Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 listopada 2016 r.

Sąd Rejonowy we Włocławku Wydział I Cywilny

Przewodniczący: SS R Aneta Kurdubska

Protokolant: sekr. sądowy Agnieszka Woźniak-Wiliszewska

po rozpoznaniu w dniu 14 listopada 2016 r. we Włocławku

sprawy z powództwa G. P. (1), G. P. (2)

przeciwko T. O., M. O.

o zniesienie służebności drogi koniecznej

1.  oddala powództwo;

2.  zasądza od powodów G. P. (1), G. P. (2) solidarnie na rzecz pozwanych T. O., M. O. kwotę 257 zł ( dwieście pięćdziesiąt siedem ) tytułem zwrotu kosztów postępowania;

3.  nakazuje pobrać od powodów G. P. (1), G. P. (2) solidarnie na rzecz Skarbu Państwa-Sądu Rejonowego we Włocławku kwotę 35 zł (trzydzieści pięć złotych) tytułem wydatków tymczasowo poniesionych w sprawie przez Skarb Państwa - Sąd Rejonowy we Włocławku.

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 3 lipca 2015 r. powodowie wnieśli o zniesienie służebności drogi koniecznej ustanowionej postanowieniem Sądu Rejonowego z dnia 25 listopada 2005 r. sygn. akt I Ns 1428/03 na nieruchomości obciążonej, dla której w Sądzie Rejonowym we Włocławku w Wydziale Ksiąg Wieczystych prowadzona jest księga wieczysta o nr (...), będącej własnością Gminy M. W. w użytkowaniu wieczystym powodów do dnia 1 października 2083 r. położonej we W. przy ul. (...) a stanowiącej działkę o nr (...) w pasie gruntu oznaczonym w opinii biegłego sądowego geodety E. K. o powierzchni 185 m ² , na rzecz każdoczesnego właściciela nieruchomości władnącej położonej we W. przy ul. (...) i Z., stanowiącej działki nr (...), dla której w SR we Włocławku Wydziale Ksiąg Wieczystych prowadzona jest księga wieczysta (...), oraz o obciążenie powodów kosztami procesu w zakresie kosztów sądowych.

W uzasadnieniu pisma wskazali, iż aktem notarialnym z dnia 8 października 2014 r. nabyli od Spółdzielni Budowlano-Mieszkaniowej Budownictwa (...) prawo wieczystego użytkowania działek (...) położonych przy ul. (...) we W.. Jedna z nabytych przez powodów działek (...) obciążona jest służebnością drogi koniecznej na rzecz nieruchomości władnącej stanowiącej własność pozwanych M. i T. małż. O.. Dalej wskazali, iż pozwani od samego początku ustanowienia drogi koniecznej nie wykonywali tej służebności i nie korzystali z ustanowionej drogi, przede wszystkim z tego względu, że posiadają odpowiedni dostęp do swojej nieruchomości od strony ul. (...). Powodowie na nabytych działkach chcą pobudować dom dla swojej córki, a ustanowiona służebność, ustanowiona na „wszelki wypadek” w konsekwencji uniemożliwia powodom przystąpienie do realizacji zamierzeń inwestycyjnych. Dodali, iż nieruchomość ta jest niepotrzebna pozwanym a dla powodów jest szczególnie uciążliwa. Wskazali, iż okoliczności te w pełni wyczerpują przesłanki art. 294 k.c. do zniesienia służebności drogi koniecznej bez wynagrodzenia.

W odpowiedzi na pozew pełn. pozwanych wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz obciążenie powodów kosztami postępowania, w tym kosztami zastępstwa procesowego faktycznie poniesionymi przez stronę pozwaną.

Pozwani wskazali, iż nie nastąpiła zmiana stosunków w rozumieniu art. 294 k. c. a nawet jeżeli doszłoby do zmiany stosunków to w jej skutek służebność nie stała się dla powodów szczególnie uciążliwa. Służebność drogi koniecznej jest nadal konieczna dla prawidłowego korzystania z nieruchomości władnącej, bowiem nieruchomość władnąca nie posiada innego dostępu do drogi publicznej. Nadto pozwani nie wyrażają zgody na zniesienie służebności drogi koniecznej, albowiem nieruchomość władnąca nie posiada innego dostępu do drogi publicznej niż poprzez działkę nr (...). Nieruchomość władnąca nie posiada dostępu do drogi publicznej od strony ul. (...) , bowiem działką władnącą od drogi publicznej dzielą działki (...) na których nie ustanowiono służebności drogi koniecznej. Pozwani próbowali uzyskać dostęp do ul. (...) jednak bezskutecznie. Podniósł iż powodowie od samego początku utrudniali pozwanym dostęp do nieruchomości władnącej naruszając wyznaczoną służebność poprzez wybudowanie nie niej ogrodzenia, budowli oraz poprzez dokonanie nasadzeń.

