Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 października 2013r.

Sąd Okręgowy w Nowym Sączu, Wydział III Cywilny Odwoławczy w składzie

następującym:

Przewodniczący - Sędzia: SO Zofia Klisiewicz

Protokolant: prot. sąd. Ewelina Konieczny

po rozpoznaniu w dniu 9 października 2013r. w Nowym Sączu

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Sp. z o.o. w W.

przeciwko M. J.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Gorlicach

z dnia 24 maja 2013r., sygn. akt I C 14/13

1.  oddala apelację,

2.  zasądza od powoda na rzecz pozwanego kwotę 90 zł tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt III Ca 597/13

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 24.05.2013r. Sąd Rejonowy w Gorlicach w sprawie z powództwa (...) Sp. z o.o. w W. przeciwko M. J. o zapłatę kwoty 1 040 zł z ustawowymi odsetkami na wypadek opóźnienia - oddalił powództwo (pkt I sentencji) i zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 197 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (pkt II sentencji).

Sąd Rejonowy uznał, że zarzut pozwanego dotyczący przedawnienia roszczenia, które miało charakter okresowy jest zasadny, bowiem żądanie dotyczyło świadczeń okresowych za marzec, kwiecień, maj, czerwiec i lipiec 2003r., a pozew został wniesiony w dniu 31.10.2012r., a zatem po upływie okresu trzyletniego. Powołał się Sąd na treść art. 118 kc i art. 120 § 1 kc

Powyższy wyrok zaskarżył powód apelacją, w której zarzucił naruszenie art. 118 kc przez błędną jego wykładnię polegającą na przyjęciu, że świadczenia studenckie dotyczące obowiązku zapłaty czesnego w zamian za świadczenia Uczelni Wyższej, stanowią świadczenia o charakterze okresowym, podczas gdy czesne jest ceną za usługi edukacyjne i jest ono płatne jednorazowo lub w ratach, przez co stanowi świadczenie jednorazowe, a suma świadczeń ratalnych składa się na określoną z góry całość, raty są zaliczane na poczet jednego świadczenia, a okres studiowania jest z góry określony, co w konsekwencji spowodowało błędne przyjęcie przez sąd 3 letniego, zamiast 10-letniego terminu przedawnienia roszczenia o zapłatę czesnego.

Skarżący wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku przez zasądzenie od pozwanego na jego rzecz kwoty 1 039,73 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, nadto zasądzenie kosztów procesu za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Pozwany wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Pozwany w odpowiedzi na apelację wywodził, że w rozpoznawanej sprawie podstawą oddalenia powództwa winien być przepis art. 751 pkt 2 kc, gdyż roszczenie o zapłatę czesnego uległo przedawnieniu z upływem dwóch lat.

W odpowiedzi na powyższe stanowisko pozwanego, powód twierdził, iż w niniejszej sprawie nie mają zastosowania przepisy o zleceniu kodeksu cywilnego, bowiem przepisy ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym z 1990r. kompleksowo regulowały umowy o świadczenie usług edukacyjnych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest niezasadna.

Sąd Okręgowy podziela w całości ustalenia faktyczne Sądu Rejonowego i przyjmuje je za własne.

Odnosząc się do zarzutu naruszenia art. 118 kc, stwierdzić należy, że nie został on skutecznie wywiedziony.

Zgodnie z jego treścią jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat dziesięć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata.

Świadczenia okresowe polegają na powtarzającym się w regularnych odstępach przez czas trwania stosunku prawnego dawaniu pewnej ilości pieniędzy lub rzeczy oznaczonych rodzajowo, które jednak nie składają się na z góry określoną co do wielkości całość. Globalny rozmiar tych świadczeń zależy od czasu trwania stosunku prawnego. To odróżnia świadczenia okresowe od podzielnych świadczeń jednorazowych, których spełnienie zostało rozłożone na części (raty). Każde ze świadczeń okresowych jest samoistnym świadczeniem (nie częścią jednego większego świadczenia), przedmiotem odrębnego roszczenia, które oddzielnie od pozostałych staje się wymagalne i ulega przedawnieniu w terminie 3 lat.

