Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 października 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 30 października 2013 r. w Krakowie

sprawy z wniosku B. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w C.

o rentę z tytułu niezdolności do pracy

na skutek apelacji organu rentowego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w C.

od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie Wydziału VIII Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 4 lutego 2013 r. sygn. akt VIII U 1974/10

I.  o d d a l a apelację,

II.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w C. na rzecz B. S. kwotę 120 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt III AUa 517/13

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 8 września 2010 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w C. odmówił B. S. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy od dnia 1 lipca 2010 r., gdyż orzeczeniem komisji lekarskiej ZUS z dnia 30 sierpnia 2010 r. uznano go za zdolnego do pracy.

Wyrokiem z dnia 4 lutego 2013 r. Sąd Okręgowy w Krakowie VIII Wydział Ubezpieczeń Społecznych zmienił powyższą decyzję w ten sposób, że przyznał B. S. prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy od dnia 1 lipca 2010 r. do dnia 31 grudnia 2012 r.

Sąd I instancji ustalił, że wnioskodawca, urodzony (...), posiadający wykształcenie podstawowe, świadczył pracę jako operator pras, pomocnik krajacza, walcarz, pracownik gospodarczy oraz sprzedawca-monter mebli. W okresie od 7 marca 1991 r. do 31 sierpnia 1997 r. pobierał rentę inwalidzką z tytułu zaliczenia go do trzeciej grupy inwalidów a następnie od 1 września 1997 r. do 30 czerwca 2010 r. z tytułu częściowej niezdolności do pracy. Wniosek o ponowne ustalenie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy złożył 17 maja 2010 r.

Celem ustalenia uprawnień wnioskodawcy do renty Sąd dopuścił dowód z opinii biegłych sądowych specjalistów: urologa, neurologa, reumatologa-internisty, kardiologa, dermatologa, chirurga oraz chirurga naczyniowego.

Biegli sądowi specjaliści w sporządzonych opiniach, tj. urolog w opinii z dnia 27 grudnia 2010 r., neurolog, reumatolog-internista, kardiolog w opinii z dnia 6 maja 2011 r. oraz dermatolog w opinii z dnia 4 lipca 2012 r., rozpoznali u wnioskodawcy następujące schorzenia: kamicę nawrotową nerki i moczowodu po stronie lewej, stan po zabiegach kruszenia kamieni falą uderzeniową generowaną zewnętrznie (ESWL) oraz po zabiegach usunięcia kamieni moczowodowych metodą endoskopową (URSL) – nerki wydolne, zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa z cechami dyskopatii L5-S1 (obniżenie przestrzeni międzykręgowej od tyłu L5-S1, RTG do wglądu), z okresowym zespołem bólowym lędźwiowo-krzyżowym, klinicznie aktualnie bez upośledzenia funkcji, bez objawów korzeniowych i ubytkowych, nadciśnienie tętnicze II stopnia oraz łuszczycę zwykłą. Wyrazili oni opinię, że powyższe schorzenia oraz stopień ich nasilenia nie czynią wnioskodawcy niezdolnym do zatrudnienia.

Biegły urolog w opinii z dnia 27 grudnia 2010 r. podał, iż kilkukrotne leczenie kamicy nerkowej i moczowodowej sposobami ESWL i URSL było skuteczne. W lewej nerce stwierdzono drobny złóg, który może odejść samoistnie, brak jest kamieni moczowych w lewej nerce, gdyż zostały usunięte. Wnioskodawca winien jedynie wykonać badanie kontrolne w celu wyjaśnienia obecności powyżej opisanego zastoju. Biegły urolog ustosunkowując się do zarzutów wnioskodawcy, w opinii uzupełniającej z dnia 23 marca 2011 r., podtrzymał wcześniejsze stanowisko podkreślając, iż leczenie kamicy nerkowej było skuteczne, bowiem w wyniku zabiegów ESWL, URS-L i sondowania, zostały usunięte kamienie powodujące zastój w lewym układzie moczowym. Lewa nerka została odblokowana a jej czynności przywrócone. Utrzymujący się po powyższych zabiegach zastój w nerce miał charakter przejściowy i był spowodowany poszerzeniem układu kielichowo-miedniczkowego. Biegły wskazał również, iż kamienie w lewej nerce wielkości 3-4 mm są kamieniami resztkowymi i nawrotowymi, lecz nie powodują one zastoju, a ponadto istnieje co do nich prawdopodobieństwo samoistnego odejścia.

