Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

S., dnia 19 października 2016 r.

Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie VIII Wydział Rodzinny i Nieletnich w następującym składzie:

Przewodniczący: SSR Karol Paździoch

Protokolant: stażysta Hanna Zaniewska

po rozpoznaniu w dniu 19 października 2016 r. w Szczecinie

na rozprawie sprawy

z powództwa małoletniego D. W.

przeciwko B. D.

o podwyższenie alimentów

I.  podwyższa alimenty należne małoletniemu powodowi D. W. od pozwanego B. D. z kwoty po 300 (trzysta) złotych miesięcznie, orzeczonej wyrokiem Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie z dnia 29 grudnia 2011 roku, wydanym w sprawie VIII RC 288/11 , do kwoty po 450 (czterysta pięćdziesiąt) złotych miesięcznie, płatnej z góry do dnia 10 każdego miesiąca z ustawowymi odsetkami w razie opóźnienia w płatności którejkolwiek z rat, poczynając od 29 kwietnia 2015 roku;

II.  w pozostałej części powództwo oddala;

III.  przyznaje z sum budżetowych Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie na rzecz T. G. kwotę 50 (pięćdziesiąt) złotych tytułem wynagrodzenia za pełnienie funkcji kuratora procesowego pozwanego;

IV.  odstępuje od obciążania pozwanego nieuiszczonymi kosztami sądowymi;

V.  wyrokowi w pkt I nadaje rygor natychmiastowej wykonalności.

Sygn. akt VIII RC 217/15

UZASADNIENIE

Małoletni D. W., reprezentowany przez przedstawicielkę ustawową M. M., pozwem z dnia 29 kwietnia 2015 r. wniósł o podwyższenie alimentów zasądzonych na jego rzecz od pozwanego B. D. wyrokiem Sądu Rejonowego Szczecin – Centrum w Szczecinie z dnia 13 lutego 2012 r., sygn. akt VIII RC 288/11, z kwoty po 300 złotych miesięcznie do kwoty po 500 złotych miesięcznie wraz z odsetkami ustawowymi w razie opóźnienia w płatności którejkolwiek z rat.

W uzasadnianiu tak sformułowanego żądania wskazano, że zasądzone wówczas alimenty w kwocie po 300 złotych miesięcznie wobec zwiększenia się usprawiedliwionych potrzeb małoletniego powoda, w tym z powodu wzrostu cen artykułów spożywczych, kosztów eksploatacji zamieszkania (gaz, prąd, czynsz) i kosztów edukacji, nie są już wystarczające do zaspokojenia tych potrzeb, zaś ojciec małoletniego powoda w żaden sposób nie uczestniczy w pokrywaniu zwiększonych kosztów utrzymania syna. M. M. pozostaje zarejestrowana w Powiatowym Urzędzie Pracy bez prawa do zasiłku. Według jej ustaleń, pozwany jest poszukiwany przez komornika, a ponadto przez Policję w celu odbycia kary pozbawienia wolności (k. 2).

Pismem wniesionym w dniu 5 maja 2016 r. powód zmienił powództwo w ten sposób, że zażądał podwyższenia alimentów do kwoty po 1.500 zł miesięcznie, począwszy od dnia poprzedzającego o 3 miesiące dzień wniesienia pozwu (k. 49).

Kurator procesowy pozwanego – T. G. w odpowiedzi na pozew wniosła o oddalenie powództwa, odstąpienie od obciążania pozwanego kosztami postępowania oraz przyznanie jej wynagrodzenie według norm przepisanych (k. 63).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

D. W. urodził się (...) w S.. Jego matką jest M. M., a ojcem B. D..

Wyrokiem z dnia 29 grudnia 2011 r., sygn. akt VIII RC 288/11, Sąd Rejonowy Szczecin – Centrum w Szczecinie ustalił, że B. D. jest ojcem małoletniego D. M., a ponadto nadał małoletniemu nazwisko M.-W., nie przyznał B. D. władzy rodzicielskiej nad małoletnim oraz zasądził od B. D. na rzecz małoletniego D. W. alimenty w kwocie po 300 złotych miesięcznie, poczynając od dnia 6 kwietnia 2011 r., a w pozostałej części oddalił powództwo o alimenty.

Niesporne, a nadto dowód:

1.  Odpis zupełny aktu urodzenia w aktach sprawy VIII RC 288/11, k. 20,

2.  Wyrok Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie z 29.12.2011 r., sygn. akt VIII RC 288/11, w aktach sprawy VIII RC 288/11, k. 159-160.

