Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 września 2016 r.

Sąd Rejonowy w Gdyni I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 13 września 2016 r. w Gdyni

sprawy z powództwa Towarzystwa Budownictwa (...) Sp. z o.o. w G.

przeciwko M. P., K. P., D. G. i O. H.

z udziałem interwenienta ubocznego Gminy M. G.

o eksmisję

I.  nakazuje pozwanym M. P., K. P., D. G. i O. H. opuścić, opróżnić i wydać powodowi Towarzystwu Budownictwa (...) Sp. z o.o. w G. lokal mieszkalny nr (...) położony przy ul. (...) w G.;

II.  ustala, iż pozwanym M. P., K. P., D. G. i O. H. przysługuje prawo do lokalu socjalnego;

III.  wstrzymuje wykonanie pkt. I wyroku do czasu złożenia pozwanym M. P., K. P., D. G. i O. H. przez Gminę M. G. oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego;

IV.  nie obciąża pozwanych kosztami procesu.

Sygnatura akt: I C 1011/16

UZASADNIENIE

Powód Towarzystwo Budownictwa (...) Sp. z o.o. z siedzibą w G. wniosło pozew przeciwko K. P., M. P., D. P., D. G. i O. H. domagając się nakazania pozwanym opuszczenia, opróżnienia i wydania lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w G. przy ul. (...) oraz zasądzenia kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu powód podniósł, iż jest właścicielem powyższej nieruchomości, zaś pozwana K. P. zawarła z nim umowę najmu. Zgodnie z umową najmu, oprócz najemcy, do zamieszkiwania w przedmiotowym lokalu byli uprawnieni: mąż najemcy M. P., jej pełnoletnie córki D. P. i D. G. oraz wnuk O. H.. Zdaniem powoda, wszystkie te osoby zamieszkują w przedmiotowym lokalu, a M. P. zgodnie z treścią art. 680 ¹ k.c. jest współnajemcą lokalu. Pozwani nieregularnie opłacali należny powodowi czynsz najmu. Zadłużenie pozwanych na dzień 30 kwietnia 2015r. wynosiło 2.534,38 zł, w związku z czym powód pismem z dnia 6 maja 2015r. wezwał pozwanych do dobrowolnej zapłaty, tym samym uprzedzając o zamiarze wypowiedzenia umowy najmu. Wezwanie okazało się bezskuteczne, więc powód skutecznie wypowiedział umowę najmu. Od 1 listopada 2015r. pozwani zajmują lokal nr (...) przy ul. (...) w G. bez tytułu prawnego. Jak wskazuje powód podstawę prawną wypowiedzenia umowy stanowią art. 11 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 21 czerwca 2001r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego oraz § 3 pkt 4 umowy najmu. Pozwani pomimo braku podstaw do zajmowania przedmiotowego lokalu do dnia wytoczenia powództwa nie opuścili go. Powodowi nie są znane okoliczności uzasadniające przyznanie pozwanym uprawnienia do lokalu socjalnego, poza małoletnością O. H..

(pozew k. 2-4)

Pismem z dnia 9 sierpnia 2016r. interwencję uboczną po stronie powodowej zgłosiła Gmina M. G., wnosząc o uwzględnienie powództwa, nie orzekanie o prawie do lokalu socjalnego oraz zasądzenie kosztów procesu.

(interwencja uboczna k. 63)

W odpowiedziach na pozew pozwani K. P., M. P. i D. G. wnieśli o przyznanie lokalu socjalnego, a D. G. także o oddalenie powództwa. Pozwani wskazali, że K. P. jest jedynym żywicielem rodziny, jest emerytką zatrudnioną na podstawie umowy o pracę, a jej świadczenia z tytułu wynagrodzenia za pracę i emerytury są obciążane zajęciami komorniczymi. M. P. jest osobą bezrobotną bez prawa do zasiłku, niepełnosprawną i przewlekle chorą, całkowicie niezdolną do pracy. Z kolei D. G. jest osobą bezrobotną, niepełnosprawną, samotnie wychowującą małoletniego syna. Z uwagi na kalectwo pozwana ma problemy ze znalezieniem pracy i utrzymuje się ze świadczenia rodzinnego, pielęgnacyjnego i świadczenia z programu „ Rodzina 500 +”.