Biegli w opinii z dnia 6 maja 2011 r. tj, neurolog, reumatolog-internista oraz kardiolog wskazali, że nadciśnienie tętnicze nie spowodowało zmian w wydolności układu krążenia ani odległych powikłań narządowych. W ich ocenie wnioskodawca powinien nadal kontynuować leczenie hipotensyjne oraz dokonywać okresowych kontroli. W chwili obecnej jest on krążeniowo i oddechowo wydolny. Ponadto zgłaszane przez niego dolegliwości ze strony narządu ruchu nie znajdują istotnej korelacji z badaniem przedmiotowym. W zakresie układu narządu ruchu nie rozpoznano istotnego upośledzenia funkcji czy też zespołów bólowych. Ruchomość i funkcja dynamiczna kręgosłupa została zachowana, brak jest objawów korzeniowych (konfliktu dyskowo-korzeniowego), klinicznie także nie stwierdzono objawów ucisku stożka rdzeniowego, bez objawów zespołu ogona końskiego (uszkodzenie korzeni nerwowych poziomu L2), jak również ubytkowych. Biegli nie rozpoznali objawów patologicznych, czy też cech ogniskowego uszkodzenia OUN, próba Rombera przyniosła wynik ujemny (bez zaburzenia równowagi), wnioskodawca chodził sprawnie po linii prostej, logicznie i rzeczowo odpowiadał na pytania oraz był zorientowany auto- jak i allopsychicznie. Zgłaszane w wywiadzie dolegliwości ze strony kręgosłupa, mogą być w okresach obostrzeń leczone zachowawczo i rehabilitacyjnie w ramach zwolnień lekarskich (ZUS ZLA). W przypadku braku poprawy stanu zdrowia, wnioskodawca powinien być hospitalizowany np. w ramach oddziału neurologicznego.

Biegły dermatolog w opinii z dnia 4 lipca 2012 r. podniósł, iż łuszczyca skóry, rozpoznana w 1984 r., nawracająca w różnym stopniu nasilenia, w ostatnich latach nie wymagała intensywnego leczenia. Obecnie zmiany na skórze są skąpe.

Biegły sądowy specjalista chirurg w opinii z dnia 30 lipca 2011 r. stwierdził u wnioskodawcy następujące schorzenia: krytyczne niedokrwienie kończyn dolnych, miażdżycę naczyń tętniczych kończyn dolnych oraz polineuropatię kończyn dolnych. W jego ocenie wnioskodawca jest nadal częściowo niezdolny do pracy na okres trzech lat tj. od dnia 1 lipca 2010 r. do dnia 30 czerwca 2013 r. W uzasadnieniu podniósł, iż leczy się on z powodu miażdżycy kończyn dolnych od około 20 lat i obecnie nastąpiła progresja zmian - dystans chromania przystankowego uległ zmniejszeniu do około 100-150 metrów. Zmiany miażdżycowe zostały potwierdzone badaniem USG w trakcie hospitalizacji. Ponadto biegły nie stwierdził tętna na tętnicy piszczelowej tylnej i grzbietowej stopy prawej a także na tętnicy grzbietowej stopy lewej.

