Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Sąd Okręgowy w Gdańsku XV Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSO Weronika Klawonn

Protokolant: st. sekr. sąd. Magdalena Florian

po rozpoznaniu w dniu 20 czerwca 2016 r. na rozprawie

sprawy z powództwa (...) S.A. Spółki Komandytowej w G.

przeciwko M. P. (1)

o ochronę dóbr osobistych

1.  upoważnia powoda (...) S.A. Spółkę Komandytową w G. do zamieszczenia na własny koszt za pośrednictwem witryn internetowych (...)oraz (...)tekstu oświadczenia następującej treści:

„ M. P. (1) przeprasza (...) S.A. Spółkę Komandytową w G. za to, że za pośrednictwem środków masowego komunikowania, w szczególności zaś witryny internetowej (...), rozpowszechniał także po wydaniu wyroku przez Sąd Okręgowy w Gdańsku z dnia 28 maja 2009 r. w sprawie I C 710/08 nieprawdziwe informacje naruszające dobre imię (...) S.A. Spółki Komandytowej.”

2.  oddala powództwo w pozostałym zakresie,

3.  zasądza od powoda na rzecz pozwanego kwotę 2400 zł. (dwa tysiące czterysta złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego związanego z dochodzeniem roszczenia pieniężnego,

4.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 960 zł. (dziewięćset sześćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów sądowych związanych z dochodzeniem roszczenia niepieniężnego,

5.  znosi wzajemnie pomiędzy stronami koszty procesu wywołane wniesieniem zażaleń.

UZASADNIENIE

Stanowiska stron

Stanowisko powoda.

Żądanie

(...) Spółka Akcyjna w G. (aktualnie (...) Spółka Akcyjna Spółka Komandytowa w G. – zmiany podmiotowe vide k. 480-508) w dniu 21 listopada 2011 r. wniosła pozew (k. 3) przeciwko M. P. (1), w którym domagała się nakazania pozwanemu złożenia oświadczenia o następującej treści:

„M. P. (1) przeprasza spółkę (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w G. za to, że za pośrednictwem środków masowego komunikowania, w szczególności zaś witryny internetowej (...)rozpowszechniał nieprawdziwe informacje, naruszające dobre imię (...) Spółka Akcyjna w G.”,

przy czym złożenie tego oświadczenia powinno nastąpić na łamach dodatku do Gazety Wyborczej – Gazeta Trójmiasto oraz Tygodniku Polityka, stron internetowych (...)oraz (...)

Powódka wniosła o zasądzenie od pozwanego zadośćuczynienia w kwocie 50.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wydania wyroku do dnia zapłaty.

Podstawa faktyczna żądania

Pozwany wraz z partnerką zamieszkują w lokalu wybudowanym przez powoda bez jakiegokolwiek tytułu prawnego. W kwietniu 2008 roku odkryto, że pod domeną internetową (...)wyświetla się stworzona przez pozwanego strona internetowa, która dotyczyła nieistniejącego „stowarzyszenia” zwykłego. W dniu 10 czerwca 2008 roku do spółki wpłynęły pierwsze, pochodzące od partnerki powoda, żądania odkupienia lokalu mieszkalnego za kwotę 900.000 zł wraz z informacją o przystąpieniu do „stowarzyszenia”. Równolegle z żądaniami A. C. na będącej własnością pozwanego stronie internetowej pojawiła się informacja o możliwości sprzedaży domeny za kwotę 141.996 USD z zastrzeżeniem, że kwota ta każdego miesiąca będzie wyższa o 10%.

Aktywność „społeczna” powoda była początkowo realizowana za pomocą domeny internetowej i polegała na publikowaniu obraźliwych i nieprawdziwych informacji na temat spółki powodowej, lecz również za pośrednictwem adresu poczty elektronicznej umożliwiła rejestrację kolejnych domen, wyłączonych spod jurysdykcji Sądu Polubownego ds. Domen Internetowych. W październiku 2008 roku pozwany utracił władztwo nad domeną internetową – prawa do niej przeszły na powódkę. Prezentowane dotychczas treści pojawiły się niezwłocznie pod adresem (...). W sieci Internet pojawiła się również strona internetowa stowarzyszenia osób poszkodowanych przez powódkę.

Sąd Okręgowy w Gdańsku w wyroku z dnia 28 maja 2009 roku wydanym w sprawie IC 710/08 uwzględnił powództwo o ochronę dóbr osobistych, w szczególności zakazał pozwanemu użytkowania stron internetowych w sposób naruszający dobre imię powódki, zakazał rozpowszechniania nieprawdziwych informacji dotyczących działalności powódki, jakości usług przez nią świadczonych. Wyrok uprawomocnił się. Pomimo tego powód do dnia dzisiejszego nie opublikował przeprosin, nie zaprzestał naruszeń dóbr osobistych. Przyznana kwota zadośćuczynienia została wyegzekwowana w sierpniu 2011 roku. Za pośrednictwem domeny (...)nadal publikowane są treści godzące w dobre imię powódki, pojawiły się 22 nowe wpisy. W zakładce „sprawy sądowe” umieszczane są zarówno komentarze do niekorzystnych orzeczeń sądowych jak również stale aktualizowane terminy kolejnych posiedzeń w sprawie. W zakładce „opinie klientów” zamieszczono w zasadzie same anonimowe, wyłącznie negatywne opinie o działalności powódki.

Po wydaniu prawomocnego wyroku przez Sąd Okręgowy w Gdańsku do powódki wpłynęła kolejna „propozycja ugody” ze strony pozwanego. Wskutek odmowy spełnienia absurdalnych roszczeń finansowych M. P. (1) i A. C. prowadzą nadal swoją bezprawną działalność celem doprowadzenia do spełnienia przez powódkę nieistniejących żądań, opisanych jako „odszkodowania”.

Dla swojej działalności powód posiłkował się „stowarzyszeniami”, aby jego strony były lepiej pozycjonowane. Brak jest informacji o działalności rzekomego stowarzyszenia. Pozwany nie ukrywa, że w przypadku zapłaty astronomicznych „odszkodowań” przez powódkę, jego stowarzyszenia zaprzestaną swojej działalności.

