Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 października 2013 roku

Sąd Okręgowy w Olsztynie w VII Wydziale Karnym Odwoławczym w składzie:

Przewodniczący: SSO Dorota Lutostańska

Sędziowie: SO Karol Radaszkiewicz

SO Leszek Wojgienica (spr.)

Protokolant: st. sekr. sąd. Marzena Wach

Przy udziale Prokuratora Prok. Rej. del. do Prokuratury Okręgowej Natalii Domaradzkiej

po rozpoznaniu w dniu 17 października 2013 roku sprawy Z. G., oskarżonego z art. 27c ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 18 kwietnia 1985 roku o rybactwie śródlądowym, na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę oskarżonego od wyroku Sądu Rejonowego w Olsztynie z dnia 11 kwietnia 2013 roku, w sprawie II K 990/12

I.  Zaskarżony wyrok zmienia w ten sposób, że na podstawie art. 455 kpk poprawia błędną kwalifikację prawną czynu przypisanego oskarżonemu Z. G. poprzez jego zakwalifikowanie z art. 27c ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 8 ust. 1 pkt 6 ustawy z dnia 18 kwietnia 1985 roku o rybactwie śródlądowym i w konsekwencji eliminuje z opisu przypisanego mu czynu wyraz „rybackiego”;

II.  W pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy;

III.  Obciąża oskarżonego Z. G. kosztami procesu postępowania odwoławczego, w tym opłatą w kwocie 60 (sześćdziesięciu) złotych.

VII Ka 721/13

UZASADNIENIE

1. Z. G.został oskarżony o to, że w dniu 12 kwietnia 2012r. na starorzeczu rzeki Ł.w miejscowości S., gmina D., woj. (...), działając wspólnie i w porozumieniu z innymi ustalonymi osobami, za pomocą rybackiego narzędzia połowowego w postaci agregatu prądotwórczego wytwarzającego w wodzie pole elektryczne charakterystyczne dla prądu zmiennego, dokonał połowu dwóch sztuk ryb z gatunku okoń i karaś wartości około 10 zł. działając na szkodę Polskiego Związku Wędkarskiego okręg w O., tj. o przestępstwo z art. 27c ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 18 kwietnia 1985 r. o rybactwie śródlądowym.

2. S. O.został oskarżony o to, że w dniu 12 kwietnia 2012r. na starorzeczu rzeki Ł.w miejscowości S., gmina D., woj. (...), działając wspólnie i w porozumieniu z innymi ustalonymi osobami, za pomocą rybackiego narzędzia połowowego w postaci agregatu prądotwórczego wytwarzającego w wodzie pole elektryczne charakterystyczne dla prądu zmiennego, dokonał połowu dwóch sztuk ryb z gatunku okoń i karaś wartości około 10 zł. działając na szkodę Polskiego Związku Wędkarskiego okręg w O., tj. o przestępstwo z art. 27c ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 18 kwietnia 1985 r. o rybactwie śródlądowym.

3. J. W.został oskarżony o to, że w dniu 12 kwietnia 2012r. na starorzeczu rzeki Ł.w miejscowości S., gmina D., woj. (...), działając wspólnie i w porozumieniu z innymi ustalonymi osobami, za pomocą rybackiego narzędzia połowowego w postaci agregatu prądotwórczego wytwarzającego w wodzie pole elektryczne charakterystyczne dla prądu zmiennego, dokonał połowu dwóch sztuk ryb z gatunku okoń i karaś wartości około 10 zł. działając na szkodę Polskiego Związku Wędkarskiego okręg w O., tj. o przestępstwo z art. 27c ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 18 kwietnia 1985 r. o rybactwie śródlądowym.

4. Z. M. (1)został oskarżony o to, że w dniu 12 kwietnia 2012r. na starorzeczu rzeki Ł.w miejscowości S., gmina D., woj. (...), działając wspólnie i w porozumieniu z innymi ustalonymi osobami, za pomocą rybackiego narzędzia połowowego w postaci agregatu prądotwórczego wytwarzającego w wodzie pole elektryczne charakterystyczne dla prądu zmiennego, dokonał połowu dwóch sztuk ryb z gatunku okoń i karaś wartości około 10 zł. działając na szkodę Polskiego Związku Wędkarskiego okręg w O., tj. o przestępstwo z art. 27c ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 18 kwietnia 1985 r. o rybactwie śródlądowym.

