Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 lipca 2016 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. Wydział II Cywilny Odwoławczy w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 26 lipca 2016 roku w Piotrkowie Tryb.

na posiedzeniu niejawnym w postępowaniu uproszczonym

sprawy z powództwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w P.

przeciwko P. K.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w P.

od wyroku Sądu Rejonowego w Tomaszowie Maz. z dnia 18 marca 2016 roku, sygn. akt I C 1096/14

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Rejonowemu w Tomaszowie Maz. do ponownego rozpoznania pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego.

SSO Jarosław Gołębiowski

Sygn. akt II Ca 479/16

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 18 marca 2016 roku Sąd Rejonowy w Tomaszowie Maz. oddalił powództwo (...) Spółka z o.o. z w P. przeciwko P. K. o zapłatę i zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 617 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd Rejonowy ustalił, że w dniu 3 marca 2009 roku pomiędzy (...) S.A. w W. a (...) Spółką z o.o. w P., zwaną (...) została zawarta na czas nieokreślony umowa o współpracy w zakresie usuwania szkód w pojazdach, za które (...) ponosi odpowiedzialność na podstawie zawartych umów ubezpieczenia.

W ramach umowy (...) został zobowiązany w szczególności do przyjęcia do naprawy pojazdu, którego uszkodzenia zostały zakwalifikowane przez (...) jako nadające się do naprawy i do poinformowania poszkodowanego o obowiązujących w (...) procedurach likwidacji szkód komunikacyjnych, przy czym wyboru (...) dokonuje właściciel pojazdu lub jego pełnomocnik.

Stosownie do treści § 2 ust. 1 ww. umowy (...) wykonuje naprawę na pisemne zlecenie właściciela pojazdu lub jego pełnomocnika, którzy – w myśl ustępu 2 tegoż § – mogą upoważnić na podstawie art. 921 ^{( 1)} k.c. (...) S.A. do wypłaty odszkodowania na rzecz (...).

W przypadku, gdy właściciel pojazdu lub jego pełnomocnik zleci naprawę pojazdu na druku zlecenie naprawy (...) występuje do właściwej jednostki organizacyjnej (...) o potwierdzenie zakresu odpowiedzialności.

Zgodnie z § 3 ust. 1, zakres naprawy pojazdu, rozumiany jako zestawienie części, materiałów i nakładów robocizny, każdorazowo określa kalkulacja sporządzona przez (...) w oparciu o systemy Eurotax lub Audatex. W przypadku braku danych dotyczących pojazdu w systemach Audatex i Eurotax zakres i koszt naprawy może być określony w protokole szkody sporządzonym przez (...), opartym na normach producenta.

(...) nie może rozpocząć naprawy bez uzyskania kalkulacji lub protokołu szkody sporządzonych przez (...).

Stosownie do treści § 4 ust. 1, jeżeli w trakcie naprawy (...) stwierdzi dalsze uszkodzenia, które nie zostały ujęte w kalkulacji lub protokole szkody, powiadamia o tym (...) celem przeprowadzenia oględzin uzupełniających. (...) jest zobowiązany dokonać oględzin i sporządzić dodatkową kalkulację lub dodatkowy protokół szkody, o ile nie zachodzi konieczność dokonania dodatkowych oględzin przez niezależnego rzeczoznawcę powołanego przez (...).

W myśl § 4 ust. 2 do czasu sporządzenia przez (...) lub niezależnego rzeczoznawcę powołanego przez (...) dodatkowej kalkulacji kosztów naprawy (lub dodatkowego protokołu szkody) (...) wstrzymuje się z dalszą naprawą pojazdu.

Zgodnie z § 5 umowy (...) rozliczy z (...) koszty naprawy w zakresie ustalonym umową, po złożeniu przez właściciela pojazdu „upoważnienia do wypłaty odszkodowania” dla (...).

Stosownie do zapisu z § 6 wysokość stawki netto za roboczogodzinę została ustalona przez strony umowy na kwotę 130 złotych, natomiast według § 7 ust. 2 cena części nie może przekroczyć wysokości ustalonej przez systemy Audatex i Eurotax.

