Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 września 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie - Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 15 września 2016 r. w Szczecinie

sprawy K. W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

o prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy

na skutek apelacji organu rentowego

od wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 13 kwietnia 2015 r. sygn. akt VII U 2319/12

oddala apelację.

SSA Barbara Białecka SSA Jolanta Hawryszko SSO del. Gabriela Horodnicka

- Stelmaszczuk

Sygn. akt III AUa 533/15

UZASADNIENIE

Decyzją z 11 maja 2012 r., Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. odmówił K. W. prawa do dalszej renty z tytułu niezdolności do pracy, albowiem orzeczeniem komisji lekarskiej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych nie został on uznany za niezdolnego do pracy.

Decyzją z 26 marca 2013 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. odmówił K. W. ponownego ustalenia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy argumentując, iż komisja lekarska ZUS stwierdziła, że nie jest on osobą niezdolną do pracy.

W odwołaniach od powyższych decyzji, ubezpieczony wniósł o ich zmianę i przyznanie prawa do wnioskowanego świadczenia. W uzasadnieniu wskazał, że cierpi na astmę, na zwyrodnienie kręgosłupa na skutek jego wcześniejszego złamania, nadciśnienie tętnicze, zaś schorzenia te nie pozwalają na wykonywanie jakiejkolwiek pracy, co uzasadnia przyznanie prawa do renty.

W odpowiedzi na odwołania organ rentowy wniósł o ich oddalenie, podtrzymując argumentację analogiczną do zawartej w uzasadnieniach decyzji. Dodatkowo organ rentowy wskazał, że wnioskodawca miał przyznane wyrokiem Sądu Okręgowego w Szczecinie prawo do renty z tytułu całkowitej okresowej niezdolności do pracy od 1 października 2009 r. do 30 września 2011 r.

Postanowieniem z 6 września 2013 r. Sąd połączył sprawy z odwołań ubezpieczonego od powyższych decyzji do wspólnego rozpoznania i wyrokowania.

Wyrokiem z 13 kwietnia 2015 r. Sąd Okręgowy w Szczecinie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zmienił decyzje organu rentowego i przyznał K. W. prawo do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy od listopada 2011 roku do 31 stycznia 2015 roku

Sąd pierwszej instancji ustalił, że K. W., urodzony (...) ukończył szkołę podstawową specjalną. W czasie aktywności zawodowej pracował fizycznie jako traktorzysta, ładowacz, robotnik magazynowy, pracownik produkcji, ślusarz, a od 1996 r. prowadził z przerwami działalność gospodarczą w zakresie usług budowlanych.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. wykonując prawomocny wyrok Sądu Okręgowego w Szczecinie VII Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 28 października 2011 r., decyzją z 21 czerwca 2012 r. przyznał K. W. prawo do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy na okres od 1 października 2009 r. do 30 września 2011 r.

Podstawą uznania wnioskodawcy za osobę całkowicie okresowo niezdolną do pracy była rozpoznana u niego przez biegłych sądowych z zakresu pulmonologii astma oskrzelowa pod postacią kaszlową – niewyrównana farmakologicznie, która znacznie upośledza wydolność oddechową.

W dniach 4 listopada 2011 r. i 21 stycznia 2013 r. ubezpieczony złożył kolejne wnioski o ustalenie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy na dalsze okresy, rozpatrzone negatywnie przez organ rentowy zaskarżonymi w niniejszym postępowaniu decyzjami z 11 maja 2012 r. oraz z dnia 26 marca 2013 r.

Aktualnie u K. W. rozpoznaje się:

- zespół bólowy kręgosłupa lędźwiowo- krzyżowego w wywiadzie, bez objawów ubytkowych i rozciągowych,

- astmę oskrzelową pod postacią kaszlową – niewyrównaną farmakologicznie, znacznie upośledzającą wydolność oddechową,

- nadciśnienie tętnicze utrwalone w I okresie (...) u osoby otyłej – bez powikłań narządowych.