(odpowiedź na pozew k. 69-70, 80 i 89)

Wobec częściowego cofnięcia pozwu przez powoda wraz ze zrzeczeniem się roszczenia, postanowieniem z dnia 13 września 2016r. Sąd umorzył postępowanie w stosunku do pozwanej D. K. (dawniej P.).

(postanowienie k. 104)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powód Towarzystwo Budownictwa (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. jest właścicielem nieruchomości położonej w G. przy ul. (...), dla której Sąd Rejonowy w Gdyni prowadzi księgę wieczystą nr (...).

(okoliczności bezsporne ustalone w oparciu o odpis zwykły z księgi wieczystej nr (...) k. 7-11)

Na podstawie umowy najmu z dnia 16 października 2002r. najemcą lokalu mieszkalnego nr (...) położonego na powyższej nieruchomości była K. P.. Zgodnie z § 12 umowy najmu oprócz najemcy do zamieszkiwania w ww. lokalu byli uprawnieni jej mąż M. P. oraz dzieci D. P. i D. G., a na mocy aneksu z dnia 15 września 2006r. także wnuk O. H..

(okoliczności bezsporne ustalone w oparciu o umowę najmu nr (...) k. 12-19, aneks nr (...) k. 20-21)

Pismami z dnia 6 maja 2015r. powód wezwał pozwanych K. P. i M. P. do zapłaty zaległości z tytułu czynszu najmu, która na dzień 30 kwietnia 2015r. wynosiła 2.534,38 zł, w terminie do dnia 5 czerwca 2015r. pod rygorem wypowiedzenia umowy najmu oraz wystąpienia z powództwem o zapłatę na drogę sądową. Wezwanie zostało doręczone pozwanym w dniu 14 maja 2015r. W zakreślonym terminie pozwani nie spłacili całego zadłużenia.

(okoliczności bezsporne ustalone w oparciu o: kartotekę finansową za okres 2015-2016 k. 22-23, wezwanie do zapłaty z dnia 6 maja 2015r. wraz z dowodami doręczenia k. 24-26)

Pismem z dnia 9 września 2015r. powód wypowiedział pozwanym K. P. i M. P. umowę najmu przedmiotowego lokalu mieszkalnego z powodu posiadania znacznych zaległości w opłacie czynszu. Wypowiedzenie zostało doręczone pozwanym w dniu 11 września 2015r. Umowa najmu uległa rozwiązaniu w stosunku do pozwanych z dniem 31 października 2015r.

(okoliczności bezsporne ustalone w oparciu o: wypowiedzenie umowy najmu wraz z dowodem doręczenia k. 27-29)

Pismem z dnia 23 lutego 2016r. powód wezwał pozwanych K. P. i M. P. do zapłaty zaległości z tytułu czynszu najmu, która na dzień 23 lutego 2016r. wynosiła 8.897,70 zł, w terminie do dnia 23 marca 2016r. oraz do dobrowolnego opróżnienia z osób i rzeczy ww. lokalu.

(okoliczności bezsporne ustalone w oparciu o: wezwanie z dnia 23 lutego 2016r. k. 30-31)

Pozwani prowadzą wspólnie czteroosobowe gospodarstwo domowe. Miesięcznie pozwani ponoszą wydatki na opłaty za zużycie prądu (100-150 zł), telewizję, telefon i Internet (155 zł), opłaty za trzy telefony komórkowe (170 zł), a także wydatki na zakup leków (około 380 zł). Pozwani nie posiadają tytułu prawnego do innego lokalu ani też rodziny, u której mogliby zamieszkać.

