Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 września 2016 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach, Wydział VI Karny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący SSO Grażyna Tokarczyk

Protokolant Sylwia Sitarz

przy udziale Katarzyny Cebuli- Wójcik

Prokuratora Prokuratury Rejonowej w Z.

po rozpoznaniu w dniu 20 września 2016 r.

sprawy B. P. ur. (...) w S.

córki W. i K.

oskarżonej art. 178a§1 kk

na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę oskarżonej

od wyroku Sądu Rejonowego w Zabrzu

z dnia 16 maja 2016 r. sygnatura akt VII K 944/15

na mocy art. 437 § 1 kpk i art. 636 § 1 kpk

1.  utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok;

2.  zasądza od Skarbu Państwa na rzecz radcy prawnego M. A. kwotę 516,60 zł (pięćset szesnaście złotych i sześćdziesiąt groszy) obejmującą kwotę 96,60 zł (dziewięćdziesiąt sześć złotych i sześćdziesiąt groszy) podatku VAT, tytułem zwrotu nieuiszczonych kosztów obrony oskarżonej z urzędu w postępowaniu odwoławczym;

3.  zasądza od oskarżonej na rzecz Skarbu Państwa wydatki poniesione
w postępowaniu odwoławczym w kwocie 536,60 zł (pięćset trzydzieści sześć złotych sześćdziesiąt groszy) i wymierza jej opłatę za II instancję w kwocie 120 zł (sto dwadzieścia złotych).

sygn. akt VI Ka 851/16

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy w Zabrzu wyrokiem z dnia 16 maja 2016 r. sygn. akt VII K 944/15 uznał oskarżoną B. P. za winną tego, że w nocy z 3 na 4 czerwca 2015 r. w Z., będąc w stanie nietrzeźwości wyrażającym się zawartością alkoholu
w wydychanym powietrzu w ilości co najmniej 0,94 mg/dm ³, prowadziła w ruchu lądowym samochód osobowy marki V. (...) o nr rej. (...), tj. występku z art. 178a § 1 k.k. i za to na mocy art. 178 a § 1 k.k. w zw. z art. 34 § 1 i § 1a pkt 1 k.k. i art. 35 § 1 k.k. skazał ją na karę 6 miesięcy ograniczenia wolności polegającą na wykonywaniu nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne, w wymiarze 20 godzin miesięcznie, na mocy art.
42 § 2 k.k. orzekł wobec oskarżonej zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych na okres 4 lat, na mocy art. 63 § 4 k.k. zaliczył oskarżonej na poczet orzeczonego zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych okres zatrzymania prawa jazdy od dnia 04 czerwca 2015 r.; na mocy art. 43a § 2 k.k. zobowiązał oskarżoną do zapłaty świadczenia pieniężnego w kwocie 5.000 zł na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej;

Obrońca oskarżonej zaskarżając wyrok w całości zarzuciła obrazę przepisów, postępowania, mająca upływ na treść wyroku, a to art. 2 § l pkt 1 kpk i oraz art. 4 w zw.
z 5 § 1 i 2 oraz art. 7 k.p.k. poprzez wydanie wyroku skazującego pomimo braku dowodów potwierdzających winę oskarżonej oraz poprzez naruszenie zasad postępowania określających reguły dowodzenia winy i zastąpienie ich domniemaniem winy oskarżonej, art. 7 w zw. z art. 4 i art. 5 § l i 2 k.p.k. poprzez dokonanie ustaleń sprzecznych ze wskazaniami wiedzy, zasadami prawidłowego rozumowania i zasadami doświadczenia życiowego, a ponadto naruszających zasadę rozstrzygania wątpliwości na korzyść oskarżonego i uznanie, że opinia biegłej sadowej z zakresu rachunku retrospektywnego na zawartość alkoholu we krwi dowodzi, że oskarżona spożyła alkohol przed zdarzeniem, podczas gdy opinia ta została oparta na błędnym założeniu, że oskarżona spożyła alkohol
w ilości pół butelki 0.7 J. W. i piwo H., jak również z jej treści wynika, że okres wchłaniania alkohole wynosi 1,5 godziny, a zatem oskarżona mogła spożyć alkohol po zdarzeniu i w chwili badania znajdować się w fazie eliminacji alkoholu z organizmu, art. 7 w zw. z art. 4 k.p.k. poprzez dokonanie ustaleń sprzecznych ze wskazaniami wiedzy oraz zasadami doświadczenia życiowego, a ponadto pomijających korzystne dla oskarżonej okoliczności poprzez uznanie za nieistotne zeznań świadków G. P., M. Z.. D. M. i I. C. i uznanie, że oskarżona kierując pojazdem znajdowała się w stanie nietrzeźwości, podczas gdy powyżsi świadkowie byli jedynymi osobami, które rozmawiały z oskarżoną bezpośrednio przed zdarzeniem i zeznali, że nie spożywała ona alkoholu i nie znajdowała się pod jego wpływem, art. 7 k.p.k. poprzez dokonanie ustaleń sprzecznych ze wskazaniami wiedzy i zasadami doświadczenia życiowego i uznanie, że oświadczenia składane przez oskarżoną pod wpływam alkoholu
i środków psychotropowych funkcjonariuszom Policji są wiarygodne i dowodzą jej winy. podczas gdy z zeznań tych samych świadków wynika, że kontakt z oskarżona był utrudniony; mający wpływ na treść orzeczenia błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za