W chwili wydania ww. wyroku B. D. miał 31 lat, z zawodu był technikiem informatykiem. Przebywał w zakładzie karnym, był kilkukrotnie karany, w tym
za przestępstwo z ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii oraz za groźby karalne wobec M. M., a także za spowodowanie u niej obrażeń ciała w postaci głębokiej rany skóry małżowiny usznej.

Z synem spotykał się sporadycznie, wyrażał chęć zwiększenia z nim kontaktów, wyrażał także zgodę na płacenie alimentów w kwocie 300 złotych miesięcznie.

Dowód:

1.  Dane o karalności B. D. w aktach sprawy VIII RC 288/11, k. 62-64, 67-68,

2.  Przesłuchanie B. D. w aktach sprawy VIII RC 288/11, k. 21-22.

M. M. w chwili wydania wyroku miała 35 lat, z zawodu była kasjerem. Czynsz za mieszkanie, w którym mieszkała z dzieckiem, wynosił 255 złotych miesięcznie, opłaty za prąd i gaz wynosiły 180 złotych miesięcznie, natomiast miesięczny koszt utrzymania małoletniego powoda wynosił około 800 złotych miesięcznie, w tym 400 złotych na jedzenie, opłaty, środki czystości.

Dowód:

1.  Faktury i dowód wpłaty w aktach sprawy VIII RC 288/11, k. 46-48,

2.  Dokumentacja medyczna w aktach sprawy VIII RC 288/11, k. 49-51,

3.  Przesłuchanie M. M. w aktach sprawy VIII RC 288/11, k. 54-55.

Obecnie pozwany nie przebywa w areszcie śledczym ani zakładzie karnym na terenie kraju. Ostatni raz korzystał z pomocy Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie w 2005 r. Nie jest znane jego aktualne miejsce pobytu. B. D. nie wykazuje żadnego zainteresowania dzieckiem, nie wysyła prezentów, nie telefonuje ani nie płaci alimentów.

Dowód:

1.  Informacja (...), k. 14,

2.  Informacja Powiatowego Urzędu Pracy, k. 15,

3.  Informacja Centralnego Zarządu Służby Więziennej, k. 16,

4.  Informacja z PESEL, k. 19-24,

5.  Informacja Komendy Powiatowej Policji w P., k. 39,

6.  Informacja Komisariatu Policji S. – N., k. 42,

7.  Informacja Komisariatu Policji S. – D., k. 45,

8.  Przesłuchanie M. M., k. 108-109.

Aktualnie małoletni powód mieszka razem z matką. M. M. nie pracuje, nadal nie ma prawa do zasiłku dla bezrobotnych. Utrzymuje się z zasiłku rodzinnego w wysokości 124 zł miesięcznie, świadczenia wychowawczego tzw. 500+ oraz alimentów na dziecko.

Czynsz za mieszkanie wynosi 380 złotych miesięcznie, opłata za prąd ok. 235 zł na dwa miesiące, czyli ok. 118 zł na miesiąc, opłata za gaz ok. 64 zł na dwa miesiące, czyli ok. 32 zł na miesiąc, opłata za wodę i wywóz odpadów ok. 927 zł na sześć miesięcy, czyli ok. 155 zł na miesiąc, opłata za telewizję i internet 120 zł miesięcznie. Łączne koszty eksploatacji mieszkania wynoszą ok. 805 zł miesięcznie, z czego na powoda przypada w dwuosobowym gospodarstwie domowym ½ ich wysokości, tj. ok. 403 zł miesięcznie.

Ponadto do usprawiedliwionych indywidualnych wydatków powoda należą: wyprawka do szkoły publicznej w wysokości ok. 225 zł rocznie, tj. ok. 19 zł miesięcznie, składka klasowa w kwocie 15 zł na miesiąc, komitet rodzicielski w kwocie 40 zł na rok, czyli ok. 3 zł na miesiąc, sporadyczne (organizowane ok. 3 razy w roku) wycieczki szkolne w cenie 50 zł za każdą z nich, tj. łącznie 150 zł na rok, czyli ok. 13 zł miesięcznie, strój do pływania w kwocie 45 zł na rok, tj. ok. 4 zł na miesiąc, zakup odzieży w kwocie 120 zł miesięcznie, zakup środków higienicznych i kosmetyków w kwocie 40 zł na miesiąc, wydatki na potrzeby kulturalne w kwocie około 25 zł miesięcznie, zakup leków w kwocie około 100 zł na rok, czyli 8 zł miesięcznie, zakup wyżywienia w kwocie ok. 250 zł miesięcznie. Łączne indywidualne koszty utrzymania małoletniego powoda wynoszą ok. 497 zł na miesiąc.

