Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 listopada 2016 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach Ośrodek Zamiejscowy w Rybniku

Wydział V Karny Sekcja Odwoławcza

w składzie:

Przewodniczący: SSO Olga Nocoń

Protokolant: Ewelina Grobelny

w obecności Marcina Darmochwala Prokuratora Prokuratury Rejonowej w Raciborzu

po rozpoznaniu w dniu 7 listopada 2016 r.

sprawy: J. M. /M./,

syna L. i K.,

ur. (...) w R.

oskarżonego o przestępstwa z art. 286 § 1 kk i z art. 286 § 1 kk w zw. z art. 12 kk

na skutek apelacji wniesionych przez oskarżyciela posiłkowego i obrońcę oskarżonego

od wyroku Sądu Rejonowego w Raciborzu

z dnia 3 lutego 2016r. sygn. akt II K 323/15

I.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

-

w punkcie 1 podwyższa orzeczoną karę do 1 (jednego) roku i 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności,

-

w punkcie 2 jako podstawę orzeczenia o warunkowym zawieszeniu wykonania kary pozbawienia wolności wskazuje przepisy art. 69 §1 i 2 kk i art. 70 §1 pkt 1 kk przy zast. art. 4 §1 kk;

II.  w pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy;

III.  zasądza od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa opłatę za obie instancje w kwocie 1100 (tysiąc sto) złotych oraz obciąża go wydatkami za postępowanie odwoławcze w kwocie 20 (dwadzieścia) złotych.

SSO Olga Nocoń

Sygn. akt V.2 Ka 253/16

UZASADNIENIE

sporządzone na wniosek oskarżyciela posiłkowego G. W.

J. M. został oskarżony o to, że:

1.  w miesiącu grudniu 2012 r. w R. w celu osiągnięcia korzyści majątkowej doprowadził Zakład Usługowo – Handlowy (...) do niekorzystnego rozporządzenia własnym mieniem o wartości 12 177 zł poprzez wprowadzenie w błąd pokrzywdzonego co do zamiaru wywiązania się z umowy polegającej na świadczeniu usługi transportu soli świadczonej przez Zakład Usługowo – Handlowy (...) wiedząc, że nie jest w stanie uregulować należności z powodu posiadanego zadłużenia i nie dokonał spłaty zobowiązania, tj. o czyn z art.286§1 k.k.,

2.  w miesiącu styczniu 2013 r. w R. w celu osiągnięcia korzyści majątkowej doprowadził Firmę Usługowo – Handlową (...) do niekorzystnego rozporządzenia własnym mieniem o wartości 22.790,32 zł poprzez wprowadzenie w błąd pokrzywdzonego co do zamiaru wywiązania się z umowy polegającej na świadczeniu usługi transportu soli świadczonej przez Firmę Usługowo – Handlową (...) wiedząc, że nie jest w stanie uregulować należności z powodu posiadanego zadłużenia i nie dokonał spłaty zobowiązania, tj. o czyn z art.286§1 k.k.,

3.  w okresie od 25 stycznia 2013 r. do 22 lutego 2013 r. w R. działając w krótkich odstępach czasu w wykonaniu z góry powziętego zamiaru w celu osiągnięcia korzyści majątkowej doprowadził Przedsiębiorstwo (...) G. W. z siedzibą w T. do niekorzystnego rozporządzenia własnym mieniem o wartości 99.620,56 zł wprowadzając w błąd pokrzywdzonego co do zamiaru wywiązania się z umowy w ten sposób, że zamówił towar w postaci soli drogowej wiedząc, że nie jest w stanie uregulować należności z powodu posiadanego zadłużenia i nie dokonał spłaty zobowiązania, tj. o czyn z art.286§1 k.k. w zw. z art.12 k.k.

Wyrokiem z dnia 3 lutego 2016 r., wydanym w sprawie II K 323/15, Sąd Rejonowy w Raciborzu uznał oskarżonego J. M. za winnego popełnienia zarzucanych mu przestępstw popełnionych w warunkach ciągu przestępstw i za to na podstawie art.286§1 k.k. w zw. z art.91§1 k.k. skazał go na karę 1 roku pozbawienia wolności.

Na podstawie art.69§1 i 2 k.k. i art.70§1 k.k. warunkowo zawiesił wykonanie orzeczonej wobec oskarżonego kary pozbawienia wolności, ustalając okres próby na 3 lata.

Na podstawie art.33§1, 2 i 3 k.k. orzekł wobec oskarżonego karę grzywny w wymiarze 100 stawek dziennych, ustalając wysokość jednej stawki na kwotę 40 złotych.

