnia 19 listopada 2014 roku.

Tym samym – zgodnie z art. 424 ^1b k.p.c. – utraciła ona możliwość weryfikacji
w ramach niniejszego procesu zgodności z prawem tego orzeczenia. Powołany przepis nie rozróżnia bowiem sytuacji i przyczyn nie skorzystania przez stronę
z przysługujących jej środków. W niniejszej sprawie biegły, którego wniosek
o przyznanie wynagrodzenia został oddalony, nie wywiódł zażalenia w terminie.
To spowodowało jego odrzucenie i – co za tym idzie – utratę możliwości poddania orzeczenia kontroli instancyjnej. Bez znaczenia dla obiektywnej przesłanki
z art. 424 ^1b k.p.c. pozostają przyczyny, które spowodowały nieskuteczne wniesienie zażalenia. K. W. w toku postępowania międzyinstancyjnego wywodził, iż jest to wynik okoliczności, za które winy nie ponosi – twierdzenia, które miały to wykazać były przedmiotem postępowania w przedmiocie wniosku o przywrócenie terminu. Jednak wniosek ten został oddalony – Sąd w orzeczeniu, które zostało poddane kontroli instancyjnej, nie podzielił podniesionych przez biegłego argumentów. Tym samym, K. W. utracił definitywnie możliwość zaskarżenia postanowienia z dnia 19 listopada 2014 roku. Na marginesie należy zwrócić uwagę, że orzecznictwo nadaje przesłance art. 424 ^1b k.p.c. zasadnicze znaczenie przyjmując, że strona, która zamierza prowadzić postępowanie odszkodowawcze, ma wręcz obowiązek poddania skarżonego orzeczenia kontroli instancyjnej. Akcentuje się przy tym, że winny to być środki zwykłej, merytorycznej kontroli, nie szczególne środki zaskarżenia, jak np. skarga o wznowienie postępowania (wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 27 listopada 2013 r., sygn. akt I ACa 557/13).

W niniejszej sprawie powód dochodzi roszczenia odszkodowawczego, kwestionując zgodność z prawem postanowienia z dnia 19 listopada 2014 roku. Jednak wbrew przesłankom statuującym możliwość dochodzenia tego roszczenia, nie poddał przedmiotowego orzeczenia kontroli instancyjnej. Bez znaczenie pozostaje przy tym przyczyna braku tej kontroli, skoro zarzut braku winy
w niezachowaniu terminu do wniesienia zażalenia, był przedmiotem badania przez Sądy I i II instancji w postępowaniu w przedmiocie wniosku o przywrócenie terminu.

W tej sytuacji nie znajduje także zastosowania przepis art. 424 ¹ § 2 k.p.c dotyczący orzeczeń, których strona nie zaskarżyła. Do jego zastosowania może dojść tylko
w wyjątkowych wypadkach. Dotyczy on bowiem sytuacji, gdy niezgodność z prawem wynika z naruszenia podstawowych zasad porządku prawnego lub konstytucyjnych wolności albo praw człowieka i obywatela. Odnosząc się do powodów, dla których powód nie skorzystał z możliwości jego zaskarżenia, Sąd nie znajduje takich szczególnych okoliczności.

Przede wszystkim zostały one już poddane badaniu przez Sąd i to w toku dwóch instancji podczas rozpatrywania wniosku o przywrócenie terminu. Podnoszone przez K. W. okoliczności nie zostały choćby uprawdopodobnione i to również w niniejszym postępowaniu. Mimo treści uzasadnień Sądu Rejonowego
i Sądu Okręgowego, który rozpatrywały wniosek o przywrócenie terminu, także w tej sprawie nie doszło do przedstawienia jakichkolwiek dowodów, które czyniłyby zarzut dotyczący braku doręczenia skutecznym. Należy zwrócić uwagę, że w postępowaniu I C 671/13 Sąd odniósł się do wiarygodności zrzutów stawianych doręczycielowi oraz do treści pisma reklamacyjnego, które nie tylko nie uwzględnienia reklamacji
z uwagi na podmiot, ale również nie odmawia zasadności stawianym zarzutom. Ogólne odwołanie się do znanych powszechnie – według powoda – sytuacji związanych z nieprawidłowością doręczeń, jest niewystarczające.

