Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 1 czerwca 2016 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów w składzie:

Przewodniczący: SSO Jacek Łabuda.

Protokolant: sekretarz sądowy Paulina Ogorzałek

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 1 czerwca 2016 r. w Warszawie sprawy

z powództwa R. G.

przeciwko Bankowi (...) S.A. w G.

o uznanie postanowienia wzorca umowy za niedozwolone

1. oddala powództwo;

2. zasądza od powoda na rzecz pozwanego, tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, kwotę 120 (sto dwadzieścia) złotych;

3. kosztami sądowymi w zakresie opłaty stałej od pozwu, obciąża Skarb Państwa.

SSO Jacek Łabuda

Sygn. akt XVII AmC 1947/14

UZASADNIENIE

Powódka R. G. domagała się uznania za niedozwolone i zakazania wykorzystywania w obrocie z konsumentami postanowień o następującej treści:

1.  „Opłata za wezwanie do zapłaty: 25 zł, 5,00 EURO, 6,00 USD, 8,5 CHF”.

2.  (…) list zwykły wskazany ostatnio Bankowi adres Kredytobiorcy uważany będzie za prawidłowo doręczony, jeżeli nie zostanie odesłany z powrotem przez pocztę do Banku. (…)”

zawartych we wzorcu umowy, którym posługuje się pozwana - Bank (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w G..

Powódka wskazała, że pozwana wprowadziła sporny wzorzec umowy do obrotu prawnego w formie umowy kredytu. Kwestionowane postanowienia zostały zawarte w umowie kredytu oraz „Tabeli prowizji i opłat bankowych dla kredytów hipotecznych udzielonych w ramach programu Lider – Załącznik 1 do Zarządzenia Prezesa Zarządu nr 357/200/Z/ (...) , stanowiących integralną część umowy kredytu.

W ocenie powódki wskazane postanowienia stanowią klauzule niedozwolone, gdyż są sprzeczne z dobrymi obyczajami i rażąco naruszają interesy konsumentów. W szczególności, zdaniem powódki, za pomocą kwestionowanych zapisów pozwana przenosi na konsumentów dodatkowe koszty związane z prowadzeniem przez siebie działalności gospodarczej.

W odpowiedzi na pozew pozwana domagała się oddalenia powództwa w całości lub ewentualnie wnosiła o odrzucenie pozwu oraz zasądzenie na jej rzecz od pozwanej kosztów postępowania.

W uzasadnieniu pisma pozwana podniosła, iż powódka nie udowodniła w sposób dostateczny okoliczności stosowania inkryminowanego wzorca w okresie legitymującym do wniesienia powództwa. Pozwana dodała także, iż kwestionowane klauzule zostały usunięte ze stosowanych przez nią wzorców kredytów hipotecznych.

W dalszej części pisma pozwana wskazała na istnienie tożsamych wpisów w rejestrze klauzul niedozwolonych. Tym samym zwróciła ona uwagę na konieczność odrzucenia pozwu z uwagi na stan powagi rzeczy osądzonej.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Powódka w dniu 14 kwietnia 2009 r. zawarła (...) Bank S.A. z siedzibą w G., którego następcą prawnym jest pozwana - Bank (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w G., umowę kredytu nr (...). Integralną część ww. umowy stanowił załącznik pt.: „Tabeli prowizji i opłat bankowych dla kredytów hipotecznych udzielonych w ramach programu Lider”.

Pozwana Bank (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w G. prowadzi gospodarczą działalność bankową. W ramach tej działalności opracowała i posługiwała się w obrocie z konsumentami wzorcem umowy zawierającym zapisy, do których nawiązuje żądanie pozwu, tj.: „Opłata za wezwanie do zapłaty: 25 zł, 5,00 EURO, 6,00 USD, 8,5 CHF” oraz (…) list zwykły wskazany ostatnio Bankowi adres Kredytobiorcy uważany będzie za prawidłowo doręczony, jeżeli nie zostanie odesłany z powrotem przez pocztę do Banku. (…)”.

W dniu 16 marca 2012 r. pozwana - Bank (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w G. dokonała zmiany stosowanego wzorca kredytów hipotecznych usuwając z jego treści oba zapisy kwestionowane w niniejszym postępowaniu.