Sąd Rejonowy ustalił, co następuje:

Postanowieniem z dnia 25 listopada 2005 r. wydanym w sprawie I Ns 1428/03 Sąd Rejonowy we Włocławku ustanowił na nieruchomości obciążonej, wpisanej do księgi wieczystej, wówczas w użytkowaniu wieczystym Spółdzielni Budowlano – Mieszkaniowej Budownictwa (...) pod patronatem (...) we W. do dnia 1 października 2083 r., w części stanowiącej działkę gruntu oznaczoną nr 7/62 w pasie gruntu oznaczonym w opinii biegłego sądowego geodety inż. E. K. (2) z dnia 1 lipca 2005 r., na mapie sytuacyjnej punktami 817-2-1-8 o powierzchni 185 m2 na rzecz każdoczesnego właściciela nieruchomości władnącej położonej przy ul. (...) i Z., stanowiącej działki gruntu oznaczone numerami 7/54, 166/96, 166/97, 166/98, 166/99, 166/100, 166/101, 166/102, 166/103, 166/104 dla której to nieruchomości Sąd Rejonowy we Włocławku prowadzi księgę wieczystą Kw (...). Droga konieczna ustanowiona na działce (...) wzdłuż granicy działki obciążonej i działki powodów 7/54 miała szerokość 10,91 m i rozciągała się od prawego narożnika działki (...) do narożnika graniczącego z działką (...).

Służebność została ujawniona w Dziale I – SP księgi wieczystej nieruchomości władnącej (...) oraz w Dziale III księgi wieczystej nieruchomości obciążonej (...).

Dowód: akta sprawy I Ns 1428/03, k. 2 – 4, postanowienie z dnia 25 listopada 2005 r., k. 112

akta sprawy I Ns 1428/03, opinia geodezyjna, k. 72 – 73

akta sprawy I Ns 1428/03, protokół z oględzin z dnia 11 maja 2005 r.,

Nieruchomość obciążona – działka gruntu oznaczona numerem ewidencyjnym (...) w dacie ustanowienia służebności stanowiła własność Gminy M. W. i znajdowała się w użytkowaniu wieczystym Spółdzielni Budowlano – Mieszkaniowej Budownictwa (...) pod patronatem (...) we W.. Dla przedmiotowej działki w Sądzie Rejonowym we Włocławku została urządzona księga wieczysta (...).

Dowód: akta sprawy I Ns 1428/03, k. 112

Powodowie T. O. i M. O. są we wspólności majątkowej małżeńskiej właścicielami nieruchomości położonej we W. przy ul. (...) – działek oznaczonych numerami ewidencyjnymi: 7/54, 166/96, 166/97, 166/98, 166/99, 166/100, 166/101, 166/102, 166/103, 166/104, dla której to nieruchomości w Sądzie Rejonowym we Włocławku jest urządzona księga wieczysta nr (...). Działki nabyli z myślą o budowie szeregu garaży.

Dowód: akta księgi wieczystej WL1W/00049249/7,

Powodowie G. P. (2) i G. P. (1) od sierpnia 2004 r. są właścicielami nieruchomości położonej we W. przy ul. (...) stanowiącej działkę ewidencyjną oznaczoną numerem (...). W chwili zakupu przez pozwanych w 2004 r. działki (...) teren nabytej nieruchomości był ogrodzony.

W użytkowaniu pozwanych znajdowała się również stanowiąca własność Gminy M. W. działka gruntu oznaczona numerem ewidencyjnym (...). Pozwany dysponowali zgodą na użytkowanie w/w działek wydaną przez użytkownika wieczystego gruntu – Spółdzielnię Budowlano – Mieszkaniową Budownictwa (...) pod patronatem (...) we W..

Pozwani nie byli uczestnikami postępowania w sprawie I Ns 1428/03 o ustanowienie służebności drogi koniecznej. Skarga pozwanych o wznowienie postępowania w tej sprawie zarejestrowana pod sygnaturą I Ns 1254/12 została prawomocnie odrzucona postanowieniem z dnia 15 grudnia 2014 r. wydanym w sprawie I Ns 1254/12

Dowód: zeznania powoda G. P. (2) - k. 187-188, 84-84v

zeznania powódki G. P. (1) - k. 188, 84v

okoliczności bezsporne

Pozwani mieli ograniczoną możliwość korzystania ze swoich działek, albowiem nnnieruchomości obciążonej częściowo znajdowało się ogrodzenie, które uniemożliwiało wjazd na teren nieruchomości władnących ciężkim sprzętem i większymi pojazdami. Jedynie okresowo pozwani korzystali ze służebności, by wjechać na teren nieruchomości, skosić trawę, posprzątać teren. Na teren wjeżdżali korzystając ze służebności jedynie traktorem z przyczepą i kosiarką. Większym sprzętem z powodu postawionego ogrodzenia nie mogli wjechać.

