Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 czerwca 2015 roku

Sąd Rejonowy w Białymstoku, IV Wydział Rodzinny i Nieletnich w składzie następującym:

Przewodniczący SSR Elżbieta Dorota Cylwik

Protokolant st.sekr.sądowy Agnieszka Masłowska

po rozpoznaniu w dniu 10 czerwca 2015 roku w Białymstoku

sprawy z powództwa M. Ł. (1)

przeciwko M. Ł. (2)

o podwyższenie alimentów

I.  Alimenty zasądzone od pozwanego M. Ł. (2) na rzecz powoda M. Ł. (1) w kwocie po 350 złotych miesięcznie wyrokiem wydanym dnia 23 maja 2012 roku przez Sąd Rejonowy w Białymstoku w sprawie o sygn. akt IVRC 225/12 podwyższa z dniem 1 lutego 2015 roku do kwoty po 450 (czterysta pięćdziesiąt ) złotych miesięcznie, płatną z góry, do 10-go każdego miesiąca, z ustawowymi odsetkami w razie zwłoki w płatności rat.

II. W pozostałej części powództwo oddala.

III. Nakazuje pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa kwotę 60 (sześćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu części opłaty sądowej.

IV. Wyrokowi w punkcie I-szym nadaje rygor natychmiastowej wykonalności.

Sygn. akt IV RC 139/15

UZASADNIENIE

Powód M. Ł. (1) wniósł o podwyższenie zasądzonych na jego rzecz alimentów od pozwanego M. Ł. (2) z kwoty 350 zł do kwoty po 600 zł miesięcznie, poczynając od 01 lutego 2015 r. Wskazał, że jest już osobą pełnoletnią, uczy się jednak w szkole średniej i nie ma możliwości zarobkowych. Obecnie pozostaje na utrzymaniu matki, która nie jest w stanie samodzielnie finansować wszystkich niezbędnych potrzeb rodziny (k. 2-2v).

Pozwany M. Ł. (2) początkowo uznał powództwo do kwoty po 400 zł miesięcznie, ostatecznie jednak – wobec uzyskanej informacji o utracie dotychczasowego zatrudnienia - wniósł o jego oddalenie w całości. Domagał się także zasądzenia na swoją rzecz kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Wskazał, że powód nie udowodnił wysokości swoich kosztów utrzymania, zważywszy jednak na dobrą sytuację finansową jego matki, w jego ocenie syn ma w pełni zaspokojone swoje usprawiedliwione potrzeby. Pozwany podał też, że jego możliwości zarobkowe i majątkowe są niewielkie i sam musi zapożyczać się, aby spełnić ciążące na nim zobowiązania (k. 17-18, znacz. czas. 00:01:34 k. 50).

Sąd ustalił, co następuje:

Powód M. Ł. (1), ur. (...), pochodzi ze związku małżeńskiego M. Ł. (3) i M. Ł. (2), których małżeństwo zostało rozwiązane przez rozwód wyrokiem Sądu Okręgowego w Białymstoku z dnia 28 stycznia 2014 r. wydanym w sprawie I C 497/13. W orzeczeniu tym podwyższono zasądzone alimenty od M. Ł. (2) na rzecz małoletnich dzieci M. i M. Ł. (4) z kwoty 350 zł do kwoty po 450 zł miesięcznie oraz na rzecz małoletniego M. Ł. (5) z kwoty 300 zł do kwoty po 400 zł miesięcznie. Orzeczenie to zostało zaskarżone przez pozwanego. Sąd Apelacyjny w Białymstoku w wyroku z dnia 11 lutego 2015 r. sygn. akt I ACa 756/14 oddalił jego apelację, uchylając jedynie rozstrzygnięcia dotyczące M. Ł. (1), również w zakresie podwyższenia alimentów, z uwagi na osiągnięcie przez niego pełnoletniości (wyrok k. 123, 241 akt I C 497/13 SO w/m).

Dotychczasowa wysokość alimentów zasądzonych od pozwanego na rzecz powoda M. Ł. (1) została określona wyrokiem Sądu Rejonowego w Białymstoku z dnia 23 maja 2012 r. w sprawie IV RC 225/12 w wysokości po 350 zł miesięcznie (wyrok k. 64 akt IV RC 225/12 SR w/m).

