Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 listopada 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 23 listopada 2016 r. w Katowicach

na rozprawie

sprawy z powództwa W. S.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w W.

o zapłatę

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach

z dnia 31 marca 2016 r., sygn. akt I C 392/15,

1)  zmienia zaskarżony wyrok w pkt. 3. i 4. w ten sposób, że:

a)  zasądza od pozwanego na rzecz powódki W. S. 46 000 (czterdzieści sześć tysięcy) złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 14 lutego 2015 r. i kwotę 1 083 (tysiąc osiemdziesiąt trzy) złote z tytułu kosztów procesu,

b)  oddala w pozostałym zakresie powództwo W. S.,

c)  nakazuje pobrać na rzecz Skarbu Państwa-Sądu Okręgowego w Katowicach z tytuł nieuiszczonej części opłaty od pozwu:

-

-.

-

od powódki z zasądzonego roszczenia 1 518 (tysiąc pięćset osiemnaście) złotych,

-

od pozwanego 1 782 (tysiąc siedemset osiemdziesiąt dwa) złote;

2)  oddala apelację w pozostałym zakresie;

3)  zasądza od pozwanego na rzecz powódki 1 794 (tysiąc siedemset dziewięćdziesiąt cztery) złotych z tytułu kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt IACa 551/16

UZASADNIENIE

Wyrokiem z 31 marca 2016r. Sąd Okręgowy w Katowicach zasądził od pozwanego (...) SA w W. z tytułu zadośćuczynienia na rzecz powódki W. S. 36.000zł z ustawowymi odsetkami od 14 lutego 2015r. za opóźnienie w płatności oraz 1.407,54 zł z tytułu kosztów postępowania, a w pozostałym zakresie powództwo tej powódki oddalił.

Rozstrzygnięcie to Sąd Okręgowy podjął po ustaleniu, iż (...) kierujący samochodem ciężarowym M. o numerze rejestracyjnym (...) W. B. spowodował wypadek, w wyniku którego śmiertelnych obrażeń doznał, jadący prawidłowo rowerem, ojciec powódki A. S.. Sprawca szkody w zakresie odpowiedzialności cywilnej był ubezpieczony u pozwanego. Powódka w chwili śmierci ojca miała 20 lat i była z nim silnie związana. Miała z nim stały i bardzo dobry kontakt. Ojciec pomagał powódce materialnie i był dla niej wsparciem w życiu osobistym. Po śmierci ojca powódka nie korzystała z pomocy psychologicznej ani psychiatrycznej. Powódka nie zakończyła okresu żałoby i powinna skorzystać z pomocy psychologicznej, aby zamknąć ten okres. Aktualnie pozostaje w związku partnerskim, który funkcjonuje prawidłowo, jest aktywna zawodowo i doceniana w pracy. Razem z matką i bratem kultywuje pamięć o zmarłym, często wspomina ojca, przechowuje pamiątki po nim i opiekuje się jego grobem. Opowiada przyjaciółce o ojcu. Przed procesem, pozwany wypłacił powódce z tytułu zadośćuczynienia 14.000zł.

Sąd Okręgowy stwierdził, iż w związku z tym, iż delikt skutkujący śmiercią A. S. miał miejsce przed 3 sierpnia 2008r., to podstawę prawną roszczeń powódki o zadośćuczynienie za wyrządzoną krzywdę stanowi art. 448 k.c. w zw. z art. 24 § 1 k.c., jako że przez zerwanie więzi z ojcem zostało naruszone dobro osobiste powódki w postaci prawa do życia w pełnej rodzinie. Sąd Okręgowy podkreślił, iż wysokość zadośćuczynienia powinna uwzględniać cel i charakter zadośćuczynienia oraz rozmiar wyrządzonej krzywdy, w tym m.in. wiek poszkodowanego, intensywność doznanych cierpień oraz indywidualne cechy pokrzywdzonego i jego zdolność powrotu do równowagi psychicznej po upływie określonego czasu. Kierując się tymi kryteriami Sąd Okręgowy uznał, iż zadośćuczynienie kompensujące powódce krzywdę w ekonomicznie odczuwalny sposób powinno wynosić 50.000zł łącznie z wypłaconą już kwotą 14.000zł). Podkreślił, iż powódka w chwili śmierci ojca była już osobą dorosłą i naturalną koleją życia było rozluźnienie więzów rodzinnych i założenie własnej rodziny. Zauważył, iż choć aktualnie powódka pozostaje w stałym związku partnerskim i realizuje się zawodowo, to pozbawiona została pomocy i wsparcia ze strony ojca oraz możliwości dzielenia z nim sukcesów życiowych. Pomniejszając sumę 50.000zł o wypłaconą już przed procesem kwotę 14.000zł, Sąd Okręgowy zasądził od pozwanego na rzecz powódki z tytułu zadośćuczynienia 36.000zł z odsetkami od 14 lutego 2015r., tj. od dnia następującego po upływie 30 dni od dnia zgłoszenia pozwanemu szkody. Odsetki te zasądził w oparciu o art. 481 § 1 k.c. w zw. z art. 14 ust. 1 ustawy z 22 maja 2003r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych. Na podstawie art. 100 zdanie pierwsze k.p.c. zasądził od pozwanego na rzecz powódki 1.407,54zł z tytułu kosztów procesu. Kwota ta wynikała ze stosunkowego rozdzielenia kosztów przy przyjęciu, iż powódka utrzymała się ze swym roszczeniem w 41,86%, a suma kosztów wynosiła wyniosła 12.003,22 zł (opłata od pozwu -4.300zł; koszty pełnomocników - po 3.617 zł oraz koszt dojazdu pełnomocnika powódki w wysokości 224,22 zł i wynagrodzenie biegłej - 245zł).