Wszystkie usprawiedliwione koszty utrzymania małoletniego powoda w wynoszą ok. 900 zł miesięcznie.

Dowód:

1.  Faktura za gaz k. 52;

2.  Zestawienie odpłat za wodę i wywóz odpadów k. 53-54,

3.  Przesłuchanie M. M., k. 108-109.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie w części.

Żądanie pozwu oparto o przepis art. 138 k.r.o., zgodnie z którym w razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego. Poprzez zmianę stosunków, o których mowa w ww. przepisie należy rozumieć każdą zmianę w sferze osobistej i majątkowej, zarówno uprawnionego, jak i zobowiązanego, która wpływa na zakres usprawiedliwionych potrzeb dziecka, jak i możliwości zarobkowe rodzica, a w konsekwencji także na wysokość zobowiązania alimentacyjnego. Wskazuje się przy tym, że sama różnica wieku dziecka spowodowana upływem czasu od daty orzeczenia określającego wysokość renty alimentacyjnej, uzasadnia przyjęcie że nastąpił wzrost potrzeb dziecka, wynikający m.in. z rozpoczęcia przez nie edukacji szkolnej, socjalizacji rówieśniczej, czy większych potrzeb w zakresie wyżywienia, zakupu odzieży itp. Powyższe z kolei pociąga za sobą konieczność ponoszenia zwiększonych wydatków związanych z zaspokajaniem tych potrzeb przez rodziców dziecka (por. orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 1 czerwca 1965 r., I CZ 135/64, niepubl.).

Zakres świadczeń alimentacyjnych rodzica względem dziecka wyznacza natomiast przepis art. 135 § 1 k.r.o., w myśl którego zależy on od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego. Zakres usprawiedliwionych potrzeb dziecka określa art. 96 k.r.o., zgodnie z którym rodzicie obowiązani są troszczyć się o fizyczny i duchowy rozwój dziecka i przygotować je należycie do pracy dla dobra społeczeństwa, odpowiednio do jego uzdolnień. Nie budzi wątpliwości, że każde dziecko musi mieć zapewnione podstawowe warunki egzystencji w postaci mieszkania, wyżywienia zapewniającego jego prawidłowy rozwój fizyczny, stosowną do wieku odzież, środki na ochronę zdrowia itp.

Zakres możliwości zarobkowych zobowiązanego podlega ocenie z punktu widzenia wynagrodzenia, jakie ten otrzymywałby przy pełnym wykorzystaniu swoich sił i możliwości, nie zaś wynagrodzenia rzeczywiście otrzymywanego. Podkreśla się przy tym, że rodzic winien dzielić się z dziećmi nawet skromnym wynagrodzeniem, a nadto, że dzieci mają prawo do równej z rodzicami stopy życiowej, niezależnie od tego, czy żyją z nimi wspólnie, czy też oddzielnie (por. orzeczenie Sądu Najwyższego z 5 stycznia 1956 r., III Cr 919/55, OSN 1957, poz. 74).

Przy uwzględnieniu powyższego, rolą Sądu w pierwszej kolejności było ustalenie,
czy od ostatniego orzeczenia w przedmiocie alimentów, nastąpiła przewidziana art. 138 k.r.o. zmiana stosunków.

Sąd doszedł do przekonania, iż zmiana taka miała miejsce. Należy zauważyć,
iż od ostatniego orzeczenia w przedmiocie alimentów upłynęło prawie pięć lat, co samo w sobie uzasadnia przyjęcie, że zwiększeniu uległy usprawiedliwione potrzeby małoletniego powoda. Bezsporny bowiem jest fakt, iż inne są koszty utrzymania dziecka w wieku trzech lat i dziecka w wieku ośmiu lat, wynikające m.in. ze zwiększonych kosztów w zakresie wyżywienia, częstszego zakupu odzieży i obuwia związanego z okresem wzmożonego wzrostu dziecka, a przede wszystkim rozpoczęcia edukacji szkolnej, co pociąga za sobą obowiązek pokrywania kosztów związanych z zakupem materiałów szkolnych, kosztów socjalizacji dziecka w grupie rówieśniczej (wyjścia klasowe, spotkania z rówieśnikami, wycieczki szkolne), czy innych wydatków związanych z uczęszczaniem dziecka do szkoły (składki kasowe, rada rodziców itp.).