Wyrokiem Sądu Rejonowego w Olsztynie z dnia 11 kwietnia 2013 roku, w sprawie II K 990/12:

I.  oskarżeni Z. G., S. O., J. W.i Z. M. (1)zostali uznani za winnych tego, że w dniu 12 kwietnia 2012r. w miejscowości S., Gm. D.w starorzeczu rzeki Ł., działając wspólnie i w porozumieniu oraz z inną ustaloną osobą za pomocą rybackiego narzędzia połowowego w postaci agregatu prądotwórczego wytwarzającego w wodzie pole elektryczne charakterystyczne dla prądu zmiennego, dokonali połowu dwóch sztuk ryb z gatunku okoń i karaś wartości około 10 zł. działając na szkodę Polskiego Związku Wędkarskiego Okręg w O.i za ów czyn na podstawie art. 27c ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 18 kwietnia 1985 r. o rybactwie śródlądowym ( Dz. U. z 2009 r., Nr 189, poz. 1471 ze zm.) zostali skazani na kary grzywny po 60 (sześćdziesiąt) stawek dziennych ustalając wysokość jednej stawki na kwotę 10 (dziesięć) złotych;

II.  na podstawie art. 27c ust. 2 powołanej wyżej ustawy o rybactwie śródlądowym orzeczono podanie wyroku do publicznej wiadomości przez wywieszenie na tablicy ogłoszeń w Urzędzie Miasta i Gminy w D., a wobec S. O. i Z. M. (2) poprzez wywieszenie na tablicy ogłoszeń w Urzędzie Miasta i Gminy w J. przez okres 2 (dwóch) miesięcy;

III.  na podstawie art. 27c ust. 3 pkt 1 lit. b orzeczono od oskarżonych Z. G., S. O., J. W.i Z. M. (1)nawiązki na rzecz Polskiego Związku Wędkarskiego Okręg w O.w wysokości po 6 (sześć) złotych od każdego z nich;

IV.  na podstawie art. 27c ust.3 pkt 2 cytowanej ustawy o rybactwie śródlądowym orzeczono przepadek dowodów rzeczowych w postaci plastikowej łódki z wiosłami zarejestrowanej w Prokuraturze Rejonowej Olsztyn -Północ w Olsztynie pod poz. 839/12 oraz podbieraka z przewodem elektrycznym i lampą, przetwornicy prądu S.725MP zarejestrowanych w Księdze Przechowywanych Przedmiotów tut. Sądu pod poz. 157/12;

V.  na podstawie art. 27c ust. 3 pkt 4 cytowanej ustawy o rybactwie śródlądowym orzeczono zakaz składania ofert do konkursu ofert na oddanie w użytkowanie obwodu rybackiego na okres 1 (jednego) roku;;

VI.  na podstawie art. 627 kpk w zw. z art. 633 kpk i art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 23.06.1973 r. o opłatach w sprawach karnych (Dz. U. z 1983 r. Nr 49 poz. 223 ze zm.) zasądzono od oskarżonych koszty sądowe za postępowanie przygotowawcze w 1/5 części a za postępowanie sądowe w 1/4 części od każdego z nich oraz opłaty kwocie po 60 (sześćdziesiąt) złotych.

Apelację od tego wyroku wniósł obrońca oskarżonego Z. G., który na podstawie art. 425 § 2 kpk oraz art. 444 kpk zaskarżył go w całości na korzyść oskarżonego, na podstawie art. 427 § 2 kpk i art. 438 pkt 2 i 3 kpk zarzucając obrazę przepisów postępowania, mającą wpływ na treść orzeczenia, a w szczególności art. 4 kpk, art. 5 § 2 kpk, art. 7 kpk, art. 410 kpk i art. 424 kpk – polegającą nao parciu orzeczenia tylko na dowodach niekorzystnych dla oskarżonego Z. G. i rozstrzygnięciu wszelkich istotnych wątpliwości co do jego winy na jego niekorzyść oraz przekroczeniu granic swobodnej oceny dowodów, prowadzącą w efekcie do błędnego ustalenia, że w/w oskarżony dopuścił się zarzucanego mu przestępstwa w sytuacji, gdy Z. G. nie przyznał się do popełnienia zarzucanych mu czynów i tak:

a/ nie dokonanie zgodnie z zasadami określonymi w powołanych przepisach krytycznej oceny rozbieżności zeznań strażników rybackich odnośnie przebiegu samego zdarzenia, a w szczególności w kwestii ujawnienia przedmiotów (przetwornicy elektrycznej, worka jutowego, przewodu) znalezionych przy starorzeczu rzeki Ł. w miejscowości S.;

b/ rozstrzygnięcie na niekorzyść oskarżonego Z. G. praktycznie wszystkich istniejących wątpliwości w sytuacji, gdy żaden ze świadków nie wskazywał aby widział Z. G. oraz J. W. dokonujących nielegalnego połowu ryb;