Powyższy stan faktyczny został ustalony przez Sąd w oparciu o twierdzenia stron zawarte w złożonych przez nie pismach procesowych. Twierdzenia przedstawione przez stronę powodową oraz załączony przez nią dokument nie były kwestionowane przez stronę przeciwną, stąd za podstawę ustalenia stanu faktycznego Sąd przyjął wzajemnie niekwestionowane twierdzenia stron.

Okoliczność stosowania kwestionowanych zapisów w okresie, o którym mowa w art. 479[39] k.p.c. nie została wykazana przez stronę powodową, dlatego też przy ustalaniu stanu faktycznego Sąd odwołał się do przepisów regulujących powinności dowodowe stron w niniejszym postępowaniu, o czym mowa w dalszej części uzasadnienia.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo w niniejszej sprawie podlegało oddaleniu.

Na wstępie należy wskazać, że Sąd nie przychylił się do zgłoszonego przez stronę pozwaną żądania odrzucenia pozwu wywodzonego z okoliczności istnienia tożsamych w zakresie treści normatywnej wpisów w rejestrze klauzul niedozwolonych. Podkreślenia wymaga, iż kwestia rozszerzonej prawomocności wyroku uwzględniającego powództwo o uznanie postanowienia wzorca umowy za niedozwolone była w ostatnim czasie po raz kolejny przedmiotem analizy ze strony Sądu Najwyższego, który ostatecznie, w uchwale z 20 listopada 2015 r. (sygn. akt III CZP 17/15), podjętej na wniosek Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego, w związku z istnieniem znacznych rozbieżności w wykładni art. 479[43] k.p.c., stwierdził, że po wpisaniu postanowienia wzorca umowy do rejestru, o którym mowa w art. 479[45] § 2 k.p.c. nie zostaje wyłączona możliwość wniesienia powództwa dotyczącego zapisu o tej samej treści normatywnej, lecz stosowanego przez innego przedsiębiorcę, niebędącego uprzednio pozwanym w sprawie, w której wydano wyrok.

Mając zatem na uwadze powyższe, żądanie odrzucenia pozwu zgłoszone przez stronę pozwaną nie zasługiwało na uwzględnienie.

Okolicznością sporną w niniejszej sprawie było, czy kwestionowany wzorzec umowy był stosowany w obrocie z konsumentami przez pozwaną w okresie konstytuującym legitymację czynną powódki do wytoczenia sprawy, a także – niezależnie od powyższego – czy zacytowane w pozwie postanowienia wzorców umów miały charakter niedozwolony w myśl art. 385[1] § 1 k.c.

W pierwszej kolejności odnosząc się do kwestii zachowania terminu konstytuującego możliwość wystąpienia z żądaniem uznania za niedozwolone postanowienia wzorca umowy wskazać należy, że zgodnie z przepisem art. 479[39] k.p.c. z żądaniem takim można wystąpić także wtedy, gdy pozwany zaniechał jego stosowania, jeżeli od tego zaniechania nie minęło sześć miesięcy, przy czym pojęcie „stosowania” na gruncie tego przepisu należy wiązać z momentem zawierania umów z użyciem tego wzorca, nie zaś z samym wykonywaniem przez strony postanowień zawartej już umowy. Istotne jest zatem, by istniała obiektywna możliwość zawarcia umowy w oparciu o treść spornego wzorca, natomiast funkcjonowanie w obrocie umów zawartych wcześniej niż na 6 miesięcy przed wniesieniem powództwa jest w przedmiotowym postępowaniu prawnie irrelewantne. Cytowane przepisy konstytuują legitymację czynną powoda, stanowiąc przy tym jedną z przesłanek skuteczności powództwa.

W konkluzji, mając na względzie zasadę ciężaru dowodu wyrażoną w art. 6 k.c., do powoda należy wykazanie przesłanek skuteczności powództwa albowiem to on wywodzi z tej okoliczności skutek prawny w postaci istnienia prawa podmiotowego, którego ochrony domaga się w przedmiotowym postępowaniu. Na gruncie przepisów proceduralnych kwestię tę reguluje art. 232 k.p.c., zgodnie z którym strony są zobowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Powołane normy statuują obowiązującą w polskim procesie cywilnym zasadę kontradyktoryjności, która oznacza, że gromadzenie materiału procesowego należy do stron procesu. Jest to ciężar procesowy, realizowany przez stronę w jej własnym interesie, albowiem jeżeli strona pozostanie bierna, to musi się liczyć z ujemnymi konsekwencjami, np. oddaleniem powództwa. Jest to zatem obowiązek strony, ale wobec samej siebie (H. Dolecki, „Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom I. Artykuły 1-366”). Biorąc pod uwagę materiał dowodowy zgromadzony w sprawie, a także mając na względzie zasadę ciężaru dowodu uznać należy, że powódka nie wykazała swojej legitymacji czynnej do wystąpienia z żądaniem zawartym w pozwie.

