Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 września 2016r.

Sąd Okręgowy w Siedlcach IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 28 września 2016 r. w Siedlcach na rozprawie

odwołania A. S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

z dnia 22 lutego 2016 r. Nr (...)

w sprawie A. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

o prawo do emerytury

zmienia zaskarżoną decyzję i ustala prawo A. S. do emerytury od dnia (...)

Sygn. akt IV U 260/16

UZASADNIENIE

Decyzją z 22 lutego 2016r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S., działając na podstawie art. 184 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze odmówił A. S. prawa do emerytury. W ocenie organu rentowego ubezpieczony nie udowodnił, iż do dnia 1 stycznia 1999r. osiągnął 25-letni okres ubezpieczenia. Organ rentowy podniósł, że udowodniony okres ubezpieczenia wynosi 23 lata, 5 miesięcy i 27 dni, w tym 17 lat i 24 dni pracy w szczególnych warunkach. Do okresu ubezpieczenia organ rentowy nie zaliczył okresu pracy ubezpieczonego w gospodarstwie rolnym rodziców od 4 lutego 1972r. do 31 lipca 1974r. oraz od 2 lipca 1978r. do 18 marca 1979r. wskazując, że ubezpieczony wraz z rodzicami mieszkał w innej miejscowości niż to, w którym było położone gospodarstwo rolne. Jednocześnie ubezpieczony pobierał naukę w szkole znajdującej się w innej miejscowości niż ta, w której było położone gospodarstwo. W związku z tym, konieczność przygotowywania się do zajęć szkolnych oraz codziennych podróży do gospodarstwa wyklucza przyjęcie, że ubezpieczony wykonywał pracę w gospodarstwie rolnym rodziców stale i w wymiarze znaczącym dla funkcjonowania tego gospodarstwa. Organ rentowy podał przy tym, iż tylko stała praca o istotnym znaczeniu dla prowadzonej działalności rolnej w gospodarstwie, może być zaliczona do stażu emerytalnego. Organ rentowy powołał się również na oświadczenie ubezpieczonego, który wskazał, że żaden z członków rodziny nie utrzymywał się z pracy w gospodarstwie.

Odwołanie od w/w decyzji złożył ubezpieczony A. S. wnosząc o jej zmianę i ustalenie mu prawa do emerytury. W uzasadnieniu odwołania wskazał, że wbrew twierdzeniom organu rentowego do okresu wymaganego do emerytury zaliczyć należy okres jego pracy w gospodarstwie rolnym rodziców po ukończeniu 16. roku życia, tj. czas od 4 lutego 1972r. do 31 lipca 1974r. oraz od 2 lipca 1978r. do 18 marca 1979r. Ubezpieczony podał, iż w pierwszym z przywołanych okresów mieszkał w S. i uczęszczał do położonej w tym mieście zasadniczej szkoły zawodowej, jednakże po zajęciach szkolnych udawał się do oddalanego o ok. 3-4 km T., gdzie położone było gospodarstwo rolne jego rodziców. Ubezpieczony codziennie pracował w tym gospodarstwie w wymiarze od 4 do 6 godzin. W drugim ze wskazanych okresów ubezpieczony nie uczęszczał do żadnej szkoły i nie pracował zawodowo i dlatego też w większym wymiarze czasowym, tj. od 8 do 10 godzin świadczył pracę w tym gospodarstwie (odwołanie k.1-2 akt sprawy).

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie powołując się na przepisy prawa i uzasadnienie zawarte w zaskarżonej decyzji. Organ rentowy wskazał ponownie, że gospodarstwo rodziców ubezpieczonego nie stanowiło głównego źródła utrzymania rodziny (odpowiedź organu rentowego na odwołanie k.3-5 akt sprawy).

Sąd ustalił, co następuje:

Ubezpieczony A. S. w dniu(...). ukończył 60. rok życia. Wcześniej, bo w dniu 29 stycznia 2016r. wystąpił do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. z wnioskiem o ustalenie prawa do emerytury (wniosek z 29 stycznia 2016r. k.1-4 akt emerytalnych). Na podstawie przedłożonych do wniosku dokumentów organ rentowy ustalił, że na dzień 1 stycznia 1999r. ubezpieczony udowodnił staż ubezpieczeniowy w wymiarze 23 lat, 5 miesięcy i 27 dni, z czego okresy składkowe stanowią 23 lata, 5 miesięcy i 27 dni, a okresy nieskładkowe 2 miesiące i 8 dni. Ponadto, organ rentowy ustalił, że do dnia 1 stycznia 1999r. ubezpieczony osiągnął staż pracy w szczególnych warunkach w wymiarze 17 lat i 24 dni. Z uwagi na brak wymaganego ustawą okresu ubezpieczenia decyzją z 22 lutego 2016r. organ rentowy odmówił ubezpieczonemu przyznania emerytury (decyzja z 22 lutego 2016r. k.34 akt emerytalnych).