Pozwani nie mogąc skorzystać z ustanowionej służebności i wjechać na teren swoich dziełek ciężkim sprzętem wystąpili o tymczasową zgodę na wjazd od strony ul. (...). Tymczasową zgodę na nawiezienie ziemi i wyrównanie terenu na wjazd od ul. (...) otrzymali od Zarządu Dróg. Gdy pozwani zaczęli nawozić ziemię, mieszkańcy ul. (...) postawili znak zakazu wjazdu i wezwali policję.

Pozwani zwracali się do powodów o przesunięcie ogrodzenia w 2008 r. , wskazując iż nie mogą w pełni korzystać z ustanowionej służebności. Mimo pisma, powodowie nie zastosowali się do wezwania i nie przesunęli ogrodzenia poza granice działki.

Dowód: zeznania powoda G. P. (2) - k. 187-188, 84-84v

zeznania pozwanego T. O. - k. 188-188v, 84v-85

zeznania pozwanej M. O. - k. 189, k. 85

protokół z oględzin nieruchomości - k. 103-103v

W 2012 r. T. O. i M. O. wystąpili przeciwko G. P. (1) i G. P. (2) z powództwem o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie naruszeń, polegające między innymi na usunięciu ogrodzenia z działki (...).

bezsporne

Pismem z dnia 18 października 2012 r. pozwani zwrócili się do Prezydenta Miasta W. o uregulowanie dostępu jego działek do drogi publicznej od strony ul. (...). W odpowiedzi Prezydenta Miasta W. poinformował pozwanych iż (...) wszczął już w 2005 r. postępowanie w sprawie nabycia z mocy prawa z dniem 1 stycznia 1999 r. przez Gminę M. W. nieruchomości oznaczonej geodezyjnie jako działka (...) zajętej pod drogę publiczną zaliczaną do dróg gminnych- ul. (...). Decyzją z dnia 9 maja 2008 r. Wojewoda (...) odmówił stwierdzenia nabycia z mocy prawa przedmiotowej nieruchomości przez Gminę M. W.. Stanowisko Wojewody podtrzymał decyzją z dnia 12. Marca 2010r. Minister Infrastruktury, nie przychylając się tym samym do wniosku (...). Jednocześnie poinformowano w piśmie pozwanych iż nieruchomości ich nie posiadają bezpośredniego dostępu do drogi publicznej do ul. (...), albowiem oddzielone są działkami będącymi w użytkowaniu Spółdzielni Budowlano-Mieszkaniowej budownictwa (...) pod patronatem (...).

Dowód: pismo z dnia 7 grudnia 2012 r. -k. 47

Od strony ul. (...) działki będące własnością pozwanych nie mają dostępu do ul. (...). Oddzielone się działkami nr (...) oznaczone jako użytek gruntowy drogi i 166/91 oznaczona jako użytek gruntowy - tereny mieszkaniowe. Działki są własnością Gminy M. W. w użytkowaniu wieczystym Spółdzielni Budowlano-Mieszkaniowej budownictwa (...) pod patronatem (...).

Dowód: pismo z dnia 24 marca 2016 r. -k. 93

Działka (...) od wschodniej strony graniczy z działką (...), zaś od południa z działką pozwanych oznaczoną numerem 7/54. Obszar zajęty pod służebność drogi koniecznej stanowiący część działki (...) ma powierzchnię 185 m2, od strony granicy z działką pozwanych 7/54 rozciąga się na długości 10,91 m. W chwili obecnej na działce (...) na całej długości działki, wzdłuż granicy z działką (...) znajduje się ogrodzenie posesji pozwanych. Ogrodzenie posesji pozwanych znajdujące się pomiędzy działkami (...) nie biegnie prostopadle, lecz patrząc od strony północnej odchyla się w kierunku wschodnim wchodząc w przestrzeń części działki (...), na której ustanowiona została droga konieczna. W efekcie dostępna dla powodów (nie ogrodzona) przestarzeń działki (...) wzdłuż granicy z działką (...) ma szerokość 6,85 m. Po zewnętrznej stronie ogrodzenia, na działce (...) znajdują się należące do pozwanych nasadzenia z drzew i krzewów zajmujące na powierzchni działki (...) pas o szerokości ok. 2,50 m co powoduje, że wolna przestrzeń umożliwiająca przejazd na działkę (...) ma szerokość ok. 4 m.

Ogrodzenie posesji należącej do pozwanych znajduje się na działce (...) co najmniej od 2006 r.