W ocenie Sądu Okręgowego stan zdrowia ubezpieczonego czyni go całkowicie niezdolnym do pracy z ogólnego stanu zdrowia, przy czym niezdolność ta jest okresowa, tj. od listopada 2011 r. do 31 stycznia 2015 r. Sąd pierwszej instancji podkreślił, że przyczyną niezdolności K. W. do pracy są zmiany chorobowe układu oddechowego – astma oskrzelowa w wariancie kaszlowym. W tym wariancie astmy występuje kaszel alergiczny w dzień i w nocy, który nasila się pod wpływem wysiłku fizycznego, brak jest zmian osłuchowych typu furczeń i świstów, brak jest zmian w badaniu rtg płuc i zatok oraz występuje dodatni wynik testu bronchospastycznego z metacholiną. Astma oskrzelowa w wariancie kaszlowym objawia się męczącymi i uporczywymi atakami kaszlu podrażnieniowego, pojawiającymi się nawet po niespecyficznych czynnikach (nie mających związku z alergenami) jak ostre zapachy, dym tytoniowy czy zimne powietrze, hiperwentylacja podczas wysiłku. Do oceny ciężkości astmy nie stosuje się rutynowo parametrów wentylacyjnych z badania spirometrycznego, a ocenę kontroli schorzenia po zastosowanym leczeniu. Ubezpieczony leczony jest obecnie dwoma lekami w najwyższych dopuszczalnych dawkach wg wytycznych (...) ( 4 stopień) i mimo to nie może normalnie funkcjonować w życiu osobistym nie mówiąc o pracy zarobkowej. Astmę trudną rozpoznaje się wówczas, gdy pomimo stosowania leczenia dwoma lekami kontrolującymi chorobę i lekiem doraźnym, nie można osiągnąć kontroli choroby. Pacjent przyjmuje leki na nadciśnienie, które mogą nasilać ataki astmy i kaszel oraz mogą wpływać na pogorszenie przebiegu astmy oskrzelowej. Nie należy zatem mylić oceny ciężkości (...) wg kryterium ciężkości obturacji z oceną ciężkości astmy oskrzelowej, w której spirometria nie odgrywa dużego znaczenia.

Sąd pierwszej instancji uznał, że stan pulmonologiczny K. W. uniemożliwia mu podjęcie jakiejkolwiek pracy, w tym nawet lekkiej pracy fizycznej. Uwzględniając badanie i obserwowane u ubezpieczonego dolegliwości, nie sposób było w ocenie Sądu Okręgowego, wskazać zatrudnienia które K. W. mógłby podjąć. Wykonywanie jakichkolwiek czynności zawodowych jest niemożliwe ze względu na pojawiające się ataki kaszlu, zwłaszcza, że z tego powodu utrudnione jest wykonywanie czynności samoobsługowych.

Zdaniem Sądu orzekającego, brak objawów niewydolności oddechowej w badaniu spirometrycznym nie jest warunkiem niezbędnym do uznania niezdolności do pracy. Pozostałe występujące schorzenia - dotyczące układu krążenia oraz układu ruchu - nie powodują jego niezdolności do pracy.

W oparciu o tak ustalony stan faktyczny, oraz art. 57 i art. 58, a także art. 12 i art. 13 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t. jedn. Dz. U. 2009, Nr 153, poz. 1227 ze zm. dalej: ustawa rentowa) Sąd Okręgowy uznał odwołania ubezpieczonego za uzasadnione. Dla ustalenia okoliczności spornych w sprawie, Sąd Okręgowy dokonał analizy dokumentacji rentowej ubezpieczonego, w szczególności dokumentacji jego leczenia pozostającej w dyspozycji organu rentowego oraz przedłożonej przez wnioskodawcę, a przede wszystkim przeprowadził dowód z opinii biegłych sądowych lekarzy specjalistów z zakresu ortopedii, kardiologii, pulmonologii oraz medycyny pracy i uznał, że stan zdrowia czyni ubezpieczonego całkowicie okresowo niezdolnym do pracy od listopada 2011 r. do 31 stycznia 2015 r.

Sąd Okręgowy zaznaczył, że opinie sporządzone w toku postępowania zostały wydane przez biegłych sądowych - specjalistów posiadających wieloletnią praktykę zawodową, cieszących się dużym autorytetem, po uprzednio przeprowadzonym badaniu odwołującego się oraz analizie treści wcześniejszej dokumentacji lekarskiej dotyczącej ubezpieczonego. Opinie te Sąd pierwszej instancji uznał za logiczne i spójne, a wnioski w nich zawarte za prawidłowo uzasadnione. Jednocześnie Sąd ten nie znalazł podstaw do przychylenia się do wątpliwości Przewodniczącej Komisji Lekarskich ZUS. Mając na uwadze zastrzeżenia formułowane przez (...), biegli z zakresu pulmonologii (obydwa składy) oraz biegła z zakresu medycyny pracy wydali opinie uzupełniające, w których podtrzymali orzeczenie o całkowitej i okresowej niezdolności wnioskodawcy do pracy z powodu astmy oskrzelowej pod postacią kaszlową.