W tamtym czasie powód M. Ł. (1) miał 15 lat. Był uczniem II klasy gimnazjum sportowego, osiągał bardzo dobre wyniki w nauce i sporcie. W roku szkolnym 2011/2012 otrzymywał stypendium szkolne w wysokości 1.280 zł. Nie uczęszczał na zajęcia odpłatne. Uczestniczył w dwóch obozach sportowych za odpłatnością po 300 zł.

Jego matka M. Ł. (3) miała 39 lat. Przez krótki okres podejmowała pracę w (...) jako praczka z miesięcznym wynagrodzeniem w wysokości 1.550 zł, jednak z uwagi na leukopenię nie mogła podejmować pracy przy detergentach, dlatego też od 27 lutego 2012 r. przebywała na bezpłatnym urlopie. Na leczenie wydawała ok. 50 zł miesięcznie. Na jej utrzymaniu, poza synem M. pozostawała także 13-letnia córka M. oraz 9-letni syn M.. Wspólnie z dziećmi mieszkała u swojej matki zajmując z nimi jeden pokój, pozostawała też na jej utrzymaniu w związku z niemożliwością podjęcia pracy. Opłata za mieszkanie wynosiła 130 zł, energia elektryczna 50 zł, gaz 25 zł. Z. Ż. – matka ustawowej przedstawicielki otrzymywała dodatek mieszkaniowy w wysokości 69,57 zł. M. Ł. (3) z majątku posiadała gospodarstwo rolne o powierzchni 9,5 ha, które uprawiał sąsiad. Sąsiad ten otrzymywał również dotacje unijne na tą ziemię w wysokości 4.000 zł rocznie i w zamian za to opłacał podatek. Ustawowa przedstawicielka była płatnikiem KRUS i z tego tytułu płaciła 500 zł kwartalnie. Ponosiła także opłaty związane z telefonem komórkowym w wysokości 50 zł miesięcznie. Otrzymywała zasiłki rodzinne w wysokości po 91 zł miesięcznie na rzecz każdego dziecka, dodatek z tytułu rodziny wielodzietnej po 80 zł miesięcznie oraz jednorazowo otrzymała dodatek z tytułu rozpoczęcia roku szkolnego po 100 zł na rzecz każdego dziecka.

Pozwany M. Ł. (2) miał 39 lat, z wykształcenia był mechanikiem. Nie pracował ze względu na stan zdrowia, gdyż oczekiwał na operację przepukliny. Przebywał wówczas na utrzymaniu swojego ojca. Przyjmował na stałe leki przeciwbólowe. Podejmował jednak pracę w Islandii przez dwa miesiące i przysłał na utrzymanie rodziny kwotę 12.000 zł. Dorabiał też w warsztacie samochodowym i uzyskiwał wynagrodzenie w wysokości 1.200 zł miesięcznie. Mieszkał z razem ojcem w domu o zabudowie bliźniaczej.

Obecnie powód M. Ł. (1) ma 18 lat. Jest uczniem II klasy III LO w B. (zaświadczenie k. 13). W przyszłości planuje zdać maturę i kontynuować naukę na studiach. Nie uczęszcza na płatne zajęcia. Nie ma żadnego majątku. W czasie wakacji podejmował prace dorywcze przy zbieraniu jabłek i koszeniu trawników. Nadal mieszka razem z matką i rodzeństwem w mieszkaniu babci o powierzchni 33 m ². Chodzi raz w tygodniu na basen, jedno wejście kosztuje 10 zł. Kupuje bilet MPK za 20 zł miesięcznie. Opłaca abonament telefoniczny w kwocie 39 zł miesięcznie. Nie ma problemów ze zdrowiem.

Jego matka M. Ł. (3) pracuje na portierni w (...) w B. z wynagrodzeniem netto 1.485,35 zł miesięcznie (zaświadczenie k. 43), jest jednak w stanie zarobić kwotę 1.600 zł miesięcznie. Nadal jest właścicielką gospodarstwa rolnego, które jest dzierżawione przez sąsiada na tych samych zasadach. Opłaty związane z utrzymaniem mieszkania stanowi obecnie czynsz 140 zł po odliczeniu dodatku, prąd 70 zł, gaz 50-60 zł co dwa miesiące, Internet 60 zł miesięcznie. Z uwagi na problemy zdrowotne pozostaje pod opieką hematologa i endokrynologa.

