Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 lutego 2015 roku

Sąd Okręgowy w Warszawie IV Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSO Krystyna Gromek

Protokolant: protokolant sądowy Tamara Oktaba

po rozpoznaniu w dniu 10 lutego 2015 roku w Warszawie

na rozprawie sprawy:

z powództwa J. D., A. D.

przeciwko Przedsiębiorstwu Państwowemu (...) w W.

o ochronę naturalnego środowiska człowieka

orzeka:

1.  Oddala powództwo w całości.

2.  Zasądza od powodów J. D., A. D. solidarnie na rzecz pozwanego Przedsiębiorstwa Państwowego (...) w W. kwotę 7.200 (siedem tysięcy dwieście) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

3.  Nakazuje pobrać od powodów J. D., A. D. solidarnie na rzecz Skarbu Państwa kasy Sądu Okręgowego w Warszawie kwotę 4.207,57 (cztery tysiące dwieście siedem 57/100) złotych tytułem zwrotu kosztów opinii biegłego.

IVC (...)

UZASADNIENIE

Dnia 3 sierpnia 2013 roku (data stempla pocztowego k. 42) J. D. i A. D., działając przez pełnomocnika złożyli pozew przeciwko Przedsiębiorstwu Państwowemu (...) w W. o ochronę naturalnego środowiska człowieka, wnosząc o zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów:

- kwoty 70.000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty tytułem ubytku wartości nieruchomości powodów położonych w P. przy ul. (...) oraz w J. przy ul. (...) w związku z ograniczeniami w korzystaniu z nieruchomości przewidzianymi dla obszaru ograniczonego użytkowania lotniska (...) im. (...) w W., utworzonego na mocy uchwały nr 76/11 Sejmiku Województwa (...) z dnia 20 czerwca 2011 roku w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla (...) im. (...) w W.,

- kwoty 30.000 zł tytułem kosztów rewitalizacji akustycznej nieruchomości powodów, położonych w P. przy ul. (...) oraz w J. przy ul. (...) w związku z narażeniem budynku i lokalu mieszkalnego powodów na podwyższony poziom hałasu powodowanego oddziaływaniem akustycznym lotniska (...) im. (...) w W. w obszarze ograniczonego użytkowania dla lotniska (...) im. (...) w W., utworzonego na mocy uchwały nr 76/11 Sejmiku Województwa (...) z dnia 20 czerwca 2011 roku w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla (...) im. (...) w W.,

- kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, powiększonych o obowiązujący podatek VAT, według norm przepisanych (k.3-4).

Dnia 10 lutego 2014 roku (data prezentaty) pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości jako bezpodstawnego, przy czym odnośnie nieruchomości:

- w P. przy ul. (...) z uwagi na upływ terminu zawitego, a

- w J. przy ul. (...) z uwagi na jej położenie poza OOU, oraz

o zwrot kosztów (k.56-58).

Dnia 21 marca 2014 roku (data prezentaty) powodowie „cofnęli powództwo” dotyczące nieruchomości położonej przy ul. (...) bez ograniczenia kwoty roszczenia (k.96).

Dnia 10 lutego 2015 roku pełnomocnicy podtrzymali dotychczasowe stanowiska w sprawie (k.293, 294 ).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny.

(...) powodów położone są:

- w P. przy ul. (...); działka oznaczona jest w ewidencji gruntów nr ew. (...) obręb (...), dla której Sąd Rejonowy w Piasecznie prowadzi księgę wieczystą KW nr (...) (k.27), nabyta dnia 7 grudnia 1995 roku (k.31) - w (...) Ograniczonego (...) (OOU) od 2007 roku – w ówczesnej strefie M (k.89), a obecnie poza strefą Z1 i Z2 (k.15-16, 86)., oraz

-w J. 16L m.9.; dla tego lokalu mieszkalnego Sąd Rejonowy w Piasecznie prowadzi księgę wieczystą KW nr (...) (k.17); lokal nabyto dnia 26 października 2004 roku (k.21)– poza OOU (k.80-85).

