Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 października 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Maria Padarewska - Hajn

Sędziowie: SSA Anna Szczepaniak-Cicha

SSA Iwona Szybka (spr.)

Protokolant: st.sekr.sądowy Kamila Tomasik

po rozpoznaniu w dniu 15 października 2013 r. w Łodzi

sprawy Z. R.

przeciwko Zakładowi Emerytalno - Rentowemu Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w W.

o wysokość emerytury policyjnej,

na skutek apelacji wnioskodawcy

od wyroku Sądu Okręgowego w Kaliszu

z dnia 4 grudnia 2012 r., sygn. akt: V U 1831/12,

oddala apelację.

Sygn. akt III AUa 101/13

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 12.10.2010 r. znak (...) Dyrektor Zakładu Emerytalno- Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w W. ponownie ustalił odwołującemu Z. R. wysokość emerytury policyjnej, obniżając świadczenie wobec obniżenia wskaźnika za każdy rok służby w organach bezpieczeństwa państwa w latach 1944-1990.

Od powyższej decyzji odwołanie złożył Z. R., domagając się jej zmiany
i przywrócenia świadczenia w dotychczasowej wysokości.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego.

Wyrokiem z 4 grudnia 2012 roku Sąd Okręgowy w Łodzi w punkcie 1. oddalił odwołanie, zaś w punkcie 2. zasądził od odwołującego na rzecz Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w W. kwotę 60,00 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Powyższe rozstrzygnięcie Sądu pierwszej instancji zapadło na tle następującego stanu faktycznego sprawy:

Decyzją z dnia 15.02.1990 r. odwołującemu ustalono emeryturę policyjną. Przy ustaleniu wysługi emerytalnej uwzględniono odwołującemu okres pracy w milicji od 1.07.1964 r. do 15.02.1990 r. Emeryturę według wysługi ustalono na 88 % podstawy. W decyzji z dnia 26.02.2010 r. wysokość emerytury odwołującego od dnia 01.03.2010 I. ustalono na kwotę 2803,34 zł.

W dniu 06.10.2010 r. organ rentowy otrzymał informację z Instytutu Pamięci Narodowej z dnia 05.08.2010 r., iż odwołujący w okresie od 01.07.1964 r. do 15.02.1990 r. pełnił służbę w organach bezpieczeństwa państwa, o których mowa w art. 2 ustawy z dnia 18.10.2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 r. oraz treści tych dokumentów (Dz. U. z 2007 r. Nr 63 poz. 525 z późn. zm.). Powyższy dokument stał się podstawą obliczenia wysługi emerytalnej odwołującego. Uwzględniono: okres od 01.07.1964 r. do 15.02.1990 r. służby w organach bezpieczeństwa państwa - liczony po 0,7 za każdy rok. Tak obliczona wysługa emerytalna spowodowała obniżenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru do 32,43 % % oraz obniżenia emerytury do kwoty 1476,50 zł od dnia 01.11.2010 r. W związku z tym wydana została decyzja z dnia 12.10.2010 r. o zmianie wysokości emerytury policyjnej i o ponownym ustaleniu emerytury policyjnej.

W przedstawionym dla potrzeb Sądu dokumencie dotyczącym przebiegu służby odwołującego, wskazano iż w okresach od 01.07.1964 r. do 01.04.1967 r. zajmował stanowisko oficera operacyjnego w Służbie Bezpieczeństwa, z tym że w okresie od 1966-1967 był słuchaczem rocznej Szkoły Oficerskiej Nr 1 Centrum Wyszkolenia Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w L., w okresie od 01.04.1967 r. do 1.03.1969 r. zajmował stanowisko oficera SB, w okresie od 01.03.1969 r. do 1.06.1975 r. zajmował stanowisko kierownika sekcji w SB, w okresie od 01.06.1975 do 16.09.1982 r. pełnił funkcje zastępcy naczelnika w SB, w okresie od 01.02.1984 do 16.01.1985 r. zajmował stanowisko starszego inspektora SB oraz w okresie od 6.10.1985 r. do 15.02.1990 r. zajmował stanowisko kierownika w Wojewódzkim Urzędzie Spraw Wewnętrznych - Inspektorat Ochrony Funkcjonariuszy. W okresie obywania szkolenia w L. odwołujący nie przeszedł na etat Centrum.

