Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 października 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący: SSA – Marek Motuk

Sędziowie: SA – Anna Zdziarska (spr.)

SO (del.) - Grzegorz Miśkiewicz

Protokolant: st. sekr. sąd. – Marzena Brzozowska

przy udziale prokuratora Gabrieli Marczyńskiej – Tomali i oskarżycieli posiłkowych: K. K., M. U. (1) i H. M.

po rozpoznaniu w dniu 21 października 2016 r.

sprawy M. J., córki G. i H. z domu Ś., urodzonej (...) w W.

oskarżonej o czyn z art. 284 § 2 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k.

na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę oskarżonej

od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie

z dnia 24 marca 2016 r., sygn. akt XII K 1/13

1.  utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok;

2.  zasądza od oskarżonej 600 (sześćset) złotych na rzecz oskarżycielek posiłkowych K. K. i M. U. (1) tytułem zwrotu poniesionych kosztów zastępstwa procesowego przed Sądem II instancji;

3.  zwalnia oskarżoną od kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze, wydatkami obciążając Skarb Państwa.

UZASADNIENIE

- w okresie od 1 sierpnia 2010 r. do 29 sierpnia 2011 r. w W., działając w krótkich odstępach czasu, w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, przywłaszczyła sobie powierzone jej jako pracownicy B. (...) mienie w łącznej wysokości 211.486,00 zł w ten sposób, że pobrała w gotówce lub w formie przelewów na inne niż firmowe konto bankowe, wpłaty pieniężne za rezerwację wycieczek od klientów biura, tj. M. P. (1) kwotę 4.400 zł, od P. S. (1) kwotę 7.000 zł, od R. S. (1) kwotę 2.600 zł, od M. K. kwotę 890 zł, od M. B. (1) kwotę 5.490 zł, od Z. M. (1) kwotę 1.160 zł, od K. G. kwotę 5.128 zł, od M. N. kwotę 7.990 zł, od A. B. kwotę 13.800 zł, od G. K. kwotę 5.500 zł, od K. M. kwotę 10.640 zł, od R. K. kwotę 10.400 zł, od A. Ł. kwotę 5.500 zł. od W. P. kwotę 2.000 zł, od J. i P. K. kwotę 5.300 zł, od C. K. kwotę 3.400 zł, od O. K. (1) kwotę 9.500 zł, od H. M. kwotę 7.420 zł, od K. P. kwotę 8.314 zł, od A. W. (1) kwotę 5.118 zł, od K. D. kwotę 4.000 zł, od M. P. (2) kwotę 11.300 zł, od E. G. (1) kwotę 3.498 zł, od I. K. kwotę 11.000 zł od M. R. kwotę 1.500 zł, od M. U. (2) kwotę 4.800 zł, od E. I. kwotę 2.239 zł. od A. W. (2) kwotę 2.670 zł, od O. K. (2) kwotę 16.500 zł, od A. P. kwotę 1.929 zł, od B. G. kwotę 3.100 zł, od E. G. (2) oraz G. G. kwotę 15.400 zł, od M. G. (1) i N. R. kwotę 6.000 zł, od R. J. kwotę 6.000 zł, przy czym kwoty te były celowo zaniżane, aby skłonić klientów biura do wpłat, szczególnie gotówkowych, a następnie nie przekazywała pobranych pieniędzy do kasy, lecz przywłaszczała je sobie czym doprowadziła do powstania szkody na ich rzecz w ww. kwotach, w łącznej wysokości 211.486,00 zł, którą to szkodę następnie w całości naprawiło B. (...), w którym była zatrudniona oskarżona, ponosząc przy tym dodatkowe koszty związane z realizacją imprez turystycznych, zgodnie z ich faktycznym kosztem, a tym samym szkodę w kwocie nie mniejszej niż 270.000 zł, co stanowi mienie znacznej wartości,

tj. o czyn z art. 284 § 2 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k.