c/ błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia polegający na mylnym przyjęciu, iż oskarżony Z. G. popełnił przypisane mu przestępstwo, podczas gdy w materiale dowodowym nie ma żadnego dowodu, który bezpośrednio wskazuje na sprawstwo Z. G.;

d/ nieuprawnione i błędne ustalenie w pkt I zaskarżonego wyroku, iż dwie ryby z gatunku karaś i okoń o nieznanych wymiarach stanowiły wartość 10 zł, podczas gdy świadek H. G.wskazywał, iż rzeka Ł.nie jest zarybiana w/w gatunkami ryb, a w tym stanie rzeczy pisemna informacja PZU w O.jest całkowicie niewiarygodna, gdyż kilogram świeżego karasia kosztuje około 6 zł, a jeden kilogram okonia około 8 zł;

e/ błędne ustalenie, że współoskarżeni S. O., Z. M. (3)oraz świadek p. P., znajdując się na brzegu starorzecza i nie mając jakiegokolwiek kontaktu z pływającymi łódką Z. G.i J. W.chronili w/w stojąc na przysłowiowych czatach oraz, że wskazane dwie sztuki ryb pochodziły ze starorzecza rzeki Ł..

Podnosząc tak sformułowane zarzuty autor apelacji złożył wniosek o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi pierwszej instancji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie. Niezależnie od braku podstaw do uwzględnienia zarzutów środka odwoławczego zaskarżony wyrok został zmieniony w zakresie przyjętej kwalifikacji prawnej przypisanego oskarżonemu czynu w granicach wytyczonych przepisem art. 455 kpk. Wyprzedzając uwagi odnoszące się bezpośrednio do zarzutów apelacji stwierdzić należy, że kwestia możliwości zastosowania reguły z art. 455 kpk nastręczała pewnych trudności, wynikających z konstrukcji czynu przypisanego. Oto bowiem z treści zaskarżonego na korzyść oskarżonego wyroku wynika, że jego przestępcze zachowanie polegało na poławianiu ryb „za pomocą rybackiego narzędzia połowowego w postaci agregatu prądotwórczego wytwarzającego w wodzie pole elektryczne charakterystyczne dla prądu zmiennego”. Gdy się dokona analizy owego opisu można odnieść wrażenie, że w działaniu oskarżonego brak jest jednego znamienia czynu, a mianowicie ustalenia, że działał on „nie będąc uprawnionym do rybactwa”. Skoro bowiem, jak wynika z treści wyroku działanie oskarżonego polegało na połowie ryb „rybackim narzędziem połowowym”, to połów taki jest karalny tylko w sytuacji, gdy prowadzi go osoba nieuprawniona do rybactwa. Zgodnie z przepisem art. 27c ust. 1 pkt 2 ustawy o rybactwie śródlądowym karalne jest poławianie ryb rybackimi narzędziami połowowymi lub urządzeniami połowowymi przez osobę „nie będąca uprawnionym do rybactwa albo osobę poławiającą na jego rzecz”. Gdyby zatem przyjąć, że narzędzia wytwarzające pole elektryczne charakterystyczne dla prądu zmiennego są rybackimi narzędziami połowowymi, wówczas czynem karalnym pod postacią występku mógłby być li tylko połów bez uprawnień do rybactwa, a w opisie czynu działania bez uprawnień nie zarzucono i nie przypisano. Wadliwość konstrukcji czynu potęguje jego kwalifikacja prawna, która zupełnie pomija wynikający z opisu połów ryb przez wytwarzanie w wodzie pola elektrycznego charakterystycznego dla prądu zmiennego. Połów taki jest bowiem z mocy prawa niedozwolony. Zgodnie z przepisem art. 8 ust. 1 pkt 6 cytowanej ustawy o rybactwie śródlądowym zabrania się połowu ryb przez wytwarzanie w wodzie pola elektrycznego charakterystycznego dla prądu zmiennego. Jest to zakaz o charakterze bezwzględnym, a więc narzędzia wytwarzające prąd zmienny nie mogą być również rybackimi narzędziami połowowymi. W zaskarżonym wyroku zawarto przeto wszystkie znamiona przestępstwa kwalifikowanego z art. 27 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 8 ust. 1 pkt 6 ustawy o rybactwie śródlądowym i z niezrozumiałych zupełnie powodów zakwalifikowano go z art. 27 ust. 1 pkt 2 ustawy. Takie poprawienie kwalifikacji prawnej czynu było zdaniem sądu odwoławczego możliwe, albowiem było neutralne dla oskarżonego, a zgodnie z przepisem art. 455 kpk niemożliwa byłaby zmiana kwalifikacji prawnej czynu tylko w sytuacji, gdyby była dla oskarżonego niekorzystna. Nie jest ta kwalifikacja dla oskarżonego korzystniejsza, ale – zdaniem sądu odwoławczego – nie jest równocześnie niekorzystna i stąd dostrzeżono możliwość jej poprawienia. Owa neutralność wynika z faktu, że poprawa błędnej kwalifikacji prawnej wymagała usunięcia ustalenia dla oskarżonego korzystnego z punktu widzenia literalnego, to jest ustalenia, że narzędzie którym się posłużył jest narzędziem rybackim. Równocześnie, pamiętając o uprawomocnieniu się wyroku w stosunku do pozostałych oskarżonych, działających wspólnie i w porozumieniu, niemożliwym było zastosowanie zasady z art. 435 kpk, albowiem przepis ten umożliwia zmianę wyroku w stosunku do oskarżonych, choćby nie wnieśli oni środka odwoławczego, jeżeli zmienił je na rzecz współoskarżonego, ale tylko w sytuacji, gdy zmiana ta jest „na korzyść”. Tymczasem, co wcześniej zasygnalizowano – ma ona charakter neutralny, a w konsekwencji możliwość zmiany kwalifikacji prawnej przypisanego tym oskarżonym czynu możliwa byłaby tylko przy istnieniu środków odwoławczych, dezaktualizujących prawomocność podmiotową w pozostałym zakresie wyroku.