Roszczeniami o świadczenia okresowe, podlegającymi trzyletniemu przedawnieniu, są przede wszystkim roszczenia o zapłatę rent, czynszów oraz odsetek. Powszechnie przyjmuje się również, że opłaty za naukę w szkole są świadczeniami okresowymi.

Świadczenie odpowiadające wskazanym wcześniej cechom ma charakter okresowy także wówczas, gdy stosunek prawny nawiązano na czas określony, wskutek czego można zasadniczo z góry wyliczyć sumę świadczeń dłużnika. Świadczenie mające z natury charakter okresowy (np. czynsz najmu) zachowuje ten charakter także wówczas, gdy umowa stron stanowi, że ma być spełnione jednorazowo (tak Z. Radwański, Uwagi o zobowiązaniach trwałych (ciągłych) na tle kodeksu cywilnego, SC 1969, t. XIII-XIV, s. 254). Argumentem za tym stanowiskiem jest to, że wysokość świadczenia zawsze jest związana z czasem trwania zobowiązania, co uwidacznia się szczególnie w wypadku przedłużenia czasu jego trwania ponad zaplanowany okres, bądź jego skrócenia, np. w przypadku rezygnacji ze studiów w ciągu roku akademickiego.

Sąd Okręgowy podziela to stanowisko, które jest aktualne również w stosunku do czesnego, które ze swej istoty ma charakter okresowy. Na taką ocenę wpływ ma w szczególności specyfika świadczeń szkoły, które zobowiązanie szkoły ma charakter ciągły, i nie polega na jednorazowym świadczeniu, a na „prowadzeniu procesu nauczania”, „kształceniu studentów” – co związane jest co do zasady ze stałym dostępem studentów do różnego typu usług o charakterze edukacyjnym, świadczonych przez uczelnię. Oczywiście możliwe jest z dużym prawdopodobieństwem przyjęcie, że jeżeli nauka w szkole wyższej przebiegała będzie bez zakłóceń, student zakończy ją w określonym terminie. Możliwe jest również ustalenie, że czesne będzie płatne jednorazowo i będzie stanowiło z góry oznaczoną kwotę, co nie zmienia faktu, że świadczenie takie będzie nadal miało charakter okresowy.

Wskazać również należy, że świadczenia w postaci czesnego nie są w istocie zaliczane na poczet jednego świadczenia. Student korzysta z dostępu do świadczeń szkoły wyższej i jest obowiązany do zapłaty z tego tytułu co pewien okres (najkrócej miesiąc) ustalonej kwoty pieniędzy. Zarówno ten okres, jak i wysokość czesnego może w trakcie pobierania nauki ulec zmianie, strony umowy mogą ją w razie potrzeby przedłużyć. W takiej sytuacji nie sposób przyjąć, że miesięczne opłaty za naukę w szkole należy traktować jak raty zaliczane na poczet jednego świadczenia, bo świadczenie pieniężne za usługi, które uczelnia będzie świadczyć studentowi, jak i czas trwania tych świadczeń – mogą być jedynie szacowane (zakładane przez strony), a podstawą tych szacunków będzie planowany czas trwania zobowiązania.

Z treści zarządzenia Rektora Wyższej Szkoły (...) z dnia 20.09.2002r. w sprawie opłat związanych z procesem kształcenia na studiach, dział II – zasady rozliczeń i terminy opłat - pkt 2, 3, 4, 5 wynika, że studenci studiów dziennych opłacają czesne przez okres 9 miesięcy (październik – czerwiec), a studenci studiów zaocznych opłacają czesne przez okres 10 miesięcy (październik – lipiec), przy czym wpłaty miesięczne winny być dokonywane do 10-ego dnia każdego miesiąca. Wpłaty mogły być dokonywane również semestralnie, a w przypadku wpłat jednorazowych za cały rok akademicki, ewentualna zmiana kursu dolara w trakcie roku akademickiego nie powodowała żadnych skutków finansowych. Powyższe także wskazuje na to, że świadczenie w postaci wpłaty czesnego miało charakter okresowy, a jego wysokość zależała od czasu korzystania z usług edukacyjnych uczelni.