Na podstawie całokształtu zebranego w postępowaniu materiału dowodowego Sąd doszedł do przekonania, iż usprawiedliwione potrzeby małoletniego powoda aktualnie kształtują się na poziomie ok. 900 złotych miesięcznie i obejmują m.in. takie wydatki, jak opłaty szkolne, partycypacja w ½ kosztów eksploatacji mieszkania, koszty wyżywienia (ustalone na podstawie zasad doświadczenia życiowego i zawodowego w braku jakichkolwiek innych dowodów naprowadzonych przez stronę powodową), koszty wypoczynku, zakupu ubrań oraz środków czystości, zakupu wyprawki szkolnej, koszty wycieczek szkolnych, zaspokojenia potrzeb kulturalnych czy zakupu lekarstw. Powyższe koszty wiążą się z zaspokojeniem usprawiedliwionych potrzeb w zakresie utrzymania i wychowania małoletniego D. W. i nie sposób uznać ich za zbyteczne, zaś ich wysokość, ocenioną z punktu widzenia zasad doświadczenia życiowego, należy uznać za niewygórowaną.

W tym miejscu należy stwierdzić, iż wskazana przez matkę małoletniego w toku przesłuchania wysokość opłaty za gaz została zredukowana do wysokości wynikającej z przedłożonej przez nią faktury, która jest dowodem obiektywnym.

W ocenie Sądu, każde z rodziców powinno w takim samym stopniu przyczyniać się do utrzymania powoda, wobec czego na pozwanego przypada z tego tytułu kwota 450 złotych, płatna od dnia wytoczenia powództwa, tj. od dnia 29 kwietnia 2015 r. Nie jest to kwota wygórowana dla pozwanego, który będąc z zawodu technikiem informatykiem, nie powinien mieć problemu ze znalezieniem pracy w dużej aglomeracji miejskiej, jaką jest S., i to przynajmniej za minimalnym wynagrodzeniem.

W pozostałym zakresie, czyli również w kwocie 450 zł miesięcznie, usprawiedliwione koszty utrzymania małoletniego powoda powinna pokrywać jego przedstawicielka ustawowa M. M.. W tym miejscu należy podkreślić, iż strona powodowa nie wykazała, aby przedstawicielka ustawowa małoletniego powoda nie była zdolna do podjęcia pracy zarobkowej w celu współfinansowania jego usprawiedliwionych potrzeb. Przynajmniej na przestrzeni ostatnich 5 lat M. M. w ogóle nie pracuje zawodowo i nie zamierza tego czynić również w przyszłości, podnosząc argument, iż musi osobiście sprawować pieczę nad dzieckiem. Tym niemniej wiele kobiet ma analogiczną sytuację rodzinną, jak M. M., a mimo to łączy wychowanie dziecka albo dzieci z pracą zawodową. W zależności od stanowiska pracy i pracodawcy zróżnicowany jest również czas pracy i z pewnością nie każdy kolidowałby z obowiązkami M. M. wobec dziecka. Nie powinna ona zatem ograniczać się do poszukiwania zatrudnienia tylko na stanowiskach najbardziej dla niej dogodnych, skoro nie odpowiadają jej godziny wykonywania pracy na tych stanowiskach. W chwili obecnej małoletni D. W. ma 8 lat, a zatem powinien stopniowo usamodzielniać się, aby jego matka mogła godzić prawidłowe sprawowanie pieczy nad nim z wykonywaniem pracy zawodowej.