Apelację od wyroku wniosła powódka, zaskarżając wyrok w części oddalającej powództwo i domagając się podwyższenia zasądzonego zadośćuczynienia o 30.000zł (do kwoty 66.000zł). Wniosła także o zasądzenie kosztów procesu za obie instancje. Zarzuciła, iż Sąd Okręgowy naruszył art. 448 k.c. w zw. z art. 24 § 1 k.c. przez przyjęcie, że suma 50.000zł, stanowi realną i odczuwalną dla powódki wartość ekonomiczną oraz nie jest kwotą symboliczną, a także stanowi adekwatne zadośćuczynienie za krzywdę spowodowaną śmiercią ojca. Wywodziła, iż uzasadnione jest przyznanie jej wyższego zadośćuczynienia niż zasadzone, ponieważ była dużo silniej związana z ojcem niż jej starszy brat Ł., na rzecz którego zasądzono zadośćuczynienie w tej samej wysokości (36.000zł ponad wypłacone przed procesem 14.000zł), jako że nadal zamieszkiwała z rodzicami, a ojciec był jej powiernikiem i doradcą. Oświadczyła, iż pozostawała w bliższych relacjach z ojcem niż z matką, ponieważ dzieliła z ojcem zainteresowania i pasje – wspólnie jeździli na wycieczki rowerowe, oboje byli miłośnikami poezji, filmów dokumentalnych i przyrodniczych, lubili słuchać tej samej muzyki i dyskutować na tematy egzystencjonalne oraz, że ojciec uczył ją nawet szyć na maszynie. Dzięki jego wsparciu finansowego mogła studiować nie martwiąc się o zaplecze finansowe. Powołując się na opinię biegłej, podkreśliła, iż nadal pozostaje w przewlekle przeżywanej żałobie.

Pozwany nie odniósł się do apelacji.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Podstawę odpowiedzialności pozwanego, jako ubezpieczyciela sprawcy szkody stanowiły regulacje art. 436§1 i art. 822§ 1 k.c. oraz art. 36 ust. 1 ustawy z 22 maja 2003r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (tekst jedn. Dz.U. z 2013r., poz. 392 ze zm.), a także art. 24§1 k.c. i 448 k.c. Pozwany nie kwestionował podstaw swej odpowiedzialności.

