Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 listopada 2016r.

Sąd Okręgowy w Siedlcach IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 9 listopada 2016 r. w Siedlcach na rozprawie

odwołania J. C. (1)

od decyzji Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego

z dnia 6 kwietnia 2016 r. Nr (...)

w sprawie J. C. (1)

przeciwko Prezesowi Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego

o wysokość renty rolniczej

zmienia zaskarżoną decyzję i ustala, że J. C. (1) ma prawo do części uzupełniającej renty rolniczej od dnia 01 grudnia 2010 r. do dnia 31 grudnia 2014 r. i nie ma obowiązku zwrotu świadczenia, pobranego w okresie od 01 stycznia 2012 r. do 31 grudnia 2014 r.

Sygn. akt IV U 472/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 6.04.2016 r. organ rentowy Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego ustalił, za okres od 1.12.2010 r. do 31.12.2014 r. nadpłatę części uzupełniającej renty rolniczej J. C. (1). Powyższe było konsekwencją tego, iż ubezpieczony w tym okresie miał użytkować gospodarstwo rolne o powierzchni 3 ha należące do J. i P. C.. Organ rentowy wyliczył, iż łącznie ubezpieczony obowiązany jest do zwrotu kwoty 26.071,96 zł za okres od 1.01.2012 r. do 31.12.2014 r. Dlatego też kwota przeznaczona do wypłaty wyżej wymienionego świadczenia wynosić miała od 1.04.2016 r. 529,54 zł.

Od decyzji tej odwołanie złożył ubezpieczony J. C. (1). Wskazał, iż od chwili rozporządzenia nieruchomością na rzecz P. C., ze względu na stan zdrowia, nie użytkował on żadnych gruntów rolnych. Ziemię te, będąc dzierżawcą, uprawniał R. P.. Dzierżawca ten pobierał również dopłaty z Agencji Rynku Rolnego.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie. Podał, iż w toku postępowania wyjaśniającego uzyskał rozbieżnie oświadczenia J. C. (1) i R. P. dotyczące okoliczności użytkowania gruntów rolnym położonych we wsi W., których właścicielami byli P. i J. C. (2). Dlatego też, w ocenie Prezesa KRUS, ubezpieczony nie zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej. Nie przedstawił również umowy dzierżawy, na którą się powoływał. Podstawę do wydania zaskarżonej decyzji stanowiły art. 28 ust. 3 i 4, art. 52 ust. 2 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników oraz art. 138 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny.

Ubezpieczony J. C. (1) podlega ubezpieczeniu społecznemu rolników od 1 stycznia 1984 r.

W dniu 16.06.2004 r. ubezpieczony rozporządził nieodpłatnie na rzecz swojego bratanka, P. C. oraz jego żony J. C. (2), nieruchomością rolną o powierzchni 1,48 ha położoną we wsi W. (gmina S.) (umowa darowizny k. 22-23 akt KRUS).

Od 1.10.2009 r. ubezpieczony jest na stałe uprawniony do pobierania renty rolniczej (decyzja Prezesa KRUS z dnia 20.11.2009 r. k. 48 akt KRUS). Podstawę powyższego stanowiło orzeczenie Lekarza Rzeczoznawcy KRUS z dnia 10.11.2009 r., w którym stwierdzono, iż ubezpieczony z uwagi na zaawansowanie zmian chorobowych w stawie biodrowym i upośledzenie funkcji układu ruchu nie może wykonywać pracy fizycznej w gospodarstwie rolnym (orzeczenie k. 37-40v akt KRUS).

W dniu 26.10.2010 r. ubezpieczony rozporządził nieodpłatnie na rzecz swojego bratanka, P. C. oraz jego żony J. C. (2), nieruchomością rolną o powierzchni 1,52 ha położoną we wsi W. (gmina S.) (umowa darowizny k. 55-56 akt KRUS).

W dniach 16.11.2010 r. oraz 26.11.2010 r. ubezpieczony zbył w drodze umowy sprzedaży grunty rolne o powierzchni 2,02 ha oraz 1,07 ha (umowy sprzedaży k. 57-60 akt KRUS).

W konsekwencji, od dnia 26.11.2010 r. J. C. (1) nie jest płatnikiem podatku rolnego (zaświadczenie z Urzędu Gminy w S. k. 63 akt KRUS).

W dniu 14.12.2010 r. ubezpieczony wniósł o wypłatę renty rolniczej w pełnej wysokości w związku z przekazaniem gospodarstwa rolnego w całości (wniosek k. 53 akt KRUS).