(dowód: przesłuchanie pozwanej K. P. płyta CD k. 105)

Pozwana K. P. jest zatrudniona na umowę o pracę na czas określony do dnia 31 grudnia 2016r. jako kasjerka za wynagrodzeniem w wysokości około 1.200 zł miesięcznie. Pozwana ma ustalone prawo do emerytury. Z tytułu emerytury – po potrąceniu należności egzekwowanych przez komornika – pozwana otrzymuje kwotę 685,92 zł. Komornik prowadzi egzekucję należności kredytowych zaciągniętych przez pozwaną na pokrycie bieżących kosztów utrzymania. Pozwana jest po operacji tarczycy.

(dowód: przesłuchanie pozwanej K. P. płyta CD k. 105, decyzja o przyznaniu emerytury k. 75, decyzja o waloryzacji emerytury k. 90, potwierdzenia przelewu k. 91-101)

Pozwany M. P. orzeczeniem lekarza orzecznika ZUS został uznany za osobę całkowicie niezdolną do pracy do dnia 30 września 2017r. Pozwany choruje na przewlekłą niewydolność serca i zatorowość płucną w przebiegu zakrzepicy żylnej kończyny dolnej lewej.

(dowód: orzeczenie lekarza orzecznika ZUS z dnia 30 sierpnia 2016r. k. 81-82, zaświadczenie o stanie zdrowia dla celów świadczeń z ubezpieczenia społecznego k. 83-84, przesłuchanie pozwanego M. P. płyta CD k. 105, przesłuchanie pozwanej K. P. płyta CD k. 105)

D. G. legitymuje się orzeczeniem o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności wydanym na stałe. Pozwana ma obustronne zwichnięcie stawu biodrowego od urodzenia, przeszła 10 operacji stawu biodrowego, oczekuje na operację wstawienia endoprotezy, a nadto choruje przewlekle na zapalenie wątroby typu C. Pozwana otrzymuje świadczenie rodzinne, świadczenie pielęgnacyjne i świadczenie dla matki samotnie wychowującej dziecko w łącznej kwocie 456 zł oraz świadczenie z programu „Rodzina 500+”. We wrześniu 2016r. pozwana otrzymała jednorazowe świadczenie na zakup podręczników dla syna w kwocie 100 zł. D. G. nie jest zarejestrowana jako osoba bezrobotna w Powiatowym Urzędzie Pracy. Pozwana wychowuje samotnie syna O. H. (ur. (...)), ojciec dziecka zmarł w 2010r. Małoletni nie otrzymuje renty po ojcu. Pozwana ponosi wydatki na składki klasowe w wysokości 25 zł miesięcznie, zajęcia sportowe syna w wysokości 30 zł miesięcznie w okresie letnim i 80 zł w okresie zimowym, lekcje języka angielskiego w wysokości 20 zł tygodniowo, składkę na ubezpieczenie w kwocie 126 zł rocznie, koszty wyprawki w wysokości przekraczające kwotę 100 zł.

(dowód: orzeczenie o stopniu niepełnosprawności k. 76, odpis aktu zgonu M. H. k. 71, odpis aktu urodzenia O. H. k. 72, przesłuchanie pozwanej D. G. płyta CD k. 105)

Sąd zważył, co następuje:

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił po rozważeniu całego zebranego w niniejszej sprawie materiału dowodowego w postaci dowodów z dokumentów oraz dowodu z przesłuchania pozwanych K. P., M. P. i D. G..

W ocenie Sądu należało uznać za wiarygodne wszystkie dokumenty złożone do akt sprawy złożone przez powoda oraz przez pozwanych, albowiem żadna ze stron nie kwestionowała autentyczności tych dokumentów, prawdziwości twierdzeń w nich zawartych, ani też żadna ze stron nie zaprzeczyła, iż osoby podpisane pod tymi pismami nie złożyły oświadczeń w nich zawartych.