podstawę wyroku, polegający na ustaleniu, że oskarżona kierując pojazdem znajdowała się w stanie nietrzeźwości wyrażającym się zawartości alkoholu w wydychanym powietrzu w ilości co najmniej 0.94 mg/dm .

Apelująca wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku i odmienne orzeczenie co do istoty sprawy poprzez uniewinnienie oskarżonej od zarzucanego jej czynu.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Apelacja obrońcy oskarżonego nie zasługuje na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności podkreślenia wymaga, że postępowanie w niniejszej sprawie toczyło się zgodnie z regułami wprowadzonymi do Kodeksu karnego ustawą z dnia 27 września 2013 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw, która urzeczywistniała zasadę kontradyktoryjności i obligowała strony do podejmowania czynności we właściwym do tego czasie. Zatem w myśl art. 427 § 3 kpk
w brzmieniu obowiązującym dla niniejszego postępowania stanowi, że odwołujący się może również wskazać nowe fakty lub dowody, jeżeli nie mógł powołać ich
w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji, zaś § 4, iż w środku odwoławczym nie można podnosić zarzutu nieprzeprowadzenia przez sąd określonego dowodu, jeżeli strona nie składała w tym zakresie wniosku dowodowego, ani też zarzutu przeprowadzenia dowodu pomimo braku wniosku strony w tym przedmiocie lub poza zakresem wniosku.

Odnosząc się do zarzutów apelacji skierowanych przeciwko ocenie dowodów i dokonanych ustaleniach faktycznych, wypada przypomnieć, że zarzut błędu w ustaleniach faktycznych, przyjętych za podstawę wyroku, jest tylko wówczas słuszny, gdy zasadność ocen i wniosków, wyprowadzonych przez sąd orzekający z okoliczności ujawnionych
w toku przewodu sądowego, nie odpowiada prawidłowości logicznego rozumowania. Zarzut ten nie może jednak sprowadzać się do samej polemiki z ustaleniami sądu, wyrażonymi w uzasadnieniu wyroku, lecz do wykazania, jakich mianowicie konkretnych uchybień w zakresie logicznego rozumowania dopuścił się sąd w ocenie zebranego materiału dowodowego. Możliwość zaś przeciwstawienia ustaleniom sądu orzekającego odmiennego poglądu nie może prowadzić do wniosku o dokonanie przez sąd błędu
w ustaleniach faktycznych ( wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach w dnia 5.04.2007 roku w sprawie II AKa 30/07, Prok.i Pr. 2007/11/32).

Z kolei przekonanie sądu o wiarygodności jednych dowodów
i niewiarygodności innych pozostaje pod ochroną przepisu art. 7 kpk, jeśli tylko: - jest poprzedzone ujawnieniem w toku rozprawy głównej całokształtu okoliczności sprawy,
- stanowi wyraz rozważenia wszystkich okoliczności przemawiających zarówno na korzyść, jak i na niekorzyść oskarżonego, - jest zgodne ze wskazaniami wiedzy i doświadczenia życiowego, a nadto zostało wyczerpująco i logicznie uargumentowane w uzasadnieniu wyroku (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 12.07.2006 roku sygn. II KK 12/06 LEX nr 193084).