Wracając do zarzutów apelacji wypada zauważyć, ze co najmniej jeden z nich jest znacząco osłabiony, albowiem oskarżeni O. i M. wyroku nie zaskarżyli godząc się z ustaleniem sadu meriti, iż działali w ramach podziału ról. Ich postawa dowodzi prawidłowości ustalenia sądu meriti oraz poprzedzającej je analizy dowodów, że nim strażnicy rybaccy przyjechali na miejsce pobytu oskarżonych uzyskali wiarygodną informację od świadka P. o „grupie pięciu mężczyzn poławiających ryby za pomocą prostownika” (zeznania A. P. k. 3). Sytuacja procesowa oskarżonego Z. G. jest w tym zakresie zgoła odmienna, albowiem to on i współoskarżony J. W., który również wyrok wydany wobec niego zaakceptował, w momencie podjęcia przez strażników rybackich interwencji znajdowali się na łódce. Dowody zgromadzone w toku postępowania w stosunku do osób przebywających na łódce były dowodami bezpośrednio wskazującymi na ich sprawstwo, w przeciwieństwie do dowodów dotyczących osób przebywających na brzegu, mających charakter poszlakowy. Stąd też ich ocena w zakresie stawianych w apelacji zarzutów jest stosunkowo prosta. Brak jest równocześnie podstaw by sytuację oskarżonego G. rozpatrywać w powiązaniu z sytuacją oskarżonych przebywających na brzegu, skoro ich udział w przestępstwie, jak to ustalił sąd meriti, polegał na zabezpieczaniu czynności bezpośrednio znamionujących przestępstwo, realizowanych przez osoby znajdujące się w łódce, w tym oskarżonego G.. Postulując przyjęcie za dowód stanowiący podstawę ustaleń faktycznych wyjaśnienia oskarżonego autor apelacji pominął obowiązek ich badania przez pryzmat zasad wiedzy i doświadczenia życiowego, warunkowany dodatkowo koniecznością logicznej konfrontacji z zeznaniami świadków, stanowiącymi podstawę sformułowanego zarzutu, a w dalszej kolejności przypisanego czynu. Tymczasem wyjaśnienia te już same w sobie są nie do zaakceptowania, albowiem nie sposób logicznie wyjaśnić dlaczego człowiek nie mający związku z rybactwem miałby podjąć na własną rękę walkę z kłusownictwem i to jeszcze w okolicznościach stwarzających realną podstawę do postawienia zarzutu kłusownictwa. Skarżący nie eksponował co prawda tej okoliczności, ale z wyjaśnień oskarżonego wynika, że pojechał z kolegami „szukać siatek kłusowników”. To tak jakby włamywał się do sklepu żeby chronić towaru przed innym włamywaczem. Tymczasem z zeznań świadków oskarżenia w tym S. L. wynika kategorycznie, że to właśnie w pobliżu oskarżonego znajdowały się przedmioty służące do połowu prądem zmiennym. Z relacji świadków, którzy w różnym czasie i z różnej perspektywy obserwowali zdarzenie (S. L., W. M., M. M. (2), A. P. (2)) wynikają te same okoliczności, jednoznacznie wskazujące, że oskarżeni G. i W. podjęli nieudaną niestety próbę pozbycia się narzędzi służących do poławiania prądem zmiennym, jak też ryb. Sprzeczności w ich zeznaniach są jedynie pozorne i wynikają z dynamiki zdarzenia, jak też faktu, że każdy z nich w różnym czasie i z różnych miejsc obserwowali moment, w którym oskarżony G. znalazł się w wodzie. Nie do przyjęcia jest w tych okolicznościach teza, że wywrotka łodzi była przypadkowa, niezamierzona. Konfrontacja dowodów ze źródeł osobowych doprowadziła zatem sąd meriti do pozostającego pod ochroną art. 7 kpk wniosku, że jedynie dowody obciążające oskarżonego G. można obdarzyć przymiotem wiarygodności. Świadczą one tymczasem w sposób kategoryczny o poławianiu przez oskarżonego ryb za pomocą urządzeń wytwarzających prąd zmienny, co jest zakazane i zgodnie z przytoczonymi już przepisami ustawy o rybactwie śródlądowym, wyczerpuje znamiona przestępstwa.