Brak było również podstaw do kwestionowania zeznań pozwanych co do ich sytuacji osobistej, zdrowotnej i majątkowej. Zdaniem Sądu zeznania pozwanych są szczere, spójne i logiczne i nie budziły wątpliwości w świetle zasad doświadczenia życiowego, a częściowo znajdują potwierdzenie w dowodach z dokumentów.

Podstawę prawną roszczenia powoda stanowi przepis art. art. 222 § 1 k.c., zgodnie z którym właściciel może żądać od osoby, która włada jego rzeczą, aby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela prawo do władania rzeczą.

W świetle przedłożonych przez powoda dokumentów nie ulegało żadnej wątpliwości, że jest on właścicielem nieruchomości położonej w G. przy ul. (...), zaś pozwani zajmowali lokal mieszkalny nr (...) położony w budynku znajdującym się na ww. nieruchomości na podstawie umowy najmu. Stroną umowy najmu była bowiem K. P., jej małżonek M. P. był współnajemcą w myśl art. 680 ¹ k.c., natomiast pozostali pozwani swoje uprawnienie do zamieszkiwania w spornym lokalu wywodzili od najemców w oparciu o przepisy prawa rodzinnego. W związku z powyższym wszystkich pozwanych należało uznać za byłych lokatorów w rozumieniu przepisu art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 21 czerwca 2001r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (tekst jednolity Dz. U. z 2005r nr 31 poz. 266 z późn. zm.). Jak stanowi przepis art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 21 czerwca 2001r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego jeżeli lokator jest uprawniony do odpłatnego używania lokalu, wypowiedzenie przez właściciela stosunku prawnego może nastąpić tylko z przyczyn określonych w ust. 2-5 oraz art. 21 ust. 4 i 5 niniejszej ustawy. Wypowiedzenie powinno być pod rygorem nieważności dokonane na piśmie i określać przyczynę wypowiedzenia.

Należy zauważyć, że powyższy przepis ma zastosowanie do sytuacji prawnej pozwanych, ponieważ zajmowali oni sporny lokal na podstawie umowy najmu i byli z tego tytułu zobowiązani do opłacania czynszu najmu. Zgodnie z art. 11 ust. 2 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego, nie później niż na miesiąc naprzód, na koniec miesiąca kalendarzowego, właściciel może wypowiedzieć stosunek prawny, m.in. jeżeli lokator jest w zwłoce z zapłatą czynszu lub innych opłat za używanie lokalu co najmniej za trzy pełne okresy płatności, pomimo uprzedzenia go na piśmie o zamiarze wypowiedzenia stosunku prawnego i wyznaczenia dodatkowego, miesięcznego terminu do zapłaty zaległych i bieżących należności

W świetle przedłożonych przez stronę powodową dokumentów uznać należało, iż wszystkie przesłanki, o jakich mowa w art. 11 ust. 2 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego, zostały spełnione. Przede wszystkim powód pismem z dnia 9 września 2015r. wypowiedział pozwanym umowę najmu, po uprzednim wezwaniu ich pismem z dnia 6 maja 2015r. do zapłaty zadłużenia z zakreśleniem dodatkowego miesięcznego terminu na uiszczenie należności. Wypowiedzenie umowy najmu zostało doręczone obojgu współnajemcom w dniu 11 września 2015r. W niniejszej sprawie pozwani nie kwestionowali skuteczności wypowiedzenia umowy. Zważywszy zatem na treść oświadczenia o wypowiedzeniu, umowa uległa rozwiązaniu z dniem 31 października 2015r.