Na podstawie art.46§1 k.k. zobowiązał oskarżonego do naprawienia wyrządzonej szkody poprzez zapłatę na rzecz pokrzywdzonego W. K. kwoty 12.177 złotych.

Na podstawie art.627 k.p.k. zasądził od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa koszty sądowe w postaci wydatków w wysokości 485 złotych i obciążył go opłatą w kwocie 980 złotych.

Oskarżyciel posiłkowy G. W. wywiódł apelację od powyższego wyroku, zaskarżając orzeczenie w części dotyczącej kary na niekorzyść oskarżonego. Na podstawie art.438 pkt 4 k.p.k. skarżonemu wyrokowi zarzucił rażącą niewspółmierność orzeczonej kary pozbawienia wolności w stosunku do stopnia społecznej szkodliwości przestępstwa, jakiego dokonał oskarżony oraz w relacji do celów, jakie kara ta winna spełnić w zakresie prewencji szczególnej i społecznego oddziaływania. W konkluzji apelacji skarżący wniósł o zmianę wyroku w zaskarżonej części poprzez znaczne zaostrzenie orzeczonej wobec oskarżonego kary pozbawienia wolności oraz orzeczenie jej warunkach bezwzględnego pozbawienia wolności.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja oskarżyciela posiłkowego okazała się częściowo zasadna.

Rażąca niewspółmierność kary, o której mowa w art.438 pkt 4 k.p.k., zachodzi wówczas, gdy na podstawie ujawnionych okoliczności, które powinny mieć zasadniczy wpływ na wymiar kary, należy przyjąć, iż zachodzi wyraźna różnica (dysproporcja) pomiędzy sumą kar i środków karnych orzeczonych przez sąd I instancji a karą, jaką należałoby wymierzyć sprawcy w następstwie prawidłowego zastosowania w sprawie dyrektyw sądowego wymiaru kary określonych w art.53 k.k. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem kara rażąco łagodna to taka kara, której nie da się zaakceptować z powodu różnicy o randzie zasadniczej, pomiędzy nią a karą sprawiedliwą (tak m.in.: wyrok SA w Katowicach z 13 grudnia 2012 r., II AKa 427/12, Lex nr 1312252; wyrok SA w Krakowie z 14 września 2005 r., II AKa 165/05, KZS 2005/10/32; wyrok SA w Krakowie z 14 października 2008 r., II AKa 132/08, KZS 2008/11/64).

W niniejszej sprawie zarzut rażącej niewspółmierności kary zasługiwał na uwzględnienie w zakresie, w jakim skarżący kwestionował wymiar kary pozbawienia wolności, rozumiany jako stopień wykorzystania sankcji karnej z przepisu art.286§1 k.k. Przestępstwo z art.286§1 k.k. zagrożone jest karą od 6 miesięcy do lat 8, zaś popełnienie przestępstw w warunkach określonych w art.91§1 k.k. umożliwia nawet zastosowanie obostrzenia kary powyżej górnej granicy zagrożenia ustawowego. Zaskarżonym wyrokiem J. M. przypisano popełnienie w warunkach ciągu przestępstw trzech występków oszustwa na łączną kwotę ponad stu trzydziestu czterech tysięcy złotych. Biorąc pod uwagę rodzaj naruszonego dobra prawnego, sposób popełnienia przypisanych czynów, wartość wyłudzonego mienia, należy uznać, że stopień społecznej szkodliwości występków popełnionych przez oskarżonego uzasadniał orzeczenie kary w wyższym rozmiarze, aniżeli uczynił to Sąd I instancji. Wobec nieuwzględnienia wniosku o wydanie wyroku skazującego w trybie art.335§1 k.p.k., sąd nie był związany uzgodnieniami co do kary pomiędzy Prokuratorem a oskarżonym. Samo stanowisko organu ścigania w niniejszej sprawie może, zresztą, budzić zastrzeżenia co do konsekwencji i spójności. Zwrócić uwagę należy, iż zarówno po przedstawieniu J. M. zarzutu popełnienia przestępstwa na szkodę G. W. (postanowienie ogłoszone w dniu 22 kwietnia 2015 r. – k.389), jak i po uzupełnieniu zarzutów o dwa kolejne czyny, popełnione na szkodę W. K. i J. Ż. (postanowienie ogłoszone w dniu 12 maja 2015 r. – k.481), zaproponowano podejrzanemu taką samą karę. Ostatecznie, Sąd odwoławczy doszedł do przekonania, iż dyrektywy wymiaru kary określone w art.53 k.k. przemawiają w okolicznościach rozpoznawanej sprawy za podwyższeniem orzeczonej kary pozbawienia wolności do 1 roku i 6 miesięcy, tak by odpowiadała ona zawartości bezprawia kryminalnego przypisanych czynów i stopniowi zawinienia sprawcy oraz wypełniała cele kary w zakresie prewencji indywidualnej oraz ogólnej, a przy tym uwzględniała brak wymiernych starań oskarżonego o naprawienie wyrządzonych szkód. Inaczej niż oczekuje skarżący, potrzeby wymierzenia wyższej kary nie można natomiast uzasadniać argumentem, że w innych postępowaniach J. M. także stoi pod zarzutami popełnienia występków oszustwa, a akt oskarżenia w niniejszej sprawie obejmuje jedynie wycinek przestępczych zachowań oskarżonego. Nie wnikając w okoliczności, które spowodowały odrębne prowadzenie przeciwko oskarżonemu spraw karnych o czyny popełnione na szkodę kontrahentów, przesłanki odpowiedzialności karnej oraz kryteria wymiaru kary mogą być odnoszone wyłącznie do konkretnych przestępstw zarzuconych w konkretnej sprawie. Jak zauważa się w orzecznictwie, „na wymiar kary mogą – co oczywiste – wpływać również okoliczności charakteryzujące osobę sprawcy, a nie tylko czyn będący przedmiotem postępowania, jednakże przypisanie oskarżonemu – z negatywnymi skutkami dla wymiaru kary – innych czynów realizujących znamiona przestępstwa, nie będących przedmiotem postępowania i nie stwierdzonych odrębnymi wyrokami, wydaje się przełamywać domniemanie niewinności” (wyrok SN z 23 lipca 2009 r., III KK 39/09, Lex nr 518144).