W konsekwencji powyższych ustaleń Sąd Okręgowy stwierdził, że odwołanie jest nieuzasadnione.

Sąd ten wskazał, że zaskarżona decyzja został wydana na podstawie art. 15b ustawy 18 lutego 1994 roku o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Służby Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U z 2009 r. Nr 24 poz. 145) oraz w oparciu o informację uzyskana z Instytutu Pamięci Narodowej o przebiegu służby Z. R. w organach bezpieczeństwa państwa w myśl art. 2 ust. 1 i 3 ustawy z 18 października 2006 roku o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów (Dz. U. z 2007 r. Nr 63 poz. 425).

Zgodnie z art. 2 punkt 5 ustawy z dnia 18.10.2006 r. o ujawnieniu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów organami bezpieczeństwa państwa są m.in. instytucje centralne Służby Bezpieczeństwa Ministerstwa Spraw Wewnętrznych oraz podległe im jednostki terenowe w wojewódzkich, powiatowych i równorzędnych komendach Milicji Obywatelskiej oraz wojewódzkich, rejonowych i równorzędnych urzędach spraw wewnętrznych.

Zdaniem Sądu, jak wynika z zaświadczenia Instytutu Pamięci Narodowej, odwołujący pracował przez cały okres zatrudnienia od 01.07.1964 r. do 15.02.1990 r. w strukturach Służby Bezpieczeństwa. Co do okresu odbywania szkolenia w Centrum Wyszkolenia MSW w L. w latach 1966-1967 Sąd Okręgowy odwołał się do uzasadnienia postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 19.12.2011 r. IIUZP 10/11, w którym wypowiedziano pogląd, że Wyższa Szkoła (...) w L. mieści się w katalogu organów bezpieczeństwa państwa określonych w art. 2 ust 1 punkt 5 ustawy lustracyjnej, jednakże nie odpowiada kryterium formułowanym w art. 2 ust 3 tej ustawy- chodzi o organy, które uległy likwidacji wraz z powstaniem Urzędu Ochrony Państwa. Także w tym postanowieniu wskazano na pogląd, iż Wyższa Szkoła (...) w L. co do osób zakwalifikowanych w czasie studiów zawodowych w poczet etatowy uczelni nie jest organem służby bezpieczeństwa. Inna jest sytuacja, która nie budzi wątpliwości, gdy dany funkcjonariusz służby bezpieczeństwa odbywał w Wyższej Szkole (...) w L. jedynie jakikolwiek rodzaj szkolenia czy kursy, nie będąc zaliczonym w poczet etatowy tej uczelni i pełniąc jednocześnie służbę w jednym z organów bezpieczeństwa państwa. W świetle powyższego w ocenie Sądu Okręgowego okres szkolenia odwołującego w L. odbywanego przy jednoczesnym zatrudnieniu w służbie bezpieczeństwa jest okresem służby wpływającym na obniżenie wysokości świadczenia.

W ocenie Sądu pierwszej instancji okres od 16.10.1985 r. do 15.02.1990 r. jest okresem służby odwołującego w Służbie Bezpieczeństwa, co wynika z dokumentów w jego aktach osobowych - m.in. dokumentu o obliczeniu wysługi lat dla celów emerytalnych z dnia 15.02.1990 r.

W ocenie Sądu dla rozstrzygnięcia sprawy nie ma znaczenia jakie czynności wykonywał odwołujący się w ramach służby i jaką postawę reprezentował, a jedynym kryterium jest fakt służby w określonych jednostkach w przedziale czasowym 1944-1990.