Ubezpieczony urodził się w dniu (...) w miejscowości T.. Rodzice ubezpieczonego P. i M. małż. S. od 1964r. byli posiadaczami, gospodarstwa rolnego położonego we wsi T. gmina S. o powierzchni 2,84 ha (zaświadczenie wydane przez Urząd Gminy w S. z dnia 23 marca 2015 r. k. 13 akt emerytalnych). Na terenie tego gospodarstwa znajdowały się drewniana stodoła i obora oraz, zbudowany w latach 70-tych XX wieku, budynek gospodarczy wraz z dwoma pomieszczeniami mieszkalnymi. Ubezpieczony mieszkał z rodzicami w miejscowości T. od urodzenia do 13 maja 1963r., kiedy to rodzina S. przeprowadziła się do S. (zaświadczenie o zameldowaniu wydane przez Urząd Miasta S. z 9 lutego 2016r. k.30 akt emerytalnych). Po ukończeniu szkoły podstawowej, od września 1971r. ubezpieczony kontynuował naukę w (...) Szkole Zawodowej w S.. Szkołę tę ukończył w dniu 12 czerwca 1974r. (świadectwo ukończenia (...) Szkoły Zawodowej w S. k.10 akt emerytalnych).

Poczynając od ukończenia 16. roku życia, co nastąpiło w dniu(...)r., poprzez okres nauki w (...) Szkole Zawodowej w S. aż do rozpoczęcia pracy zawodowej, ubezpieczony łączył naukę w szkole z pracą w gospodarstwie rolnym rodziców położonym w T.. Na posiadanych gruntach uprawiane było zboże oraz ziemniaki. Niewielką część tego terenu stanowiła łąka. W gospodarstwie rolnym hodowana były dwie krowy, 3-4 owce, trzoda chlewna oraz drób: kury, gęsi i indyki po 40 sztuk. Gospodarstwo to wyposażone było w traktor i podstawowe maszyny rolnicze. Odległość od gospodarstwa rolnego do S. wynosiła ok. 3-4 km, a na trasie pomiędzy T. i S. często, tj. co godzinę kursowały autobusy. Jazda autobusem pomiędzy tymi miejscowościami zajmowała ok.10-15 minut. Stąd też trasę tę ubezpieczony pokonywał autobusem. Zajęcia w szkole odbywały się trzy razy w tygodniu w godzinach od 8 do 12-13. Dwa dni w tygodniu ubezpieczony odbywał praktyki w (...) w godzinach od 7 do 13. Na naukę ubezpieczony poświęcał ok. godziny dziennie. Ubezpieczony, pomimo zameldowania w S., większość czasu spędzał w T. pracując w gospodarstwie rolnym rodziców. Ubezpieczony pracował w gospodarstwie rolnym rodziców każdego dnia po szkole, a często również rano przed rozpoczęciem zajęć w szkole. Bezpośrednio po szkole ubezpieczony przyjeżdżał do T. i powracał do S. ostatnim autobusem ,tj. o godzinie 21.40. Niejednokrotnie nocował na terenie gospodarstwa i wtedy wykonywał prace gospodarskie również z rana. Wszystkie dni wolne od nauki ,tj. w weekendy oraz w wakacje i w ferie zimowe ubezpieczony spędzał na terenie rodzinnego gospodarstwa rolnego. Ojciec ubezpieczonego pracował w Spółdzielni (...) w S., gdzie zajmował się rozwożeniem mleka. Pracował w godzinach od 2-3 w nocy do 8 rano. W 1975r. ojciec ubezpieczonego przeszedł na rentę inwalidzką, chorował na astmę, amputowano mu obie kończyny dolne. W rozpatrywanym okresie matka ubezpieczonego nie pracowała zawodowo i zajmowała się domem, opiekując się młodszą o 10 lat siostrą ubezpieczonego. Ubezpieczony ma o rok młodszego brata, który wówczas pobierał naukę w szkole budowlanej w S. i również - choć w mniejszym stopniu niż ubezpieczony pracował w gospodarstwie rolnym. W związku z taką sytuacją rodzinną obowiązki związane z pracą w gospodarstwie rolnym w dużej mierze obciążały ubezpieczonego. Średnio poświęcał on na pracę w gospodarstwie około 4-6 godzin dziennie. Do jego stałych obowiązków należał obrządek zwierząt oraz wykonywanie prac polowych takich jak orka, wykopki, wyrzucanie obornika czy sianie (zeznania świadków T. G. k.13v akt sprawy i T. W. k.14 akt sprawy oraz zeznania ubezpieczonego k.12v-13 i k.14-14v akt sprawy).