Sąd Okręgowy (w zmienionym składzie) pominął dowód z opinii biegłego P. T. - tak podstawowej (k.119-172), jak i uzupełniającej (k.200-254) jako nieprzydatnych dla rozstrzygnięcia.

Opinia podstawowa dotyczyła wpływu OOU z 2011 roku na wartość nieruchomości powodów bez uwzględnienia OOU z 2007 roku, podczas gdy nieruchomość znajdowała się już w OOU z 2007 roku. Taka była wprawdzie teza dla biegłego, ale zdaniem sądu orzekającego teza ta była chybiona.

Z tych względów Sąd Okręgowy nie oparł swojego rozstrzygnięcia na tej podstawie dowodowej.

Natomiast opinia uzupełniająca miała w istocie rzeczy dotyczyć wpływu na wartość nieruchomości powodów - OOU z 2007 roku (zarzuty pozwanego do opinii podstawowej k. 176-180, zarządzenie k.193).

Biegły ten ostatecznie oszacował spadek wartości nieruchomości powodów na kwotę 6.930 zł w związku z OOU z 2007 roku (roszczenia w tym zakresie wygasły wobec upływu terminu zawitego), a na kwotę 31.306 zł w związku z OOU z 2011 roku (k.201).

Zwraca uwagę fakt, że w tej opinii uwzględniono dopiero transakcje od 2010 roku, a pierwotny OOU obowiązywał już od 2007 roku. Nie jest więc zrozumiałe pominięcie transakcji z lat 2007-2009 i wcześniejszych, bezpośrednio poprzedzających wejście w życie OOU z 2007 roku.

Dodatkowo podnieść należy, że biegły nie uzasadnił swojego stanowiska wyłącznie w oparciu o posiadaną wiedzę specjalistyczną.

Biegły w uzasadnieniu swojego stanowiska powołał się przede wszystkim na rzekome przekroczenia norm hałasu: „spadek wartości nieruchomości […]związany jest z […] immisją hałasu lotniczego i związanymi z hałasem uciążliwościami, co przekłada się na większy spadek cen nieruchomości na rynku lokalnym w strefie OOU […]” (k.253).

Biegły nie jest akustykiem, lecz specjalistą od wyceny nieruchomości i praw majątkowych, dlatego stanowisko biegłego wymagające innej wiedzy specjalistycznej pominięto.

Jednocześnie zważyć należy, że w OOU z 2011 roku nie obowiązują żadne ograniczenia, które obowiązywały w OOU z 2007 roku.

A wreszcie lotnisko nie jest obiektem nowym i w dacie zakupu spornej nieruchomości istniało już od wielu lat.

Dlatego powodowie przed zakupem nieruchomości powinni mieć świadomość zwiększonych immisji hałasu na tym terenie a kupując tę nieruchomość godzili się z tym faktem.

W ocenie Sądu Okręgowego brak więc podstaw do przyjęcia, że OOU z 2011 roku istotnie wpłynął na zmniejszenie wartości spornej nieruchomości.

Tym samym brak podstaw do przyjęcia opinii jako wiążących w sprawie.

Sąd Okręgowy oddalił nie rozpoznane dotychczas wnioski dowodowe stron kierując się zasadą ekonomii procesowej (k.294 ).

Dokumenty zaliczone do materiału dowodowego nie były kwestionowane przez stronę przeciwną.

Sąd Okręgowy oparł swoje rozstrzygnięcie na podstawie niżej wymienionych przepisów.

Podstawę roszczeń powodów stanowi art. 129 ust. 2 w związku z art. 136 ust. 3 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku Prawo ochrony środowiska (Dz.U.2013.1232 j.t. ze.zm.- POŚ).