Istotą zaś zasady wyrażonej w art. 5 § 1 kpk jest dyrektywa, że oskarżony musi być traktowany jako niewinny niezależnie od przekonania organu procesowego. Konsekwencją tej zasady jest fakt, że materialny ciężar dowodu winy spoczywa na oskarżycielu, który ponosi także ryzyko nieudania się dowodu. Jednak nie można zapominać, że gdy oskarżyciel przedstawi dowody na poparcie oskarżenia, to na oskarżonego przechodzi obowiązek podejmowania działań obalających te twierdzenia. Jedną z podstawowych zasad procesu karnego jest bowiem kontradyktoryjność, a nie inkwizycyjność postępowania i to niezależnie czy postępowanie karne prowadzone jest wedle rygorów ustawy z dnia 27 września 2013 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw, czy nie. To strony mają wywodzić swoje racje
i powoływać na to stosowne argumenty oraz wskazywać dowody na ich poparcie, Sąd
z żadnym razie nie może zastępować oskarżyciela i oskarżonego równocześnie.

Dodatkowo przypomnieć również wypada, że oskarżony w procesie karnym nie ma obowiązku dowodzenia swojej niewinności (art. 74 § 1 kpk). W ramach przysługującego mu prawa do obrony może on również odmówić (bez podania powodów) odpowiedzi na poszczególne pytania oraz odmówić składania wyjaśnień (art. 175 § 1 kpk)
i sam fakt skorzystania z tego uprawnienia nie może dla niego powodować żadnych negatywnych następstw. Jeżeli jednak (...) na składanie wyjaśnień (co również jest jego prawem) oskarżony się zdecydował, to wyjaśnienia te podlegają takiej samej ocenie, jak każdy inny dowód. Uznanie ich niewiarygodności nie oznacza wcale, że na oskarżonego przerzucony został, z naruszeniem art. 74 § 1 kpk, ciężar dowodzenia jego niewinności (tak min. SN w post. z dnia 4.02.2008 r., sygn. III KK 363/07).

W sprawie wbrew życzeniu obrońcy nie może również znaleźć zastosowania art. 5 § 2 kpk. Nie można zasadnie stawiać zarzutu obrazy przepisu art. 5 § 2 kpk podnosząc wątpliwości co do treści ustaleń faktycznych, gdyż dla oceny, czy nie została naruszona reguła in dubio pro reo, istotne jest tylko to, czy sąd orzekający w sprawie rzeczywiście powziął wątpliwości co do treści ustaleń faktycznych i wobec braku możliwości ich usunięcia rozstrzygnął te wątpliwości na niekorzyść oskarżonego. Jeżeli z materiału dowodowego wynikają różne wersje wydarzeń, zaś sąd orzekający wybrał jedną z nich, to takie postępowanie nie jest równoznaczne z istnieniem nie dających się usunąć wątpliwości w rozumieniu art. 5 § 2 KPK, ponieważ w takim wypadku sąd orzekający jest zobowiązany dokonać ustaleń faktycznych na podstawie swobodnej oceny dowodów i dopiero wówczas, gdy wątpliwości nie zostaną usunięte, należy je rozstrzygnąć na korzyść oskarżonego. Obraza przepisu art. 5 § 2 KPK następuje natomiast wtedy, gdy sąd orzekający w sprawie poweźmie wątpliwość co do treści ustaleń faktycznych i mimo braku możliwości dowodowych prowadzących do jej usunięcia, rozstrzygnie ją na niekorzyść ( postan. Sądu Najwyższego z 24.11.2015 r., sygn. IV KK 302/15, Legalis numer: 1381872).

W pierwszej kolejności zatem wedle apelującej Sąd miał nieprawidłowo ocenić opinie z zakresu rachunku retrospektywnego, tu uwzględniając bierność obrony
w postępowaniu przed Sądem orzekającym nie sposób podzielić twierdzeń apelacji, skoro stosownych zarzutów obrona w odpowiednim czasie nie podnosiła, a co więcej nie wnosiła o uzupełniającą opinię w tym przedmiocie.