Od 1 sierpnia 1974r. ubezpieczony rozpoczął pracę zawodową. Od tej daty do 12 października 1974r. ubezpieczony był zatrudniony w (...) Przedsiębiorstwie (...) w S., zaś od 25 października 1974r. do 1 sierpnia 1978r. pracował w Spółdzielni (...) w S. (kwestionariusz dotyczący okresów składkowych i nieskładkowych k.2 akt emerytalnych z wniosku o ustalenie kapitału początkowego oraz świadectwo pracy k.19 akt emerytalnych).

W okresie od 2 lipca 1978r. do 18 marca 1979 r. ubezpieczony nigdzie nie pracował i nie uczył się. W tym czasie ubezpieczony ponownie pracował w gospodarstwie rolnym rodziców. W tym czasie rodzice ubezpieczonego rozpoczęli na większą skalę hodowlę gęsi. Początkowo mieli 500 sztuk tych zwierząt, następnie zaś liczba hodowanego inwentarza osiągnęła rozmiar 2000 sztuk (zeznania ubezpieczonego k.12v-13 i k.14-14v akt sprawy).

Ubezpieczony nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego (oświadczenie - wniosek o emeryturę k.2 akt emerytalnych).

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie A. S. podlegało uwzględnieniu.

Zgodnie z art.184 ust.1 i 2 wyżej wymienionej ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego przewidzianego w art.32, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy, tj. w dniu 1 stycznia 1999r. osiągnęli okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn oraz osiągnęli okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art.27 ustawy, a także nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyli wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa. W myśl art. 32 ust.1 i 4 przywołanej wyżej ustawy pracownikom zatrudnionym w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przysługuje emerytura w wieku 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn, a w myśl przywołanego wyżej art.27 ustawy wymagany okres składkowy i nieskładkowy wynosi co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn. Zgodnie z § 3 i § 4 ust.1 pkt 1 i 3 rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A załącznika do rozporządzenia, nabywa prawo do emerytury w w/w wieku, jeżeli ukończył wiek emerytalny wynoszący 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn oraz ma wymagany okres zatrudnienia tj. co najmniej 20 lat w przypadku kobiety i 25 lat w przypadku mężczyzny a w tym co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych. Ponadto zgodnie z § 2 ust.1 przedmiotowego rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku.

Rozstrzygnięcie sprawy wymagało zbadania, czy ubezpieczony spełnia przesłankę wymaganego okresu ubezpieczenia w wymiarze co najmniej 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych. Bezspornym było, iż ubezpieczony spełnia pozostałe, wyrażone w przywołanych wyżej przepisach, warunki do nabycia emerytury w wieku obniżonym. Ubezpieczony udowodnił bowiem na dzień 1 stycznia 1999r. ponad 15 lat pracy w szczególnych warunkach, nie był członkiem otwartego funduszu emerytalnego, a w dniu 4 lutego 2016r. ukończył 60. rok życia.