Wobec zarzutów ZUS do powyższej opinii Sąd Okręgowy dopuścił dowód z opinii biegłego lekarza specjalisty chirurga naczyniowego. Biegły w opinii z dnia 27 października 2011 r. oraz w opinii uzupełniającej z dnia 18 stycznia 2012 r., rozpoznał u wnioskodawcy następujące schorzenia: miażdżycę tętnic kończyn dolnych z krótkim dystansem chromania; stan po dwukrotnie przebytych epizodach krytycznego niedokrwienia kończyn; grupa kliniczna II b/c według zmodyfikowanego podziału Fontaine´a, nadciśnienie tętnicze, otyłość I stopnia, zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa z zespołem bólowym, bez istotnego ograniczenia funkcji i bez objawów korzeniowych oraz łuszczycę. W jego ocenie powyższe schorzenia i stopień ich nasilenia stanowią dla wnioskodawcy istotne ograniczenie możliwości wykonywania pracy zgodnej z posiadanymi kwalifikacjami, czyniąc go nadal częściowo niezdolnym do pracy od dnia 1 lipca 2010 r. do dnia 31 grudnia 2012 r. W uzasadnieniu podał, iż wczesny początek dolegliwości u wnioskodawcy (około 35 roku życia) wskazuje, że rozpoznana obecnie miażdżyca tętnic kończyn dolnych rozwija się na podłożu choroby B., za czym przemawia także głównie obwodowe umiejscowienie zmian. Przejściowa poprawa mogła być związana z zaprzestaniem palenia papierosów i treningiem marszowym. Mimo to, u wnioskodawcy nastąpiło pogorszenie stanu zdrowia w postaci skrócenia dystansu chromania i konieczności hospitalizacji w czerwcu 2011 r. z powodu krytycznego niedokrwienia kończyn. Biegły wskazał, iż konieczność leczenia szpitalnego wskazuje na trwanie procesu chorobowego, przy czym nadmienił, że stwierdzona niezdolność do pracy ma charakter okresowy w związku z wykonaniem kompletnej diagnostyki odnośnie możliwości udrożnienia tętnic. W opiniach uzupełniających z dnia 30 marca 2012 r. i 18 września 2012 r. biegły chirurg naczyniowy, ustosunkowując się do podniesionych przez ZUS zarzutów, podtrzymał uprzednio wyrażone stanowisko, wskazując jednocześnie, iż pogorszenie stanu zdrowia następowało stopniowo, natomiast dzień 30 czerwca 2011 r. stanowi jedynie datę przyjęcia do szpitala. Biegły podkreślił, że na istnienie ciągłości niezdolności do pracy B. S. wskazuje naturalny przebieg schorzenia, w szczególności epizod niedokrwienia w 1990 r. wynikający z choroby Burgera i wtórnie rozwijającej się miażdżycy tętnic. Biegły także w zeznanich składanych na rozprawie w dniu 4 lutego 2013 r. podtrzymał dotychczasowe stanowisko wyrażone w opinii ramowej oraz opiniach uzupełniających, wskazując, iż o gwałtownym pogorszeniu stanu zdrowia można by mówić wówczas, gdyby u wnioskodacy nastąpił zator albo zakrzep, natomiast zwężanie naczyń kończyn dolnych rozwijało się u niego od wielu lat.