Sąd Okręgowy wyrokiem z dnia 24 marca 2016 r. sygn. akt XII K 1/13:

I. oskarżoną M. J. uznał za winną tego, że: w okresie od sierpnia 2010 r. do około 22 sierpnia 2011 r. w W., działając w krótkich odstępach czasu, w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, przywłaszczyła sobie powierzone jej jako pracownicy B. (...) mienie w ten sposób, że pobrała w gotówce lub w formie przelewów na inne niż firmowe konto bankowe, wpłaty pieniężne za rezerwację wycieczek od klientów biura, tj. od M. B. (1) kwotę 4.400 zł, C. K. kwotę 3.400 zł, M. N. kwotę 4.590 i T. N. kwotę 4.400 zł, K. G. i Z. M. (2) kwotę 5.340 zł, Z. M. (1) kwotę 1.160 zł, K. P. kwotę 7.400 zł, A. W. (1) kwotę 5.100 zł, E. G. (1), P. S. (2) i A. K. kwotę 7.000 zł, K. D. kwotę 4.000 zł, M. P. (1) kwotę 4.400 zł, O. K. (1) kwotę 9.500 zł, W. P. kwotę 2.000 zł, M. P. (2) kwotę 6.500 zł, H. M. kwotę 5.420 zł, M. R. i E. K. kwotę 3.244 zł, M. U. (2) kwotę 4.800 zł, J. K. kwotę 5.300 zł, A. L. (1) kwotę 10.000 zł, A. P. kwotę 1.900 zł, B. i M. G. (2) kwotę 4.560 zł, I. i G. K. 11.000 zł, K. M. kwotę 10.640 zł, A. L. (2) kwotę 5.500 zł, R. K. kwotę 10.400 zł, O. K. (2) kwotę 3.000 zł, R. J. kwotę 6.000 zł, M. B. (2) kwotę 4.000 zł, A. B. kwotę 13.800 zł, E. G. (2) kwotę 11.606,96 zł, R. S. (1) i M. K. kwotę 3.490 zł, R. T. kwotę 5.176 zł, B. K. kwotę 7.187 zł, M. G. (3) kwotę 4.098 zł, S. Z. kwotę
6.938 zł oraz pobrała nienależną prowizję w łącznej wysokości 1.714,96 zł od wpłat dokonanych przez klientów B. (...), tj. L. W. i R. S. (2), przy czym kwoty te były celowo zaniżane, aby skłonić klientów biura do wpłat gotówkowych, a następnie nie przekazywała pobranych pieniędzy do kasy, lecz przywłaszczała jej sobie, czym doprowadziła do powstania szkody na rzecz K. K. i M. U. (1) - wspólników spółki cywilnej B. (...) w łącznej wysokości 209.500,92 zł, którą to szkodę następnie w całości naprawiły pokrzywdzone, ponosząc dodatkowo koszty związane z realizacją imprez turystycznych, zgodnie z ich faktycznym kosztem, lub zwróciły wpłaconą kwotę, co stanowi mienie znacznej wartości, tj. przestępstwo z art. 284 § 2 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k., i za to skazał ją, a na podstawie art.
294 § 1 k.k. i art. 33 § 1, 2 i 3 k.k. wymierzył karę 1 (jednego) roku
i 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności oraz grzywnę w wymiarze 100 (stu) stawek dziennych po 20 (dwadzieścia) złotych każda;

II. na podstawie art. 69 § 1 i 2 k.k. i art. 70 § 1 pkt. 1 k.k. w zw. z art.
4 § 1 k.k. wykonanie orzeczonej wobec oskarżonej kary pozbawienia wolności warunkowo zawiesił na okres 5 (pięciu) lat próby;

III. na podstawie art. 63 § 1 k.k. na poczet orzeczonej wobec oskarżonej M. J. kary grzywny zaliczył okres rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie od dnia 29 sierpnia 2011 r. do dnia 31 sierpnia 2011 r., przyjmując, że jeden dzień rzeczywistego pozbawienia wolności równa się dwóm stawkom dziennym grzywny - uznając grzywnę za uiszczoną w zakresie 4 stawek dziennych grzywny;

IV. na podstawie art. 46 § 1 k.k. orzekł wobec oskarżonej M. J. obowiązek naprawienia szkody poprzez wpłacenie na rzecz K. K. i M. U. (1) kwoty 199.500,92 zł;