Dowód: protokół z oględzin nieruchomości - k. 103-103v

protokół z oględzin nieruchomości z dnia 13 października 2015 r., k. 140 – 141 akt I C 688/12

zdjęcia - k. 83

Pozwani G. P. (2) i G. P. (1) w 2014 r. nabyli od Spółdzielni Budowlano – Mieszkaniowej Budownictwa (...) pod patronatem (...) we W. prawo użytkowania wieczystego nieruchomości położonej we W. przy ul. (...) składającej się z działek oznaczonych ewidencyjnie numerami 7/62 i 7/63. Przedmiotowe działki zostały przeniesione do nowej księgi wieczystej (...)

W Dziale III księgi wieczystej (...) ujawniona została służebność drogi koniecznej obciążająca działkę (...) na rzecz każdoczesnego właściciela działek o numerach ujawnionych w księdze wieczystej (...). Obciążenie z tytułu służebności drogi koniecznej przepisano w związku z odłączeniem dziełek z Kw (...)

Powodowie jeszcze przed nabyciem użytkowania wieczystego działek wiedzieli o ustanowieniu służebności drogi koniecznej, która obciąża działkę nr (...). Posiadając tą wiedzę i wiedząc o ujawnionym wpisie w dziale III księgi wieczystej zdecydowali się nabyć prawo użytkowania obciążonej działki z przeznaczeniem jej na cel budowlany - budowę domu dla siedemnastoletniej córki.

Dowód: akta księgi wieczystej WL1W/00092224/2,

zeznania powoda G. P. (2) - k. 187-188, 84-84v

Od chwili ustanowienia służebności drogi koniecznej na działce nr (...) nie postawały na pobliskich terenach żadne nowe inwestycje. Nie zmieniło się również przeznaczenie gruntów. Teren działki nr (...) ma to samo przeznaczenie. Podobnie nie zmieniło się przeznaczenie działek władnących jak i sposób iż użytkowania rzez pozwanych.

Dowód: zeznania powódki G. P. (1) - k. 188, 84v

zeznania pozwanego T. O. - k. 188-188v, 84v-85

Wyrokiem z dnia 29 kwietnia 2016 r. w sprawie I C 688/12 nakazano G. P. (1) i G. P. (2) solidarnie aby przywrócili T. O. i M. O. stan zgodny z prawem poprzez usunięcie ogrodzenia i nasadzeń z drzew i krzewów znajdujących się na działce oznaczonej numerem ewidencyjnym (...), położonej we W. przy ul. (...), dla której w Sądzie Rejonowym we Włocławku jest urządzona księga wieczysta (...), która to nieruchomość jest obciążona służebnością drogi koniecznej m.in. na rzecz każdoczesnego właściciela nieruchomości władnącej tj. działki oznaczonej numerem (...) położonej we W. przy ul. (...), dla której to nieruchomości w Sądzie Rejonowym we Włocławku jest urządzona księga wieczysta (...) oraz zakazuje im czynienia małż. O. jakichkolwiek przeszkód w wykonywaniu przez nich służebności drogi koniecznej obciążającej działkę oznaczoną numerem (...). Od wydanego orzeczenia została złożona przez małż. P. apelacja. Sąd Okręgowy po rozpoznaniu apelacji zmienił zaskarżony wyrok w punkcie 1 (pierwszym) w ten sposób, że nakazał G. P. (1) i G. P. (2) przywrócenie na rzecz T. i M. małż. O. stanu zgodnego z prawem poprzez usunięcie ogrodzenia usytuowanego na nieruchomości oznaczonej numerem ewidencyjnym (...), położonej we W. przy ul. (...), dla której w Sądzie Rejonowym we Włocławku urządzona jest księga wieczysta (...), która to nieruchomość jest obciążona służebnością drogi koniecznej min. na rzecz każdoczesnego właściciela nieruchomości władnącej tj. działki oznaczonej numerem (...) położonej we W. przy ul. (...), dla której to nieruchomości prowadzona jest w Sądzie Rejonowym we Włocławku księga wieczysta (...) oraz zakazuje im czynienia małż. O. w przyszłości jakichkolwiek przeszkód w wykonywaniu przez nich służebności drogi koniecznej obciążającej nieruchomość objętą księgą wieczystą (...)

Dowód: wyrok Sądu Rejonowego w sprawie I C 688/12 - akta sprawy I C 688/12 k. 202,

wyrok Sądu Okręgowego - akta sprawy I Ca 179/16 k. 255

Ulica (...) nie jest drogą publiczną.

Dowód: wydruk z wykazem dróg publicznych - k. 110-129

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Powództwo okazało się bezzasadne.