Stanowisko pozwanego

Pozwany w piśmie z dnia 12 czerwca 2014 roku (k. 263 akt) odniósł się merytorycznie do powództwa, wnosząc o jego odrzucenie, względnie oddalenie jak również zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Pozwany podniósł zarzut powagi rzeczy osądzonej powołując się na treść wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 28 maja 2009 roku, sygn. akt I C 710/08. 1

Pozwany zaprzeczył, aby podejmował działania, o których mowa w pozwie. Istniały dwie strony internetowe, w których umieszczono nazwę (...). Witryna(...)była zarejestrowana na pozwanego, jednakże powód przejął tę domenę w 2008 roku i od końca tego roku pozwany nie jest jej właścicielem, nie administruje jej.

Domena (...)nie stanowiła natomiast własności pozwanego, zwłaszcza w okresie objętym niniejszym pozwem. Pozwany nie posługiwał się adresem email (...)dla założenia lub obsługi strony (...). Pozwany zaprzeczył, aby jeździł w okresie objętym pozwem do Londynu – pozwany jeździł tam w 2006 roku w związku z działalnością gospodarczą. Pozwany nie prowadzi już działalności gospodarczej od 2007 roku. Pozwany nie prowadzi również działalności w stowarzyszeniu od czasu jego rozwiązania.

Zadośćuczynienie w wysokości 50.000 zł uznał pozwany jako rażąco wygórowane Nie bez znaczenia jest stopień winy sprawcy. Okoliczność, że powód jest osobą chorą psychicznie może wywierać wpływ na ocenę ewentualnego stopnia jego winy. Pozwany jest osobą bezdomną, bez środków do życia. W mieszkaniu, w którym pozwany zamieszkiwał, pojawił się grzyb – usterka nie została usunięta przez powódkę. Publikacja przeprosin według samego powoda kosztować będzie 10.000 zł – jest to kwota niewspółmiernie duża. Kwota ta może być znacznie wyższa. Świadczenia powinny zostać miarkowane w oparciu o art. 440 k.c. oraz art. 5 k.c. Na uwagę zasługuje rażąca dysproporcja w sytuacji ekonomicznej stron postępowania.

W piśmie procesowym z dnia 15 lipca 2014 roku (k. 297) powódka przyznała, że strona internetowa (...)do dnia dzisiejszego jest wyświetlana, a wysokość jej pozycjonowania wskazuje, że jest niezmiennie podtrzymywana dzięki tzw. sztucznemu ruchowi, czyli wykupywaniu płatnych usług symulujących wejścia na stronę, a skutkujących jej wyświetlaniu przez wyszukiwarkę na wyższej pozycji. Kwestia miarkowania wysokości roszczeń w ocenie powódki odnosi się wyłącznie do relacji pomiędzy osobami fizycznymi, nie znajduje bezpośredniego zastosowania w niniejszym sporze.

Pozwany posiada znaczny majątek, który nabywał i sprzedawał w celach inwestycyjnych. Pozwany nie jest osobą ubezwłasnowolnioną choćby w części. Fakt, że pozwany cierpi na schizofrenię nie zwalnia go od odpowiedzialności. Nadto należy rozważyć zasadę słuszności, która stoi na przeszkodzie zwolnienia powoda od odpowiedzialności. Przemawia za tym stopień nasilenia działań pozwanego, okres ich oddziaływania, sytuacja majątkowa pozwanego.

Modyfikacja żądania powoda

Podczas rozprawy w dniu 20 kwietnia 2016 roku (nagranie k. 510) powódka wniosła o zamieszczenie w treści rozstrzygnięcia upoważnienia powódki do zamieszczenia na własny koszt na stronach www internetowych powódki wskazanego w treści pozwu, jak również na stronie www.invet-comfort.com, obecnie jest stroną powódki przeprosin określonych w treści pozwu. Stanowisko to zostało sprecyzowane w piśmie procesowym powoda z dnia 5 maja 2016 roku (k. 513) w ten sposób, że powódka wnosi o upoważnienie do zamieszczenia za pośrednictwem witryn internetowych (...)oraz(...) tekstu przeprosin o treści następującej: „M. P. (1) przeprasza spółkę (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w G. za to, że za pośrednictwem środków masowego komunikowania, w szczególności zaś witryny internetowej(...)rozpowszechniał nieprawdziwe informacje, naruszające dobre imię (...) Spółki Akcyjnej w G.”, jak również do utrzymywania powyższych treści przez okres 12 miesięcy od daty zamieszczenia.

Stanowisko pozwanego wobec zmodyfikowanego żądania.

W odpowiedzi na tak sformułowane żądanie pozwu w piśmie procesowym z dnia 20 maja 2016 roku (k. 516) pozwany podniósł zarzut przedawnienia. Z materiałów sprawy wynika, że ostatni wpis, który powódka przypisuje pozwanemu, został umieszczony w lutym 2011 roku, a zatem ponad 4 lata temu, tymczasem termin przedawnienia wynosi 3 lata. Z uwagi na przedawnienie pozwany wnosi o oddalenie powództwa również w tej części. W pozostałym zakresie pozwany podtrzymał przedstawione w sprawie stanowisko oraz wnioski dowodowe.

Podstawa faktyczna wyroku

Pozwany M. P. (1) zamieszkiwał ze swoją partnerką A. C. w lokalu wybudowanym przez powoda na osiedlu (...) w G.. Powód pozostając w konflikcie z pozwanym na tle wad tego lokalu założył Stowarzyszenie Osób (...) S.A. Pozwany zarejestrował domenę (...), na której zamieszczał negatywne wpisy na temat powoda. W październiku 2008 r. na skutek odmowy dokonania zapisu na sąd polubowny pozwany utracił prawa do domeny(...) Natomiast w dniu 25 listopada 2008 roku Sąd Rejonowy Gdańsk-Północ w Gdańsku postanowił rozwiązać Stowarzyszenie Zwykłe (...) przez (...) S.A. z siedzibą w G..