Obecny stan prawny obowiązujący w Polsce pozwala obniżyć świadczenie za okresy pracy w Służbie Bezpieczeństwa w sposób jak tego dokonał organ rentowy, przeprowadzone postępowanie dowodowe wykazało, iż okres służby odwołującego w organach bezpieczeństwa pokrywa się z danymi wykazanymi przez Instytut Pamięci Narodowej.

Dalej Sąd Okręgowy podniósł, że w przedmiocie obniżenia świadczenia odwołującego poniżej wielkości odpowiadającej 40% podstawy wymiaru wypowiedział się Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 03.03.2011 r. II UZP 2/11(C)SNP2011/15-16/2010. Stwierdzono w niej, iż w sytuacji obliczenia emerytury wyłącznie za okresy pełnienia służby w organach bezpieczeństwa, może być ona niższa od 40 % podstawy wymiaru tego świadczenia, a taka sytuacja dotyczy odwołującego.

Z uwagi na powyższe na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. Sąd oddalił odwołanie. O kosztach postępowania orzeczono w myśl art. 98 k.p.c.

Powyższe rozstrzygnięcie Sądu pierwszej instancji zaskarżył Z. R. apelacją w całości, zarzucając mu:

-

naruszenie prawa materialnego przez błędną jego wykładnię i niewłaściwe zastosowanie, w szczególności art. 15 i art. 15 b ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin, poprzez pominięcie art. 15 przy ustaleniu wysokości emerytury policyjnej i zastosowanie wyłączenia art. 15 b tej ustawy.

-

niezgodne z prawem zaliczenie okresu służby do dnia 24 września 1982 roku, jako służby w strukturach Służby Bezpieczeństwa.

zaliczenie (w wyniku informacji IPN) przez Zakład Emerytalno - Rentowy służby od 01 lipca 1964 roku jako w strukturach SB.

-

błędną kwalifikację danej jednostki lub stanowiska do struktury SB:

okres służby w Inspektoracie Ochrony Funkcjonariuszy WUSW w K. w okresie od 18 stycznia 1985 roku do 15 lutego 1990 roku ubezpieczony był służbowo podległy Szefowi WUSW w K. i nie miał nic wspólnego ze Służbą Bezpieczeństwa.

Nadto za okres pobytu skarżącego w szkole oficerskiej w L. w okresie od września 1966 do lipca 1967 roku winna być wyliczona wysługa emerytalna po 2,6 %, gdyż apelujący był słuchaczem szkoły oficerskiej wLegionowie.

Wskazując na powyższe skarżący wniósł o zmianę wyroku poprzez ustalenie wysokości emerytury policyjnej z uwzględnieniem 40% podstawy wymiaru za pierwsze 15 lat służby, zgodnie z art. 15 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin oraz o zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny w Łodzi zważył, co następuje:

Apelacja nie odnosi skutku, gdyż rozstrzygnięcie Sądu pierwszej instancji odpowiada prawu.

Sąd Okręgowy przeprowadził właściwe postępowanie, dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych i trafnej wykładni zastosowanych przepisów prawa.

W niniejszej sprawie Z. R. kwestionował treść informacji Instytutu Pamięci Narodowej z 18 kwietnia 2012 roku twierdząc, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych i Sąd Okręgowy błędnie zakwalifikowali w szczególności okres nauki w Szkole Oficerskiej w L. w latach 1966-1967 oraz okres zatrudnienia od 16 stycznia 1985 roku do 15 lutego 1990 roku w Wojewódzkim Urzędzie Spraw Wewnętrznych na stanowisku kierownika jako okres służby w organach bezpieczeństwa państwa. Tymczasem zgodnie z art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 18 października 2006 roku o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów (tekst jednolity: Dz. U. z 2007 roku Nr63, poz. 425, ze zmianami), organami bezpieczeństwa państwa w rozumieniu ustawy są:

1) Resort Bezpieczeństwa Publicznego Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego;

2) Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego;

3) Komitet do Spraw Bezpieczeństwa Publicznego;