W dacie pozwu art. 129 Prawa ochrony środowiska stanowił, co następuje:

„1. Jeżeli w związku z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości korzystanie z niej lub z jej części w dotychczasowy sposób lub zgodny z dotychczasowym przeznaczeniem stało się niemożliwe lub istotnie ograniczone, właściciel nieruchomości może żądać wykupienia nieruchomości lub jej części.

2. W związku z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości jej właściciel może żądać odszkodowania za poniesioną szkodę; szkoda obejmuje również zmniejszenie wartości nieruchomości.

3. Roszczenie, o którym mowa w ust. 1 i 2, przysługuje również użytkownikowi wieczystemu nieruchomości, a roszczenie, o którym mowa w ust. 2, także osobie, której przysługuje prawo rzeczowe do nieruchomości.

4. Z roszczeniem, o którym mowa w ust. 1-3, można wystąpić w okresie 2 lat od dnia wejścia w życie rozporządzenia lub aktu prawa miejscowego powodującego ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości.

5. W sprawach, o których mowa w ust. 1-4, nie stosuje się przepisów ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, dotyczących roszczeń z tytułu ograniczenia sposobu korzystania z nieruchomości.”.

W dacie pozwu art. 136 Prawa ochrony środowiska stanowił, co następuje:

„1. W razie ograniczenia sposobu korzystania ze środowiska w wyniku ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania właściwymi w sprawach spornych dotyczących wysokości odszkodowania lub wykupu nieruchomości są sądy powszechne.

2. Obowiązany do wypłaty odszkodowania lub wykupu nieruchomości jest ten, którego działalność spowodowała wprowadzenie ograniczeń w związku z ustanowieniem obszaru ograniczonego użytkowania.

3. W razie określenia na obszarze ograniczonego użytkowania wymagań technicznych dotyczących budynków szkodą, o której mowa w art. 129 ust. 2, są także koszty poniesione w celu wypełnienia tych wymagań przez istniejące budynki, nawet w przypadku braku obowiązku podjęcia działań w tym zakresie.”.

Zważyć należy, że z roszczeniami odszkodowawczymi związanymi z utworzeniem OOU można wystąpić w okresie 2 lat od dnia wejścia w życie rozporządzenia lub aktu prawa miejscowego powodującego ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości (art. 129 ust. 4 POŚ).

Jest to termin zawity (por. Wyrok SN z dnia 10.10.2008 roku, II CSK 216/08 – teza 4), a zatem z chwilą jego upływu wygasa prawo dochodzenia roszczeń.

Sąd bada upływ terminu zawitego z urzędu.

Sąd Okręgowy nie widzi podstaw do przywrócenia tego terminu z powołaniem się na zasady współżycia społecznego.

Nieruchomość powodów w P. znajduje się w całości w OOU z 2011 roku, ale poza strefami Z1 i Z2.

Należy jednak zauważyć, że nieruchomość ta nie znalazła się w OOU po raz pierwszy.

Nieruchomość ta była objęta już ograniczeniami, wynikającymi z Rozporządzenia nr 50 Wojewody (...) z dnia 7 sierpnia 2007 roku w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla (...) im. (...) w W. (Dz.Urz. Województwa (...) nr 156, poz. 4276), które zostało ogłoszone dnia 10 sierpnia 2007 roku i zgodnie z § 7 tego rozporządzenia weszło w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia , czyli dnia 25 sierpnia 2007 roku.

Nieruchomość ta znajdowała się w strefie M, która odpowiadała co do zasady obecnym strefom Z1 i Z2 Uchwały.

Już zatem w 2007 roku istniały podstawy do dochodzenia odszkodowania z tytułu wprowadzenia OOU.