W przedmiotowej sprawie dowodami, na których powódka oparła swoje roszczenie jest załączona kopia dokumentu zatytułowanego „ Umowa kredytu nr (...)”. Oceniając wartość dowodową tego dokumentu należy stwierdzić, że pozbawiony jest on cech, które pozwalałyby ustalić, kiedy znajdował się w obrocie. Tym samym dokument ten nie stanowi dostatecznego dowodu na okoliczność, że inkryminowane postanowienia były stosowane przez pozwanego przedsiębiorcę w okresie legitymującym powoda do wystąpienia z przedmiotowym żądaniem tj. choćby w ciągu sześciu miesięcy poprzedzających wniesienie pozwu.

Z kolei w odpowiedzi na pozew z dnia 12 czerwca 2014 r., pozwana w sposób kategoryczny stwierdziła, że kwestionowane postanowienia zostały usunięte ze wzorców umów i przestały obowiązywać w dniu 16 marca 2012 r. Na potwierdzenie powyższego stwierdzenia pozwana dołączyła do pisma wydruk „ Zarządzenia Nr (...)/ (...)/ (...) Prezesa Zarządu (...) Banku S.A. z dnia 28 sierpnia 2009 r. w sprawie zmiany wzoru „Umowy kredytu” zawieranej w związku z udzielaniem kredytów hipotecznych przez (...) Bank S.A.”.

Ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego w sposób nie budzący wątpliwości wynika zatem, iż pozwany zaprzestał stosowania załączonych do pozwu wzorców umów najpóźniej z dniem 16 marca 2012 r., a zatem jeszcze na długo przed wniesieniem powództwa w niniejszej sprawie. Zważywszy na to, iż powód wystąpił z przedmiotowym powództwem w dniu 5 maja 2014 r., to od chwili zaniechania przez pozwanego stosowania spornych wzorców do chwili wytoczenia powództwa upłynął okres co najmniej dwuletni.

Konkludując należy zważyć, że strona powodowa nie podołała obciążającemu ją obowiązkowi dowodowemu. Zgodnie bowiem z art. 6 k.c. to do powoda należy wykazanie przesłanek skuteczności powództwa, albowiem to on wywodzi z tej okoliczności skutek prawny. Skoro zatem dowód taki nie został przez stronę powodową przedstawiony – przedłożone kopie wzorców umownych nie dowodzą, że sporne zapisy były stosowane przez pozwanego przedsiębiorcę w okresie, o którym mowa w art. 479[39] k.p.c. – to powództwo w niniejszej sprawie nie mogło zostać uwzględnione.

Mając na uwadze powyższe, wobec nieudowodnienia roszczenia dochodzonego przedmiotowym pozwem, Sąd nie dopatrzył się istnienia prawa, któremu należało udzielić ochrony prawnej, w następstwie czego powództwo oddalił. Ponieważ z wyżej wskazanych powodów powództwo podlegało oddaleniu, to analiza kwestionowanego zapisu pod kątem wyczerpania hipotezy art. 385 [1] § 1 k.c., jako zbyteczna, nie została przez Sąd przeprowadzona.

O kosztach postępowania orzeczono w oparciu o art. 98 k.p.c., zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony.

Przyznane stronie koszty stanowią wynagrodzenie pełnomocnika procesowego w wysokości 2 x 60 zł - ustalone na podstawie § 14 ust. 3 pkt 2 w zw. z § 2 ust. 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu.

Co do zasady powód winien być obciążony wszelkimi kosztami wynikającymi z prowadzenia przedmiotowego sporu. Jednakże obciążenie go kosztem opłaty sądowej nie znajduje normatywnego oparcia w świetle treści art. 96. ust. 1 pkt. 3 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, zgodnie z którym strona wnosząca o uznanie postanowień umownych za niedozwolone nie ma obowiązku uiszczenia kosztów sądowych. Powyższe uzasadnia zatem obciążenie Skarbu Państwa opłatą sądową w kwocie 600 zł.

SSO Jacek Łabuda