Ustaleń faktycznych Sąd dokonał na podstawie dowodu z przesłuchania stron, dowodów z dokumentów przedstawionych przez strony oraz na podstawie akt sprawy I C 688/12 i INs 1428/03. Sąd dał w całości wiarę dowodom z dokumentów albowiem nie budziły one wątpliwości Sądu. Żadna ze stron nie kwestionowała również ich wiarygodności. Na wiarygodność zasługiwały również zeznania stron. Co do faktów były one spójne i jednolite. Różniły się jedynie co do tego czy ustanowiona służebność drogi koniecznej jest potrzebna pozwanym i czy w obecnym stanie jest wystarczająca. Sąd oddalił wniosek pełn. powodów o wezwanie do udziału w sprawie Gminy M. W. oraz wnioski dowodowe zgłoszone w piśmie z dnia 14 kwietnia 2016 r. w tym między innymi dopuszczenie dowodu z opinii biegłego geodety, albowiem w ramach toczącego się postępowania Sąd nie mógł ustanawiać innej służebności drogi koniecznej czy też badać czy hipotetycznie ustanowienie innej służebności drogi koniecznej jest możliwe. Bez znaczenia jest również czy Sąd ustanawiający służebność drogi koniecznej brał pod uwagę ,że ulica (...) nie jest drogą publiczną, albowiem orzeczenie w sprawie I Ns 1428/03 jest prawomocne , i w chwili obecnej niewzruszalne. Badanie obecnie, czy Sąd Rejonowy w sprawie I Ns 1428/03 słusznie ustanowił w ten sposób służebność drogi koniecznej, pomimo że ul. (...) nie była i nie jest drogą publiczną stanowiło by ingerencję sądu orzekającego w prawomocne orzeczenia innego Sądu. W toczącym się postępowania Sąd badana jedynie czy zaszły któreś z przesłanek art. 294 k.c. lub 295 k.c. będącymi przesłankami zniesienia służebności drogi koniecznej.

Służebność gruntowa, to uprawnienie przysługujące każdoczesnemu właścicielowi nieruchomości władnącej, tj. takiej, której właściciel może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej (na której ustanowiona jest służebność), niezależnie od osoby samego właściciela czy zmian podmiotowych zachodzących w strukturze własnościowej tych nieruchomości.

Służebności gruntowe zostały co do zasady uregulowane w art. 285 – 295 Kodeksu cywilnego (k.c.). W określonych sytuacjach właściciel nieruchomości obciążonej może żądać zniesienia służebności ustanowionej na jego nieruchomości.

Przepisy kodeksu cywilnego przewidują możliwość żądania przez właściciela nieruchomości obciążonej zniesienia ustanowionej służebności gruntowej za wynagrodzeniem lub bez wynagrodzenia, zależnie od okoliczności sprawy.

W przedmiotowej sprawie pełn. powodów powoływał się na treść art. 294 k.c. a więc przewidującego zniesienie służebności drogi koniecznej za wynagrodzeniem. Pełnomocnik powodów wnosił jednak o zniesienie tej służebności bez wynagrodzenia, powołując się na fakt, iż powodowie od chwili stania się właścicielem działki (...) tj. od października 2014 r. nie otrzymali od pozwanych również wynagrodzenia za ustanowiona służebność. Pozwani nie wyrażali zgody na zniesienie służebności a tym bardziej nie wyrażali zgody na zaniesienie służebności bez wynagrodzenia.

Zgodnie z art. 294 k.c. właściciel nieruchomości obciążonej może żądać zniesienia służebności gruntowej za wynagrodzeniem, jeżeli wskutek zmiany stosunków służebność stała się dla niego szczególnie uciążliwa, a nie jest konieczna do prawidłowego korzystania z nieruchomości władnącej. Roszczenie o zniesienie służebności przysługuje również użytkownikowi wieczystemu (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 22.10.1968 roku, III CZP 98/68.)