Dowód: odpis postanowień k. 23 i 25-27; informacją NASK z dnia 4 sierpnia 2008 r. k. 54 pozostałe okoliczności przesądzone w wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 28 maja 2009 r. I C 710/08

Obraźliwe treści dotyczące pozwanego zaczęły pojawiać się na stronie (...), zarejestrowanej w dniu 12 marca 2008 r. Witryna ta miała odsyłacz © (...) LTd 2008., jako właściciela domeny.

Dowód: wydruki ze strony (...). k. 29 i nast. , wydruk www.whois.com k. 439, uzasadnienie orzeczenia zespołu administracyjnego Centrum Arbitrażu i Mediacji k. 463 i nast.)

Kwestia ochrony dóbr osobistych powoda oraz znaku towarowego słownego (...) była przedmiotem procesu zawisłego pomiędzy stronami niniejszego postępowania. W wyroku z dnia 28 maja 2009 roku wydanym w sprawie I C 710/08 Sąd Okręgowy w Gdańsku:

- nakazał pozwanemu przeproszenie powódki na łamach trójmiejskiego wydania „Gazety Wyborczej” przez zamieszczenie w poniedziałek lub w piątek na stronach 2. lub 3. w terminie dwóch tygodni od dnia uprawomocnienia się wyroku na własny koszt pisemnego oświadczenia,

- zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 20.000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę,

- zakazał pozwanemu naruszania prawa powódki do znaku towarowego słownego (...) poprzez używanie tego znaku dla oznaczenia nazwy serwisu internetowego udostępnionego pod domeną internetową (...), a także każdego innego serwisu internetowego niezależnie od rodzaju domeny, a także w treści odnośników oraz informacji zawartych w tych serwisach internetowych, a nadto używanie tego znaku w nazwach przejawów wszelkiej działalności społecznej, gospodarczej czy informacyjnej, której celem jest antyreklama działalności powódki,

- nakazał pozwanemu usunięcie znaku towarowego (...) z nazwy serwisu internetowego(...), a także zawartych w nim odnośnikach,

- nakazał pozwanemu zaniechanie rozpowszechnienia nieprawdziwych informacji o działalności gospodarczej powódki, a dotyczących jakości świadczonych przez nią usług,

- w pozostałym zakresie powództwo oddalił oraz rozstrzygnął o kosztach postępowania.

W wiadomości elektronicznej z dnia ogłoszenia wyroku Sądu I instancji wysłanej o godz. 19:15 skierowanym do Zarządu powódki, pozwany poinformował o znacznej wysokości roszczeniach osób fizycznych wobec powódki zgłoszonych stowarzyszeniu na dzień 28 maja 2009 roku.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z dnia 24 listopada 2009 roku wydanym w sprawie I ACa 1056/09 apelację pozwanego oddalił oraz rozstrzygnął o kosztach postępowania.

Dowód: odpisy wyroków k. 74-75, wiadomość elektroniczna k. 102-103;

Pozwany pomimo prawomocnego orzeczenie sądowego wydanego w przedmiocie ochrony dóbr osobistych powódki, prowadzonego postępowania egzekucyjnego przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym Gdańsk-Północ w Gdańsku M. B. pod sygn. akt KM 1946/09 nie zastosował się dobrowolnie do wskazanych w nim nakazów i zakazów.

Dowód: dokumenty związane z postępowaniem egzekucyjnym k. 98-100;

Na stronie internetowej (...)zamieszczane były treści związane z jakością usług świadczonych przez powodową spółkę. Znajduje się tutaj również odnośnik do strony internetowej (...)jako „strony głównej stowarzyszenia”.

Dowód: wydruk ze strony internetowej(...)k. 58-61;

Na stronie internetowej (...)(z podtytułem (...).com Stowarzyszenie Osób (...) przez (...) S.A.) po uprawomocnieniu się wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 28 maja 2009 r. były zamieszczane kolejne wpisy dotyczące powoda:

- 31.03.2010 r. (...)zadłużony coraz bardziej Co zrobią banki.

- 03.05.2010 A. - dach przeciekają po pierwszej zimie.

- 20.07.2010 (...)zakłada spółki komandytowe aby nadal stosować niedozwolone klauzule umowne i oszukiwać klientów

- 20.02. 2011 – (...)zastrasza ofiary i wysyła listy z pogróżkami

Były także zamieszczane negatywne opinie klientów na temat usług powoda – jako przedrukowywane z innych witryn.

Dowód: wypisy z aktów notarialnych k. 29-52;

Powodowa spółka prowadziła egzekucję w oparciu o prawomocny wyrok, opublikowano ogłoszenie.

Dowód: zeznania J. P. [2015.01.14 00:34:58] k. 392;

Strona internetowa(...)była dostępna co najmniej do września 2014 r. Ostatnie wpisy jednak są datowane na koniec 2011 r. Po tej dacie nie odnotowano nowych aktywności. Strony internetowe prowadzone przez pozwanego wyświetlały się na szóstej bądź siódmej pozycji w przeglądarkach internetowych.

Dowód: wydruk ze strony internetowej k. 343-347; zeznania J. K. [2015.01.14 00:06:49] k. 392, zeznania M. S. [2015.01.14 00:24:33] k. 392, zeznania J. P. [2015.01.14 00:34:58] k. 392;

Jednakże także w późniejszym okresie powódka uzyskiwała informacje o treściach zamieszczanych na przedmiotowych stronach internetowych od swoich klientów, akcjonariuszy, banków udzielających kredytów.

Klienci przy okazji podejmowania decyzji o zakupie nieruchomości naprzeciwko J. D. dowiadywali się o stronę (...). Kontaktowali się telefonicznie z powodem. Pozostawali zaniepokojeni informacjami tam zawartymi. Pracownicy powódki starali się przekonać klientów co do należytej jakości nieruchomości – zajmował się tym dział usterek.