Nadto jednoznacznie można stwierdzić, że pozwani posiadali zaległości w opłatach czynszowych, w wysokości znacznie przekraczającej trzy pełne okresy płatności. Zaległość pozwanych na koniec kwietnia 2015r. wynosiła bowiem 2.534,38 zł, a tuż przed złożeniem oświadczenia o wypowiedzeniu tj. na koniec sierpnia 2015r. zadłużenie urosło do kwoty 4.213,64 zł. Zważyć przy tym należało, że stawka czynszu w tym czasie kształtowała się na poziomie 709,91 zł – 795,29 zł. Stąd też przyjąć należało, iż zostały spełnione wszystkie przesłanki określone w przywołanych powyżej przepisach prawa umożliwiające właścicielowi na skuteczne rozwiązanie z lokatorem stosunku najmu

Z tych przyczyn Sąd uznał, iż skoro pozwanym nie przysługuje uprawnienie do władania rzeczą, to żądanie powoda nakazania im opuszczenia przedmiotowego lokalu i wydania go powodowi, zasługuje na uwzględnienie i na podstawie art. 222 § 1 k.c. orzekł jak w punkcie pierwszym sentencji wyroku.

W świetle zebranego materiału dowodowego nie sposób uznać by żądanie zgłoszone przez powódkę stanowiło nadużycie prawa. W orzecznictwie Sądu Najwyższego za utrwalony można uznać obecnie pogląd, zgodnie z którym możliwość nieuwzględnienia roszczenia windykacyjnego na podstawie art. 5 k.c. może mieć miejsce tylko w sytuacjach wyjątkowych. Oddalenie powództwa na podstawie art. 5 k.c. oznacza bowiem pozbawienie właściciela ochrony przysługującego mu prawa własności, którego ochrona jest zasadą konstytucyjną (por: orzeczenie SN z 22.11.1994r. II CRN 127/94 niepublikowany; wyrok SN z 27.01.1999r. II CKN 151/98, wyrok SN z 22.03.2000r. I CKN 440/98). Sąd Najwyższy trafnie stwierdził w orzeczeniu z dnia 25 maja 1973r. III CRN 86/73, że zasady współżycia społecznego chronią wprawdzie przed nadużyciem prawa, ale nie mogą tego prawa w ogóle unicestwić. W szczególności przy żądaniu eksmisji mogą one jedynie powodować odroczenie eksmisji, a nie pozbawienie uprawnionego jego prawa podmiotowego w zupełności. W ocenie Sądu sytuacja życiowa pozwanych nie może zostać uznana za szczególnie wyjątkową. Podkreślić bowiem należy, iż co prawda pozwani M. P. i D. G. są osobami schowanymi, o czym świadczy przedłożona dokumentacja z ZUS, lecz stan zdrowia pozwanych nie jest na tyle poważny, aby uznać ich za osoby obłożnie chore, wymagające stałej opieki osób trzecich etc. Nie ulega wątpliwości, że pozwani funkcjonują samodzielnie w życiu codziennym. Ponadto również sytuacja materialna pozwanych nie daje podstaw do oddalenia powództwa na podstawie przepisu art. 5 k.c. Pozwani posiadają wprawdzie niezbyt wysokie dochody, niemniej kwota ta pozwala im zaspokoić swoje najpilniejsze potrzeby związane z bieżącym utrzymaniem.

Zgodnie z dyspozycją przepisu art. 14 ust. 1 i ust. 3 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie kodeksu cywilnego, Sąd zobowiązany był z urzędu badać przesłanki w zakresie orzeczenia o uprawnieniu do lokalu socjalnego wobec osób których dotyczy nakaz opróżnienia lokalu. Zgodnie z przepisem ust. 4 art. 14 ww. ustawy obowiązek przyznania takiego lokalu istnieje w przypadku: 1) kobiety w ciąży, 2) małoletniego, niepełnosprawnego w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 29 listopada 1990 r. o pomocy społecznej (Dz.U. z 1998 r. Nr 64, poz. 414, z późn. zm.) lub ubezwłasnowolnionego oraz sprawującego nad taką osobą opiekę i wspólnie z nią zamieszkałą, 3) obłożnie chorych, 4) emerytów i rencistów spełniających kryteria do otrzymania świadczenia z pomocy społecznej, 5) osoby posiadającej status bezrobotnego, 6) osoby spełniającej przesłanki określone przez radę gminy w drodze uchwały – chyba że osoby te mogą zamieszkać w innym lokalu niż dotychczas używany. Z przepisu art. 14 ust. 3 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego wynika, iż Sąd badając z urzędu przesłanki do otrzymania lokalu socjalnego, orzeka o uprawnieniu tym wobec osób których dotyczy nakaz opróżnienia lokalu, biorąc pod uwagę dotychczasowy sposób korzystania przez te osoby z lokalu, oraz ich szczególną sytuację majątkową i rodzinną.