Sąd Okręgowy na podstawie wydanej w sprawie opinii sądowo-lekarskiej wraz z opiniami uzupełniającymi biegłego chirurga naczyniowego oraz zebranego w aktach sprawy materiału dowodowego ustalił, że B. S. jest nadal częściowo niezdolny do pracy zarobkowej od dnia 1 lipca 2010 r. do dnia 31 grudnia 2012 r. W ocenie Sądu decydujące znaczenie dla wyjaśnienia przedmiotu sporu mają opinie biegłego sądowego chirurga naczyniowego, gdyż zostały one wydane przez lekarza o dużym doświadczeniu zawodowym, a przede wszystkim specjalistę właściwego dla schorzeń wnioskodawcy, po wnikliwej i szczegółowej analizie aktualnych wyników badań oraz zebranej w aktach sprawy dokumentacji lekarskiej. Wnioski powyższych opinii zostały, w przekonaniu Sądu, właściwie zinterpretowane, a sposób dojścia do przedstawionego przez biegłego stanowiska pozwala uznać wydane przez niego opinie sądowo-lekarskie za jasne i przekonywujące. Sąd nie uwzględnił zarzutów zgłoszonych przez organ rentowy w pismach procesowych z dnia 23 lutego 2012 r., 27 kwietnia 2012 r. oraz z dnia 13 grudnia 2012 r. odnośnie opinii sądowo-lekarskiej wydanej przez biegłego chirurga naczyniowego, gdyż są one odosobnione i nie znajdują oparcia w zebranym w aktach sprawy materiale dowodowym. Zarzuty te w ocenie Sądu stanowią jedynie polemikę ze stanowiskiem biegłego sądowego zawartym w opinii oraz w opiniach uzupełniających, szczególnie przy uwzględnieniu faktu, iż stan zdrowia wnioskodawcy, który był podstawą przyznania mu uprzednio renty od dnia 7 marca 1991 r., nie uległ żadnej zasadniczej poprawie, lecz utrzymuje się nadal w stopniu czyniącym go częściowo niezdolnym do pracy zgodnie z posiadanymi kwalifikacjami. Biegły kategorycznie stwierdził, iż dzień 30 czerwca 2011 r. stanowi jedynie datę przyjęcia wnioskodawcy do szpitala a na istnienie ciągłości niezdolności do pracy wskazuje naturalny przebieg schorzenia. Sąd nie uwzględnił również zastrzeżeń zgłoszonych przez wnioskodawcę w piśmie procesowym z dnia 14 lutego 2011 r. odnośnie wydanej w sprawie opinii sądowo-lekarskiej biegłego urologa, gdyż są one odosobnione a ponadto nie przedstawił on żadnych dowodów, ani zarzutów, które podważałyby zasadność opinii. Subiektywne odczucia stanowią wyłącznie polemikę ze specjalistyczną opinią biegłego.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy powołując się na art. 12, 13, 61 oraz 107 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U z 2009 r., nr 153, poz. 1227 ze zm.) oraz na mocy art.477 ¹⁴ § 2 k.p.c. Sąd orzekł jak w sentencji wyroku.

Apelację od powyższego wyroku złożył organ rentowy wnosząc o dopuszczenie dowodu z dodatkowej opinii biegłego chirurga naczyniowego i wydanie orzeczenia po jego przeprowadzeniu, a w razie nie uwzględnienia wniosku, zmianę orzeczenia i oddalenie odwołania. Strona skarżąca zarzuciła, iż wyrok został wydany w oparciu o błędną opinię biegłego chirurga z dnia 30 lipca 2011 r., a ponadto, że nie wyjaśniono wszystkich istotnych okoliczności medycznych w sprawie, a to wobec nie powołania dowodu z opinii biegłego chirurga naczyniowego. Organ rentowy podniósł, że wyrażone przez biegłego stanowisko jest w istocie domniemaniem istnienia niezdolności, wydanym z pominięciem dostępnej dokumentacji medycznej. Wskazał, iż w niniejszej sprawie mamy do czynienia z zaświadczeniem o stanie zdrowia, wydanym przez lekarza w dniu 21 września 2010 r., wskazującym na taki stan zdrowia, który nie uzasadniał orzeczenia o niezdolności do pracy, co zresztą potwierdziło badanie przeprowadzone przez członków komisji lekarskiej w dniu 30 sierpnia 2010 r. ZUS podniósł, że w dniu 30 czerwca 2011 r. nastąpiło pogorszenie stanu zdrowia, przy czym biegły wadliwie przyjął, iż były to poprzedzone wielomiesięcznymi dolegliwościami. W istniejącym wcześniej wieloletnim przewlekłym niedokrwieniu wytwarza się krążenie oboczne, dzięki któremu chory funkcjonuje z długim dystansem chromania, bez innych dolegliwości. W ocenie organu rentowego stopień zaawansowania schorzenia był do dnia 30 czerwca 2011 r. od wielu lat przeszacowany pod kątem niezdolności do pracy, a niedokrwienie objawowe może się pojawić nagle, co też w przypadku wnioskodawcy wystąpiło, a co biegły wadliwie wykluczył. Biegły zresztą błędnie na rozprawie oświadczył, że ostre niedokrwienie powstaje tylko w sytuacji powstania zakrzepu lub zatoru.