Pozwany M. Ł. (2) ma 42 lata. Jest zatrudniony na stanowisku robotnika budowlanego w Przedsiębiorstwie Usługowo-Produkcyjnym (...) sp. z o.o. z siedzibą w B. ze średnim wynagrodzeniem netto 2.062,55 zł miesięcznie. Umowa jest zawarta na czas określony do dnia 11 czerwca 2015 r. (zaświadczenie k. 23). Z zeznań pozwanego wynika, że nie zostanie ona przedłużona. Praca była dotychczas świadczona na terenie W., pracodawca zapewniał pozwanemu zakwaterowanie. W czasie weekendów pozwany mieszka w B. w domu należącym do jego siostry, której w marcu 2012 r. podarował przypadający mu udział 1/3 tej nieruchomości. Sam nie posiada żadnego majątku. Wspólnie zamieszkuje tam także jego ojciec. Pozwany ponosi koszty utrzymania domu w deklarowanej wysokości 400 zł miesięcznie, z czego 200 zł stanowi spłata raty pożyczki zaciągniętej na zakup opału oraz 200 zł za pozostałe rachunki. Pozwany z powodu dyskopatii i rwy kulszowej miał zaleconą rehabilitację, koszt jednej wizyty kosztował 28 zł (skierowanie k. 26, faktura k. 27).

Sąd zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 138 k.r.o. w razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego. Dla stwierdzenia, czy nastąpiła zmiana stosunków w rozumieniu art. 138 k.r.o., należy brać pod uwagę, czy istniejące warunki i okoliczności - na tle sytuacji ogólnej - mają charakter trwały, dotyczą okoliczności zasadniczych, ilościowo znacznych i wyczerpują te przesłanki, które w istotny sposób wpływają na istnienie czy zakres obowiązku alimentacyjnego. Zmiana orzeczenia dopuszczalna jest tylko w razie zmiany stosunków powstałych po jego wydaniu, a jej ustalenie następuje poprzez porównanie stosunków obecnych z warunkami i okolicznościami uprzednio istniejącymi (uchwała Sądu Najwyższego III CZP 91/86 z dnia 16 grudnia 1987r, OSNC 1988/4/42, M.P.1988/6/60).

Zakres obowiązku alimentacyjnego wyznacza art. 135 § 1 k.r.o. uzależniając go z jednej strony od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego, z drugiej zaś od możliwości majątkowych i zarobkowych zobowiązanego do alimentacji. Generalnie jednak rozmiar usprawiedliwionych potrzeb dziecka, niezdolnego jeszcze do samodzielnego utrzymania się, stymulowany jest zasadą utrzymania równiej stopy życiowej rodziców i dzieci.

Uzyskanie pełnoletniości nie zmienia sytuacji prawnej dziecka w zakresie alimentów, jeżeli dziecko pobiera naukę w szkole lub na uczelni i czas na nią przeznaczony wykorzystuje rzeczywiście na zdobywanie kwalifikacji zawodowych (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 1987 roku w sprawie III CZP 91/86, OSNC 1988/4/42).

Mając na uwadze powyższe uwagi wątpliwości nie budzi sama zasadność roszczenia. Powód pomimo, iż jest osobą pełnoletnią, nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie. Nie zdobył dotychczas żadnego zawodu, a kontynuując naukę w szkole średniej i to w trybie stacjonarnym, nie ma możliwości podjęcia pracy. Koszty jego utrzymania nie pokryją bowiem zarobki uzyskiwane z drobnych prac dorywczych podejmowanych w czasie wakacji. Powód nie ma też żadnego majątku, który przynosiłby mu jakieś dochody, w związku z tym może liczyć tylko na pomoc rodziców.