Zgodnie bowiem z § 4 ust. 1 pkt 1-3 Rozporządzenia nr 50 w całym OOU z 2007 roku zabraniano:

- przeznaczania nowych terenów pod szpitale, domy opieki oraz zabudowę związaną ze stałym pobytem dzieci i młodzieży, a w strefie M także pod zabudowę mieszkaniową,

- zmiany sposobu użytkowania budynków w całości lub w części na szpitale i domy opieki lub na stały i wielogodzinny pobyt dzieci i młodzieży, a w strefie M także na cele mieszkaniowe, z zastrzeżeniem ust. 2,

- budowy nowych szpitali, domów opieki, zabudowy związanej ze stałym lub wielogodzinnym pobytem dzieci i młodzieży, a w strefie M także budynków mieszkalnych, z zastrzeżeniem ust. 2.

Natomiast zgodnie z § 5 Uchwały nr 76/11 Sejmiku Województwa (...) z dnia 20 czerwca 2011 roku w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla (...) im. (...) w W., która weszła w życie dnia 3 sierpnia 2011 roku, analogiczne ograniczenia dotyczące zakazu budowy i przeznaczania nowych terenów pod szpitale, domy opieki oraz zabudowę związaną ze stałym pobytem dzieci i młodzieży obowiązują wyłącznie w strefie Z1 i Z2 OOU, czyli w strefach, poza którymi znajduje się nieruchomość powoda.

Wejście w życie Uchwały nie spowodowało zatem żadnych nowych ograniczeń w korzystaniu z tej nieruchomości, mogących skutkować zasadnością roszczeń odszkodowawczych po stronie powodowej.

Wręcz przeciwnie – wprowadzenie OOU na mocy Uchwały z 2011 roku spowodowało, że dotychczasowe ograniczenia OOU z 2007 roku zostały całkowicie zniesione względem tej nieruchomości.

Natomiast ograniczenia dotyczące konieczności dostosowania istniejących budynków znajdujących się w OOU, są takie same w obecnym OOU, jak te, które istniały w OOU z 2007 roku.

Zgodnie bowiem z § 6 Uchwały z 2011 roku w istniejących budynkach należy zastosować zabezpieczenia zapewniające klimat akustyczny w pomieszczeniach, a w nowoprojektowanych budynkach należy zapewnić izolacyjność akustyczną m.in. ścian zewnętrznych, okien i drzwi – zgodnie z ustawą z dnia 7 lipca 1994 roku Prawo Budowlane i przepisami wykonawczymi do tej ustawy.

Tymczasem takie same ograniczenia istniały już w OOU z 2007 roku (§ 5 Rozporządzenia nr 50).

Brak jakichkolwiek nowych ograniczeń wobec spornej nieruchomości w wyniku wejścia w życie Uchwały z 2011 roku, skutkuje brakiem prawa dochodzenia roszczeń związanych z wprowadzeniem Uchwały z 2011 roku.

Szkoda nie powstaje, gdy kolejny akt prawny utrzymuje zakres ograniczeń na dotychczasowym poziomie, czyli wprowadzonym we wcześniejszym akcie prawnym .

Szkoda może powstać tylko wówczas, gdy akt prawa miejscowego wprowadza nowe lub zwiększa dotychczasowe ograniczenia.

W tej sprawie tak nie było.

Dlatego Sąd Okręgowy przyjął, iż termin zawity w tej sprawie upłynął dnia 25 sierpnia 2009 roku, a prawo dochodzenia roszczeń wygasło dnia 26 sierpnia 2009 roku.

Ograniczenia związane z OOU z 2007 roku zostały bowiem obecnie zniesione. Wejście w życie OOU z 2011 roku nie spowodowało żadnych nowych ograniczeń w korzystaniu z nieruchomości powodów mogących skutkować zasadnością roszczeń odszkodowawczych powodów.

Dodatkowo podnieść należy, że pozwany zarzuca również uchybienie terminowi dotyczącemu wprowadzenia OOU z 2011 roku, ponieważ pozew został mu doręczony po upływie terminu zawitego (k.280-281).

Zdaniem Sądu Okręgowego upływ terminu zawitego należy liczyć od dnia złożenia pozwu, czyli wystąpienia z roszczeniem do podmiotu uprawnionego do rozpoznania sprawy, czyli do Sądu, a nie od doręczenia odpisu pozwu pozwanemu.