Zgodnie z § 8 ust. 1 i 3 umowy rozliczenie kosztów naprawy następuje na podstawie faktury wystawionej przez (...), z tym że w przypadku naprawy pojazdu przy użyciu oryginalnych części zamiennych, gdy naprawa dotyczy pojazdu innej marki, niż posiadana przez (...) autoryzacja, Zakład ten przedstawia faktury zakupu wystawione przez autoryzowanych dystrybutorów części zamiennych z podanym numerem katalogowym producenta pojazdu.

W myśl § 3 ust. 1 pkt 2 Klauzuli Nr 2 w zakresie zastosowania części oryginalnych oraz rabatów na części (...) zobowiązał się do stosowania w rozliczeniach z (...) rabatów na ceny oryginalnych części zamiennych w wysokości 10% w przypadku, gdy okres eksploatacji pojazdu wynosi powyżej 5 lat do 10 lat włącznie.

Stosownie do § 1 ust. 1 pkt 1 Klauzuli Nr 9 do umowy (...)jest uprawniony do przeprowadzenia podstawowych oględzin uszkodzonego pojazdu i wykonania kosztorysu naprawy z wykorzystaniem systemów eksperckich Audatex lub Eurotax w przypadku szkód, których koszty naprawy nie przekraczają 10.000 złotych netto.

W przypadku, gdy koszt naprawy przekracza limity określone w ust. 1 pkt 1 i 2, oględziny pojazdu oraz kalkulacja kosztów naprawy zostaną wykonane przez (...).

Zgodnie z treścią § 8 ust. 2 Klauzuli Nr 9, w przypadku udzielenia (...) upoważnienia do wypłaty odszkodowania na rzecz (...) me może on rozpocząć naprawy pojazdu przed otrzymaniem od (...) dokumentu potwierdzenie zakresu odpowiedzialności.

W myśl ustępu 3 § 8 tej Klauzuli, w przypadku, kiedy całkowity koszt naprawy pojazdu brutto przekracza 70% jego wartości Zakład uzyskuje z jednostki (...) potwierdzenie zakwalifikowania pojazdu do naprawy.

Stosownie do treści § 9 ust. 1 Klauzuli Nr 9 (...) zobowiązany jest do zwrotu kosztów naprawy dokonanej przez (...) zgodnie z § 8, w zakresie i na zasadach określonych w Klauzuli pod warunkiem, że:

1) właściciel pojazdu lub jego pełnomocnik upoważni (...) do wypłaty odszkodowania na rzecz (...) i upoważnienie nie zostanie odwołane, oraz

2) (...) S.A. uzna, że ponosi odpowiedzialność w ramach umowy ubezpieczenia za daną szkodę zgodnie z „Potwierdzeniem zakresu odpowiedzialności” stanowiącym załącznik nr 3 do Umowy.

Z ustępu 2 § 9 wynika, że w przypadku niespełnienia warunków określonych w ust. 1, Zakład dochodzi swoich roszczeń w zakresie dokonanej naprawy bezpośrednio od właściciela.

W dniu 15 lutego 2013 roku P. K. nabył pojazd marki F. (...), rok produkcji (...), nr rej. (...), za cenę 10.332 złote.

W dniu 21 lutego 2013 roku nabyty pojazd został uszkodzony w wyniku kolizji drogowej, spowodowanej przez D. K., prowadzącego pojazd marki I. (...), nr rej. (...), ubezpieczonego w zakresie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych w (...) S.A. w W., który przejął na siebie obowiązek naprawienia szkody.

W dniu 22 lutego 2013 roku P. K. przekazał uszkodzony pojazd do naprawy do (...) w Ł., upoważniając – na podstawie art. 921 ^{( 1)} k.c. - (...) S.A. do wypłaty na rzecz Zakładu należnego mu odszkodowania. W treści upoważnienia właściciel pojazdu zobowiązał się do pokrycia kosztów naprawy w całości lub części, po naprawie pojazdu, w przypadku ujawnienia okoliczności wyłączających lub ograniczających odpowiedzialność (...) S.A. za przedmiotową szkodę.

W dniu 26 lutego 2013 roku strona powodowa sporządziła kalkulację kosztów naprawy, określając ich wysokość na kwotę 9.456,86 złotych.