Wspomniany § 2 omawianego przepisu dotyczy zupełnie szczególnych okoliczności: ciężkiej choroby strony, która uniemożliwiła jej wniesienie środka odwoławczego, stanu psychicznego strony – sytuacyjnego lub o podłożu psychotycznym – uniemożliwiającego podjęcie rozsądnej decyzji co do zaskarżenia niekorzystnego orzeczenia sądu pierwszej instancji, katastrofę, klęskę żywiołową, uzyskanie błędnej informacji (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 2 lutego 2006 r., sygn. akt
I CNP 4/06, wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 27 listopada 2013 r., sygn. akt I ACa 557/13).

W niniejszej sprawie nie zachodzi wyjątkowy wypadek w rozumieniu powyższego przepisu, a przede wszystkim powód nie wykazał jego istnienia. W toku postępowania w ogóle nie powoływał się on na tę odrębną podstawę żądania stwierdzenia niezgodności przedmiotowego wyroku częściowego z prawem. Ponadto, w ocenie Sądu nie ma podstaw do przyjęcia, że wydanie powyższego wyroku skutkowało naruszeniem podstawowych zasad porządku prawnego lub konstytucyjnych wolności albo praw człowieka i obywatela.

Z tych względów powództwo odszkodowawcze podlegało oddaleniu.

Na podstawie art. 102 k.p.c., Sąd odstąpił od obciążania powoda kosztami procesu.

Jak wyjaśnił Sąd Najwyższy: „zastosowanie przez Sąd art. 102 kpc powinno być oceniane w całokształcie okoliczności, które by uzasadniały odstępstwo od podstawowych zasad decydujących o rozstrzygnięciu w przedmiocie kosztów procesu. Do kręgu tych okoliczności zarówno fakty związane z samym przebiegiem procesu, jak i fakty leżące na zewnątrz procesu zwłaszcza dotyczące stanu majątkowego (sytuacji życiowej). Okoliczności te powinny być oceniane przede wszystkim z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego” (postanowienie Sądu Najwyższego z 14.01.1974 r., sygn. akt II CZ 223/73).

Należy zauważyć, iż „art. 102 kpc nie wymaga, żeby strona wygrywająca sprawę na rzecz której nie został zasądzony zwrot kosztów procesu, postępowała niewłaściwie lub żeby można jej było przypisać jakąkolwiek inną postać winy” (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 07.01.1982 r., sygn. akt CZ 191/81).

W niniejszej sprawie powód zdecydował się na wystąpienie z roszczeniem na skutek rozmowy z Prezesem Sądu Rejonowego – przedstawicielem Skarbu Państwa, który wskazał niniejszą drogę procesową.

Nie bez znaczenia pozostaje również okoliczność, iż powód korzystał ze stałej obsługi prawnej i w związku z tym nie poniósł odrębnych nakładów na prowadzenie procesu (uzasadnienie orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 27 kwietnia 1971 r., sygn. akt I PZ 17/71, publ. OSNCP z 1971 r., Nr 12, poz. 222, z dnia 22 listopada 1972, II CR 458/72, publ. OSNCP z 1973 r., Nr 7-8, poz. 139, z dnia 6 grudnia 1973 r., sygn. akt I PR 456/73, publ. OSNCP z 1974 r., Nr 9/74, poz. 154, postanowienie Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 22.08.1997 r., sygn. akt I ACz 323/97, publ. OSP 1998 r., Nr 1, poz. 9).

Na rozprawie pełnomocnik powoda nie był obecny, co także nie spowodowało wydatków po stronie powodowej (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 07.09.1972 r., sygn. akt I PR 254/72, OSP z 1973 r., Nr 5, poz. 95).

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku z uzasadnieniem i pouczeniem o prawie, terminie i sposobie wniesienia apelacji.