Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 lipca 2016 roku

Sąd Okręgowy w Elblągu w VI Wydziale Karnym Odwoławczym w składzie:

Przewodniczący: SSO Irena Linkiewicz

Protokolant: st. sekr. sąd. Joanna Prabucka - Ochniak

po rozpoznaniu w dniu 19 lipca 2016 roku

sprawy J. P.

s. A. i T. z d. Z., ur. (...) w W.

obwinionego o czyn z art. 92 § 1 kw

z powodu apelacji wniesionych przez obwinionego i jego obrońcę

od wyroku zaocznego Sądu Rejonowego w Ostródzie

z dnia 25 stycznia 2016 roku sygn. akt II W 703 / 15

uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Sądowi Rejonowemu w Ostródzie do ponownego rozpoznania.

Sygn. VI Ka 280 / 16

UZASADNIENIE

J. P. został obwiniony o to, że:

w dniu 16 sierpnia 2015 roku o godzi. 08:10 na drodze krajowej nr (...) w miejscowości R., gm. G., woj. (...), kierując samochodem osobowym marki M. (...) o nr rej. (...) nie stosował się do znaku poziomego P – 4 „linia podwójna ciągła”

- tj. o wykroczenie z art. 92 § 1 kw

Wyrokiem zaocznym Sądu Rejonowego w Ostródzie z dnia 25 stycznia 2016 roku o sygn. akt II W 703 / 15:

1.  obwinionego J. P. uznano za winnego popełnienia zarzucanego mu wykroczenia z art. 92 § 1 kw i za to na podstawie art. 92 § 1 kw w zw. z art. 24 § 1 i 3 kw wymierzono mu karę 300 zł. ( trzystu złotych ) grzywny;

2.  na podstawie art. 118 § 1 kpw zasądzono od obwinionego J. P. na rzecz Skarbu Państwa kwotę 100 zł. ( stu złotych ) tytułem zryczałtowanych wydatków postępowania, zaś na mocy art. 21 pkt 2 w zw. z art. 3 ust 1 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 roku o opłatach w sprawach karnych / Dz.U. z 1983r., nr 49, poz. 223 z późn. zm. / zasądzono od obwinionego kwotę 30 zł. ( trzydziestu złotych ) tytułem opłaty sądowej.

Od powyższego wyroku apelacje wywiedli J. P. i jego obrońca. Obwiniony zaskarżył powyższy wyrok w całości oraz zarzucił mu uchybienie polegające na tym, że został on wydany pod jego nieobecność, spowodowaną błędem Sądu, polegającym na nieprzesłaniu mu odpisu wniosku o ukaranie, wraz z zawiadomieniem o miejscu i terminie, w którym odbywała się rozprawa, czym naruszono fundamentalną zasadę procesu, tj. prawo do obrony. Z ostrożności procesowej autor apelacji podając ,że został pozbawiony z przyczyn od niego niezależnych możliwości obrony swoich praw, wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku. Z kolei obrońca obwinionego przedmiotowemu wyrokowi zarzucił naruszenie przepisów postępowania mające wpływ na treść orzeczenia, tj.:

1.  art. 4 kpw przez pozbawienie obwinionego prawa do obrony - przeprowadzenie rozprawy pod nieobecność obwinionego pomimo braku potwierdzenia, doręczenia obwinionemu wniosku o ukaranie co w konsekwencji doprowadziło do pozbawienia obwinionego możliwości składania wniosków dowodowych i przeprowadzenia postępowania dowodowego przeciwko tezie wniosku o ukaranie, co skutkowało błędnym uznaniem sprawstwa obwinionego zarzucanego mu czynu,

2.  art. 7 kpk w zw. z. art. 8 kpw przez wadliwie przeprowadzoną analizę materiału dowodowego zgromadzonego w postępowaniu sadowym co doprowadziło co błędnego uznania sprawstwa obwinionego zarzucanego mu czynu,