Z raportu audytu II fazy – kontroli parametrów wyliczeń z dnia 26 lutego 2013 roku wynikał audyt negatywny, ze zleceniem weryfikacji w pełnym zakresie przez pracownika (...).

W dniu 5 marca 2013 roku (...) S.A. sporządził kalkulację naprawy pojazdu, określając koszt naprawy na kwotę 3.708,31 złotych.

W dniu 8 marca 2013 roku naprawa pojazdu została rozpoczęta, a zakończona w dniu 14 marca tegoż roku, bez akceptacji kosztorysu i w tymże dniu pojazd został wydany właścicielowi, bezwarunkowo i bez jakichkolwiek zastrzeżeń. W oświadczeniu serwisu naprawczego, sporządzonego po dokonaniu naprawy pojazdu, znalazło się stwierdzenie o treści: „do dnia zakończenia naprawy nie otrzymaliśmy zaakceptowanego kosztorysu. Aby nie przedłużać czasu likwidacji szkody zamówiliśmy części oraz rozpoczęliśmy naprawę bez akceptacji kosztorysu”.

W dniu 2 kwietnia 2013 roku zakład naprawczy wykonał kalkulację kosztów sprawy, określając ich wysokość na kwotę 11.723,63 złotych.

W dniu 14 marca 2013 roku (...) Spółka z o.o. w P. wystawiła fakturę (...)-P na kwotę 11.140,91 złotych, a w dniu 9 kwietnia 2013 r. - fakturę (...)-P, na kwotę 486,93 złotych, wskazując w nich P. K. jako nabywcę, a jako płatnika – (...) S.A., które to faktury przesłała ubezpieczycielowi przy piśmie z 9 kwietnia 2013 roku, zobowiązując do uiszczenia wynikających z nich kwot w terminie 14 dni.

W dniu 19 marca 2013 roku (...) Sp. z o.o. w P. wystawiła na rzecz nabywcy (...) Spółki z o.o. faktury na zakup części użytych do naprawy przedmiotowego pojazdu, przedstawione ubezpieczycielowi.

W dniu 21 marca 2013 roku ubezpieczyciel przyznał odszkodowanie w wysokości 3.708,32 złote z tytułu naprawy pojazdu według kalkulacji (...) oraz kwotę 492 złote tytułem zwrotu kosztów holowania, a na skutek odwołania P. K., kwestionującego zasadność przyjęcia naprawy pokrywy silnika, w dniu 13 maja 2013 roku (...) podwyższył odszkodowanie do kwoty 6.180,38 złotych i decyzję tę podtrzymał w piśmie z dnia 24 października 2014 roku.

Pismem z dnia 9 grudnia 2013 roku pełnomocnik (...) Spółki z o.o. w P. wezwała P. K. do zapłaty kwoty 4.955,46 złotych, wynikającej z powołanych w nim faktur o numerach: (...) i(...), w terminie 7 dni.

P. K. odmówił zapłaty należności, uznając wezwanie za bezzasadne pisemnie motywując zajęte w sprawie stanowisko.

Przy tak ustalonym stanie faktycznym Sąd I instancji uznał, że powództwo nie zasługuje na uwzględnienie.

Motywując powyższe wskazał, że z upoważnienia z dnia 22 lutego 2013 roku wynika, że pozwany został zobowiązany do pokrycia kosztów naprawy pojazdu jedynie w przypadku ujawnienia okoliczności wyłączających lub ograniczających odpowiedzialność (...) S.A. za przedmiotową szkodę, które to okoliczności nie zostały bliżej sprecyzowane. Wobec powyższego należy przyjąć, że okolicznością wyłączającą odpowiedzialność ubezpieczyciela jest brak odpowiedzialności za szkodę ubezpieczonego, a okolicznością ograniczającą odpowiedzialność (...) ewentualne przyczynienie się poszkodowanego do jej zaistnienia.

W ocenie Sądu Rejonowego, w sprawie niniejszej nie zachodzi żadna z okoliczności wyżej wskazanych, a co za tym idzie powództwo podlega oddaleniu jako bezzasadne.