W odpowiedzi na apelację organu rentowego wnioskodawca wniósł o jej oddalenie oraz zasądzenie na jego rzecz kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego. W uzasadnieniu podniósł, że zarzuty ZUS są bezpodstawne i jako takie nie zasługują na uwzględnienie, w szczególności wniosek o dopuszczenie dowodu z dodatkowej opinii biegłego chirurga naczyniowego. Uwzględnienie takiego wniosku, zmierzałoby jedynie do przewłoki postępowania. Rozstrzygnięcie Sądu Okręgowego zostało bowiem wydane po przeprowadzeniu rzetelnego postępowanie dowodowe i jest ono prawidłowe.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja jest bezzasadna.

Przedmiotem sporu w niniejszej sprawie było prawo wnioskodawcy do renty z tytułu niezdolności do pracy, co było uzależnione od wyjaśnienia kwestii, czy jest on nadal osobą niezdolną do pracy w rozumieniu art. 12 i art. 13 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.), a więc, czy jest osobą, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu, przy czym całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy, a częściowo niezdolną ta, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego prawidłowość ustaleń Sądu Okręgowego nie budzi żadnych wątpliwości. Wbrew zarzutom apelacji przeprowadzone przez Sąd I instancji postępowanie dowodowe wyjaśniło wszystkie istotne okoliczności niniejszej sprawy. Stan zdrowia wnioskodawcy został oceniony przez biegłych lekarzy o specjalnościach odpowiednich do występujących u niego zmian chorobowych, a w szczególności przez biegłego chirurga naczyniowego, którego ocena odgrywa w niniejszej sprawie kluczowe znaczenie. Wyrażone przez niego stanowisko stanowi podstawę zaskarżonego orzeczenia, jak również przedmiot apelacji ZUS. Organ rentowy w wywiedzionej apelacji kwestionował tylko i wyłącznie wnioski sformułowane przez biegłego chirurga naczyniowego. Niemniej jednak Sąd Apelacyjny analizując opinie sformułowane przez tegoż biegłego uznał, iż brak jest podstaw, by uznać zarzuty ZUS za zasadne. Biegły dokonał kompleksowej oceny stanu zdrowia wnioskodawcy. Opinie (zasadnicza i uzupełniające) zostały należycie sporządzone. Sformułowane wnioski oparte zostały na uprzednio przeprowadzonych badaniach przedmiotowych i podmiotowych, jak również wnikliwej analizie dostępnej dokumentacji medycznej. Biegły ponadto rzeczowo ustosunkował się do podniesionych przez organ rentowy zarzutów, odnosząc się do całego przebiegu leczenia stwierdzonych stanów chorobowych, jak również aktualnego stopnia ich nasilenia oraz ich wpływu na stopień naruszenia sprawności organizmu w kontekście istnienia ograniczeń w wykonywaniu pracy zarobkowej. Biegły legitymuje się nadto właściwymi kwalifikacjami, umiejętnościami oraz doświadczeniem zawodowym, co sprawia, iż sporządzona przez niego opinia stanowi miarodajny dowód w sprawie.