Sporna pozostawała wysokość świadczenia. Miarkując ją mieć należy na względzie, iż życie ludzkie jest wartością bezcenną i żadna kwota nie jest w stanie zrekompensować straty osoby bliskiej, w związku z tym celem zadośćuczynienia jest jedynie złagodzenie doznanych cierpień i wyrządzonej krzywdy. Trafnie Sąd Okręgowy stwierdził, iż wysokość zadośćuczynienia przyznawanego w oparciu o art. 448 k.c. w zw. z art. 24 §1 k.c. musi być adekwatna w tym znaczeniu, że powinna uwzględniać – z jednej strony rozmiar doznanej krzywdy, z drugiej zaś – powinna być utrzymana w rozsądnych granicach odpowiadających aktualnym warunkom i stopie życiowej społeczeństwa, zaś zindywidualizowana ocena tych kryteriów pozostawiona jest uznaniu sędziowskiemu. Trafnie też Sąd Okręgowy uznał, iż czynnikami istotnymi, wyznaczającymi rozmiar wyrządzonej powódce krzywdy są: stopień wzajemnej bliskości powódki ze zmarłym, wpływ śmierci ojca na funkcjonowanie powódki w codziennym życiu oraz stopień nasilenia cierpień, jakich doznała w wyniku straty ojca, w szczególności długotrwałość okresu żałoby i stopień nasilenia tej żałoby. Czynniki te wykazywały zdecydowanie większą intensywność u powódki niż u jej brata. W tej materii trafnie akcentuje apelująca, iż ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynika, iż jej więź z ojcem była silniejsza niż więź jej brata, jako że ona nadal mieszkała z ojcem, spędzała z nim wolny czas, dzieliła z nim zainteresowania i pasje, jak i pozostawała na utrzymaniu ojca, podczas gdy jej brat zamieszkiwał oddzielnie, miał już swoje własne życie, a żałoba nie przebiegała u niego w tak przewlekły sposób i nie trwa nadal, jak u powódki. Biorąc pod uwagę te czynniki, a zwłaszcza długotrwałość i przewlekłość występującego u powódki okresu żałoby, Sąd Apelacyjny uznał, iż należne powódce zadośćuczynienie powinno być o 20% (czyli o 10.000zł) wyższe, niż zadośćuczynienie przyznane bratu powódki i w oparciu o art. 386 §1 k.p.c. częściowo uwzględnił apelację. Podwyższenie zasądzonego zadośćuczynienia do 46.000zł, skutkowało ustaleniem, iż ostatecznie powódka utrzymała się ona ze swym roszczeniem w 54%, a skoro poniosła koszty procesu w kwocie 5.086,22zł (1.000zł - opłata od pozwu, 3.600zł - wynagrodzenie pełnomocnika, 17zł - opłata skarbowa od pełnomocnictwa, 224,22 zł - koszty dojazdu i 245zł – koszty opinii biegłej), a pozwany poniósł 3.617zł z tytułu kosztów zastępstwa procesowego i opłaty skarbowej od pełnomocnictwa, to z proporcjonalnego do wyniku sporu rozliczenia tych kosztów, dokonanego stosownie do art. 100 zdanie pierwsze k.p.c. wynika, iż pozwany powinien zwrócić powódce 1.083zł. Koszty te są niższe, niż zasądzone w zaskarżonym wyroku, ponieważ Sąd Okręgowy błędnie przyjął, iż powódka poniosła opłatę od pozwu w kwocie 4.300zł, podczas gdy była zwolniona od tej opłaty w części przenoszącej 1.000zł. Zmianie rozstrzygnięcia o kosztach na niekorzyść apelującej nie stoi na przeszkodzie wynikający z art. 384 k.p.c. zakaz reformationis in peius, ponieważ nie dotyczy on orzeczenia o kosztach procesu (postanowienie Sądu Najwyższego z 22 czerwca 2010r. sygn.. akt IV CZ 42/10; ONNC-ZD 2011/2/26). Nadto, stosownie do art. 113 ust. 1 i 2 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jedn. Dz.U. z 2016r., poz. 623) obie strony powinny pokryć koszty sądowe, od uiszczenia których powódka była zwolniona, tj. 3.300zł, dlatego też Sąd Apelacyjny, nakazał pobrać na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Katowicach od pozwanego 54% tych kosztów, tj. 1.782zł, a od powódki z zasądzonego roszczenia 46% tej kwoty, tj. 1.518zł.

Żądanie podwyższenia zadośćuczynienia o więcej niż 10.000zł, Sąd Apelacyjny uznał za wygórowane i z tej przyczyny – na podstawie art. 385 k.p.c. – w tym zakresie apelację oddalił. Koszty postępowania apelacyjnego, Sąd Apelacyjny rozdzielił stosunkowo na tej samej zasadzie, co koszty postępowania przed Sądem Okręgowym - w oparciu o art. 100 zdanie pierwsze k.p.c. - przy przyjęciu, iż powódka utrzymała się ze swym roszczeniem w postępowaniu apelacyjnym w 1/3 i poniosła koszty w kwocie 5.382zł (1.500zł - opłata sądowa; 3.600zł - wynagrodzenie pełnomocnika w stawce minimalnej określonej w §2 pkt. 5 w zw. z § 10 ust. 1 pkt. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015r.; Dz.U. z 2015r., poz. 1800 i 336,33zł - koszty dojazdu). Rozliczenie to doprowadziło do zasądzenia od pozwanego na rzecz powódki ok. 1/3 tychże kosztów, tj. 1794zł.

SSO Artur Żymełka SSA Zofia Kawińska-Szwed SSA Joanna Naczyńska