Dodatkowo wskazał, że w świetle § 9 ust. 1 i 2 Klauzuli Nr 9 do umowy o współpracy to (...) był zobowiązany do zwrotu kosztów naprawy przedmiotowego pojazdu wobec spełnienia warunków z punktów 1) i 2) ustępu 1 § 9 Klauzuli. Oczywiście odpowiedzialność (...) nie była odpowiedzialnością absolutną, lecz wynikającą z paragrafu 8 Klauzuli. Zakład naprawczy powinien uzyskać od ubezpieczyciela potwierdzenie zakwalifikowania pojazdu do naprawy, zakres naprawy (zestawienie części, materiałów i nakładów robocizny) oraz kalkulację kosztów naprawy wykonaną przez (...), a wysokość kosztów powinna respektować ceny nabycia części wynikające z przedłożonych faktur oraz rabaty na te ceny, a także cenę robocizny, wynikające z umowy o współpracy.

W sprawie niniejszej nie ulega wątpliwości, że powód świadomie naruszył warunki umowy o współpracy wykraczając ponad zakres naprawy wskazany przez ubezpieczyciela, wykonując naprawę według własnej, niezaakceptowanej przez pozwanego kalkulacji kosztów, znacznie przewyższającej koszty kalkulacji sporządzonej przez (...), a ponadto stosując ceny nabycia części zamiennych przewyższające ceny nabycia wynikające z faktur (...) Sp. z o.o. z siedzibą w P., przy ulicy (...), przy której mieści się również siedziba powoda. Ustalona przez powoda wysokość kosztów naprawy pojazdu przewyższa przy tym jego cenę nabycia.

Poza sporem pozostaje także, że pozwany nie uczestniczył w ustalaniu zakresu prac, nie zapoznawał się z kalkulacją naprawy, nie ustalał wysokości wynagrodzenia należnego powodowi, ani co do zasady nie zobowiązywał się do jego zapłaty. Pozwany pozostawał w usprawiedliwionym okolicznościami przeświadczeniu, że naprawa nastąpi bezgotówkowo z OC sprawcy, a płatnikiem powoda będzie ubezpieczyciel, zgodnie z zapisami na fakturach, na których widnieją również adnotacje o rzekomym wykonaniu naprawy według protokołu OC (...). Pozwany jako poszkodowany przekazał pojazd do naprawy, która miała następować na warunkach wynikających z umowy o współpracy i miał prawo oczekiwać, że jej strony – profesjonaliści w swoich branżach – uporają się należycie i fachowo z zadaniami, do realizacji których zostały powołane i połączyły siły w trosce o klienta.

Zdaniem Sądu I instancji, wbrew stanowisku strony powodowej pozwany nie zobowiązał się do zapłaty wynagrodzenia w każdym przypadku, gdy tylko wykonawca nie zostanie w całości zaspokojony przez ubezpieczyciela. Powód zapomina, że naprawa była dokonywana w wykonaniu umowy o współpracy zawartej z (...) S.A., której postanowienia określają zasady współpracy w zakresie usuwania szkód w pojazdach, za które (...) S.A. ponosi odpowiedzialność na podstawie zawartych umów ubezpieczenia. Jeśli powód uważa, że ubezpieczyciel naruszył warunki umowy, to powinien pozywać (...) S.A., nie zaś obarczać pozwanego skutkami braku porozumienia pomiędzy stronami umowy o współpracy, bezpodstawnie sugerując, że strony procesu łączyła kodeksowa umowa o dzieło.

Ponadto wskazał, że roszczenie powoda jest sporne również co do wysokości, albowiem powód nie udowodnił wysokości rzeczywistych kosztów naprawy pojazdu, choć miał świadomość tego, że po zakwestionowaniu przez (...) S.A. przedmiotowych faktur, zarówno w odniesieniu do zakresu naprawy, jak i cen części zamiennych, kosztów robocizny i materiału, nie stanowią one wiarygodnego dowodu z dokumentu na okoliczność wysokości należnego mu wynagrodzenia. Skoro zatem ani ubezpieczyciel, ani pozwany nie zaakceptowali kwot wynikających z przedmiotowych faktur, to dowody te nie są wystarczające do wykazania zasadności roszczenia, zwłaszcza, że faktury, jako dokumenty prywatne, korzystają zaledwie z domniemania z art. 245 k.p.c.

Z tych wszystkich względów Sąd Rejonowy oddalił powództwo. Postanowienie o kosztach zostało wydane na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c., przy przyjęciu zasady odpowiedzialności za wynik procesu.