Dostrzec można oczywiście zbieżność wniosków biegłej w kolejnych opiniach, jednak apelująca zapomina, że opinie te wydawane było w oparciu o zmienne informacje o rodzaju, czasie oraz ilości spożytego alkoholu, ale także co do wagi oskarżonej. Nie może budzić wątpliwości, że również dane dotyczące postury osoby spożywającej alkohol mają znaczenie ale wchłaniania i eliminacji. W tej sytuacji skoro biegłe dysponowała dwoma zmiennymi o różnych wartościach, wypowiadała się w tym zakresie.

Nie może tez budzić wątpliwości, że powyższe nie upoważniało Sądu do podejmowania działań zgodnie z art. 167 kpk w brzmieniu znajdującym zastosowanie w niniejszej sprawie, albowiem owe okoliczności nie przemawiały za potrzebą podjęcia z urzędu inicjatywy dowodowej, gdyż nie zachodził wyjątkowy wypadek, uzasadniony szczególnymi okolicznościami, o którym mowa w tym przepisie.

Prawidłowo Sąd I instancji wykluczył możliwość uwierzenia oskarżonej, że alkohol spożywała po zdarzeniu. Wskazuje na to nie tylko opinia, o której mowa, ale wprost wyniki badania stanu trzeźwości, korelujące z zeznaniami funkcjonariuszy Policji. Trafnie Sąd wykazał, że R. R. zeznał o bezpośredniej relacji oskarżonej. Owszem świadkowie wskazywali również na utrudniony, ale nie niemożliwy kontakt z oskarżoną,
z pewnością nie była ona pozbawiona przytomności, bo na to nie wskazywał nawet jej syn. Co więcej on i M. Z. mówili o osobie kierowcy oraz stanie oskarżonej.

Także kolejny patrol przybyły na miejsce zdarzenia nie tylko powziął wiedzę o osobie kierowcy, ale prawdopodobnym stanie nietrzeźwości. Niewątpliwie, gdyby już wtedy były ku temu informacje przeciwne, znalazłoby to odzwierciedlenie w pamięci świadków, ale
i dokumentach.

Jeżeli chodzi o zeznania kolejnych świadków w kontekście wyjaśnień oskarżonej, na uwagę zasługują rozbieżności w opowieściach, jaki to alkohol i kiedy miała spożyć i to już w wersji, że miało to miejsce po kolizji. Różnice dotyczą chociażby tego, czy butelka J. W. przechowywana była w lodówce, skąd miała ją wyjąć oskarżona, czy w szafce syna, skoro był to prezent, który otrzymał na urodziny. Czy zawartość została wypita w całości, czy coś zostało. Jako kłamliwe można ocenić wyjaśnienia oskarżonej i ze względu na ową zmienność relacji, co do spożytego alkoholu, nawet w założeniu, że miało to miejsce po zdarzeniu, jak i dostosowywanie się w treści wyjaśnień, do wniosków opinii retrospektywnej. Nie da się uwierzyć kobiecie o wzroście 158 cm, że nie zauważyła wzrostu wagi o 5, a tym bardzie 10 kg, gdy różnica ma odnosić się do przedziału 75- 85 kg.

Taka zmiana masy ciała skutkuje przecież koniecznością zmiany garderoby, co nawet niedbający o siebie człowiek jest w stanie dostrzec.

Powoływanie się na okoliczność, że świadkowie M. Z. i D. M. nie dostrzegli, że oskarżona jest w głębokim stanie upojenia alkoholowego, świadczy nie tylko o ich niewiarygodności, ale o fałszywości zeznań, bo o ile syn oskarżonej w związku
z kierowaniem przez nią pojazdem nie miał bezpośredniego kontaktu z matką, podobnie I. C., to wskazani młodzi mężczyźni, do których zwróciła się o pomoc
w przestawieniu samochodu, istotnie nie mogli tego nie dostrzec, co winno być przedmiotem analizy Prokuratora przez pryzmat znamion art. 233 § 1 kk.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy orzekł o powyższe na uwadze Sąd Okręgowy utrzymał zaskarżony wyrok w mocy, oceniając, że w rozstrzygnięciu o karze nie sposób doszukać się również okoliczności, który należałoby oceniać z urzędu w kontekście art. 440 kpk.