Reasumując należy stwierdzić, że dokonana w postępowaniu przed Sądem I instancji ocena stanu zdrowia wnioskodawcy jest jasna, wyczerpująca i kompletna. Wszystkie przesłanki, istotne z punktu widzenia orzekania niezdolności do pracy, zostały uwzględnione. Rzetelność opinii sądowo – lekarskiej oraz trafność sformułowanych w nich konkluzji nie budzi żadnych zastrzeżeń.

W związku z powyższym Sąd Apelacyjny w całości podzielił poczynione przez Sąd I instancji ustalenia faktyczne oraz interpretację podstawy prawnej rozstrzygnięcia i przyjął, że rozpoznane przez biegłego chirurga i chirurga naczyniowego schorzenia w dalszym ciągu upośledzają w znacznym stopniu zdolność wnioskodawcy do wykonywania pracy zgodnej z posiadanymi kwalifikacjami. Trafnie Sąd Okręgowy uznał, że zostały spełnione przesłanki nabycia przez niego prawa do świadczenia rentowego na kolejny okres, to jest od 1 lipca 2010 r. do 31 grudnia 2012 r. Zaskarżony wyrok jest prawidłowy, natomiast podniesione w apelacji zarzuty nie zasługują na uwzględnienie. Na szczególne podkreślenie zasługuje jedynie fakt, iż podana przez organ rentowy data 30 czerwca 2011 r. stanowi jedynie datę przyjęcia wnioskodawcy do szpitala. Sformułowane przez biegłego chirurga naczyniowego wnioski, w sposób jednoznaczny obrazują sytuację, iż na istnienie ciągłości niezdolności do pracy wskazuje fakt naturalnego przebiegu schorzenia, a szczególności epizod niedokrwienia, jaki miał miejsce w 1990 r. oraz rozwijająca się miażdżyca tętnic. Wnioskodawca miał orzekaną niezdolność do pracy z powodu zmian troficznych na palcach w przebiegu tej samej choroby, zatem wystąpienie krytycznego niedokrwienia należy traktować jako ciągłość tego samego procesu chorobowego. Zmiany chorobowe u wnioskodawcy w czerwcu 2008 r., świadczące o zwężeniu naczyń kończyn dolnych rozwijały się w ciągu lat i nie nastąpiły nagle. Potwierdza to zatem, iż orzekana uprzednio niezdolność do pracy nie minęła lecz nadal trwa.

Sąd Apelacyjny za bezzasadny uznał nadto wniosek ZUS w przedmiocie dopuszczenia dowodu z dodatkowej opinii biegłego chirurga naczyniowego. Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 3 września 2008 r., I UK 91/08 stwierdził, że granicę obowiązku prowadzenia przez sąd postępowania dowodowego wyznacza, podlegająca kontroli instancyjnej, ocena czy dostatecznie wyjaśniono sporne okoliczności sprawy, okoliczność zaś, że opinia biegłych nie ma treści odpowiadającej stronie, zwłaszcza gdy w sprawie wypowiadało się kilku kompetentnych pod względem fachowości biegłych, nie stanowi dostatecznego uzasadnienia dla przeprowadzenia dowodu z kolejnych opinii. Potrzeba powołania innego biegłego (instytutu) powinna wynikać z okoliczności sprawy, a nie z samego niezadowolenia strony. Dokonana w niniejszej sprawie ocena stanu zdrowia wnioskodawcy w sposób jednoznaczny potwierdziła istnienie niezdolności do pracy, i brak jest w tym zakresie jakichkolwiek wątpliwości, co sprawia, iż wniosek organu rentowego nie może zostać uwzględniony.

W tym stanie rzeczy Sąd Apelacyjny oddalił apelację, o czym orzekł jak w pkt I na podstawie art.385 k.p.c. W przedmiocie kosztów orzekł jak w pkt II na zasadzie art. 98 k.p.c. w zw. z przepisami ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. z 2010 r. Nr 90, poz.594 ze zm.) oraz rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r., w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U. 2013 r. poz.490).