Dowód: zeznania J. K. [2015.01.14 00:06:49] k. 392, zeznania M. S. [2015.01.14 00:24:33] k. 392, zeznania J. P. [2015.01.14 00:34:58] k. 392;

W dniu 10 czerwca 2015 roku Centrum Arbitrażu i Mediacji wydało orzeczenie, w którym nakazano (...) Ltd przekazanie kwestionowanej nazwy domeny (...)powódce.

Dowód: tłumaczenie przysięgłe orzeczenia zespołu administracyjnego Centrum Arbitrażu i Mediacji k. 463-470;

Przeciwko pozwanemu było prowadzone postępowanie egzekucyjne nie tylko z wniosku powoda, ale także innych osób. W dniu 24 sierpnia 2011 r. pozwany sprzedał swoje mieszkanie położone w G. przy ul. (...). Z ceny sprzedaży zostali zaspokojeni wierzyciele. Część ceny została zajęta na podstawie postanowienia o zabezpieczeniu wydanego w niniejszej sprawie. Mieszkanie A. C. na J. D. zostało sprzedane w 2013 r. A. C. wyprowadziła się zagranicę.

Dowód: akt notarialny sprzedaży k. 88 i nast. , odpis z księgi wieczystej k. 273 i nast.

Pozwany był właścicielem nieruchomości rolnej położonej w miejscowości G. o pow. ponad 29 ha. Zapłata znacznej części ceny na podstawie umowy z dnia 29 marca 2012 r. została rozłożona na raty. W związku z niepłaceniem rat przez pozwanego Agencja Nieruchomości Rolnych wypowiedziała umowę w dniu 10 października 2013 r. Należność na ten dzień wynosiła 325922 zł. 44 gr. Nieruchomość ta została sprzedana przez pozwanego w styczniu 2014 r. Środki zostały przekazane na pokrycie zadłużenia.

Pozwany jest także właścicielem nieruchomości rolnej w W.. Jest ona obciążona hipoteką na kwotę 450000 zł. oraz prawem odkupu na rzecz ANR.

Dowód: odpis KW nr (...) k. 302-313; wezwanie do zapłaty z dnia 10 października 2013 r. k. 286

Przed Sądem Rejonowym w Gdyni toczyło się postępowanie karne (IX K 300/10) dotyczące działań pozwanego wobec powoda. Sąd II instancji umorzył postępowanie z uwagi na niepoczytalność oskarżonego M. P. (1)

Okoliczność bezsporna.

U pozwanego stwierdzono zaburzenia psychotyczne – zespół paranoidalny w postępującej choroby psychicznej – schizofrenii. Takie rozpoznanie potwierdzają przeprowadzone w 2013 roku badania psychologiczne, objawy osiowe – autyzm, dyteizm, wycofanie społeczne oraz załamanie linii życiowej pozwanego, ustalony stopień niepełnosprawności z uwagi na chorobę psychiczną.

Pozwany podjął leczenie psychiatryczne, jednak zaprzestał go w styczniu 2005 roku, ponownie wznowił farmakoterapię w 2012 roku. W okresie od maja 2008 roku do listopada 2011 roku pozwany znajdował się w stanie psychozy paranoidalnej (pod wpływem omamów słuchowych, z urojeniową interpretacją rzeczywistości, niespokojny, podejrzliwy, nieufny), czyli w stanie wyłączającym świadome albo swobodne podjęcie decyzji albo wyrażenie woli w kontekście jego ewentualnych działań związanych z wpisami zamieszczonymi na stronie internetowej www.invest-komfort.com.

Z uwagi na trwający u pozwanego proces chorobowy, jego odbiór rzeczywistości jest zmieniony, ulega deformacjom poprzez obecność w jego myśleniu treści urojeniowych i nastawienia ksobnego. Pozwany jest zupełnie bezkrytyczny wobec tej sytuacji, rozumie ją urojeniowo, nawet w sytuacji odpowiedzialności sądowej. Nie przyjmuje argumentów. Klasyfikuje fakty według systemu prześladowań. Kieruje się „chorymi motywami”, o których prawdziwości jest przekonany. Do kręgu swoich prześladowców wciąga kolejne, nowe osoby, wycofał się z życia.

U pozwanego występują nie-leczone zaburzenia psychotyczne, cechy deficytu osobowości, obniżenie krytycyzmu i brak wglądu w motywy własnego postępowania zaburzają jemu postrzeganie rzeczywistości od około połowy 2005 roku, z czasem, wobec nieliczenia, ulegają nasileniu i utrwaleniu.

W tej sytuacji pozwany nie będzie w stanie poddać się decyzjom Sądu, ich interpretacja będzie następowała w sposób niewłaściwy, chorobowy – urojeniowy. Pozwany żyje we własnym, nieprawdziwym świecie choroby.

Dowód: opinia sądowo-psychiatryczna k. 421-428, uzupełniająca opinia sądowo-psychiatryczna k. 454;

W orzeczeniu z dnia 12 grudnia 2012 roku Miejski Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności w G. zaliczył powoda do osób z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności z uwagi na chorobę psychiczną rozpoznaną w 2004 roku. Orzeczenie wydano na czas oznaczony do 30 listopada 2013 roku. Powód nie jest obecnie zatrudniony. Nie ma stałego miejsca zamieszkania.

Dowód: orzeczenie o stopniu niepełnosprawności k. 189, dokumentacja medyczna k. 362-365; oświadczenie o stanie majątkowym, wywiad w opinii biegłego k. 425

Powód na swojej stronie internetowej (...)zamieszcza następujące informacje na swój temat:

(...) Spółka Akcyjna Sp.K. prowadzi działalność deweloperską od 1995 roku, w tym czasie zrealizował(...)inwestycje, budując blisko (...) lokali mieszkalnych i usługowych o łącznej powierzchni ponad (...) tys. mkw. Spółka działa na rynku trójmiejskim oraz w jego najbliższych okolicach i specjalizuje się w realizacji inwestycji w prestiżowych lokalizacjach. Władze firmy starannie wybierają miejsca dla nowych obiektów, szczególną wagę przywiązując do walorów krajobrazowych, dążąc do harmonijnego wkomponowania inwestycji w otoczenie przyrodnicze oraz istniejącą już zabudowę miejską. Deweloper zdobył markę firmy solidnej i wiarygodnej, zaś zrealizowane obiekty uznawane są za niezwykle atrakcyjne. Bezpieczeństwo finansowe inwestycji zapewnia stabilna pozycja ekonomiczna oraz podstawowy kapitał spółki wynoszący (...)milionów złotych. (...)wymieniany jest w ogólnopolskich rankingach przedsiębiorstw o największej dynamice rozwoju, osiągających bardzo dobre wyniki finansowe, będących rzetelnymi partnerami w biznesie. Spółka jest członkiem Polskiego (...).”