3.  art. 59 § 1 kpw przez brak zwrotu wniosku o ukaranie pomimo jego braków i naruszenia procedury postępowania wyjaśniającego, tj. art. 54 § 3, 6 i 7 kpw, co stanowiło przeszkodę prowadzenia postępowania sądowego i rzutowało na zabezpieczenie prawa obwinionego do obrony,

4.  art. 67 § 1 kpw przez brak doręczenia obwinionemu odpisu wniosku o ukaranie wraz z zawiadomieniem o terminie pierwszej rozprawy, co pozbawiło obwinionego możliwości zapoznania się z jego treścią oraz składanymi przez oskarżyciela publicznego wnioskami dowodowymi, co istotnie; zakłócało możliwość realnej i rozsądnej obrony i doprowadziło do błędnego uznania sprawstwa obwinionego,

5.  art. 71 § 5 kpw w zw, z art. 71 § 2 kpw przez brak odroczenia rozprawy pomimo nieobecności obwinionego i braku dowodu doręczenia mu odpisu wniosku o ukaranie w trybie art. 67 § 1 kpw i konieczności uznania złożonego przez niego wniosku o doręczenie odpisu wniosku o ukaranie za wniosek o odroczenie rozprawy, co winno skutkować uznaniem usprawiedliwionej nieobecności obwinionego i odroczeniem sprawy, co doprowadziło do nieuzasadnionego prowadzenia postępowania pod nieobecność obwinionego i błędnego jego skazania,

6.  art. 71 § 1 kpw przez nieprawidłową ocenę braku przeszkód do rozpoznania sprawy pomimo braku dowodu na doręczenie obwinionemu odpisu wniosku o ukaranie oraz wniosku obwinionego który należało ocenić jako usprawiedliwiony wniosek o odroczenie rozprawy, co doprowadziło do prowadzenia postępowania pod nieobecność obwinionego i błędnego jego skazania.

Z uwagi na powyższe, obrońca obwinionego wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i uniewinnienie oskarżonego od popełnienia zarzucanego mu czynu, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacje obwinionego i jego obrońcy zasługiwały na uwzględnienie, a skutkiem ich rozpoznania stała się konieczność uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania niniejszej sprawy Sądowi Rejonowemu w Ostródzie do ponownego rozpoznania.