Dokonując zatem analizy porównawczej sytuacji stron w dacie poprzedniego orzekania o obowiązku alimentacyjnym pozwanego wobec syna M. Ł. (1) ze stanem obecnym, zdaniem Sądu, w przedmiotowej sprawie miała miejsce „zmiana stosunków”, uprawniająca w myśl art. 138 k.r.o. do ponownego określenia wysokości tego obowiązku, zaistniały więc przesłanki uzasadniające uwzględnienie powództwa, jednak w mniejszym zakresie, niż żądał tego powód.

Odnosząc się w pierwszej kolejności do zaistniałych zmian w usprawiedliwionych potrzebach uprawnionego, bez wątpienia w okresie 3 lat jaki upłynął od daty poprzedniego orzekania w sprawie IV RC 225/12 zwiększyły się one w sposób istotny, co bezpośrednio rzutuje na wzrost jego kosztów utrzymania. Obecnie powód jest już osobą dorosłą, naturalnym zatem są jego większe potrzeby w zakresie wyżywienia, środków kosmetycznych i higieny, odzieży, czy też adekwatnej do wieku rozrywki. Nie otrzymuje już jednak żadnego stypendium, które dotychczas mogło częściowo pokrywać jego koszty utrzymania. Kontynuuje naukę w szkole średniej, co również generuje dodatkowe koszty w zakresie zaopatrzenia w niezbędne podręczniki i przybory szkolne. Powód korzysta z komunikacji miejskiej, ponosi też stałe koszty utrzymania telefonu komórkowego, co w dzisiejszych czasach nie jest zbytkiem. Podawany zatem przez powoda koszt jego miesięcznego utrzymania na poziomie 600 zł z pewnością nie jest zawyżony, co potwierdziły także zeznania jego matki M. Ł. (3) (znacz czas. 00:23:08-00:33:31), która finansując bezpośrednio potrzeby syna miała w tym zakresie dokładną wiedzę. Świadek wskazała także na koszty utrzymania samego mieszkania, które w części przypadającej na powoda również powinny być uwzględniane w kosztach jego utrzymania. Sąd za zasadne uznał także prawo powoda do korzystania z korepetycji lub innych zajęć przygotowujących do matury. Powód ze swojej strony dokłada bowiem starań w nauce i w przyszłości chciałby dostać się na studia prawnicze. Powinien mieć zatem szansę lepszego przygotowania do egzaminów, w czym wspierać powinni go także rodzice. Biorąc zatem pod uwagę z jednej strony wiek powoda, jego stopień edukacji i dobry stan zdrowia, z drugiej zaś strony uwzględniając stopę życiową jego rodziców, zdaniem Sądu, obecne koszty jego utrzymania powinny kształtować się na poziomie około 700-800 zł miesięcznie. W takiej też wysokości koszty te zostały oszacowane w postępowaniu rozwodowym, od tego czasu nie zmieniła się zaś znacząca sytuacja życiowa ani potrzeby powoda.

Przechodząc w dalszej kolejności do oceny „majątkowych i zarobkowych możliwości zobowiązanych do alimentacji” Sąd miał na względzie, że zgodnie z wytycznymi Sądu Najwyższego rozumie się przez to określenie nie tylko zarobki i dochody rzeczywiście uzyskiwane ze swego majątku, lecz te zarobki i te dochody, które osoba zobowiązana może i powinna uzyskać przy dołożeniu należytej staranności i przestrzeganiu zasad prawidłowej gospodarki oraz stosownie do swoich sił umysłowych i fizycznych.

Pozwany posiadał dotychczas zatrudnienie w firmie budowlanej z wynagrodzeniem netto ok. 2.063 zł miesięcznie, które w czasie postępowania rozwodowego wynosiło ok. 2.200 zł miesięcznie. Na rozprawie w dniu 10 czerwca 2015 r. zeznał, że umowa o pracę nie zostanie z nim przedłużona z uwagi na sytuację ekonomiczną firmy (znacz. czas. 00:14:24 k. 50v). Zdaniem Sądu utrata zatrudnienia nie zmniejsza jednak możliwości zarobkowych pozwanego. Jest on w sile wieku, posiada też duże doświadczenie zawodowe w różnych pracach budowlanych, wcześniej dorabiał też w warsztacie samochodowym, a także wyjeżdżał w celach zarobkowych za granicę. Jest przy tym osobą w pełni dyspozytywną, gdyż na co dzień nie sprawuje opieki nad dziećmi. Pozwany wskazywał na pewne problemy zdrowotne, jednak poza skierowaniem na rehabilitację nie przedstawił żadnego zaświadczenie potwierdzającego chociażby częściową niezdolność do pracy. Zdaniem Sądu przy dołożeniu należytych starań i wykorzystaniu wszelkich zdobytych umiejętności M. Ł. (2) jest w stanie zarobić kwotę ok. 2.200 zł miesięcznie i łożyć na utrzymanie najstarszego syna wyższą kwotę alimentów bez uszczerbku dla własnego utrzymania.