Okoliczność notoryjna

Ocena dowodów

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie materiału dowodowego zaoferowanego przez strony niniejszego postępowania. Sąd ocenił wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału (art. 233 § 1 k.p.c.).

Treść wpisów zamieszczanych na stronie (...)była pomiędzy stronami bezsporna. Ich brzemiennie oraz czas zamieszczenia Sąd ustalił na podstawie załączonych przez powoda wydruków.

Sytuację majątkową pozwanego Sąd ustalił na postawie przedłożonych przez strony dokumentów postaci wypisów z aktów notarialnych oraz wydruków z ksiąg wieczystych, a także pisma ANR. Dokumenty te nie były kwestionowane przez strony i pozwalały na ustalenie treści oraz czasu dokonania określonych rozporządzeń majątkowych.

Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego psychiatry celem ustalenia, czy pozwany z uwagi na stan zdrowia oraz długotrwałą chorobę psychiczną znajdował się w stanie wyłączającym świadome powzięcie decyzji albo wyrażenie woli w okresie, gdy w sieci Internet zamieszczane były treści godzące w dobra osobiste powodowej spółki. Ponadto postanowieniem z dnia 25 listopada 2015 r. sąd dopuścił dowód z opinii biegłego psychiatry, aby ustalić, czy stan psychiczny powoda pozwala na zrozumienie przez niego wyroku nakazującego określone zachowanie się oraz przewidzenia konsekwencji niezastosowania się do jego treści. Wnioski i argumentacja biegłego okazały się dla Sądu przekonujące. Opinia nie była kwestionowana.

Sąd dopuścił i przeprowadził podczas rozprawy dowód z zeznań świadków J. K., M. S. i J. P.. Ich zeznania uznać należy, w świetle pozostałych środków dowodowych, za spójne i autentyczne, złożone w sposób spontaniczny. Wiarygodność ich zeznań nie wzbudzała wątpliwości. Zeznania pracowników powodowej spółki dotyczyły zasadniczo wpływu treści zamieszczanych na stronie(...)na działalność spółki w obszarze budowy i sprzedaży nieruchomości lokalowych. W tym zakresie zeznania świadków pozostawały spójne.

Na rozprawie w dniu 20 czerwca 2016 roku (nagranie k. 526) Sąd oddalił wniosek pozwanego o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego sądowego z zakresu informatyki i domen internetowych na okoliczność ustalenia:

- kto jest właścicielem i administratorem strony(...)

- czy można ustalić, kto umieszczał na tej stronie wpisy, o których mowa w pozwie, a jeśli tak, to kto to był,

- czy można ustalić, kto zajmuje się pozycjonowaniem tej strony, a jeśli tak to kto to jest,

- z jakiego adresu e-mail zarejestrowano tę stronę i czy adres (...)jest wykorzystywany do jej prowadzenia.

a także wniosek o przeprowadzenie dowodu z zeznań świadków Z. D., A. C., K. S. oraz S. S. .

W ocenie Sądu w kontekście zebranego materiału procesowego o także zmodyfikowanej treści żądania pozwu (pismo z dnia 5 maja 2016) zasięganie wiadomości specjalnych dla ustalenia, kto zarejestrował domenę (...)nie było potrzebne.

To, że domena została w marcu 2008 r. zarejestrowana formalnie przez (...) Ltd. wynikało pośrednio z orzeczenia zespołu administracyjnego Centrum Arbitrażu i Mediacji oraz wydruku www.whois.com. Z tego samego okresu pochodzi umowa dzierżawy zawarta pomiędzy pozwanym a (...) Ltd dotycząca domeny (...)(k.292). Umowa ta była przedmiotem analizy przez Sąd Okręgowy w sprawie I C 710/08 toczącej się między tymi samymi stronami, gdzie oceniono ją jako pozorną. Treści zamieszczane na obu stronach dotyczyły działalności powoda związanej m.in. z osobą pozwanego. Pozwany (co wynika z opinii biegłego) ma powodową spółkę za swego prześladowcę, podejmującego wszelkie działania, zmierzające do dyskredytacji jego osoby. W tej sytuacji nieprawdopodobnym jest, aby treści zamieszczane na stronie należącej do (...) Ltd, były motywowane przez inną osobę niż pozwany.

Dla Sądu nie ulega więc kwestii, że w istocie za treściami zamieszczonymi na stronie (...)stał pozwany.

W ocenie Sądu zeznania świadka A. C. co do prawdziwości twierdzeń zamieszczanych na stronie były zbędne. Świadek była partnerką pozwanego. Mogła się wypowiadać jedynie w odniesieniu do twierdzeń dotyczących podpisanego przez nią wpisu (k.43). Ten jednak pochodził z 2008 r., a więc sprzed uprawomocnienia się wyroku w sprawie I C 710/08.

Kwestia sytuacji majątkowej i życiowej pozwanego w ocenie Sądu nie wymagała weryfikacji zeznaniami świadków. Sprzedaż mieszkań i przeznaczenie środków wynikało z treści aktów notarialnych. Aktualny stan posiadania nieruchomości ustalono na podstawie odpisów z księgi wieczystej. W kontekście notoryjnej sytuacji majątkowej powoda i braku winy pozwanego w naruszeniu dóbr osobistych powoda nie było potrzeby czynienia bardziej szczegółowych ustaleń co do aktualnej sytuacji życiowej pozwanego.