Rozpoznając niniejszą sprawę Sąd Rejonowy dopuścił się bowiem uchybienia, które skutkować musiało uchyleniem zaskarżonego orzeczenia. Wskazać należy, iż wprawdzie art. 71 § 4 kpw dopuszcza w określonych warunkach, tj. w razie nieusprawiedliwionej nieobecności obwinionego, któremu doręczono wezwanie na rozprawę, przeprowadzenie rozprawy zaocznie, niemniej w przedmiotowej sprawie Sąd I instancji nie był uprawniony do zastosowania trybu określonego w tym przepisie i wydania wyroku zaocznego. Z analizy akt sprawy wynika, iż w dniu 11 stycznia 2016 roku J. P. wniósł pismo procesowe, w którym zawnioskował on o przesłanie mu odpisu wniosku o ukaranie, sygnalizując, że wniosek ten nie został dołączony do doręczonego mu zawiadomienia o terminie rozprawy sądowej, wyznaczonej na dzień 25 stycznia 2016 roku. W dniu 14 stycznia 2016 roku Sąd Rejonowy w Ostródzie, w nawiązaniu do złożonego przez obwinionego pisma, wysłał na adres zamieszkania J. P. przedmiotowy wniosek o ukaranie. Zauważyć jednakże należy, iż Sąd I instancji, przeprowadzając, na rozprawie z dnia 25 stycznia 2016 roku, podczas nieobecności obwinionego, postępowanie dowodowe, zakończone wydaniem wyroku zaocznego o sygn. II W 703 / 15, nie dysponował w dacie tej rozprawy, sprawdzoną informacją, czy przesłany J. P. odpis wniosku o ukaranie, został mu skutecznie doręczony. W tym stanie rzeczy nie sposób jednoznacznie wykluczyć wersji obwinionego, wyrażonej w uzasadnieniu wniesionej apelacji, że przedmiotowy wniosek o ukaranie odebrał on dopiero w dniu 03 lutego 2016 roku, a więc już po zapadnięciu wyroku o sygn. II W 703 / 15. Godzi się zaś zauważyć, iż zgodnie z art. 67 § 1 kpw zawiadamiając obwinionego o pierwszym terminie rozprawy lub posiedzenia, którego przedmiotem jest rozpoznanie wniosku oskarżyciela publicznego o skazanie obwinionego bez przeprowadzania rozprawy, dołącza się do tego pisma odpis wniosku o ukaranie. Czynności tej nie można przy tym traktować w kategoriach wyłącznie czysto technicznych, wiąże się ona bowiem z określonymi uprawnieniami osoby, której postawiono zarzuty. Uprawnienia te są związane z fundamentalnym prawem każdej osoby obwinionej o popełnienie wykroczenia, jakim jest prawo do obrony. Osoba ta, aby móc zrealizować te uprawnienia, musi wiedzieć, o co jest obwiniona, jakiego zdarzenia faktycznego dotyczy stawiany jej zarzut ( por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 13 listopada 2003 roku, WK (...), LexisNexis nr (...), OSNwSK 2003, poz. 2413 ). Prawo do obrony powinno przy tym być realne, czyli obwiniony powinien mieć zapewnioną możliwość poznania nie tylko postawionego mu zarzutu, lecz także czas na przygotowanie się do obrony, w tym uzgodnienie linii obrony z obrońcą i możliwość bronienia się osobiście przed sądem ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 stycznia 2004 r., V KK 323/2003, L..pl nr (...) ). Jeżeli zatem niedoręczenie odpisu wniosku wpływa na rzeczywiste możliwości realizowania przez obwinionego przysługującego mu prawa do obrony, można zasadnie mówić o naruszeniu wymogów rzetelnego procesu, a tym samym i o możliwości wpływu tego uchybienia na treść wydanego orzeczenia. W świetle przytoczonych rozważań, uznać zatem należało, że w przedmiotowej sprawie doszło do błędnego uznania przez Sąd pierwszej instancji nieobecności J. P. na rozprawie za nieusprawiedliwioną oraz wydania wyroku zaocznego. Tym samym doszło o wydania tego wyroku z naruszeniem przepisu art. 71 § 4 kpw i równocześnie prawa obwinionego do obrony, co mogło mieć istotny wpływ na treść orzeczenia ( v. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20.10.2004r., sygn. IV KK 434 / 03, LEX 84459 ). Dopuszczając się obrazy ww. przepisów Sąd Rejonowy pozbawił obwinionego de facto prawa do obrony w sensie materialnym. Przepis art. 4 kpw konstytuuje zaś jedną z podstawowych gwarancji procesowych obwinionego, jaką jest prawo do obrony. Warunkiem realizacji obrony w sensie materialnym jest przysługujące obwinionemu prawo do udziału w rozprawach i posiedzeniach przed Sądem, a także do udziału w czynnościach przeprowadzanych na rozprawie lub posiedzeniu oraz poza rozprawą lub posiedzeniem. Obwiniony ma więc prawo uczestniczenia w rozprawie głównej przed Sądem pierwszej instancji. Uprawnienie to ograniczone być może jedynie w określonych wypadkach. Konkludując skoro, jak wyżej wykazano, apelacje obwinionego i jego obrońcy zasługiwały na uwzględnienie, a stwierdzone uchybienia nie mogły być konwalidowane w toku postępowania odwoławczego, to zaskarżony wyrok należało uchylić. W ocenie Sądu odwoławczego, w niniejszej sprawie, koniecznym jest zatem ponowne przeprowadzenie rozprawy w całości, zgodnie z wymogami procedury i z zachowaniem elementarnego uprawnienia obwinionego do obrony oraz powtórne wydanie wyroku po wszechstronnej i dogłębnej analizie zebranego w sprawie materiału dowodowego.

Konsekwencją powyższego stanowiska było - na podstawie art. 437 § 1 i 2 kpk w zw z art. 109 § 2 kpw - uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Ostródzie.