Powyższy wyrok zaskarżyła w całości apelacją strona powoda. Skarżąca zarzuciła wyrokowi:

1. Naruszenie przepisów prawa procesowego mające istotny wpływ na treść zaskarżonego rozstrzygnięcia, a mianowicie:

a)  art. 229 k.p.c. i art. 230 k.p.c. poprzez ich niezastosowanie w odniesieniu do faktów przyznanych i bezspornych w postępowaniu przed Sądem I instancji, a związanych z charakterem powstałego pomiędzy stronami zobowiązania (umowa o naprawę pojazdu) oraz faktem zlecenia powodowi przez pozwanego wymiany, a nie naprawy pokrywy silnika, wykraczającego ponad znany pozwanemu zakres prac ustalony w kalkulacji kosztów naprawy;

b)  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dowolne, wadliwe dokonanie ustaleń nie znajdujących oparcia w całokształcie zebranego w sprawie materiału dowodowego oraz dokonanie błędnej, wybiórczej i sprzecznej z zasadami logiki, doświadczenia życiowego oraz wskazaniami wiedzy oceny dowodów, przekraczającej granice swobodnej oceny dowodów, w tym przede wszystkim dowodu z przesłuchania pozwanego, dowodu z dokumentów w postaci upoważnienia z dnia 22 lutego 2013 roku, odwołania od decyzji ubezpieczyciela (pismo nie datowane), faktury nr (...)-P oraz sprzeciwu od nakazu zapłaty, w szczególności poprzez ustalenie, iż:

– w dniu 14 marca 2013 roku (...) sp. z o.o. w P. wystawiła fakturę (...)-P na kwotę 11.140,91 złotych, a w dniu 9 kwietnia 2013 roku – fakturę (...)-P na kwotę 486,93 złotych wskazując w nich P. K. jako nabywcę a jako płatnika (...) S.A., które to faktury przesłała ubezpieczycielowi przy piśmie z dnia 9 kwietnia 2013 roku, zobowiązując (Ubezpieczyciela) do uiszczenia wynikających z nich kwot w terminie 14 dni; podczas gdy to pozwany zobowiązany był do zapłaty kwot wskazanych w obu ww. fakturach jako strona zawartej z powodem umowy naprawy pojazdu i jednocześnie nabywca faktury, a powód przesyłając do ubezpieczyciela pismo z dnia 9 kwietnia 2013 roku jedynie poinformował ubezpieczyciela o wysokości poniesionej przez pozwanego szkody, załączając na potwierdzenie niniejszego kopie faktur, umożliwiając pozwanemu uzyskanie od ubezpieczyciela odszkodowania pokrywającego koszty wykonanej naprawy; twierdzenie, iż powód zobowiązał ubezpieczyciela do zapłaty za przesłane faktury jest oceną dowolną, nie mającą ani odzwierciedlenia w treści pisma do ubezpieczyciela z dnia 9 kwietnia 2013 roku, ani uzasadnienia w treści istniejących pomiędzy stronami (powód, pozwany, ubezpieczyciel) stosunków prawnych;

– z upoważnienia z dnia 22 lutego 2013 roku wynika, że pozwany został zobowiązany do pokrycia kosztów naprawy pojazdu jedynie w przypadku ujawnienia okoliczności wyłączających lub ograniczających odpowiedzialność (...) S.A. za przedmiotową szkodę, które to okoliczności nie zostały bliżej sprecyzowane, podczas gdy zobowiązanie do zapłaty wynagrodzenia za wykonaną naprawę wynikało z zawartej pomiędzy stronami umowy naprawy pojazdu, nie zaś z upoważnienia stanowiącego jednostronne oświadczenie woli skierowane jednocześnie do ubezpieczyciela jak i powoda, wpisujące się w instytucję przekazu (art. 921 ¹ k.c.).