4) jednostki organizacyjne podległe organom, o których mowa w pkt 1-3, a w szczególności jednostki Milicji Obywatelskiej w okresie do dnia 14 grudnia 1954 r.;

5) instytucje centralne Służby Bezpieczeństwa Ministerstwa Spraw Wewnętrznych oraz podległe im jednostki terenowe w wojewódzkich, powiatowych i równorzędnych komendach Milicji Obywatelskiej oraz w wojewódzkich, rejonowych i równorzędnych urzędach spraw wewnętrznych;

6) Akademia Spraw Wewnętrznych;

7) Zwiad Wojsk Ochrony Pogranicza;

8) Zarząd Główny Służby Wewnętrznej jednostek wojskowych Ministerstwa Spraw Wewnętrznych oraz podległe mu komórki;

9) Informacja Wojskowa;

10) Wojskowa Służba Wewnętrzna;

11) Zarząd II Sztabu Generalnego Wojska Polskiego;

12) inne służby Sił Zbrojnych prowadzące działania operacyjno-rozpoznawcze lub dochodzeniowo-śledcze, w tym w rodzajach broni oraz w okręgach wojskowych;

Odnosząc się do spornych lat 1966 – 1967, kiedy to Z. R. był słuchaczem rocznej Szkoły Oficerskiej w L., stwierdzić należy, że Sąd pierwszej instancji w sposób prawidłowy zaliczył skarżącemu ten okres do stażu pracy w organach bezpieczeństwa państwa. Sąd ten celnie odwołał się do postanowienia Sądu Najwyższego z 9 grudnia 2011 roku, II UZP 10/11, w uzasadnieniu którego Sąd Najwyższy stwierdził, ze ustawodawca nie traktuje Wyższej Szkoły (...) w L. jako „jednostki Służby Bezpieczeństwa” w rozumieniu art. 2 cytowanej ustawy. Niemniej jednak Z. R. nie pozostawał na etatowym stanie słuchaczy tej uczelni, pełniąc także w spornym okresie, to jest latach 1966 – 1967, służbę w organach bezpieczeństwa państwa. Tym samym okres szkolenia odwołującego w Wyższej Szkole (...) w L. odbywany przy jednoczesnym zatrudnieniu w służbie bezpieczeństwa jest okresem służby wpływającym na obniżenie wysokości świadczenia. Podobnie okres od 16 stycznia 1985 roku do 15 lutego 1990 roku, kiedy to wnioskodawca był zatrudniony na stanowisku kierownika w Wojewódzkim Urzędzie Spraw Wewnętrznych zalicza się do służby w organach bezpieczeństwa państwa w rozumieniu cytowanego wyżej art. 2 ust. 1 pkt 5 ustawy z 18 października 2006 roku. Wojewódzkie Urzędy Spraw Wewnętrznych expressis verbis są zaliczone do organów bezpieczeństwa państwa na mocy omawianego przepisu. Powyższe stanowisko znajduje potwierdzenie w dokumentacji pracowniczej apelującego, między innymi w dokumencie o obliczeniu wysługi lat dla celów emerytalnych z 15 lutego 1990 roku, z którego wynika, że cały okres zatrudnienia ubezpieczonego od 1 lipca 1964 roku do 15 lutego 1990 roku zaliczony jest do zatrudnienia w służbie bezpieczeństwa, na co słusznie zwrócił uwagę Sąd pierwszej instancji.

Na powyższe nie rzutuje zarzut skarżącego, który podnosi, że Służba Bezpieczeństwa została powołana dopiero na podstawie ustawy z 14 lipca 1983 roku o Urzędzie Ministra Spraw Wewnętrznych i zakresie działania podlegających mu organów, a zatem jego zatrudnienie przed wejściem w życie powołanej wyżej ustawy nie może być kwalifikowane jako służba w strukturach SB. Zwrócić należy skarżącemu uwagę, że ustawodawca wyraźnie przewiduje obniżenie przelicznika z 2,6% do 0,7% za każdy rok służby w latach 1944 – 1990 w organach bezpieczeństwa państwa, o których mowa w art. 2 ustawy z 18 października 2006 roku. Wskazany wyżej okres obejmuje zatem sporne w niniejszej sprawie lata 1964 – 1983.