Na marginesie Sąd Okręgowy wskazał, że zarzuty przedstawiane przez Przewodniczącą Komisji Lekarskich ZUS w postępowaniu – dotyczące badania spirometrycznego - były powieleniem zarzutów stawianych w postępowaniu toczącym się z odwołania wnioskodawcy od decyzji ZUS z 15 września 2009 r. i z którymi to zarzutami rozprawił się zarówno Sąd Okręgowy (sygn. akt VII U 2020/09) jak i Sąd Apelacyjny ( III AUa 857/11).

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy uznał zaskarżone decyzje za błędne i zmienił je w ten sposób, że przyznał K. W. prawo do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy od miesiąca złożenia wniosku o świadczenie, tj. od listopada 2011 r. do 31 stycznia 2015 r., zgodnie z art. 129 ustawy rentowej.

Z powyższym rozstrzygnięciem w całości nie zgodził się organ rentowy. W wywiedzionej apelacji zarzucił naruszenie prawa materialnego przez błędną jego wykładnię, a mianowicie art. 57 ust. 1 pkt. 1 w zw. z art. 12 ust. 2 i art. 13 ust. 1 ustawy rentowej, przez przyjęcie, że ubezpieczony jest całkowicie niezdolny do pracy, a tym samym przysługuje mu prawo do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy od listopada 2011 r. do 31 stycznia 2015 r. Organ rentowy wniósł o zmianę wyroku i oddalenie odwołania oraz zasądzenie od ubezpieczonego na swoją rzecz kosztów procesu według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja organu rentowego nie zasługiwała na uwzględnienie.

Ponowna analiza zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, a także zarzutów podniesionych w apelacji, prowadzi, zdaniem Sądu Odwoławczego, do wniosku, że zaskarżony wyrok Sądu Okręgowego jest prawidłowy. Sąd Apelacyjny, po przeprowadzeniu uzupełniającego postępowania dowodowego, podzielił zarówno ustalenia, jak i rozważania zawarte w uzasadnieniu wyroku Sądu pierwszej instancji, i przyjął je za własne, co czyni zbytecznym ich ponowne szczegółowe przytaczanie (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 listopada 1998 r., I PKN 339/98, OSNAP 1999/24/776 oraz z dnia 22 lutego 2010 r., I UK 233/09, lex nr 585720 i z dnia 24 września 2009 r., II PK 58/09, lex nr 558303).

Należy zaznaczyć, że w niniejszej sprawie ustalenie okoliczności spornych wymagało specjalnych wiadomości medycznych, którymi Sąd nie dysponował. Słusznie zatem Sąd pierwszej instancji przeprowadził dowód z opinii biegłych sądowych lekarzy specjalistów z zakresu ortopedii, kardiologii, pulmonologii oraz medycyny pracy, a więc specjalności adekwatnych do dolegliwości zgłaszanych przez ubezpieczonego. Biegli lekarze rozpoznali szereg dolegliwości, wskazanych wyżej, przy czym prawidłowo Sąd Okręgowy ze sporządzonych opinii wysnuł wniosek, że zmiany chorobowe układu oddechowego – astma oskrzelowa w wariancie kaszlowym, czyni ubezpieczonego całkowicie okresowo niezdolnym do pracy. Należy przy tym podkreślić, że choć pozostałe dolegliwości na aktualnym etapie zaawansowania nie wpływają w sposób istotny na zdolność ubezpieczonego do pracy, to biegli z zakresu pulmonologii oraz medycyny pracy byli zgodni co do tego, że schorzenia układu oddechowego nie pozwalają na jakąkolwiek pracę zawodową.