– pozwany nie uczestniczył w ustalaniu zakresu prac, nie zapoznawał się z kalkulacją naprawy, nie ustalał wysokości wynagrodzenia należnego powodowi, ani nie zobowiązywał się do jego zapłaty, podczas gdy w aktach sprawy istnieją dowody wykazujące, iż pozwany wielokrotnie i wyraźnie kwestionował ustalony sposób naprawienia szkody i żądał dokonania przez powoda konkretnych czynności naprawczych – wymiany, a nie naprawy pokrywy silnika z zastosowaniem części oryginalnych (wykazuje to chociażby odwołanie pozwanego od decyzji ubezpieczyciela, czy historia komunikatów do szkody znajdująca się w aktach szkodowych); okoliczność ta została również wielokrotnie przez pozwanego przyznana w toku procesu, w tym podczas przesłuchania pozwanego w charakterze strony;

– pozwany nie zobowiązał się do zapłaty wynagrodzenia w każdym przypadku, gdy tytko wykonawca nie zostanie w całości zaspokojony przez ubezpieczyciela a powód bezpodstawnie sugeruje, iż strony procesu łączyła kodeksowa umowa o dzieło, podczas gdy z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie wynika, iż strony zawarły umowę o naprawę pojazdu i jednocześnie nie istnieje dowód na to, że strony zawartej umowy naprawy pojazdu, poprzez zgodne oświadczenie woli, ograniczyły w jakikolwiek sposób zobowiązanie pozwanego do zapłaty za wykonane na jego rzecz dzieło; za takie zgodne oświadczenie woli powoda i pozwanego nie można bowiem uznać treści oświadczeń pozwanego zawartych w upoważnieniu z dnia 22 lutego 2013 roku mających charakter jednostronny.

2. Naruszenie przepisów prawa materialnego:

a)  art. 65 § 1 i 2 k.c. polegający na jego niezastosowaniu, wadliwej ocenie treści zobowiązania łączącego strony procesu oraz dokonaniu błędnej wykładni złożonych przez strony oświadczeń woli, w tym oświadczeń stron złożonych przy przyjęciu samochodu pozwanego do naprawy, a także oświadczeń pozwanego zawartych w Upoważnieniu z dnia 22 lutego 2013 roku, skutkującej wyciągnięciem przez Sąd I instancji błędnych i sprzecznych ze sobą wniosków, iż z jednej strony stron procesu nie łączyła kodeksowa umowa o dzieło, a z drugiej strony, iż pozwany był wprawdzie zobowiązany do pokrycia kosztów naprawy pojazdu, ale jedynie w przypadku ujawnienia okoliczności wyłączających lub ograniczających odpowiedzialność (...) S.A. za przedmiotową szkodę, powyższe wnioski wpłynęły w konsekwencji na błędne przyjęcie przez Sąd, iż powód nie jest uprawniony do żądania od pozwanego zapłaty za wykonane na jego rzecz czynności naprawcze, niepokryte sumą wypłaconą przez Ubezpieczyciela z ubezpieczenia OC sprawcy szkody.

b)  art. 627 k.c. poprzez jego niezastosowanie i uznanie, że stron procesu nie łączyła umowa o dzieło, podczas gdy w przedmiotowym stanie faktycznym zostały spełnione wszystkie przesłanki powstania tego rodzaju umowy wzajemnej – pozwany zlecił powodowi wykonanie naprawy pojazdu uszkodzonego w skutek kolizji drogowej (zakres uszkodzeń stanowił zakres zleconych prac), a powód zobowiązał się do wykonania naprawy zgodnie ze zleceniem pozwanego. Skutkiem przyjęcia zlecenia naprawy po stronie powoda powstał obowiązek wykonania dzieła (czemu powód sprostał), a po stronie pozwanego obowiązek zapłaty za wykonane dzieło (choćby jak uważa Sąd I instancji tylko w przypadku ujawnienia okoliczności wyłączających lub ograniczających odpowiedzialność (...) S.A. za przedmiotową szkodę). Powyższy obowiązek pozwany potwierdził podpisując otrzymany od powoda egzemplarz faktury nr (...)-P – w konsekwencji niezastosowania powyższej normy prawa materialnego Sąd I instancji odmówił powodowi prawa do domagania się od pozwanego zapłaty za wykonaną na jego rzecz naprawę;