V. na podstawie art. 627 k.p.k. zasądził od oskarżonej M. J. kwotę 4.140 (czterech tysięcy stu czterdziestu złotych) na rzecz oskarżycieli posiłkowych K. K. oraz M. U. (1) tytułem zwrotu poniesionych kosztów zastępstwa procesowego;

VI. na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. zwolnił oskarżoną M. J. od ponoszenia kosztów sądowych, obciążając nimi Skarb Państwa;

VII. na podstawie art. 618 § 1 pkt 11 k.p.k. zasądził od Skarbu Państwa na rzecz adwokata M. W. kwotę 840 (ośmiuset czterdziestu) złotych oraz kwotę podatku VAT - tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej pełnionej w charakterze obrońcy z urzędu oskarżonej M. J..

Apelację od wyroku wniósł obrońca oskarżonej.

Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił:

1) na podstawie art. 438 pkt 2 naruszenie art. 201 k.p.k. poprzez jego błędną wykładnię, co miało wpływ na treść wyroku;

2) na podstawie art. 438 pkt 1 k.p.k. naruszenie art. 127 k.w. poprzez jego niezastosowanie i na podstawie art. 438 pkt 2 k.p.k. naruszenie art. 17 § 1 pkt 6 k.p.k. poprzez jego niezastosowanie;

3) na podstawie art. 438 pkt 3 błędy w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku poprzez błędne ustalenie, że oskarżona zamierzała przywłaszczyć sobie pieniądze pokrzywdzonych, przy czym ustalenia te były przyjęte za podstawę wyroku i miały wpływ na jego treść;

4) na podstawie art. 438 pkt 1 k.p.k. naruszenie art. 284 § 1 i 2 k.k. poprzez ich błędną wykładnię, polegającą na przyjęciu, że do bytu przestępstwa przywłaszczenia wystarczy działanie sprawcy polegające na dysponowaniu przez niego mieniem poszkodowanego;

5) na podstawie art. 438 pkt 1 naruszenie art. 284 § 2 k.k. poprzez jego błędną wykładnię, polegającą na przyjęciu, że dotyczy on pieniędzy jako przedmiotu tego przestępstwa.

W konkluzji wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez umorzenie postępowania na podstawie art. 17 § 1 pkt 6 k.p.k., ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelację oraz wnioski w niej zawarte uznać należało za niezasadne.

Nie można zgodzić się ze skarżącym, że doszło do obrazy art. 284 § 1 k.k., jak też co do tego, że pieniądz nie może być przedmiotem przestępstwa. Z treści art. 115 § 9 k.k. wynika wprost, że rzeczą ruchomą lub przedmiotem jest także polski albo obcy pieniądz, lub inny środek płatniczy.

Na akceptację nie zasługuje też pogląd autora apelacji, że oskarżona nie działała z zamiarem przywłaszczenia pieniędzy na szkodę właścicielek b. (...), a jedynie samowolnie użyła cudzej rzeczy ruchomej wyczerpując znamiona wykroczenia z art. 127 k.w. (obecnie przedawnionego). Zauważyć przy tym należy, że nie jest właściwe stawianie zarzutu obrazy prawa materialnego, skoro skarżący kwestionuje zamiar, a ten jest elementem ustaleń faktycznych. Dodatkowo obrońca oskarżonej popadł w sprzeczność, gdyż zarówno w art. 284 § 1 k.k., jak i art. 127 k.w. przedmiotem przestępstwa jest „cudza rzecz ruchoma”, a zatem również pieniądz.

Słusznie Sąd I instancji uznał, że wyjaśnienia M. J. w zakresie w jakim stwierdziła, że nie miała zamiaru przywłaszczenia pieniędzy nie mogą stanowić podstawy stanu faktycznego i zresztą treść apelacji nie podważa stanowiska sądu, a wręcz je ugruntowuje. Ustalenia dotyczące zamiaru można było wyprowadzić z mechanizmu działania oskarżonej. Brała pieniądze wpłacane przez klientów biura podróży, ale ich nie zwracała, przeznaczała je na bieżące potrzeby, weekendowe wyjazdy, pomoc innym osobom. Nie jest tak jak twierdzi obrońca, że próbowała zapełnić luki płatnicze, lecz jej się nie udało. W istocie M. J. opłacając wycieczki wcześniej wykupione pieniędzmi wpłaconymi później przez innych klientów biura starała się ukryć popełnione przestępstwo, aż do momentu gdy już nie była w stanie dalej tak postępować.