Podstawa prawna wyroku

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie jedynie częściowo.

Powód jako podstawę swoich roszczeń wskazał art. 24 k.c. w zw. z art. 43 k.c.

Przykładowy katalog dóbr osobistych pozostających pod ochroną prawa cywilnego zawiera art. 23 k.c. Należą do niego w szczególności: zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna i wynalazcza. Natomiast art. 24 reguluje kwestię roszczeń osoby, której dobra osobiste zostały naruszone lub zagrożone. Ten czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działania, może żądać zaniechania tego działania, chyba, że nie jest ono bezprawne. W razie dokonanego naruszenia może on także żądać, ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia , dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków , w szczególności, ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie. Na zasadach przewidzianych w kodeksie może on również żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty pieniężnej na wskazany cel społeczny.

Art. 43 k.c. jest przepisem odsyłającym, co pozwala na odpowiednie stosowanie instytucji ochrony dóbr osobistych także do osób prawnych.

Kwestię zadośćuczynienia w razie naruszenia dóbr osobistych reguluje art. 448 k.c., który stanowi, że w razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu, czyje dobro osobiste zostało naruszone odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę lub na jego żądanie zasądzić odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez niego cel społeczny, niezależnie od innych środków potrzebnych do usunięcia skutków naruszenia.

Tak więc rozstrzygając o zasadności żądań powoda Sąd winien ustalić:

-

czy doszło do naruszenia dóbr osobistych powoda, a jeżeli tak to jakich,

-

czy działanie prowadzące do naruszenia dóbr osobistych miało charakter bezprawny

-

czy pozwany jest podmiotem ponoszącym odpowiedzialność za naruszenie tych dóbr

-

czy złożenie oświadczenia o treści i formie, jakiej domaga się powód stanowi dopełnienie czynności potrzebnych do usunięcia skutków naruszenia

Naruszenie dóbr osobistych powoda

W ocenie Sądu zamieszczenie określonej treści dotyczącej działalności powoda naruszało jego dobra osobiste. Powód był przedstawiany jako deweloper nierzetelny i nieuczciwy, którego pracownicy do klientów zgłaszających pretensje wysyłają listy z pogróżkami. Powód miał także stosować podsłuchy wobec mieszkańców pobudowanych osiedli, tworzyć fikcyjne spółki w celu stosowania klauzul abuzywnych, itd. Mieszkania wybudowane przez powoda wg. opinii zamieszczanych na stronie miały zawierać szereg wad i usterek.

Dla Sądu nie ulega wątpliwości, że rozpowszechnianie tego rodzaju informacji stanowi naruszenie dobrej sławy (renomy, reputacji) powoda jako dewelopera. Powód prowadząc działalność na rynku budowy i sprzedaży mieszkań tworzy swój wizerunek przedsiębiorcy. Każda tego rodzaju opinia, czy informacja wpływa negatywnie na postrzeganie powoda jako uczestnika rynku. Klienci powoda mieli dostęp do Internetu i zapoznawali się ze stroną (...). Wyrażali swe wątpliwości co do renomy spółki w rozmowach z pracownikami biura sprzedaży.

Bezprawność naruszenia

Jak wynika z przytoczonej treści art. 24 k.c. przesłanką powstania roszczeń dotyczących ochrony dóbr osobistych jest bezprawność ich naruszenia lub zagrożenia. Regulacja tego przepisu zawiera domniemanie bezprawności działania sprawcy, zaś ten może zwolnić się z odpowiedzialności gdy wykaże, że jego działanie było zgodne prawem.

Pozwany nie przedstawił twierdzeń skutkujących przejęciem, że zamieszczone na stronie internetowej informacje były prawdziwe, zaś oceny wyprowadzone na podstawie obiektywnych okoliczności. W szczególności nie przedstawiono okoliczności, z których pozwany określone opinie wywodził. Pozwany nie przedstawił inicjatywy dowodowej co do niektórych treści np. zadłużenia powoda i niebezpieczeństwa z tym związanego, pogarszania się sytuacji finansowej spółki czy wycofywania się klientów, zakładania spółek dla stosowania klauzul abuzywnych.

Zdaniem Sądu pozwany nie wykazał, aby zachodziły jakiekolwiek okoliczności wyłączające bezprawność dokonanych naruszeń.

Sąd zauważa, że dla odpowiedzialności za naruszenie dóbr osobistych (przynajmniej zakresie ochrony niemajątkowej) nie jest wymagana wina sprawcy naruszenia. Dlatego też kwestia niepoczytalności pozwanego zostanie omówiona w dalszej części rozważań.

Odpowiedzialność pozwanego.

Pozwany stanowczo zaprzeczał, aby to on był sprawcą naruszeń związanych z zamieszczeniem określonych wpisów na stronie internetowej (...)

W ocenie Sądu nie ulega wątpliwości, że to osoba pozwanego stoi za umieszczonymi wpisami. Kwestie poruszane na stronie dotyczyły np. wezwania do zaniechania naruszeń, które odnosiło się do banneru o zapisach do Stowarzyszenia Osób Pokrzywdzonych (...) To właśnie pozwany był założycielem i jednym z nielicznych członków tego Stowarzyszenia. Pismo Dyrektora (...)było kierowane właśnie do niego. Treści zamieszczone na stronie wpisują się w ogół działań pozwanego w konflikcie z powodem- korespondencja mailowa, zakładanie stron internetowych dotyczących powoda (z odniesieniem do firmy powoda w oznaczeniu), założenie Stowarzyszenia, publikowanie rzekomych opinii innych klientów powoda. Jak wynika z opinii biegłego (k428) życie pozwanego skupiło się na jego walce z chorobowym prześladowcą tj. (...).

Zdaniem Sądu nie ma znaczenia, że formalnie strona była zarejestrowana przez spółkę (...) Ltd, z którą współpracował pozwany. Takie działanie wpisywało się w inne przedsięwzięcia pozwanego i miało na celu uniknięcie przez niego odpowiedzialności. Nie ma racjonalnych przesłanek dla przyjęcia tezy, że jakiś inny podmiot byłby zainteresowany działaniem rozpoczętym wcześniej przez pozwanego.