3. Sprzeczność istotnych ustaleń sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego poprzez:

a)  bezpodstawne przyjęcie przez Sąd I instancji, iż strony procesu nie łączyła kodeksowa umowa o dzieło, podczas, gdy zostały spełnione wszystkie przesłanki powstania pomiędzy stronami tego rodzaju stosunku zobowiązaniowego, nadto okoliczność ta była okolicznością bezsporną pomiędzy stronami, spór dotyczył jedynie treści obowiązku pozwanego co do zapłaty za wykonane na jego rzecz dzieło;

b)  bezpodstawne przyjęcie przez Sąd I instancji, iż pozwany został zobowiązany do pokrycia kosztów naprawy pojazdu jedynie w przypadku ujawnienia okoliczności wyłączających lub ograniczających odpowiedzialność (...) SA za przedmiotową szkodę, podczas gdy z treści wskazanych przez sąd dowodów, w tym przede wszystkim z upoważnienia z dnia 22 lutego 2013 roku nie sposób wyinterpretować takiego zastrzeżenia; nie można też takiego wniosku wyciągnąć na podstawie żadnego z pozostałych dowodów zgromadzonych w aktach niniejszej sprawy;

c)  bezpodstawne przyjęcie przez Sąd I instancji, iż okoliczności wyłączające lub ograniczające odpowiedzialność (...) S.A. za przedmiotową szkodę nie zostały bliżej sprecyzowane, stąd należy przyjąć, że okolicznością wyłączającą odpowiedzialność ubezpieczyciela jest brak odpowiedzialności za szkodę ubezpieczonego, a okolicznością ograniczającą odpowiedzialność (...) S.A. jest ewentualne przyczynienie się poszkodowanego do jej zaistnienia – podczas gdy okoliczności wyłączające lub ograniczające są szczegółowo opisane w ogólnych warunkach ubezpieczenia OC sprawcy szkody, a ponadto wynikają one pośrednio z treści druku zgłoszenia szkody (np. fakt prowadzenia pojazdu po alkoholu);

d)  bezpodstawne przyjęcie przez Sąd I instancji, iż powód wobec spełnienia warunków z pkt 1) i 2) ustępu 1 paragrafu 9 Klauzuli Umowy o współpracy pomiędzy (...) S.A. a (...) sp. z o.o. nie ma prawa domagania się od pozwanego zwrotu kosztów naprawy podczas, gdy w zakresie dokonania wymiany, a nie naprawy uszkodzeń pokrywy silnika nie doszło do uznania odpowiedzialności ubezpieczyciela; ubezpieczyciel uznał, iż wykonane przez powoda czynności w zakresie wymiany pokrywy silnika z zastosowaniem części oryginalnych (na wyraźne zlecenie pozwanego) stanowiły podniesienie wartości auta wobec czego ubezpieczyciel nie jest zobowiązany do pokrycia kosztów tych czynności;

e)  bezpodstawne przyjęcie przez Sąd I instancji, iż powód świadomie naruszył warunki umowy o współpracy wykraczając ponad zakres naprawy wskazany przez ubezpieczyciela wykonując naprawę według własnej, niezaakceptowanej przez niego kalkulacji kosztów, podczas, gdy powód działał na wyraźne zlecenie pozwanego, który zażyczył sobie dokonania wymiany, a nie naprawy pokrywy silnika z wykorzystaniem części oryginalnych;

f)  bezpodstawne przyjęcie przez Sąd I instancji, iż pozwany nie uczestniczył w ustalaniu zakresu prac, nie zapoznawał się z kalkulacją naprawy, nie ustalał wysokości wynagrodzenia należnego powodowi, ani – co do zasady – nie zobowiązywał się do jego zapłaty, podczas gdy w aktach sprawy istnieją dowody wykazujące, iż pozwany zakwestionował sposób naprawienia szkody i żądał dokonania przez powoda konkretnych czynności naprawczych – wymiany, a nie naprawy pokrywy silnika z zastosowaniem części oryginalnych oraz odebrał fakturę i złożył własnoręczny podpis pod zawartym w niej zestawieniem prac i ich kosztów.

Wskazując na powyższe apelujący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje według norm przepisanych bądź ewentualnie bądź ewentualnie o jego zmianę wyroku poprzez uwzględnienie powództwa w całości oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda zwrotu kosztów procesu, w tym zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, a także zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego, w tym zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja zasługuje na uwzględnienie i skutkuje koniecznością uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania.