W zakresie przewyższającym powyższą kwotę Sąd oddalił powództwo jako wygórowane. Zdaniem Sądu, strona powodowa nie udowodniła, iż usprawiedliwione koszty związane z utrzymaniem małoletniego powoda wynoszą tyle, ile wskazała w piśmie z dnia 24 kwietnia 2016 roku. Żądana kwota 1.500 zł miesięcznie z tytułu alimentów jest rażąco nieadekwatna do realnych potrzeb małoletniego w wieku ośmiu lat. Ponadto nawet z przesłuchania jego matki M. M. nie wynika, aby kwota ta odpowiadała wysokości łącznych wydatków na dziecko, abstrahując nawet od faktu, iż brak jest podstaw do obciążenia pozwanego tymi wydatkami w całości. Dlatego zasądzenie alimentów w kwocie 1.500 zł miesięcznie mogłoby nastąpić wyłącznie po udowodnieniu przez stronę powodową, że łączne usprawiedliwione koszty utrzymania dziecka wynoszą 2.500-3.000 zł miesięcznie. W przyszłości małoletni będzie rósł, a wraz z nim jego usprawiedliwione potrzeby. W przypadku uznania w chwili obecnej, że jego usprawiedliwione potrzeby wynoszą tyle, ile sugerowałoby żądanie strony powodowej, nasuwa się pytanie, ile miałyby one wynosić na kolejnych etapach edukacji szkolnej. Ponadto w przypadku, gdyby rzeczywiście taka kwota stanowiła usprawiedliwione wydatki na utrzymanie ośmioletniego dziecka, to Polska borykałaby się ze zdecydowanie poważniejszym kryzysem demograficznym niż obecnie, ponieważ rzadko kogo byłoby stać na utrzymanie dziecka. Należy również wskazać, że alimenty, zasądzone zarówno poprzednio, jak i obecnie, są przeznaczone wyłącznie na zaspokajanie usprawiedliwionych potrzeb małoletniego powoda, a nie jego matki, która, jak sama przyznała w czasie przesłuchania, zalicza je do źródeł własnego utrzymania. Wreszcie, strona powodowa nie udowodniła, aby za okres trzech miesięcy poprzedzających wytoczenie powództwa pozostały jakiekolwiek niezaspokojone potrzeby powoda albo aby na ich zaspokojenie zostały zaciągnięte zobowiązania, które aktualnie są jeszcze spłacane.

Sąd dokonał oceny zgromadzonych w sprawie dowodów w oparciu o dyspozycję art. 233 § 1 k.p.c. Sąd nadał moc dowodową zgromadzonym w toku postępowania dokumentom, które nie były przez strony kwestionowane ani nie budziły wątpliwości Sądu. Powyższe dowody pozwoliły na ocenę sytuacji majątkowej i zarobkowej rodziców powoda oraz zakresu jego usprawiedliwionych potrzeb.

Ustalony w sprawie stan faktyczny oparty został także na dowodzie z przesłuchania przedstawicielki ustawowej małoletniego powoda, po jego stosownej weryfikacji na podstawie obiektywnych dowodów z dokumentów oraz zasad doświadczenia życiowego i zawodowego.

Rozstrzygnięcie zawarte w punkcie III sentencji wyroku zostało oparte na podstawie § 1 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 13 listopada 2013 r. w sprawie określenia wysokości wynagrodzenia i zwrotu wydatków poniesionych przez kuratorów ustanowionych dla strony w sprawie cywilnej (Dz.U. z 2013 r. poz. 1476) w związku z § 6 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U. z 2013 r. poz. 461 t.j.) w związku z § 21 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 2015 r. poz. 1800). W ocenie Sądu, kwota 50 zł tytułem wynagrodzenia za pełnienie funkcji kuratora procesowego dla pozwanego jest adekwatna do nakładu czasu i pracy kuratora T. G..

Zgodnie z art. 96 ust. 1 pkt 2 u.k.s.c. strona dochodząca roszczeń alimentacyjnych nie ma obowiązku uiszczenia kosztów sądowych. Stosownie do treści art. 113 ust. 1 u.k.s.c., kosztami sądowymi, których strona nie miała obowiązku uiścić, sąd w orzeczeniu kończącym sprawę w instancji obciąży przeciwnika, jeżeli istnieją do tego podstawy, przy odpowiednim zastosowaniu zasad obowiązujących przy zwrocie kosztów procesu. Z uwagi jednak na fakt, iż, w ocenie Sądu, w przedmiotowej sprawie pierwszeństwo powinno mieć realizowanie obowiązku alimentacyjnego, w odniesieniu do pozwanego B. D. zachodzi szczególnie uzasadniony wypadek – w rozumieniu art. 102 k.p.c. – który przemawia za odstąpieniem od obciążania go obowiązkiem zwrotu nieuiszczonych kosztów sądowych.

Stosownie do treści art. 333 § 1 pkt 1 k.p.c., sąd z urzędu nada wyrokowi przy jego wydaniu rygor natychmiastowej wykonalności, jeżeli zasądza alimenty – co do rat płatnych po dniu wniesienia powództwa, a co do rat płatnych przed wniesieniem powództwa za okres nie dłuższy niż za trzy miesiące.

Z tych też względów orzeczono jak w sentencji wyroku.