Nie znaleziono miarodajnych podstaw do dodatkowego modyfikowania rozstrzygnięcia o karze poprzez uchylenie orzeczenia o warunkowym zawieszeniu wykonania kary pozbawienia wolności. Sąd I instancji właściwą miarę przydał dotychczasowej niekaralności J. M. (k.623), uznając, że istnieje w stosunku do oskarżonego pozytywna prognoza kryminologiczna. Właściwości i warunki osobiste oraz dotychczasowy sposób życia oskarżonego pozwalały zasadnie sformułować założenie, że warunkowe zawieszenie wykonania kary będzie wystarczające dla zapobieżenia powrotowi oskarżonego do przestępstwa. W razie popełnienia przez oskarżonego w okresie próby ponownego przestępstwa lub rażącego naruszenia przezeń porządku prawnego w inny sposób, zaktualizują się przesłanki obligatoryjnego bądź fakultatywnego zarządzenia wykonania kary, jednak przy wyrokowaniu w niniejszej sprawie nie można było pomijać, że kara pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania jest karą ultima ratio (art.58§1 k.k. w brzmieniu obowiązującym przed 1 lipca 2015 r.). Mimo świadomości innych postępowań karnych toczących się przeciwko J. M. (odpisy aktów oskarżenia – k.625-626, 627-629, 630-631, 674-678), nie można było wywodzić stąd wniosku, że oskarżony jest sprawcą niepoprawnym. Wobec wymienionego nie zapadły wcześniej prawomocne wyroki skazujące, a w datach popełnienia obecnie przypisanych występków wspomniane postępowania w innych sprawach przeciwko oskarżonemu jeszcze się nie toczyły.

Korekty i uzupełnienia wymagała natomiast podstawa orzeczenia o warunkowym zawieszeniu wykonania kary. W czasie popełnienia czynów przypisanych oskarżonemu obowiązywał inny stan prawny aniżeli w dacie orzekania, zaś przepis art.69§1 k.k. w brzmieniu sprzed 1 lipca 2015 r. przewidywał względniejsze dla sprawcy przesłanki stosowania instytucji warunkowego zawieszenia wykonania kary, co nakazywało uwzględniać regułę intertemporalną z art.4§1 k.k.

Ostatecznie, mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że podwyższył orzeczoną wobec oskarżonego kary pozbawienia wolności do 1 roku i 6 miesięcy (punkt 1) oraz jako podstawę orzeczenia o warunkowym zawieszeniu wykonania kary pozbawienia wolności wskazał przepisy art.69§1 i 2 k.k. i art.70§1 pkt 1 k.k. przy zast. art.4§1 k.k. (punkt 2), w pozostałym zakresie zaś zaskarżony wyrok utrzymał w mocy.