W tym zakresie zarzut pozwanego należy uznać za nieuzasadniony.

Sąd Okręgowy nie umorzył postępowania w zakresie cofniętego powództwa, ponieważ uznał je za niedopuszczalne jako zmierzające do obejścia prawa w rozumieniu art. 203 § 4 KPC.

Zważyć należy, że niniejsza sprawa jest w istocie rzeczy sprawą o zasądzenie określonej kwoty. Zatem cofnięcie powództwa powinno obejmować konkretną kwotę, co do której strona cofa pozew. Tymczasem w sprawie niniejszej nie zmniejszono kwoty dochodzonej pozwem a jedynie ograniczono okoliczności (wyeliminowano jedną nieruchomość) uzasadniające roszczenie o zapłatę, czyli zmodyfikowano uzasadnienie. Takie stanowisko oznacza przyznanie racji przeciwnikowi w części, ale bez przyjęcia na siebie konsekwencji wynikających z tego tytułu, tj. zmniejszenie roszczenia oraz poniesienie kosztów od cofniętego powództwa.

W istocie rzeczy powodowie nie cofnęli powództwa w żadnej części, ponieważ kwota dochodzona pozwem została taka sama.

W świetle powyższego orzeczono, jak w sentencji, działając na podstawie ww. przepisów.

Sąd obciążył powodów kosztami postępowania orzekając na podstawie art. 98 KPC. i art. 109 § 2 KPC.

Zgodnie z art.98 KPC:

„§ 1. Strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu).

§ 2. Do niezbędnych kosztów procesu prowadzonego przez stronę osobiście lub przez pełnomocnika, który nie jest adwokatem, radcą prawnym lub rzecznikiem patentowym, zalicza się poniesione przez nią koszty sądowe, koszty przejazdów do sądu strony lub jej pełnomocnika oraz równowartość zarobku utraconego wskutek stawiennictwa w sądzie. Suma kosztów przejazdów i równowartość utraconego zarobku nie może przekraczać wynagrodzenia jednego adwokata wykonującego zawód w siedzibie sądu procesowego.

§ 3. Do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez adwokata zalicza się wynagrodzenie, jednak nie wyższe niż stawki opłat określone w odrębnych przepisach i wydatki jednego adwokata, koszty sądowe oraz koszty nakazanego przez sąd osobistego stawiennictwa strony.

§ 4. Wysokość kosztów sądowych, zasady zwrotu utraconego zarobku lub dochodu oraz kosztów stawiennictwa strony w sądzie, a także wynagrodzenie adwokata, radcy prawnego i rzecznika patentowego regulują odrębne przepisy.”.

Zgodnie z art. 109 § 2 KPC: „Orzekając o wysokości przyznanych stronie kosztów procesu, sąd bierze pod uwagę celowość poniesionych kosztów oraz niezbędność ich poniesienia z uwagi na charakter sprawy. Przy ustalaniu wysokości kosztów poniesionych przez stronę reprezentowaną przez pełnomocnika będącego adwokatem, radcą prawnym lub rzecznikiem patentowym, sąd bierze pod uwagę niezbędny nakład pracy pełnomocnika oraz czynności podjęte przez niego w sprawie, a także charakter sprawy i wkład pełnomocnika w przyczynienie się do jej wyjaśnienia i rozstrzygnięcia.”.

Wynagrodzenie radcy prawnego reprezentującego stronę wygrywającą reguluje Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu. [ Dz. U. 490 z 2013 r. t.j.] i przyznane zostało na podstawie § 6 pkt 6 cyt. rozporządzenia, oraz §2 ust. 1 i 2. Przyznając pozwanemu podwójną stawkę wynagrodzenia Sąd Okręgowy kierował się w szczególności charakterem sprawy w zakresie nieskutecznego cofnięcia powództwa, zmierzającego do obejście prawa przez powodów.