Nie każda zmiana kontekstu społeczno-gospodarczego, w którym istnieje służebność gruntowa powoduje powstanie roszczenia o zniesienie służebności gruntowej. Za zmianę stosunków uważa się zdarzenie, w wyniku którego nastąpiła zmiana okoliczności dotycząca zarówno konkretnego stosunku służebności, jak i stosunków społeczno - gospodarczych w ogólności (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13.12.1977 roku, III CRN 301/77). Dokonywanie oceny, czy mamy do czynienia ze zmianą stosunków relewantną w świetle art. 294 k.c. powinno odbywać się poprzez porównanie stanu stosunków istniejących w dacie ustanowienia służebności gruntowej lub ostatniego ustalenia jej treści lub sposobu wykonywania , ze stanem stosunków istniejących w dacie orzekania. Zmiana stosunków stanowiąca przesłankę zastosowania art. 294 k.c. powinna być zewnętrzna zarówno względem właściciela nieruchomości obciążonej jak i względem właściciela nieruchomości władnącej. Zmiana stosunków osobistych pomiędzy właścicielem nieruchomości obciążonej i właścicielem nieruchomości władnącej nie stanowi zmiany stosunków umożliwiających dochodzenia roszczenia na podstawie art. 294 k.c. (tak też uchwała SN z 7.12.1964 r., III CO 61/64, OSN 1965, Nr 6, poz. 95). Zmiana stosunków, poza zewnętrznym charakterem względem właścicieli powinna być także względnie trwała i obiektywna. Bez znaczenia jest czy zmiana stosunków dotyczy jedynie nieruchomości władnącej czy też nieruchomości obciążonej. Zmiana ta musi skutkować nadto szczególną uciążliwością po stronie właściciela nieruchomości obciążonej oraz powinna dotyczyć sfery gospodarczej i pozostawać w związku przyczynowym z wytworzeniem się stanu rzeczy szczególnie uciążliwego dla właściciela nieruchomości obciążonej. To, czy służebność stała się szczególnie uciążliwa dla właściciela nieruchomości obciążonej jak również czy jest konieczna do prawidłowego korzystania z nieruchomości władnącej, podlega ocenie z punktu widzenia społeczno – gospodarczego przeznaczenia obu nieruchomości (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 03.04.1985 roku, III CRN 75/85). Przy badaniu przesłanki „szczególnej uciążliwości służebności gruntowej” należy uwzględniać aktualny sposób korzystania z nieruchomości obciążonej oraz sposób wykonywania służebności gruntowej. Szczególna uciążliwość powinna mieć charakter obiektywny (tak też uchwała SN z 7.12.1964 r. ). Do skutecznego dochodzenia roszczenia o zniesienie służebności nie wystarczy bowiem, że służebność stała się szczególnie uciążliwa dla właściciela nieruchomości obciążonej z jego subiektywnego punktu widzenia.

W wyniku zmiany okoliczności istniejąca służebność musi stracić swoje kluczowe znaczenie dla korzystania z nieruchomości władnącej. Dotyczyć to będzie zarówno sytuacji, gdy stanie się ona zupełnie zbędna, jak i sytuacji, w których służebność dalej będzie korzystna dla właściciela nieruchomości władnącej, jednak stanie się możliwe korzystanie z tej nieruchomości w inny sposób.

Jeżeli w wyniku zmiany stosunków służebność przestała być konieczna dla korzystania z nieruchomości władnącej, ale nie będzie miała uciążliwego charakteru dla właściciela nieruchomości obciążonej, nie jest dopuszczalne roszczenie o zniesienie służebności na podstawie art. 294 k.c.

Jedynie gdy wskazane przesłanki są łącznie spełnione, właścicielowi nieruchomości obciążonej przysługuje uprawnienie do żądania zniesienia służebności. Zniesienie na podstawie wskazanego przepisu następuje jednakże jedynie za wynagrodzeniem.

To na właścicielach nieruchomości obciążonej występujących z żądaniem zniesienia służebności ciąży obowiązek udowodnienia istnienia przesłanek do zniesienia tej służebności.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy wskazać należy, iż służebność drogi koniecznej została ustanowiona w celu zwiększenia użyteczności działek pozwanych aby zapewnić nieruchomościom dostęp do drogi albowiem w chwili nabywania przez pozwanego działek nie miały one dostępu do żadnej drogi. Zauważyć należy, iż pozwani nabyli działki które są nieruchomościami władnącymi z myślą o budowie inwestycji w postaci szeregu garaży. Ustanowienie służebności drogi koniecznej było im niezbędne w celu dostępu do swoich działek a w przyszłości w celu wjazdu parkujących na teren garażów.