Na wstępie wskazać należy, że zakres kognicji Sądu II instancji wyznacza treść art. 378 § 1 k.p.c., który stanowi, iż sąd ten rozpoznaje sprawę w granicach apelacji. Jak przyjął Sąd Najwyższy orzekający w składzie 7 sędziów z dnia 31 stycznia 2008 roku w sprawie III CZP 49/07, OSNC 2008/6/55 – Sąd II instancji rozpoznający sprawę na skutek apelacji nie jest związany przedstawionymi w niej zarzutami dotyczącymi naruszenia prawa materialnego, wiążą go natomiast zarzuty dotyczące naruszenia prawa procesowego, w granicach zaskarżenia bierze jednak z urzędu nieważność postępowania

W ocenie Sądu Okręgowego, niezależnie od zarzutów podniesionych przez apelującego w apelacji, nierozpoznanie roszczeń strony powodowej w oparciu o przepisy dotyczące bezpodstawnego wzbogacenie stanowi nierozpoznanie istoty sprawy w rozumieniu art. 386 § 4 k.p.c., które prowadzi do uchylenia zaskarżonego wyroku.

Przez nierozpoznanie istoty sprawy rozumie się zaniechanie przez Sąd I instancji zbadania materialnej podstawy żądania pozwu albo pominięcie merytorycznych zarzutów pozwanego (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 23 września 1998 roku, II CKN 897/97, OSNC 1999/1/ 22, z dnia 13 stycznia 2010 roku, II CSK 239/2009, Legalis Nr 336540).

Analiza motywów zaskarżonego rozstrzygnięcia wskazuje, że Sąd Rejonowy oceniał roszczenie strony powodowej wyłącznie w oparciu o przesłanki odpowiedzialności kontraktowej. Brak zbadania podstawy materialnoprawnej zgłoszonego roszczenia w oparciu o przepisy art. 405 i n. k.c. ocenić należało zatem jako nierozpoznanie istoty sprawy.

Przesłankami, od których art. 405 k.c. uzależnia obowiązek zwrotu są wzbogacenie, czyli korzyść majątkowa uzyskana kosztem innej osoby pozostające we wzajemnym związku i brak podstawy prawnej takiego wzbogacenia. Żadna z tych przesłanek nie została przez Sąd Rejonowy oceniona.

Podstawową przesłanką przewidzianą w art. 405 k.c. jest istnienie wzbogacenia kosztem innej osoby. Jeżeli korzyść pozwanego nie zostanie wykazana, to poszkodowany nie może skutecznie dochodzić wyrównania poniesionego przez siebie uszczerbku na podstawie art. 405 k.c. Oznacza to konieczność ustalenia powiązania pomiędzy wzbogaceniem, a jego źródłem, czyli wskazania, czyja sfera praw stała się źródłem wzbogacenia. A zatem przyjąć trzeba, że przesłanką roszczenia restytucyjnego jest ustalenie bezpośredniego związku pomiędzy wzbogaceniem a wkroczeniem w prawnie chronioną pozycję danej osoby.

Poza sporem pozostaje, iż dla powstania odpowiedzialności z art. 405 k.c. konieczne jest powstanie wzbogacenia po stronie pozwanej, a ustaleń dotyczących tej kwestii Sąd I instancji nie poczynił.

Reasumując powyższe wywody stwierdzić należy, że Sąd Rejonowy nie zbadał materialnoprawnej podstawy żądania strony powodowej w oparciu o przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu, co oznacza konieczność uzupełnienia postępowania dowodowego we wskazanym wyżej zakresie oraz zbadania przesłanek odpowiedzialności przewidzianych w art. 405 k.c.

Z tych też względów, podstawie art. 505 ¹² § 1 k.p.c. w zw. z art. 386 § 4 k.p.c. uznając, że zachodzi naruszenie prawa materialnego, a zgromadzone dowody nie dają wystarczających podstaw do zmiany wyroku, należało uchylić zaskarżone orzeczenie i przekazać sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Tomaszowie Maz. Rozstrzygnięcie w przedmiocie kosztów postępowania apelacyjnego znajduje uzasadnienie w treści art. 108 § 2 k.p.c.

SSO Jarosław Gołębiowski