Pozwany swoje własne wydatki określił na poziomie ok. 833 zł (k. 18). Wskazywał co prawda na ponoszenie znacznych kosztów utrzymania domu w B., pod rozwagę należałoby jednak wziąć zasadność wysokości tych kwot, zważywszy na to, iż przebywa tam tylko w weekendy, a nadto nie jest już współwłaścicielem tej nieruchomości. Pozwany w drodze nieodpłatnej darowizny przekazał bowiem przypadającą mu część na rzecz swojej siostry. Jak wynika zaś z zeznań jej męża A. C. (znacz. czas. 00:03:25 k. 50v) powodem tej darowizny było to, iż pozwany nie dał rady utrzymać domu w całości. Nie jest więc zasadnym, aby siostra pozwanego, będąc obecnie właścicielem domu, a przy tym powiększając swój majątek bez żadnych nakładów finansowych w żaden sposób nie partycypowała w kosztach utrzymania swojej nieruchomości. Pozwany powinien być zatem obciążony niższymi kosztami z tego tytuł.

W tych wszystkich okolicznościach, biorąc pod uwagę zwiększone potrzeby powoda oraz posiadane przez pozwanego możliwości zarobkowe, Sąd uznał za zasadne podwyższenie dotychczasowej wysokości jego obowiązku alimentacyjnego wobec syna M. o 100 zł, tj. do kwoty po 450 zł miesięcznie. W ocenie Sądu jest to kwota realnie odpowiadająca jego możliwościom zarobkowym, które pozwolą na jej ponoszenie bez szkody dla jego własnego utrzymania. Zauważyć przy tym należy, że wysokość alimentów na takim samym poziomie została także ustalona w sprawie rozwodowej w styczniu 2014 r. Wówczas pozwany także posiadał porównywalne możliwości zarobkowe, zgłaszał te same problemy zdrowotne oraz ponosił takie same wydatki.

W pozostałym mniejszym zakresie koszt utrzymania powoda powinna ponosić jego matka, która posiada mniejsze od pozwanego możliwości zarobkowe. Poza wynagrodzeniem za pracę nie uzyskuje innych dochodów, w szczególności nadal nie czerpie korzyści majątkowych z posiadanej nieruchomości rolnej. Nie należy także pomijać okoliczności, iż ma ona także dużo większy wkład w obowiązkach domowych oraz osobistych staraniach w wychowaniu syna.

Z uwagi na powyższe, na podstawie art. 138 k.r.o. i art. 135 k.r.o., Sąd podwyższył alimenty od pozwanego na rzecz M. Ł. (1) do kwoty po 450 zł miesięcznie, oddalając powództwo w pozostałym zakresie jako zbyt wygórowane. Podwyższenie alimentów ustalono zgodnie z żądaniem pozwu od dnia 01 lutego 2015 r., uznając je za usprawiedliwione w tej dacie.

Na podstawie art. 113 ust. 1 w zw. z art. 96 ust. 1 pkt 2 w zw. z art. 13 ustawy z dnia 28.07.2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. z 2010 r. nr 90, poz. 594 j.t. ze zm.) należało pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa kwotę 60 zł (100 x 12 x 5%), stanowiącą 5 % zasądzonego roszczenia.

Rygor natychmiastowej wykonalności w części dotyczącej podwyższonego obowiązku alimentacyjnego nadano obligatoryjnie z urzędu na mocy art. 333 § 1 pkt 1 k.p.c.