Od 1.12.2010 r. ubezpieczony otrzymuje rentę rolniczą wraz z częścią uzupełniającą tego świadczenia (decyzja z 17.12.2010 r. k. 64 akt KRUS).

Ubezpieczony dalej zamieszkuje na terenie gospodarstwa rolnego położonego w miejscowości W., którego aktualnie właścicielem jest jego bratanek, P. C. wraz z małżonką J. C. (2).

R. P. uprzednio zawarł ustną umowę dzierżawy, na mocy której uzyskał on prawo do uprawniania wyżej wymienionej nieruchomości położonych we wsi W. stanowiących własność P. i J. C. (2). Formalnie, decyzje ustalające zobowiązanie podatkowe z tytułu podatku rolnego kierowane były do P. C., J. C. (2) oraz J. C. (1) (decyzja Wójta Gminy S. z 29.01.2015 r. k. 69 akt KRUS). Faktycznie jednak kwoty podatku rolnego opłacane były przez R. P., za pośrednictwem J. C. (1). R. P. razem ze swoim synem oraz żoną obsiewa te grunty jak również pobiera z nich pożytki w postaci plonów. J. C. (1) nie otrzymuje od R. P. zapłaty za możliwość uprawiania wyżej wymienionych gruntów. R. P. dostarcza za to ubezpieczonemu drzewo.

J. C. (1) nie zajmuje się hodowlą zwierząt. Od kilku lat choruje i aktualnie porusza się przy użyciu kul. Z tego tytułu nie jest w stanie uprawiać ziemi. P. i J. C. (2) pracują w W. i nie mieszkają w W..

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o zeznania ubezpieczonego oraz świadka R. P. (k. 9v-10) oraz dokumentów znajdujących się w aktach KRUS.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Odwołanie jest uzasadnione.

Bezspornym na gruncie niniejszej sprawy było, iż ubezpieczony J. C. (1) jest uprawniony do renty rolniczej. Zgodnie z art. 28 ust. 1, 3 i 4 ustawy z dnia 20 grudnia 1990r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (tekst jednolity Dz.U. z 2016r. poz. 277 ze zm.) wypłata emerytury lub renty rolniczej z ubezpieczenia ulega częściowemu zawieszeniu na zasadach określonych w ust. 2-8, jeżeli emeryt lub rencista prowadzi działalność rolniczą. Wypłata ulega zawieszeniu w całości, jeżeli emeryt lub rencista nie zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej, z zastrzeżeniem ust. 5-7 i 9-11. Uznaje się, że emeryt lub rencista zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej, jeżeli ani on, ani jego małżonek nie jest właścicielem (współwłaścicielem) lub posiadaczem gospodarstwa rolnego w rozumieniu przepisów o podatku rolnym i nie prowadzi działu specjalnego, nie uwzględniając:

1) gruntów wydzierżawionych, na podstawie umowy pisemnej zawartej co najmniej na 10 lat i zgłoszonej do ewidencji gruntów i budynków, osobie niebędącej:

a) małżonkiem emeryta lub rencisty,

b) jego zstępnym lub pasierbem,

c) osobą pozostającą z emerytem lub rencistą we wspólnym gospodarstwie domowym,

d) małżonkiem osoby, o której mowa w lit. b lub c;

2) gruntów trwale wyłączonych z produkcji rolniczej na podstawie odrębnych przepisów, w tym zalesionych gruntów rolnych;

3) gruntów i działów specjalnych należących do małżonka, z którym emeryt lub rencista zawarł związek małżeński po ustaleniu prawa do emerytury lub renty rolniczej z ubezpieczenia;

4) własności (udziału we współwłasności) nieustalonej odpowiednimi dokumentami urzędowymi, jeżeli grunty będące przedmiotem tej własności (współwłasności) nie znajdują się w posiadaniu rolnika lub jego małżonka.

Artykuł 3 ust. 1 pkt 1-2 ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym (Dz. U. z 2013 r. poz. 1381) stanowi bowiem, że podatnikami podatku rolnego są osoby fizyczne, osoby prawne, jednostki organizacyjne, w tym spółki, nieposiadające osobowości prawnej, będące właścicielami gruntów, z zastrzeżeniem ust. 2 lub posiadaczami samoistnymi gruntów.