Adekwatność żądanych zachowań dla usunięcia skutków naruszenia dóbr osobistych

Powód domagał się zamieszczenia treści przeprosin prasie lokalnej oraz w tygodniku „Polityka”.

Sąd uznał, że tego rodzaju żądanie wykracza poza potrzebę usunięcia skutków naruszenia i może okazać się zbyt dolegliwe dla pozwanego.

Adekwatność żądanych zachowań dla usunięcia skutków naruszeń wymaga, aby krąg podmiotów, do których ma dotrzeć oświadczenie o przeproszeniu odpowiadał temu, który zapoznał się z inkryminowanymi treściami. Powód nie wykazał, aby w związku z treściami zamieszczonymi na stronie internetowej(...)po uprawomocnieniu się wyroku w sprawie I C 710/08 pojawiły się w prasie lokalnej lub ogólnopolskiej odwołujące się do nich publikacje. Nie twierdził też, ani nie próbował wykazywać, że klienci powoda czerpią swe informacje o nim z tego rodzaju prasy. Nie ma zatem potrzeby publikacji treści oświadczenia w prasie.

Warto także zauważyć, że publikacja stosownego ogłoszenia prasowego pociąga za sobą wysokie koszty – rzędu kilkunastu tysięcy złotych. Taki wydatek w obecnej sytuacji pozwanego jest niemożliwy do poniesienia.

Nakazanie podjęcia działań usuwających skutki naruszenia dóbr osobistych ma także funkcję represyjną. Jak ustalono podejmując działania prowadzące do publikacji treści naruszających dobre imię powoda, pozwany był osobą niepoczytalną – z powodu choroby psychicznej. Opinia biegłego jednoznacznie wskazuje, że pozwany obecnie nie jest w stanie pojąć znaczenia wyroku i go wykonać. Żyje w świecie urojeń. (k. 454). Przy przyjęciu założenia, że zobowiązanie do złożenia oświadczenia określonej treści (art. 24 k.c.) ma charakter niezastępowalny, mogłoby dojść do zastosowania wobec pozwanego środków przymusu z aresztem włącznie. (art. 1053 k.p.c.). W tej sytuacji nakazanie pozwanemu podjęcia określonych zachowań jest niedopuszczalne.

Sąd miał jednak na uwadze także interes powoda, którego dobro osobiste niewątpliwie zostało naruszone i który nie może być całkowicie pozbawiony ochrony. Zdaniem Sądu skuteczna ochrona powoda sprowadza się do publicznego ujawnienia na mocy orzeczenia Sądu, że publikowane za sprawą pozwanego treści stanowiły bezprawne naruszenie renomy powoda.

Sąd zwraca uwagę, że obecna sytuacja obu stron od daty wniesienia pozwu uległa znaczącej zmianie. Domena internetowa (...) a także inne domeny, na których publikował pozwany, należą do powoda. Pozwany nie ma wpływu na publikowane na nich treści. Aktywność pozwanego ustała praktycznie w 2012 r. Obecnie ta strona nie jest dostępna w dotychczasowym kształcie. Treści ujawniane przez pozwanego nie dostają się już do przestrzeni publicznej.

W tej sytuacji dostatecznym rozwiązaniem będzie zamieszczenie treści określonego oświadczenia na stronie internetowej, na której dokonano naruszeń.

Ostatecznie powód domagał się upoważnienia go do opublikowania treści oświadczenia. Przepis art. 24 § 1 k.c. przewiduje roszczenie o nakazania złożenia oświadczenia odpowiedniej treści. Zasada wnioskowania argumentum a maiori ad minus pozwala przyjąć, że również dopuszczalna jest taka konstrukcja ochrony dóbr osobistych, zgodnie z którą to pokrzywdzony dokona zamieszczenia oświadczenia określonej treści, niejako wyręczając sprawcę.

W ocenie Sądu właśnie sytuacja w niniejszej sprawie stanowi potwierdzenie przyjęcia dopuszczalności takiego rozwiązania. Pozwany jako osoba niepoczytalna nie jest w stanie podjąć określonych działań, nie pojmie istoty nałożonego na niego nakazu. Z kolei pokrzywdzony pozostawałby bez ochrony w sytuacji, gdy ustawa mu ją gwarantuje nawet w razie braku winy po stronie sprawcy naruszenia.

W tej sytuacji świadczenie pozwanego sprowadza się jedynie do znoszenia tego, że wbrew jego woli (której z powodu braku świadomości nie jest w stanie wyrazić) zostaje opublikowane oświadczenie określonej treści. W ocenie Sądu takie rozwiązanie stanowi dostateczną satysfakcję dla powoda i nie narusza godności pozwanego.

Sąd sprecyzował treść oświadczenia poprzez wskazanie, że chodzi o naruszenia dokonane po wydaniu wyroku w sprawie I C 710/08. Tylko te naruszenia mogą być przedmiotem oceny w niniejszym procesie. Wcześniejsze zachowania pozwanego były objęte środkami orzeczonymi w wyroku z dnia 28 maja 2009 r.

Sąd wskazał także, że publikacja ma nastąpić na własny koszt powoda. Powód jest obecnie uprawniony do domeny (...)Praktycznie nie poniesie kosztów publikacji. Z kolei sytuacja majątkowa pozwanego uniemożliwia mu pokrycie kosztów takiego działania.

Zadośćuczynienie pieniężne.

W ocenie Sądu nie zasługiwało na uwzględnienie żądanie zapłaty zadośćuczynienia pieniężnego.