Jak już zostało powiedziane nie każda zmiana stosunków otwiera i uzasadnia możliwość zniesienia służebności gruntowej lecz tylko taka, która pozostaje w bezpośrednim związku z wytworzeniem się stanu rzeczy szczególnie uciążliwego dla właściciela nieruchomości obciążonej. Rozważenia wymaga, czy w ogóle doszło do zmiany stosunków o charakterze gospodarczym, które wywołały szczególną uciążliwość dla właściciela nieruchomości obciążonej. Pozwani nabyli nieruchomości, które w olanie zagospodarowania przestrzennego stanowią część terenu zabudowy mieszkaniowej z usługami nieuciążliwymi i zielenią towarzyszącą oraz z możliwością wtórnych podziałów, która nadal nieruchomością o takim przeznaczeniu pozostała. Pozwani już w momencie nabywania działek wskazywali, iż mają zamiar zbudować tam garaże dla okolicznych mieszkańców. Pozwani do chwili obecnej nie rozpoczęli jeszcze budowy inwestycji. Do tej pory zajmowali się porządkowaniem terenu, nawożeniem ziemi, wyrównywaniem terenu i koszeniem trawy oraz wywożeniem śmieci. Pozwani zajmowali się również formalnymi czynnościami, tj, wystąpili o pozwolenie na budowę. Większych działań pozwani nie mogli również podjąć z uwagi na okoliczność, iż powodowie postawili na działce nr (...) ogrodzenie, przez co służebność drogi koniecznej była dużo mniejsza niż to wynikało z postanowienia Sądu o ustanowieniu służebności. Przez posadowienie przez powodów ogrodzenie, wjazd na teren nieruchomości pozwanych był dużo mniejszy. Nie każdy pojazd mógł przejechać przez bramę. Przyznać należy, iż pozwani do chwili obecnej nie rozpoczęli budowy inwestycji. Powodowie zaś już od 2004 r. byli w posiadaniu i użytkowali działkę na 7/62. Jest to działka przeznaczona na budownictwo mieszkaniowe. Takie przeznaczenie ma również w chwili obecnej. W 2014 r. powodowie nabyli użytkowanie wieczyste do tej działki. Od dawna wiedzieli o ustanowionej służebności drogi koniecznej. Powodowie bowiem, sami przyznali, iż pozwani zwracali się do nich o usunięcie ogrodzenia już w 2008 r. Pomimo wezwania nie zrobili tego. Znali nr księgi wieczystej działki obciążonej, a tam w dziale III znajduje się wpis o ustanowionej służebności drogi koniecznej. Mając zatem na uwadze powyższe okoliczności trudna jest do przyjęcia konstatacja jakoby doszło do zmiany stosunków, tym bardziej, iż zmiana stosunków w rozumieniu art. 294 kc oznacza zarówno zmianę okoliczności związanych z wykonywaniem konkretnej służebności gruntowej, jak i ogólną zmianę stosunków społeczno-gospodarczych. Z istoty służebności drogi koniecznej wynika, iż powodowie nabywając nieruchomość obciążoną służebnością drogi koniecznej, a wcześniej ją użytkując musieli posiadać świadomość, iż po ich nieruchomości będą poruszały się pojazdy. Wynika to bowiem z istoty służebności drogi koniecznej. Dokonanie jakiejkolwiek inwestycji na nieruchomości władnącej oznacza konieczność dojeżdżania do nieruchomości samochodami , ciągnikami, innymi maszynami, co z pewnością skutkowałoby znacznie poważniejszym uszkodzeniem nawierzchni służebności (które – co wymaga podkreślenia w chwili obecnej nie występuje, albowiem pozwani nie mogą w pełnym zakresie korzystać ze służebności poprzez postawione przez powodów ogrodzenie), większym hałasem oraz zanieczyszczeniem środowiska spalinami.

Brak jest również w materiale dowodowym podstaw, które prowadziłyby do wniosku, iż doszło pomiędzy stronami do takiej zmiany stosunków osobistych znajdujących podłoże czy to w uporczywym korzystaniu przez pozwanych ze służebności ponad potrzebę by dokuczyć powodom, która uzasadniałaby zniesienie służebności.

Konkludując – zdaniem Sądu – w niniejszej sprawie nie doszło do zmiany stosunków polegającej na zmianie okoliczności związanych z wykonywaniem służebności gruntowej, ani na innej zmianie w zakresie stosunków społeczno-gospodarczych. Korzystanie ze służebności nie stało się także szczególnie uciążliwe, bowiem z samego założenia służebność ma na celu zwiększenie użyteczności nieruchomości władnącej, zaś właściciel nieruchomości obciążonej w przypadku służebności przejazdu przyjmuje na siebie obowiązek znoszenia ruchu pojazdów. Podkreślenia także wymaga, iż samo zwiększenie częstotliwości korzystania z drogi co do zasady nie stanowi zmiany stosunków w rozumieniu art. 294 kc. Choć właściciel nieruchomości władnącej nie może w dążeniu do rozwoju gospodarczego własnej nieruchomości zwiększyć bez żadnych konsekwencji niedogodności nieruchomości służebnej, to jednak w okolicznościach sprawy nie sposób przyjąć, by przy obecnej częstotliwości ruchowej pojazdów odbywającej się raz do roku, stanowiła szczególną uciążliwość dla powodów. Podkreślić należy, iż powodowie nabywając prawo użytkowania wieczystego działki nr (...) mieli pełną świadomość iż jest ona obciążona służebnością drogi koniecznej. Mając tą świadomość nabyli nieruchomość. Należy zatem stwierdzić, co sam powód przyznał, iż nabywając nieruchomość, już miał zamiar wnosić o zniesienie służebności drogi koniecznej.