Mając na względzie powyższe, Sąd uznał, iż pozwani O. H., M. P. i D. G. spełniają przesłanki obligatoryjne do otrzymania lokalu socjalnego. Jak wynika z zebranego materiału dowodowego O. H. jest małoletni, D. G. legitymuje się orzeczeniem o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, a pozwany M. P. posiada orzeczenie o całkowitej niezdolności do pracy. Nadto, należało mieć na uwadze, że wszyscy pozwani spełniają fakultatywną przesłankę do otrzymania lokalu socjalnego. Pozwani bowiem utrzymują się ze świadczeń z pomocy społecznej, jakie przysługują D. G. jako matce samotnie wychowującej dziecko, na co składają się świadczenie rodzinne, świadczenie pielęgnacyjne i świadczenie z programu „Rodzina 500+” (łącznie około 956 zł) oraz z dochodów K. P. z tytułu wynagrodzenia za pracę (około 1.100 - 1.200 zł) i emerytury (około 686 zł). Podkreślić należy, iż ze świadczeń pozwanej prowadzona jest egzekucja należności kredytowych zaciągniętych na pokrycie kosztów bieżącego utrzymania. Zatem na osobę w czteroosobowym gospodarstwie domowym pozwanych przypada kwota około 710 zł. Z powyższych dochodów pozwani zaspokajają wydatki na opłaty za prąd (100-150 zł), telewizję i (...) (155 zł), telefony komórkowe (170 zł) oraz zakup leków (380 zł). Nadto, D. G. ponosi wydatki związane z nauką i wychowaniem małoletniego syna, w tym opłaca składki klasowe w wysokości 25 zł miesięcznie, zajęcia sportowe syna w wysokości 30 zł miesięcznie w okresie letnim i 80 zł w okresie zimowym, lekcje języka angielskiego w wysokości 20 zł tygodniowo, składkę na ubezpieczenie w kwocie 126 zł rocznie, koszty wyprawki w wysokości ponad 100 zł. Powyższy dochód po odliczeniu koniecznych wydatków nie pozwoli pozwanym na wynajęcie na wolnym rynku lokalu do zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych czteroosobowej rodziny. Należy przy tym zauważyć, że z okoliczności niniejszej sprawy nie wynika, aby sposób korzystania przez pozwanych z przedmiotowego lokalu odbiegał w jakikolwiek sposób od normalnego sposobu korzystania zgodnego z przeznaczeniem lokalu. Sąd miał również na uwadze, że pozwani nie posiadają żadnego tytułu prawnego do innej nieruchomości ani też nie mają możliwości zamieszkania u rodziny.

Zatem z uwagi na fakt, iż pozwani spełniają przesłanki z art. 14 ust. 4 pkt 2 i art. 14 ust. 3 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego, Sąd zobowiązany był do ustalenia pozwanym uprawnienia do otrzymania lokalu socjalnego, zaś na podstawie art. 14 ust. 6 wyżej cytowanej ustawy, Sąd nakazał wstrzymanie wykonania opróżnienia lokalu do czasu złożenia pozwanym przez Gminę M. G. oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego.