Dodać należy, iż w ocenie Sądu Okręgowego przepis art. 28 ust. 4 ustawy należy interpretować w zgodzie z art. 6 pkt 1 i 3, w którym podmiotem ubezpieczenia nie jest właściciel lub posiadacz gospodarstwa rolnego, lecz wyłącznie osoba prowadząca działalność rolniczą w posiadanym gospodarstwie rolnym, oraz w zgodzie z art. 38 pkt 1 i 2, ustanawiającym domniemanie, że właściciel gruntów zaliczonych do użytków rolnych lub zarejestrowany dzierżawca takich gruntów prowadzi na nich działalność jak również podatnik podatku rolnego lub podatku od dochodu z działów specjalnych prowadzi działalność rolniczą w rozmiarze wynikającym z zakresu opodatkowania. Domniemanie to można obalić przedstawiając dowody, iż pomimo własności gospodarstwa rolnego, analogicznie bycia podatnikiem podatku rolnego, nie prowadzi się działalności rolniczej. Zawieszenie wypłaty świadczeń nie dotyczy osoby jedynie będącej właścicielem gospodarstwa rolnego, lecz tylko takiej, która gospodarstwo rolne prowadzi, więc powinno przynosić i z reguły przynosi jej dochód. Posiadacz gospodarstwa rolnego, który utracił możliwość jego prowadzenia i uzyskiwania tą drogą środków utrzymania, zachowuje prawo do świadczeń w pełnej wysokości. W kwestii tej wielokrotnie wypowiadał się Sąd Najwyższy. Dokonując wykładni art. 28 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników w wyrokach z dnia 8 stycznia 1997 r., II UKN 39/96 (OSNAPiUS 1997 nr 16, poz. 299) i z dnia 27 maja 1997 r., II UKN 145/97 (OSNAPiUS 1998 nr 8, poz. 247) stwierdził, że przesłanką stosowania tego przepisu i zawieszenia wypłaty części składkowej emerytury lub renty jest prowadzenie działalności rolniczej, nie jest nią natomiast samo posiadanie lub dysponowanie własnością gospodarstwa. W konsekwencji przyjął, że w odwołaniu od decyzji o częściowym zawieszeniu wypłaty świadczeń właściciel lub posiadacz gospodarstwa rolnego może dowodzić, że nie prowadzi w nim działalności rolniczej.

Zebrany w sprawie materiał dowodowy pozwala na ustalenie, iż ubezpieczony od momentu zbycia nieruchomości rolnej na rzecz P. C. i jego małżonki J. C. (2), nie prowadzi działalności rolniczej. Okoliczność ta wynika jednoznacznie ze korespondujących ze sobą zeznań ubezpieczonego oraz świadka R. P., który, jako dzierżawca, wraz z rodziną użytkuje wyżej wymienione grunty położone we wsi W.. W konsekwencji, jest on uprawniony do pobierania plonów. J. C. (1) natomiast porusza się przy użyciu kul i nie jest w stanie faktycznie uprawiać ziemi. Na okoliczność tę wskazuje również fakt, iż ubezpieczony pobiera rentę z tytułu niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym. Zeznania te, w ocenie Sądu, zasługują na wiarę i są przekonujące.

Zdaniem Sądu, powyższej oceny nie może przekreślać okoliczność, iż jak stwierdził organ rentowy, ubezpieczony nie przedstawił przedmiotowej umowy dzierżawy. Została ona zawarta, zgodnie z relacją R. P., w formie ustnej. Podkreślenia wymaga, że ubezpieczony nie pobiera plonów z oddanej pod dzierżawę nieruchomości i dlatego nie uzyskuje z tego tytułu dochodu. Ubezpieczony nie otrzymuje bowiem zapłaty za możliwość uprawiania przez R. P. nieruchomości rolnych. Okoliczność, iż R. P. przekazuje ubezpieczonemu drzewo, nie powinna uznana być za ekwiwalent wartości otrzymywanych przez wymienionego plonów. Nawiązując zatem do przywołanych powyżej poglądów stwierdzić należy, że ubezpieczony nie uzyskuje środków utrzymania z tytułu posiadania gospodarstwa rolnego.

Tym samym stwierdzić należy, iż ubezpieczony, począwszy od listopada 2011 r. nie prowadzi działalności rolniczej w rozumieniu wyżej wymienionych przepisów. W konsekwencji, zaskarżona decyzja powinna ulec zmianie, gdyż J. C. (1) od 1.12.2010 r. do 31.12.2014 r. jako osoba nieprowadząca działalności rolniczej jest uprawniony do części uzupełniającej renty rolniczej i nie ma obowiązku zwrotu świadczenia pobranego w okresie od 1.01.2012 r. do 31.12.2014 r.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy na mocy art. 477 ¹⁴ par.2 kpc orzekł jak w wyroku.