Mając na uwadze powyższe stwierdzić należy, że organ rentowy, w związku z otrzymaniem informacji z IPN z 18 kwietnia 2012 roku, uprawniony był do zainicjowania z urzędu postępowania w przedmiocie przeliczenia emerytury policyjnej Z. R. stosownie do art. 15 b ust. 1 ustawy z 18 lutego 1994 roku o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (tekst jednolity: Dz. U. z 2007 roku Nr 63, poz. 425, ze zmianami).

Nie ma przy tym racji apelujący, że tak obliczona emerytura nie może być niższa od 40% podstawy wymiaru tego świadczenia. Kwestia ta została już rozstrzygnięta w judykaturze i Sąd pierwszej instancji trafnie odwołał się do uchwały Sądu Najwyższego z 3 marca 2011 roku, II UZP 2/11, w której Sąd wypowiedział pogląd, że za każdy rok pełnienia służby w latach 1944-1990 w organach bezpieczeństwa państwa, o których mowa w art. 2 ustawy z dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów (jednolity tekst: Dz.U. z 2007 r. Nr 63, poz. 425 ze zm.), emerytura wynosi 0,7% podstawy jej wymiaru (art. 15b ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (jednolity tekst: Dz.U. z 2004 r. Nr 8, poz. 67 ze zm.), co oznacza, że wysokość emerytury wyliczanej wyłącznie za okresy pełnienia takiej służby może być niższa od 40% podstawy wymiaru tego świadczenia.

W uzasadnieniu cytowanego orzeczenia Sąd Najwyższy podkreślił, że regulacje zawarte w art. 14 i 15 ustawy zaopatrzeniowej, do których odwołuje się Z. R., stosuje się tylko w zakresie nieuregulowanym wyraźnie i odmiennie w treści normatywnej art. 15b, a w szczególności w jego ust. 1 pkt 1, który nie pozostawia żadnych wątpliwości co do sposobu wyliczenia wysokości emerytury zaopatrzeniowej funkcjonariuszy zawsze po 0,7% podstawy wymiaru tego świadczenia za każdy rok służby w latach 1944-1990 pełnionej w organach bezpieczeństwa PRL, z jedynym wyjątkiem unormowanym art. 15b ust. 3 i 4 tej ustawy. W zakresie ustawowego sposobu wyliczenia emerytury przepisy art. 15b ust. 1 w związku z art. 13 ust. 1 pkt 1a ustawy zaopatrzeniowej mają bowiem naturę szczególną i szczegółową, a przeto niejako "odrębnie" i ze względu na cele zmienionego porządku legislacyjnego samoistnie regulują zasady wyliczania wysokości emerytur osób pełniących w latach 1944-1990 służbę w organach bezpieczeństwa PRL z zastosowaniem wskaźnika 0,7% podstawy wymiaru tego świadczenia, co oznacza, iż nie stosuje się do nich art. 15 ust. 1 in principio ustawy zaopatrzeniowej, z którego wynika, że emerytura funkcjonariusza, który pozostawał w służbie przed dniem 2 stycznia 1999 r. wynosi 40% podstawy jej wymiaru za każdy rok służby.

Konkludując stwierdzić należy, że wszystkie zarzuty skarżącego zawarte w apelacji zawierają jedynie jego swoistą interpretację powołanych przepisów i nie mają żadnego odniesienia w stosunku do prawidłowo ustalonego stanu faktycznego i prawidłowo zastosowanych odpowiadających mu przepisów prawa materialnego.

W tym stanie rzeczy Sąd Apelacyjny w Łodzi, działając na podstawie art. 385 k.p.c., oddalił apelacje jako bezzasadną.