Mając na uwadze treść zarzutów formułowanych przez organ rentowy, Sąd Apelacyjny dostrzegł potrzebę uzupełnienia postępowania dowodowego, na podstawie art. 382 k.p.c., o dowód z uzupełniającej ustnej opinii biegłej pulmonolog – W. W.. Biegła wskazała, że dolegliwości kaszlowe stanowią przeszkodę do jakiejkolwiek pracy fizycznej, a tylko taką ubezpieczony z wykształceniem podstawowym może wykonywać. U K. W. występuje stały kaszel napadowy, przy czym zdarzają się jedynie krótkotrwałe przerwy. Biegła nie miała wątpliwości co do wcześniej postawionego rozpoznania i oceny wpływu schorzenia na zdolność ubezpieczonego do pracy. W całości podtrzymała ona swoją wcześniejszą opinię i podała ponadto, że charakter astmy jest o tyle specyficzny, że diagnoza wynika z badania przedmiotowego i wywiadu, w korelacji z dokumentacją. Stąd też nie ma konieczności przedstawienia negatywnego wyniku badania spirometrycznego dla uznania znacznego nasilenia dolegliwości, szczególnie, gdy ma się na uwadze, że w chorobach układu oddechowego, często takie badanie nie jest możliwe, gdyż wymaga 6-sekundowego wydechu, do którego, zdaniem biegłej, ubezpieczony nie jest zdolny. Biegła zaznaczyła, że w jej ocenie leczenie ubezpieczonego mogłoby być lepiej dobrane, jednakże nie ma ona pewności, czy ten byłby w stanie odpowiednio stosować wszystkie konieczne leki. Jednocześnie zaznaczyła, że stan ubezpieczonego nie uległ poprawie i w dalszym ciągu pozostaje on całkowicie niezdolny do pracy.

Przeprowadzone więc dowody, zarówno przed Sądem Okręgowym, jak i przed Sądem Apelacyjnym, w szczególności opinie biegłych pulmonologów i specjalistów medycyny pracy, nie dało podstaw do uznania racji organu rentowego. Sąd Apelacyjny uznał opinię ustną biegłej pulmonolog za logiczną i spójną oraz należycie uzasadnioną i w całości wyjaśniającą wszelkie wątpliwości. Należy mieć przy tym na względzie, że opinia biegłego podlega ocenie jedynie w zakresie zgodności z art. 233 k.p.c. na podstawie właściwych dla jej przedmiotu kryteriów, jednak z uwagi na specyficzny charakter dowodu z opinii biegłego ocena ta jest o tyle ograniczona, że nie może wkraczać w zakres wymagający wiedzy specjalnej. Sąd nie może orzekać wbrew opinii biegłych sądowych – wprawdzie w ramach przyznanej sądowi swobody w ocenie dowodów może on i powinien poddać opinie biegłych stosownej weryfikacji dla uznania ich za przekonujące bądź podlegające zdyskwalifikowaniu, jednakże nie może opierać się wyłącznie na własnej wiedzy, oderwanej od specjalistycznej wiedzy medycznej. Jednocześnie należy uwzględnić, że w sprawach o rentę z tytułu niezdolności do pracy ostatecznie decyduje sąd, gdyż niezdolność do pracy jako przesłanka renty ma tu znaczenie prawne (art. 12 i 13 ustawy o emeryturach i rentach), tak Sąd Najwyższy w wyroku z 3 września 2009 r. (III UK 30/09, LEX nr 537018).

Z powyższego wyraźnie wynika, że mimo zarzutów apelującego, stan kliniczny ubezpieczonego został ustalony w sposób prawidłowy i okoliczność prawidłowego badania spirometrycznego nie mogła podważyć rozpoznania postawionego przez biegłych sądowych lekarzy specjalistów. W szczególności w sytuacji gdy, jak wskazano – badanie spirometrem L. firmy (...) interpretuje tylko najlepsze fragmenty wykresów i nie uwzględnia wartości niższych (k. 108). W obliczu zatem jednoznacznych opinii biegłych, nie można było przyjąć, że stan ubezpieczonego uległ jakiejkolwiek poprawie, a w konsekwencji, że ustała niezdolność do pracy. Jednocześnie, skoro sprawa dotyczyła prawa do dalszej renty, nie zachodziła konieczność badania spełnienia przez K. W. pozostałych przesłanek do przyznania wnioskowanego świadczenia, gdyż poza kwestią niezdolności do pracy, spełnienie innych wymogów ustawowych nie było kwestionowane.

Sąd Apelacyjny na zakończenie zaznacza, że apelacja w istocie sprowadzała się do niczym nieuzasadnionej polemiki z oceną dokonaną przez biegłych, a w szczególności z oceną badania spirometrycznego, któremu organ rentowy przypisywał zbyt wielką wagę w sytuacji, gdy pozostałe dokumenty oraz jednoznaczne opinie biegłych specjalistów wyraźnie i logicznie opisywały stan zdrowia ubezpieczonego w kontekście możliwości świadczenia pracy zgodnej z kwalifikacjami.

Mając na uwadze dokonaną ocenę prawną, Sąd Apelacyjny, na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację organu rentowego.

SSA Barbara Białecka SSA Jolanta Hawryszko SSO del. Gabriela

Horodnicka - Stelmaszczuk