Można obecnie przyjąć w odniesieniu do ochrony majątkowej na gruncie

art. 448 k.c., że panuje zgodność co do ogólnej reguły, iż dodatkową

przesłanką warunkującą udzielenie tej ochrony jest wina sprawcy naruszenia dóbr osobistych, przy czym wystarczające jest stwierdzenie nawet

najmniejszego stopnia winy. Taki pogląd wyraził Sąd Najwyższy w licznych orzeczeniach, podsumowanych uchwałą składu siedmiu sędziów z dnia 9 września 2008 r.2

Jak ustalono powód dokonywał naruszeń powodowany urojeniami wynikającymi z choroby psychicznej. Jego działanie nie miało więc charakteru zawinionego.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku w uzasadnieniu postanowienia z dnia 31 marca 2015 r. (k. 399 – 399 v.) w przedmiocie oddalenia wniosku o uchylenie zabezpieczenia sugerował rozważenie odpowiedzialności pozwanego na zasadzie słuszności – zgodnie z art. 428 k.c.

Przepis ten stanowi, że gdy sprawca z powodu wieku albo stanu psychicznego lub cielesnego nie jest odpowiedzialny za szkodę, a brak jest osób zobowiązanych do nadzoru, albo gdy nie można od nich uzyskać naprawienia szkody, poszkodowany może żądać całkowitego lub częściowego naprawienia szkody od samego sprawcy, jeżeli z okoliczności, a zwłaszcza z porównania stanu majątkowego poszkodowanego i sprawcy wynika, że wymagają tego zasady współżycia społecznego.

Zastosowanie zasady słuszności w odniesieniu do zadośćuczynienia za krzywdę niemajątkową wynikającą z naruszenia dóbr osobistych budzi istotne wątpliwości.

Na gruncie polskiego systemu prawnego zasadą jest kompensacja szkody majątkowej wynikającej ze zdarzeń, z którymi ustawa łączy odpowiedzialność cywilną. Naprawienie krzywdy niemajątkowej wymaga zawsze wyraźnego tytułu normatywnego. Podstawowe znaczenie mają uregulowania art. 445 i art. 448 kodeksu cywilnego. Zadośćuczynienie obok charakteru kompensacyjnego posiada również element represyjny. W sytuacji, gdy sprawcy krzywdy nie można przypisać winy, funkcja represyjna zadośćuczynienia jest wyłączona. Wówczas jako główna pozostaje funkcja kompensacyjna. Jeżeli pokrzywdzonym jest osoba prawna, kompensacja rozumiana jako danie poczucia dostatecznej satysfakcji w związku z wyrównaniem krzywdy powstałej na skutek naruszenia dobrego imienia podmiotu, w ocenie Sądu również traci na znaczeniu. Odpowiednia suma zadośćuczynienia nie ma bowiem "złagodzić cierpień" uprawnionego. Cierpienie ze swej istoty do stan przypisany osobie ludzkiej, nie zaś jednostce organizacyjnej.3 Zresztą sam powód przyznał w uzasadnieniu pozwu (k. 13), że żądanie zadośćuczynienia nie ma dla niego znaczenia kompensacyjnego.

Poza tym przyznanie zadośćuczynienia na podstawie art. 448 k.c. ma charakter fakultatywny. Oznacza to, że nie każde naruszenie dobra osobistego skutkuje powstaniem roszczenia o zapłatę zadośćuczynienia.

Zadośćuczynienie pozostaje niezależne od uszczerbku majątkowego wynikającego z naruszenia renomy podmiotu gospodarczego. Naprawienie szkody majątkowej następuje na zasadach ogólnych (art. 24 § 2 k.c. w zw. z art. 43 k.c.).

Skoro zatem samo roszczenie o zapłatę zadośćuczynienia w niniejszej sytuacji budzi istotne wątpliwości, to tym bardziej trudno doszukać się zasad słuszności usprawiedliwiających przyznanie zadośćuczynienia powodowi.

W szczególności takim usprawiedliwieniem nie może być porównanie sytuacji majątkowej obu stron. Po pierwsze ta przesłanka wykazuje swoją przydatność w razie potrzeby wyrównania szkody majątkowej. Po drugie dysproporcja w sytuacji majątkowej pokrzywdzonego powoda i pozwanego sprawcy jest ogromna. Dość powiedzieć, że zadośćuczynienie w kwocie nawet 50000 zł. może stać się praktycznie wielkością nawet nieodczuwalną w budżecie powoda. Natomiast obecna sytuacja finansowa (w związku z którą Sąd Apelacyjny przyznał pozwanemu całkowite zwolnienie od kosztów sądowych) nie pozwala na poniesienie jakichkolwiek wydatków poza tymi, które zabezpieczają podstawy egzystencji.

Dlatego też Sąd oddalił powództwo w zakresie żądania zapłaty zadośćuczynienia.

Koszty procesu.

O kosztach postępowania Sąd orzekł w punkcie 3-5 sentencji wyroku biorąc pod uwagę art. 100 k.p.c. w zw. z art. 108 § 1 zd. 1 k.p.c.

Powódka przegrała sprawę w zakresie żądania pieniężnego – zadośćuczynienia kwoty 50.000 zł tytułem zadośćuczynienia. Zatem z mocy §6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (t.j. Dz. U. z 2013.490 ze zm.) pozwanemu należy się zwrot kwoty 2.400 zł.

Pozwany przegrał sprawę w zakresie żądań niepieniężnych dotyczących ochrony dóbr osobistych powodowej spółki, zatem obowiązany jest zwrócić na jej rzecz kwotę 960 zł.

Biorąc pod uwagę proporcje, w których strony przegrały oraz wygrały sprawę, w oparciu o art. 102 k.p.c. Sąd orzekł o zniesieniu wzajemnym pomiędzy stronami kosztów procesu wywołanych wniesionymi zażaleniami.

1 Zarzut ten został przesądzony negatywnie postanowieniem Sąd z dnia 8 sierpnia 2014 r. (k. 321)

2 III CZP 31/08,

3 W literaturze prezentowane są także poglądy, że osobie prawnej w ogóle nie przysługuje roszczenie o zadośćuczynienie pieniężne za naruszenie dobrego imienia por. M. Pazdan, Komentarz do art. 43 k.c. teza 9., w: Kodeks cywilny Tom I, Komentarz do art. 1 - 449 ^{( 11)} pod red. K. Pietrzykowskiego, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2008 s. 211,