Na uwzględnienie nie zasługuje też pogląd, że skoro oskarżona nie przyznała się do zamiaru trwałego włączenia cudzego mienia do swego majątku, to nie można udowodnić jej winy. Można, a nawet trzeba wykazać na podstawie uzewnętrznionych jej zachowań, co też sąd uczynił, a swe rozważania w tym zakresie zawarł na str. 27 – 29 uzasadnienia zaskarżonego wyroku. Trafnie Sąd I instancji zauważył, że o zamiarze bezpośrednim kierunkowym świadczy również to, że oskarżona chcąc uzyskać gotówkową wpłatę niejednokrotnie udzielała, w ramach niedozwolonej promocji, znaczących rabatów. Tym samym dążyła do osiągnięcia przestępczego celu niezależnie od wysokości strat, które następnie pokryły pokrzywdzone.

W treści apelacji pojawił się też zarzut z jakim w dotychczasowej praktyce Sąd II instancji się nie spotkał, a dotyczący dociekliwości sądu w dążeniach do wyliczenia wysokości szkody.

Za wewnętrzne i niczym nie poparte przeświadczenie uznać należy stanowisko autora apelacji na temat tego, że nie istniały powody, dla których sąd dopuścił dowód z opinii biegłej J. D., w sytuacji, gdy opinia biegłego W. M. (1) była jasna i pełna, z tym że stwierdził on, iż nie można jednoznacznie ustalić czy oskarżona w ogóle przywłaszczyła sobie jakieś pieniądze, a jeśli tak to jakie.

Sąd Okręgowy obszernie umotywował konieczność dopuszczenia dowodu z opinii kolejnego biegłego, wskazując co konkretnie o tym zadecydowało. Analiza kolejnych opinii sporządzonych przez W. M. (1) przekonuje o trafności uwag sądu a quo. Przede wszystkim biegły zajmował się kwestią wykraczającą przedmiot opinii jaką jest ocena przydatności zebranych dowodów w kontekście ustawy o rachunkowości, następnie zmieniał swoje ustalenia po kolejnych interwencjach pokrzywdzonych i wskazywaniu własnych argumentów na poszczególne wyliczenia. Biegły też nie widział potrzeby uzyskania dodatkowych dokumentów, znajdujących się w dyspozycji właścicielek biura podróży. Sąd Okręgowy wykazał na przykładach liczne błędy i brak profesjonalizmu biegłego (str. 21 – 24 pisemnych motywów wyroku). Za trafnością argumentacji sądu przemawia fakt, że biegła J. D. (2) była w stanie wyliczyć szkodę w sposób poddający się kontroli sądu i stron.

Według Sądu odwoławczego nie było potrzeby konfrontowania biegłych o co wnosił skarżący, skoro różnice występujące w opiniach wynikały z niepełności opinii W. M..

Skarżący w apelacji przedstawił własną interpretację faktów nie wskazując jakich konkretnie uchybień w zakresie logiki, zasad doświadczenia życiowego dopuścił się Sąd I instancji.

Reasumując, Sąd I instancji dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych, opartych na całokształcie okoliczności ujawnionych w toku rozprawy głównej oraz zakwalifikował zachowanie oskarżonej pod właściwą normę prawną. Także kara wymierzona oskarżonej nie nosi cech rażącej surowości, szczególnie że dominowały okoliczności obciążające takie jak znaczny rozmiar szkody, wykorzystanie zaufania pokrzywdzonych, działanie przez długi, bo roczny okres czasu. Ostatecznie jednak, Sąd Okręgowy dostrzegł istnienie pozytywnej prognozy na przyszłość i wykonanie kary warunkowo zawiesił. Kara tak ukształtowana czyni zadość dyrektywom sądowego wymiaru kary, określonym w art. 53 k.k.

Na podst. art. 634 k.p.k., art. 624 § 1 k. p. k. orzeczono o kosztach procesu.

Z tych wszystkich względów Sąd Apelacyjny, w oparciu
o dyspozycję art. 437 § 1 k.p.k. orzekł jak w wyroku.