O kosztach Sąd orzekł na mocy art. 102 k.p.c. i odstąpił od obciążania pozwanych kosztami procesu z uwagi na ich sytuację materialną i zdrowotną. Zważyć bowiem należy, iż nieskonkretyzowanie w przepisie art. 102 k.p.c. „wypadków szczególnie uzasadnionych” oznacza, że to sądowi rozstrzygającemu sprawę została pozostawiona ocena, czy całokształt okoliczności pozwala na uznanie, że zachodzi szczególnie uzasadniony wypadek, przemawiający za nieobciążaniem strony przegrywającej spór kosztami procesu w całości lub w części. Takie stanowisko znajduje również potwierdzenie w orzecznictwie. W wyroku z dnia 2 października 2015 r. I ACa 2058/14 LEX nr 1820933 Sąd Apelacyjny w Warszawie stwierdził, że sposób skorzystania z przepisu art. 102 k.p.c. jest suwerennym uprawnieniem jurysdykcyjnym sądu orzekającego i do jego oceny należy przesądzenie, czy wystąpił szczególnie uzasadniony wypadek, który uzasadnia odstąpienie, a jeśli tak, to w jakim zakresie, od generalnej zasady obciążenia kosztami procesu strony przegrywającej spór. Ustalenie, czy w danych okolicznościach zachodzą "wypadki szczególnie uzasadnione", ustawodawca pozostawia swobodnej ocenie sądu, która następuje niezależnie od przyznanego zwolnienia od kosztów sądowych. Zgodnie natomiast ze stanowiskiem Sądu Najwyższego zawartym w postanowieniu z dnia 22 lutego 2011r. II PZ 1/11 trudna sytuacja życiowa, majątkowa, zdrowotna, osobista, która uniemożliwia pokrycie przez stronę kosztów procesu należnych przeciwnikowi, należy do okoliczności uzasadniających odstąpienie od zasady wyrażonej w art. 98 § 1 KPC. Dokonując tej oceny sąd orzekający winien kierować się własnym poczuciem sprawiedliwości, a podważenie oceny tego sądu wymaga wykazania że jest ona wadliwa. Nadto, należy zwrócić uwagę, że zastosowanie przepisu art. 102 k.p.c. nie wymaga osobnego wniosku od strony przegrywającej. Powinno ono być ocenione w całokształcie okoliczności konkretnego przypadku, z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego. W orzecznictwie Sądu Najwyższego do kręgu tych okoliczności zalicza się między innymi ciężką sytuację strony przegrywającej (por. wyrok SN z dnia 17 listopada 1972 r., I PR 423/72, OSNC 1973, Nr 7-8, poz. 138).

Sąd miał na uwadze, że pozwani posiadają niezbyt wysokie dochody, w części pochodzące ze świadczeń pomocy społecznej. Nadto, pozwana K. P., mimo że ma już ustalone prawo do emerytury, zmuszona jest kontynuować pracę zawodową, gdyż pozostali domownicy z uwagi na wiek czy stan zdrowia nie mogą pracować, a jej świadczenie emerytalne – w części obciążone zajęciami komorniczymi – jest niewystarczające do pokrycia wszystkich potrzeb czteroosobowej rodziny. Nadto, szczególną okolicznością uzasadniającą odstąpienie od obciążania kosztami procesu była sytuacja zdrowotna pozwanych. Z przedłożonych dokumentów wynika bowiem, że M. P. choruje na przewlekłą niewydolność serca i zatorowość płucną w przebiegu zakrzepicy żylnej kończyny dolnej lewej i z tego powodu jest całkowicie niezdolny do pracy, natomiast D. G. ma obustronne zwichnięcie stawu biodrowego od urodzenia i choruje na zapalenie wątroby typu C, co utrudnia jej znalezienie zatrudnienia. Nadto, należy mieć na uwadze, że pozwana D. G. jest matką samotnie wychowującą 10-letniego syna. Jak wynika z zeznań pozwanej nauka i wychowanie dorastającego chłopca wiąże się z obowiązkiem ponoszenia coraz to nowych wydatków, choćby kosztów dodatkowych, pozalekcyjnych zajęć sportowych czy językowych. W tych okolicznościach – zdaniem Sądu orzekającego – sytuacja osobista, zdrowotna i majątkowa pozwanych w pełni uzasadnia skorzystanie z dobrodziejstwa określonego w art. 102 k.p.c.