Wskazać należy, iż powodowie w rzeczywistości w ogóle nie wypowiedzieli się, czy w ich odczuciu korzystanie przez pozwanych ze służebności stało się szczególnie uciążliwe. W rzeczywistości bowiem pozwani do tej pory mieli bardzo ograniczoną możliwość korzystania ze służebności. Powodowie zostali zobowiązani wyrokiem Sądu w sprawie I C 688/12 do usunięcia ogrodzenia i umożliwienia pozwanym korzystania ze służebności drogi koniecznej. Pomimo prawomocnego orzeczenia do chwili obecnej nie usunęli ogrodzenia. W rzeczywistości powodowie nie odczuli jeszcze w ogóle korzystania przez pozwanych z ustanowionej służebności drogi koniecznej a ich powództwo została wytoczone jakby na przyszłość, tzn. obawiają się tego co może nastąpić - jak będzie wyglądało korzystanie ze służebności drogi koniecznej. W relacji powodów i pozwanych można dopatrzeć się również wzajemnej niechęci, jednak jak to już zostało wyżej wyjaśnione, wzajemne stosunki osobiste pomiędzy właścicielami nieruchomości nie stanowią zmiany stosunków umożliwiającej dochodzenia zniesienia służebności .

Przesłanki uzasadniające zniesienie służebności gruntowej opisane w art. 294 kc powinny występować łącznie i w sytuacji gdy nie doszło do zmiany stosunków pozostających w związku z wytworzeniem się stanu szczególnie uciążliwego, należałoby pominąć badanie, czy istnieje dalsza konieczność istnienia służebności warunkująca prawidłowe korzystanie z nieruchomości władnącej. Niemniej jednak wskazania wymaga, iż zniesienie służebności gruntowej skutkowałoby zaburzeniem prawidłowości w korzystaniu z nieruchomości będących własnością pozwanych albowiem działki te nie posiadają innego dostępu do jakiejkolwiek drogi. Pełnomocnik powodów wskazywał, iż pozwani mają dostęp do ul. (...) poprzez działkę nr (...). Zauważyć należy jednak iż działka nr (...) nie jest drogą a działką budowlaną w użytkowaniu wieczystym. Pozwani próbowali uzyskać dostęp do ul. (...) i podjęli w tym kierunku kroki, jednakże sprawa została rozstrzygnięta odmownie. Na marginesie należy zauważyć , iż gdyby nawet pozwani uzyskali dostęp do ul. (...) , to przy zrealizowaniu swojej zamierzonej inwestycji - budowy garaży, niezbędne byłyby im dwa wjazdy, jeden przeznaczony na wjazd a drugi na wyjazd. Zatem utrzymanie służebności drogi koniecznej na działce (...) jest konieczne dla prawidłowego korzystania z nieruchomości stanowiącej działkę nr (...) i następnych.

Wskazana konkluzja ma również bezpośrednie przełożenie dla uznania, iż służebność gruntowa nie utraciła znaczenia dla nieruchomości władnącej, co zaś oznacza, iż powództwo oparte na art. 295 kc także nie znajduje uzasadnienia.

Mając na uwadze całokształt dotychczasowych rozważań Sąd doszedł do przekonania, iż służebność gruntowa ustanowiona na działce powodów nie straciła znaczenia dla nieruchomości władnącej, utrzymanie służebności drogi koniecznej na działce nr (...) jest konieczne dla prawidłowego korzystania z nieruchomości władnącej, a przy tym nie nastąpiła taka zmiana stosunków, która spowodowałaby wytworzenie się stanu rzeczy polegającego na szczególnie uciążliwym korzystaniu przez właściciela nieruchomości władnącej ze służebności i na podstawie art. 294 k.c a contrario oddalił powództwo.

O kosztach postępowania Sąd orzekł w oparciu o art. 98 § 1 k.p.c. zgodnie z zasadą tzw. odpowiedzialności za wynik procesu. Mając na uwadze wynik procesu Sąd zasądził od powodów na rzecz pozwanych kwotę 257 zł na którą składa się: opłat od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł oraz wynagrodzenie pełnomocnika w kwocie 240 zł. obliczone na podstawie par. 8 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. W sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu. Z uwagi na poniesienie tymczasowo przez Skarb Państwa wydatków związanych z wyjazdem Sądu na oględziny i kosztem dojazdu w wysokości 35 zł w pkt. 3 wyroku Sąd nakazał pobrać od powodów na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego we Włocławku kwotę 35 zł tytułem nieuiszczonych wydatków.

Mając powyższe na uwadze, należało orzec, jak w sentencji.