Analizując okoliczności sprawy Sąd doszedł do przekonania, że wniosek ubezpieczonego o zaliczenie do okresu wymaganego do emerytury okresu pracy w gospodarstwie rolnym rodziców od ukończenia 16. roku życia do 31 lipca 1974r. oraz od 2 lipca 1978r. do 18 marca 1979r. jest w pełni uzasadniony. Jak pokazują ustalenia Sądu oparte o wiarygodne dowody w postaci dokumentów oraz spójnych i logicznych zeznań świadków Z. W. oraz T. G. jak również zeznań ubezpieczonego, we wskazanych okresach ubezpieczony każdego dnia pracował w gospodarstwie rolnym rodziców w T. w wymiarze od 4 do 6 godzin dziennie. Odnośnie pierwszego z przywołanych okresów wskazać należy, iż mimo, że ubezpieczony mieszkał i pobierał naukę w szkole w S., to każdego dnia po zajęciach lekcyjnych albo odbywanych praktykach, a niekiedy również przed tymi zajęciami (jeżeli nocował w gospodarstwie), przebywał na terenie rodzinnego gospodarstwa i świadczył w nim pracę w określonym wyżej wymiarze. Również okresy wakacji i ferii przypadające w tym czasie ubezpieczony spędzał na terenie tego gospodarstwa i zajmował się pracą. Podkreślić należy, iż odległość dzieląca T. i S. jest niewielka, bo wynosi ok. 3-4 km. Odległość taka czasami występuje nawet w obrębie tego samego gospodarstwa rolnego, w sytuacji, gdy nieruchomości rolne położone są w innej miejscowości niż zabudowania gospodarskie. Na trasie tej istniało przy tym dogodne połączenie komunikacyjne, gdyż autobus kursował co godzinę, a odległość tę pokonywał w około 10-15 minut. Dlatego wiarygodne jest twierdzenie ubezpieczonego, że codziennie, po lekcjach jeździł do tego gospodarstwa i pracował w nim, zajmując się obrządkiem zwierząt, a w okresie wiosenno-jesiennym również wykonywaniem prac polowych. Relacja ta znalazła swoje potwierdzenie w treści zeznań mieszkających wówczas w T. w pobliżu gospodarstwa rolnego rodziny S. świadków Z. W. oraz T. G.. Również fakt pracy zawodowej ojca ubezpieczonego nie podważa ustaleń o stałej pracy ubezpieczonego w gospodarstwie rolnym. Przeciwnie nakazuje uznać, że w związku z tym ilość obowiązków obciążających ubezpieczonego, jako najstarszego dziecka w domu, była większa. Okoliczność, że to ubezpieczony z trójki dzieci małżonków S. najwięcej pracował w rodzinnym gospodarstwie potwierdzili wymienieni wyżej świadkowie. W tej sytuacji, mając na uwadze, że w gospodarstwie prowadzona była uprawa roślin i hodowla zwierząt wymagająca dużego nakładu pracy stwierdzić należy, że praca ubezpieczonego była istotnym wkładem i była konieczna do prawidłowego funkcjonowania tego gospodarstwa.

Zdaniem Sądu, ubezpieczony wykazał, iż również w drugim z przywołanych okresów pracował w gospodarstwie rolnym rodziców w wymiarze co najmniej 4 godzin dziennie. W tym czasie bowiem ubezpieczony nigdzie nie pracował, a jego rodzice hodowali od 500 do 2000 sztuk gęsi. A zatem, również i w tym czasie istniało zapotrzebowanie na pracę ubezpieczonego w tym gospodarstwie tym bardziej, że wówczas ojciec ubezpieczonego był niezdolny do pracy w związku z czym pobierał rentę inwalidzką oraz był po amputacji początkowo jednej, a następnie obu nóg.

Odnosząc się do zarzutu organu rentowego dotyczącego tego, że gospodarstwo rolne nie stanowiło głównego źródła utrzymania rodziny S. stwierdzić należy, iż ustawa o emeryturach i rentach z FUS nie wymaga, aby gospodarstwo rolne stanowiło jedyne, czy główne źródło dochodów rodziny ubezpieczonego ubiegającego się o zaliczenie okresu pracy w gospodarstwie do okresu ubezpieczenia.

Przyjmując zatem sporne okresy jako czas pracy w gospodarstwie rolnym stwierdzić należy, że ubezpieczony legitymuje się co najmniej 25-letnim okresem wymaganym do nabycia emerytury. Jak stanowi bowiem art.10 ust.1 pkt 3 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, przy ustalaniu prawa do emerytury oraz przy obliczaniu jej wysokości uwzględnia się również przypadające przed dniem 1 stycznia 1983r. okresy pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia, traktując je jak okresy składkowe.

Mając na uwadze powyższe na podstawie art.477 ¹⁴§2 kpc Sąd orzekł jak wyroku. Jako datę początkową przyznania emerytury przyjęto dzień, w którym ubezpieczony ukończył 60.-ty rok życia.