W tej sytuacji zarzut naruszenia art. 118 kc należało uznać za bezzasadny.

Niezależnie od powyższego, umowa o świadczenie usług edukacyjnych jest umową cywilną, a więc do świadczeń z tej umowy należy odpowiednio stosować przepisy art. 750 kc w zw. z art. 751 pkt 2 kc, w tym także okresy przedawnienia. Przepisy ustawy z dnia 12.09.1990r. o szkolnictwie wyższym, dawały podstawę do pobierania opłat za zajęcia dydaktyczne, nie precyzując bliżej charakteru tych świadczeń, ani też umów będących podstawą ich pobierania (art. 23 ust. 2 pkt 2). Oznacza to, że do takich umów nienazwanych należy stosować odpowiednio przepisy o zleceniu.

Stosownie do treści art. 750 kc do umów o świadczenie usług, które nie są regulowane innymi przepisami, stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu. Odwoływanie się w niniejszej sprawie do art. 160 ust. 3 ustawy z dnia 27.05.2005r. - Prawo o szkolnictwie wyższym, jest nieuzasadnione, bowiem w chwili powstania roszczenia ustawa powyższa nie obowiązywała.

Stosownie do treści art. 751 kc z upływem dwóch lat przedawniają się: 1) roszczenia o wynagrodzenie za spełnione czynności i o zwrot poniesionych wydatków przysługujące osobom, które stale lub w zakresie działalności przedsiębiorstwa trudnią się czynnościami danego rodzaju; to samo dotyczy roszczeń z tytułu zaliczek udzielonych tym osobom;

2) roszczenia z tytułu utrzymania, pielęgnowania, wychowania lub nauki, jeżeli przysługują osobom trudniącym się zawodowo takimi czynnościami albo osobom utrzymującym zakłady na ten cel przeznaczone.

Niewątpliwie odpłatność pozwanego powstała w związku z podjęciem przez niego studiów w (...) w N. na podstawie złożonego w dniu 1.10.1999r. (k.42) zobowiązania się m.in. do przestrzegania przepisów obowiązujących w Uczelni. Do takich przepisów należy także zarządzenie Rektora tej Uczelni, określające odpłatność za usługi edukacyjne (według ustawy z dnia 12.09.1990r. opłaty za zajęcia dydaktyczne).

Ustawa z dnia 12.09.1990r. o szkolnictwie wyższym, nie zawiera regulacji dotyczącej umowy o świadczenie usług dydaktycznych, a zatem do umowy pomiędzy uczelnią, a studentem w zakresie odpłatności za usługi edukacyjne należy stosować przepisy kodeksu cywilnego. Warto w tym miejscu dodać, że w sporządzanych w literaturze przykładowych wykazach stanów faktycznych zaliczanych do umów o świadczenie usług z art. 750 kc zawsze wymieniano umowy o nauczanie (zob. L. Ogiegło: System prawa prywatnego, Prawo zobowiązań – część szczegółowa, t. 7 Wyd. C.H. Beck INP PAN Warszawa 2004, str. 457-459 i powołana tam literatura). Ponieważ termin przedawnienia roszczeń dla umów wymienionych w art. 751 kc jest krótszy niż w art. 118 kc – dwa lata, to już z upływem tego wcześniejszego terminu roszczenie uległo przedawnieniu.

Ponieważ apelacja nie odnosiła się do tej ewentualnej podstawy oddalenia powództwa, a jedynie w piśmie złożonym jako odpowiedź na odpowiedź pozwanego na apelację do kwestii tej nawiązała, nie ma potrzeby do prowadzenia bliższych rozważań w tym kierunku.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy oddalił apelację na zasadzie art. 385 kpc.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 kpc w zw. z § 6 pkt 2 i w zw. z § 12 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. 2013.490 j.t.).

(...)

(...)