Wartość ryb nie jest znamieniem przestępstwa przypisanego oskarżonemu. Ma ona jedynie znaczenie dla określenia wysokości nawiązki. Nawiązka ta została orzeczona w granicach możliwych do zaakceptowania i nie sposób przyjąć w ślad za zarzutem apelacji w tej części by ewentualna różnica wartości ryb rzędu kilku złotych mogła mieć wpływ na treść wydanego orzeczenia. Tylko taka różnica mogłaby zgodnie z przepisem art. 438 pkt 3 kpk powodować potrzebę korekty wyroku.

Zadziwiający jest zarzut apelacji jakoby zatrzymane ryby nie mogły występować w starorzeczu Ł., albowiem takim gatunkiem wód tych się nie zarybia. Można pozostawić go bez komentarza, gdy się zważy na charakter otwarty zbiornika wodnego, migrację ryb, jak też zeznania świadka H. G., który kategorycznie zeznał, że oba gatunki ryby, o których mowa w czynie przypisanym występują w wodach akwenu, po którym pływali na łodzi oskarżony oraz współoskarżony J. W.. Nadto wypada zauważyć, że z zeznań świadka S. L. wynika, że stan wody powodował połączenie głównego nurtu rzeki z jej starorzeczem. Próba wykazania przez autora apelacji, że nie zarybianie określonym gatunkiem ryb jest równoznaczne z niewystępowaniem tego gatunku jest w tych okolicznościach nie do zaakceptowania.

Odrzucić należało również zarzut obrazy art. 5 § 2 kk, albowiem sąd meriti nie ujawnił w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku żadnych wątpliwości, o których mowa w tym przepisie. Stąd też wątpliwości wyrażane przez obrońcę można rozpatrywać jedynie w granicach obrazy zasady swobodnej oceny dowodów i wynikającej z niej nieprawidłowości w procesie klasyfikowania materiału dowodowego. Jak wynika z niniejszego uzasadnienia zarzut obrazy art. 7 kpk nie został uwzględniony, a w konsekwencji zarzut obrazy art. 5 § 2 kpk nie znajdował swojej podstawy faktycznej.

Uwzględniając powyższe uwagi zaskarżony wyrok zmieniono w ten sposób, że na podstawie art. 455 kpk poprawiono błędną kwalifikację prawną czynu przypisanego oskarżonemu Z. G. poprzez jego zakwalifikowanie z art. 27c ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 8 ust. 1 pkt 6 ustawy z dnia 18 kwietnia 1985 roku o rybactwie śródlądowym i w konsekwencji wyeliminowano z opisu przypisanego mu czynu wyraz „rybackiego”, a w pozostałym zakresie wyrok ten utrzymano w mocy (art. 437 § 1 kpk w zw. z art. 438 pkt 2 i 3 kpk). Kara wymierzona oskarżonemu, w tym również orzeczone środki karne nie noszą cechy rażącej niewspółmierności, a tylko niewspółmierność tego rodzaju mogłaby powodować konieczność reformacji orzeczenia.

O kosztach procesu postępowania odwoławczego orzeczono na podstawie art. 636 § 1 kpk w zw. z art. 3 ust. 1 i art. 8 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 roku o opłatach w sprawach karnych (tekst jednolity Dz. U. Nr 49 poz. 223 z 1983 roku z późn. zm.).